Carter staakt de invoer van
olie
uit Iran
4000+2000m'
Regering-Begin wankelt
keukens, badkamers, zitkomfbrt
onder één dak
ETA claimt
ontvoering
parlementslid
Brandende Canadese trein
nu onder controle
DINSDAG 13 NOVEMBER 1979
(Van c
correspondent)
BRUSSEL - De Verenigde Staten
zijn bereid de totale kosten - 5
miljard dollar - van de produktie
van de nieuwe voor West-Europa
bedoelde raketten voor de mid
dellange afstand voor hun reke
ning te nemen. Voorwaarde is
hierbij wel dat de Europese NA-
VO-landen, waar de nieuwe wa
pens worden opgesteld - in prin
cipe Nederland. België, Duits
land en Italië - de kosten van de
installering (170 miljoen dollar)
betalen. Dit werd gisteren ver
nomen in Brusselse NAVO-krin-
gen.
Het voorstel om middellange af
standsraketten - Pershing II- en
Cruise-raketten - in West-Europa
op te stellen als antwoord op het
in gebruik nemen door de Sow-
jet-Unie van SS-20-raketten,
wordt vandaag en morgen be
sproken door de defensieminis
ters van de 11 NAVO-landen die
deel uitmaken van de zogenaam
de Nuclear Planning Group
(NPG). Aan hun beraad in Den
Haag nemen alleen Frankrijk.
Portugal, Luxemburg en IJsland
niet deel. Het Amerikaanse voor
zal pas half december in Brussel
worden genomen, vooropgesteld
dat alle betrokken regeringen
ermee kunnen instemmen. Te
gelijkertijd zal aan de Sowjet-
Unie worden voorgesteld te gaan
onderhandelen over beheersing
Het aanbod
delen, valt
een. Het eerst is het voorstel om
een maximum te stellen aan het
aantal raketten met kernkoppen
"oor de middellange afstand. Het
onderhandelingsdoel aan NAVO-
te gaan onderhan- in de Sowjet-Unie zijn zestig lan-
drie onderdelen uit- ceerinrichtingen voor SS-20-ra-
ketten opgesteld. De lanceerin-
richlingen zijn mobiel, hetgeen
ze vrijwel onkwetsbaar maakt.
Als de NAVO-landen akkoord
gaan met de Amerikaanse plan-
sel. Bij de nieuwe NAVO-wapens
gaat het om 108 Pershing-raket-
ten (bereik 1800 kilometer) en 116
Cruise-lanceerinrichtingen met
elk vier Cruise-raketten.
Het tweede onderdeel van het NA-
In de zwaarbewaakte Prinses Juliana-
kazerne in Den Haag, het hoofdkwar
tier van de Landmacht, wordt donder
dag en morgen het zoveelste bedrijf op
gevoerd van het stuk dat „modernise
ring van de kernwapens voor de mid
dellange afstand" heet. Dan komen
namelijk de ministers van defensie van
elf van de vijftien NAVO-landen bijeen
om te discussiëren over dit voor de
NAVO hoogst belangrijke probleem
dat - en niet alleen in Nederland - de
gemoederen deze maanden zo volop be
zighoudt.
Besluiten zullen in Den Haag niet vallen.
De vergadering van deze zogenaamde
„Nuclear Planning Group" (NPG) is be
doeld als een laatste officiële voorbe
reiding voor de vergadering van alle
NAVO-defensieministers, half decem
ber in Brussel, maar wel beslist zal
worden welk antwoord de NAVO geeft
op de dreiging van de Russische SS-20-
raket, die de NAVO als geen ander wa
pen zou bedreigen.
Alle aandacht gaat in Den Haag uit naar
het optreden van de Nederlandse de
fensieminister Scholten. Als er binnen
de NAVO al verzet bestaat tegen een
drastische modernisering van onze
kernwapens (NAVO-ambtenaren heb
ben de produktie van maar liefst 572
nieuwe raketten geadviseerd), dan zal
het van hem moeten komen.
stel is onderdeel van de veelbe
sproken „modernisering" van de
tactische kernwapens in Euro
pa.
Het formele besluit tot produktie
en installering in West-Europa
van de nieuwe wapensystemen
en terugdringing van de kernwa
pens in Europa. Modernisering
en wapenbeheersing zijn, zo
wordt in Brussel benadrukt, twee
onderdelen van één besluit die
niet van elkaar te scheiden
zijn.
zijde is een limiet te stellen aan
het aantal SS-20-lanceerinrich-
tingen, raketten en kernkoppen
aan Sowjet-kant. Zoals bekend is
de SS-20 een nauwkeurige raket
met een bereik van 4000 kilome
ter.
nen om in West-Europa 572 Pers-
hing II- en Cruise-raketten op te
stellen, dan is er nog geen sprake
van evenwicht in de kernbewa
pening voor de middellange af
stand tussen NAVO en Sowjet-
blok, aldus deskundigen in Brus-
VO-aanbod is een eenzijdig be
sluit 1000 tactische kernwapens
uit West-Europa terug te trekken.
