„In wezen ben ik een autoritaire regisseur59 Zelfs eigen films zie ik nooit Regisseur Don Siegel: Eric van Zuylen na film met Werktheater: VRIJDAG 9 NOVEMBER 1979 AMSTERDAM (GPD) - Burt Reynolds staat in een roze erker van een Amsterdamse hal. Aan zijn arm hangt de in bont gehulde Britse actrice Lesley-Anne Down (tv-kijkers bekend als het nichtje uit de familie Bellamy). Ze zijn daar voor zaken. Dat wil zeggen: Burt en Lesley be ramen een overval op een trans port van ongeslepen diamanten en hebben het adres van het bor deel opgekregen, om er contact te leggen meteen in ontsnappingen gespecialiseerde chauffeur. Plots tikt er een oud kereltje tegen de ruit en probeert duidelijk te ma ken dat hij best wil betalen voor een nummer met, niet de prosti- tuée op de kruk, maar met Lesley die vlak achter haar staat. Als de prostituee hem met gebaren wil bijbrengen dat alleen zijzelf beschikbaar is, dan begrijpt die man het verkeerd en gebaart te rug dat hij best trek heeft in alle bei de dames. Het hoertje wijst dan naar Lesley en naar Burt. om uit te leggen dat die twee al bij elkaar horen. Opgetogen knikt de buitenstaander dat het hem een schitterend idee lijkt: de juffrouw op de kruk, plus Lesley-Anne Down, plus Burt Reynolds. Als het misverstand eindelijk is op gelost, druipt het mannetje te leurgesteld af. Het is een koddig tafereel dat straks een piepklein onderdeel zal blij ken van de zich hoofdzakelijk in Engeland afspelende film „Rough Cut". Regisseur van de film is Don Siegel, die zelf dat rolletje speelde van „het vieze ouwe mannetje". Reputatie De 67-jarige Donald Siegel heeft een grote reputatie als filmer, vooral aangeblazen in de beginja ren zestig door de critici van de Nouvelle Vague. De laatste tien jaar is Siegel iets minder bij de kritiek, maar des te meer bij het publiek succesvol geweest, via vooral de vier films die hij maakte met Clint Eastwood in de hoofd rol: Coogan's Bluff, Dirty Harry, The Beguiled en Two Mules For Sister Sarah. Als vijfde, is daar nu Escape From Alcatraz bijgeko men. de film die deze week zijn Nederlande première heeft ge kregen. Uit filmhistorisch oog punt is ook The Shootist erg be langrijk, de lilm waarin Siegel John Wayne zijn eigen legende liet uitluiden. Rough Cut wordt door Siegel be schouwd als voor hem iets geheel nieuws: het type van een Gary Grant-film, een bewust ietwat ouderwets gehouden soort film, die voornamelijk bedoeld is om pretentieloos te amuseren. „Burt Reynolds en ik hebben beiden een grote bewondering voor Gary Grant, maar ik denk wel dat we daar een moderne benadering aan toe kunnen voegen. Zeker met deze bezetting moet het ech ter kunnen lukken om dit soort uitgestorven amusement weer levend te krijgen. Burt is fantas tisch. Lesley bewijst zich een grandioos actrice en David Niven blijkt nog steeds van onovertrof fen klasse, al speelt hij nu toch een wat andere rol dat hij meestal te spelen heeft gekregen. Hij is Burt Reynolds' tegenhanger, een inspecteur van Scotland Yard met zelf ook niet een geheel onbesproken verleden". „Maar over de plot wil ik nu niet te veel zeggen. Alleen nog dat Les- ley-Annc geparenteerd is aan beide partijen, min of meer. Het is een verhaal met actie en achter volgingen, maar dat wel wordt verondersteld „leuk" te blijven. De feitelijke spanning van de film dient te komen uit een meeleven met de kansen voor al dan met slagen van de grote juwelenroof. Vergelijkbaar met de kans van al dan niet ontsnappen in Escape From Alcatraz". Een van de laatste Eastwood-films, The Enforcer, had zijn dramati sche finale op Alcatraz, het te genwoordig verlaten gevangeni seiland