Amerika beschikt nu in Europa
over in totaal 7000 tactische
kernwapens. Zes jaar geleden
boo Washington al eens ar
1000 tactische kernkoppen uit
Europa weg te halen in ruil voor
het terugtrekken van een Rus
sisch tankleger. Het ging hier om
kernkoppen voor Honest-John-
raketten die al naar de VS waren
teruggezonden om te worden
vernietigd.
Het derde onderdeel van het NA-
VO-aanbod aan Moskou heeft be
trekking op de onderhandelin
gen in Wenen tussen NAVO-lan
den en het Oostblok over troe
penvermindering m Centraal Eu
ropa (MBFR). Duitsland, ge
steund door Amerika, wil deze
onderhandelingen, die tot nu toe
vruchteloos zijn gebleven, nieuw
leven inblazen. Bonn heeft een
voorstel gelanceerd, dat voorziet
in een afspraak over terugtrek
king van Amerikaanse en Russi
sche troepen in een eerste fase
van een algeheel akkoord over
troepenvermindering.
(Van onze correspondenten)
TEHERAN-WASHINGTON - Terwijl een volledige im
passe was ontstaan in de acties om de ruim zestig gegij
zelden in de ambassade van de Verenigde Staten in Tehe
ran te bevrijden, kondigde de Amerikaanse president
Jimmy Carter gisteravond in een televisierede aan alle
olie-import uit Iran te zullen staken.
Met deze meert resolute stap sinds
de gijzeling vorige week zondag
begon, zou het Witte Huis het ge
vaar willen bedwingen dat het
islamitische bewind in Teheran
zelf de oliekraan - goed voor tien
procent van de Amerikaanse olie
import - dichtdraait. Overigens
was Carter nog niet uitgesproken
of de Iraanse minister van olieza
ken liet weten de VS geen olie
meer te zullen leveren.
„Niemand moet de vastbesloten
heid van de Amerikaanse rege
ring in deze zaak onderschatten,"
zei een grimmige Carter, die be
nadrukte dat de maatregel moet
worden gezien „als onderdeel
van internationale pogingen om
de gegijzelden vrij te krijgen. Ons
standpunt moet duidelijk zijn,"
aldus de Amerikaanse president.
„We willen op geen enkele wijze
de indruk wekken dat economi
sche druk van invloed zal zijn op
onze politiek."
oppermachtige Revolutionaire Raad, die gisteren een bezoek brachten aan de ambassade.
President Jimmy Carter
"Herverdeling
olie nodig"
NEW YORK (Reuter) - Nu de
VS hebben besloten geen olie
meer in te voeren uit Iran
moet het mogelijk zijn de
olielevering in de wereld te
herverdelen ten gunste van
de VS. Dit heeft Raleigh War
ner, president van Mobil Cor
poration, meegedeeld.
De gevolgen van de maatregel
van de Amerikaanse regering
zullen afhangen van het ant
woord van Iran. Indien Iran
besluit om de olieproduktie
op het huidige niveau te
handhaven kan de schade
voor de VS beperkt worden,
zo meende Warner.
Leden van de Amerikaanse re
gering hebben meegedeeld
dat de VS geen regelingen
treft om olie te kopen om te
voorzien in het olietekort als
gevolg van het wegvallen van
de invoer uit Iran. Gehoopt
wordt dat de Amerikanen
meer op olie gaan bezuinigen.
Als elke auto in de VS dagelijks
drie mijl (bijna vijf kilometer)
minder rijdt dan tot dusver,
zal de Iraanse olie niet gemist
worden, zo deelde een hoge
regeringsfunctionaris mee.
De VS beschikken over een
olievoorraad die vrijwel nooit
zo groot is geweest als nu en
het verbruik is vorige maand
vergeleken met september
1978 met acht procent ver
minderd.
Niet duidelijk
In hoeverre Carter met zijn onver
wachte invoerstop de Iraniërs
een slag voor wilde zijn, was gis
teravond nog niet duidelijk. Ali
Akbar Moinfar, Chomeini's mi
nister van oliezaken, verklaarde
in Teheran met stelligheid dat het
besluit de VS geen olie meer te
leveren al was genomen vóór Car
ters toespraak. „We waren toch
van plan de olieleveringen aan
Amerika binnen 24 uur te stop
pen," aldus Moinfar.
Voor de gegijzelden in het ambas
sadegebouw is de situatie er niet
rooskleuriger op geworden, nu
bemiddelingspogingen van het
Vaticaan en de Palestijnse Be
vrijdingsorganisatie (PLO) rond
uit zijn mislukt en Irans sterke
man, ajatollah Chomeini, heeft
laten weten de rest van de week
niet aanspreekbaar te zijn.
Nu de PLO-missie op niets is uit
gelopen, wordt overigens ont
kend dat het om een bemidde
lingspoging ging. Een naaste
medewerker van PLO-chef Jas-
ser Arafat sprak daarentegen van
pogingen meer inzicht te krijgen
in de motieven van de Iraanse
leiders. Wel heeft de PLO-delega-
tie de Iraanse machthebbers la
ten weten dat huns inziens de VS
niet kunnen worden bestreden
door een bezetting van de ambas
sade en gewezen op de mogelijk
heid van Amerikaans militair in
grijpen.
Diplomatiek offensief
Los van de gijzeling in de ambassa
de heeft de Iraanse regering gis
teren ook een groot diplomatiek
offensief ingezet tegen de Ver
enigde Staten. Bij monde van de
pas benoemde minister van bui
tenlandse zaken, Abdolhassan
Bani Sadr, lid van de regerende
Revolutionaire Raad, heeft Iran
de daartoe opgetrommelde am
bassadeurs van alle landen die
diplomatieke betrekkingen met
Iran onderhouden, gevraagd
pressie uit te oefenen op de rege
ring-Carter. Bani Sadr formu
leerde drie eisen: uitlevering van
de sjah, die momenteel in een
ziekenhuis in New York wordt
behandeld wegens kanker; te
ruggave van alle bezittingen van
de voormalige keizerlijke familie
in de Verenigde Staten en een of
ficiële verklaring waarin duide
lijk zal staan dat de Verenigde
Staten zich nooit meer zullen
mengen in de binnenlandse affai
res van Iran.
In zijn toespraak tot de verzamelde
ambassadeurs beloofde Bani
Sadr plechtig dat wanneer de VS
de sjah zouden uitleveren, deze
kon rekenen op een eerlijk proces
en dat hij vrij zou zijn naar de VS
terug te keren als hij onschuldig
zou worden bevonden.
Volgens diplomatieke bronnen in
Teheran hebben de ambassa
deurs van de Europese Gemeen
schap tijdens de samenkomst
geprotesteerd tegen de gijzeling
Amerika voert per dag maar
300.000 tot 400.000 vaten olie
rechtstreeks uit Iran in. De overi
ge 300.000 tot 400.000 vaten ko
men uit Iran de Verenigde Staten
binnen als geraffineerde produk-
ten van elders. De invoerstop zal
vermoedelijk betrekking hebben
op de rechtstreekse invoer, omdat
de herkomst van de rest moeilijk
is na te gaan.
Volgens kringen van de industrie
zou de stopzetting van de invoer
weinig effect hebben op de Ame
rikaanse bevoorrading .omdat de
tekorten waarschijnlijk zullen
worden aangevuld door aanko
pen op de zogenoemde vrije
markt en door andere leveran-
als politiek drukmiddel om de
sjah uitgeleverd te krijgen. Iran
had zich moeten wenden tot het
Internationaal Hof van Justi-
De 400 jongeren die de Amerikaan
se ambassade bezet houden, zijn
gisteren begonnen aan een vijf
daagse hongerstaking om hun ei
sen nog eens te onderstrepen. In
een verklaring lieten ze weten
vastbesloten te zijn de gijzeling
vol te houden tot de sjah is uitge
leverd. Het Iraanse persbureau
Pars meldt dat ook buiten de am
bassade „duizenden" Iraniërs in
hongerstaking zijn gegaan. De
gegijzelden schijnen tot dusver
nog in een lichamelijk goede
conditie te zijn, zo wordt door
westerse diplomaten gemeld.
Geestelijk komen zij echter met
de dag onder zwaardere druk te
staan
Intussen groeit de stroom buiten
landers, vooral Amerikanen en
Westduitsers, die Iran gehaast
verlaten. De Duitsers geven
daarmee gehoor aan een oproep
van de regering in Bonn. Alle ver
tegenwoordigers van Westduitse
banken in Iran zijn bovendien
gisteren „voor overleg" naar de
Bondsrepubliek geroepen, aldus
westelijke kringen in Teheran.
Sinds de jongste crisis zijn naar
schatting 200 Amerikaanse za
kenlieden vertrokken.
Nederlaag in parlement door abortuswet
(Van onze correspondent)
JERUZALEM - De regering-Begin
heeft een nederlaag geleden in de
viermansfractie van deze partij
de regering-Begin nog langer zal
steunen.
Knesset doordat de wijziging van Die steun
de abortuswet is verworpen door
het staken van de stemmen
(54-54, met twee onthoudingen).
Op grond van het coalitieakkoord
in 1977 met een zeer orthodoxe
partij, Agoedat Jisraeel, had de
regering zich verplicht abortus
op „sociale gronden" uit de be
staande wet te schrappen. De
Agoedat Jisraeel had zijn deel
neming aan de coalitie afhanke
lijk gemaakt aan deze wetswijzi
ging, zodat de vraag nu is of de
r de regering e
ADVERTENTIE
tieel, omdat de parlementaire
meerderheid zonder de Agoedat
onzeker is als gevolg van het op
treden van een aantal splinter
partijen, die zich van de coalitie
hebben afgescheiden. Hetlot van
de regering is daarmee in handen
komen te liggen van de raad van
wijze rabbijnen, een ultra-ortho
dox college, dat echter in tegen
stelling tot Goesh Emoeniem of
nauwelijks of geen belangstelling
heeft voor nationale, of politieke
zaken, doch slechts strikt reli
gieuze doeleinden nastreeft. Het
schijnt dat binnen dit college de
meningen verdeeld zijn, met een
meerderheid die voor uittreden
In Israël is vruchtafdrijving toege
staan, zowel op sociale gronden
als op medische indicatie. Elk
jaar worden ongeveer 18.000
vTouwen behandeld. De indie
ners van het amendement, het
regerende Likoedblok, willen de
mogelijkheid van „sociale gron
den" uit de wet schrappen. Ook
premier Begin is een krachtig
verdediger van het amendement.
Zijn nederlaag is dan ook als een
complete verrassing geko-
Op papier heeft de regering-Begin,
ook zonder de Agoedat Jisraeel.
de steun van 62 van de 120 Knes-
setleden, een kleine meerderheid
dus. Maar die meerderheid is
problematisch. Er hebben zich
namelijk binnen de Likoed twee
éénmansfracties afgescheiden,
die de laatste tijd tegen de rege
ring plegen te stemmen, hoewel
zij de coalitieovereenkomst niet
formeel hebben opgezegd. Bo
vendien is daar nog de eenmans
fractie van Mosje Dajan, die bij
zijn aftreden steun aan de rege
ring heeft toegezegd - voorlopig
dan - maar onverwachts toch
naar de Knesset kwam om tegen
de abortuswet te stemmen, hoe
wel zijn belangstelling voor dit
soort zaken in het algemeen bui-
tengwoon gering is.
Een stem die ook opeens zeer be
langrijk is geworden is die van de
eenmanspartij van Flatto Sharon,
een uit Frankrijk geëmigreerde
multi miljonair. Deze Flatto Sha
ron placht met de Likoed mee te
stemmen, maar daar is sinds de
opheffing van zijn parlemetaire
onschendbaarheid door de Li
koed enigszins de klad in geko-
Voeg daar nog aan toe dat binnen
vice-premier Jadins democrati
sche partij de stemdiscipline de
laatste weken ook zoek is, en de
conclusie lijkt gerechtvaardigd
dat het voor Begin zonder Agoe
dat Jisraeel een dubbeltje op zijn
kant wordt. Het rabbijnen college
van de „Wijzen der Tora" komt
nog deze week bijeen.
(Van onze correspondent)
MADRID - De Baskische pres
siegroep ETA-Politico Militar
heeft gistermiddag de ver
antwoordelijkheid opgeëist
voor de ontvoering op zondag
in Madrid van Javier Rupe-
rez, Tweede-Kamerlid en se
cretaris-generaal buitenland
se betrekkingen van de rege
ringspartij Unie van het De
mocratisch Centrum (UCD).
In een uitvoerig communiqué
aan de Baskische communi
qué verklaarde de Baskische
pressiegroep dat de „arresta
tie" het begin is van de derde
fase in de campagne: „Estatu-
to arekin presoak kalera" -
„Met het Baskisch statuut
van zelfbestuur de gevange
nen op straat".
ETA-Politico Militar levert in
het communiqué scherpe kri
tiek op het martelen van gear
resteerde leden van de ETA
en op de centrumpartij UCD,
die volgens de Baskische
pressiegroep de autonomie in
het Baskenland onnodig be
knot. ETA-Politico Militar
stelt dat de amnestie voor de
ruim 200 Baskische gevange
nen en voor de „verbannen
Basken in Zuid-Frankrijk",
de opneming van de half-
Baskische provide Navarra
in het autonome Baskenland
en de vervanging van de
Spaanse politie in de streek
door een eigen veiligheidsap
paraat onontkoombare voor
waarden zijn voor een pro
gressieve ontwikkeling van
het Baskische zelfbestuur.
Het communiqué besluit met
de mededeling dat de concre
te eisen aan de regering voor
de vrijlating van Javier Rupe-
rez binnenxort worden be
kendgemaakt.
Premier Adolfo Suarez, voorzit
ter van de UCD. heeft gister
avond een spoedvergadering
met het bestuur van zijn partij
belegd om de strategie tegen
over ETA-Politico Militar te
bepalen. Juan Maria Bandres,
Tweede-Kamerlid voor de
Baskisch-links nationalisti
sche coalitie uit Euskadiko
Eskerra, waarin opgenomen
EIA, de partij voor de Baski
sche revolutie en politieke
vleugel van ETA-Politico Mi
litar, heeft de ontvoering van
Javier Ruperez veroordeeld.
Bandres deed gisteravond
een beroep op de Baskische
pressiegroep om het UCD-
parlementslid vrij te la
ten.
Drie gemaskerde mannen heb
ben gistermiddag in het Bas
kische Oyarzun de 50-jarige
Fernando Rodriguez Espi-
nola in een café doodgescho
ten. Het slachtoffer, boswach
ter en free-lance journalist
voor een aantal Baskische
dagbladen, stond aan de bar
met een vriend te praten. Di
rect na de aanslag vluchtten
de daders in een gereed
staande auto. Op de plaats
van de aanslag is een aantal
kogelhulzen gevonden van
het type ..Parabellum 9 mm",
de munitiesoort die de radi
cale Baskische afscheidings
beweging ETA-Militar ge
woonlijk gebruikt. Volgens
de inwoners van Oyarzun had
Fernando Rodriguez Espi-
nola extreem-rechtse politie
ke ideeën, maar was hij geen
lid van een partij.
In Pamplona kwam het gisteren
tot ernstige ongeregeldheden
tussen de politie en ruim 600
demonstranten die protes
teerden tegen het optreden
van de Guardia Civil, waar
door zondagnacht een ge
meenteraadslid uit Lacunza
in Navarra per ongeluk werd
doodgeschoten. Tijdens de
demonstratie hoorde men
kreten als: „ETA. maak de
politie af!" en „Weg met de
Spaanse onderdruk
kers!".
Op het moment dat de manifes
tanten de politie met stenen
bekogelden dreven de orde
bewakers de menigte uiteen
met het afvuren van rubberen
kogels. In tal van steden in de
provincie Navarra staakten
bedrijven uit protest tegen
het brute optreden van de po
litie in het Baskenland.
MISSISSAUGA. CANADA (AP) -
Brandweerlieden hebben ge
meld dat zij de brand in de tan
kwagons van de trein die zater
dag in de buurt van de Canadese
plaats Mississauga ontspoorde,
onder controle hebben gekregen.
Hiermee werd een mogelijke ramp
voorkomen aangezien slechts
enkele meters van de acht bran
dende wagons met propaangas
een met 90 ton vloeibare chloor
gevulde wagon lag.
De autoriteiten gaven zondag on
geveer 220 000 inwoners het ad
vies het gebied rond Mississauga,
15 kilometer ten westen van Ont
ario, te verlaten vanwege de ver
stikkende dampen en de misse
lijkmakende gassen. De politie
verklaarde dat waarschijnlijk de
meeste mensen aan deze oproep
gehoor hadden gegeven. De eva
cuatie was een van de grootste die
ooit in vredestijd in Canada zijn
uitgevoerd.
Gisteren konden de brandweerlie
den echter melden dat zij erin wa
ren geslaagd de wagons die in de
buurt van de met vloeibaar
chloor gevulde wagon lagen, met
een laag ijs te bedekken hoewel
uit enkele scheuren nog vlam
men lekten.
De overgebleven branden op de
plaats van de ontsporing waren
eveneens onder controle, aldus
brandweercommandant Gordon
Bentley.
Het giftige chloor lekte langzaam
uit de wagon en verdampte, maar
een functionaris van het ministe
rie van milieuzaken van Ontario
zei dat de hoeveelheid 100 maal
groter moest zijn, wilde het gas
een ernstig gevaar voor de volks
gezondheid betekenen
Hét kan nog n ki i t.>t mot en lu
ren voordat de branden helemaal
zijn geblust.