voor de kust van San Francisco. Het vermoeden dat bij de finale van The Enforcer, het idee was gerezen voor vervolgens een hele film over Alcatraz, blijkt ongegrond. „Die suggestie kan ik voor honderd Regisseur Don Siegel als het viezeouwe n bewust ietwat ouderwets gehouden soort filit om pretentieloos te c procent van de hand wijzen. Ik heb The Enforcer nooit gezien en Clint is pas bij dit project betrok ken geraakt lang nadat ik de rech ten had gekocht op het boek van Campbell Bruce, waarop de film is gebaseerd. Alcatraz is tot mijn verbeelding blijven spreken van af het moment dat ik in 1954 een lokatie zocht voor Riot in Cell Block 11. Na Riot had ik gedacht nooit meer een gevangenisfilm te zullen ma ken. ook al was de kritiek tame lijk gunstig uitgevallen - tenzij ik zeker wist dat ik het beter zou doen. Of me dat nu gelukt is, laat ik aan anderen over om te beoor delen, maar met de oorspronke lijke roman van Campbell Bruce kreeg ik het gevoel van een con frontatie met een werkelijk met een klassiek soort ontsnappings- verhaal". „Ik heb Alcatraz indertijd een ui terst huiveringwekkend oord ge vonden: absoluut een gevangenis van waaruit geen ontsnappen mogelijk is. hetgeen ook de voor naamste reden is geweest dat men hem nog zo lang in stand heeft gehouden. Uitbrekers van elders, die weer waren gegrepen, gingen naar Alcatraz. een gevan genis waar ze niet - zoals op ande re plaatsen teminste nog de theo rie was - probeerden om van ver oordeelden betere mensen te maken, maar waar alles erop ge richt was het moreel van de ge vangenen te breken. Desondanks is er één man die niet stuk te krij gen blijkt en dat is in de film Clint Eastwood. Een man die blijkt op gewassen tegen de hopeloosheid, de eenzaamheid, het staal en steen". In de loop der jaren zijn er nogal wat opzienbarende gevangenis films gemaakt, onder meer door groten als Bresson en Schaffner en meest recent door Alan Par ker. Je vraagt je af of een regis seur die er opnieuw een gaat ma ken, zich bewust voorneemt om in bepaalde aspecten de voor gangers te overtreffen. Zoiets blijkt voor Siegel niet te spe len. „Ik heb een afschuwelijke beken tenis te doen: ik zie bijna nooit films, dus ik kan ook niet werken zoals jij suggereert. Zelfs mijn ei gen films zie ik nooit meer terug, nadat ik ze in het botste stadium van de produktie immers zo n 25.000 keer heb moeten zien. Ik ken dus nauwelijks andere ge vangenisfilms dan mijn eigen Riot in Cell Block 11. Behalve dan laatst Midnight Express, die ik buitengewoon knap gemaakt vond, ontzettend realistisch, maar die ik toch niemand als en tertainment zou kunnen aanbe velen". „Normaal gesproken kun je nau welijks een regisseur tegenko men die zo slecht ontwikkeld is als ik op het gebied van kennis over wat de collega's allemaal gemaakt hebben. Ik schaam me ook te moeten bekennen dat ik bijvoorbeeld Burt Reynolds in geen enkele film gezien had sinds hij Deliverance had gedaan. Dat we elkaar nu toch gevonden heb ben en beiden nogal enthousiast zijn over de samenwerking, dat moet dus toch een kwestie van voorbeschikking zijn ge- doordat de fysieke macht aan de andere kant ligt - bij de blan ken". Eve de AMSTERDAM (GPD) - „Opname" is een film die op emo ties drijft. Op het oog ligt zoiets voor regisseur Erik van Zuylen (36) niet in de lijn van zijn denken en streven. Hij is meer iemand die juist een evenwicht zoekt tussen de emo tionele kant en het verstandelijke, tussen voelen en de verbeelding van het intellect. Toen het Werkteater in Amsterdam hem vroeg een film te maken uit twee van hun toneelstukken over doodgaan, werkte hij voor de VPRO aan een tv-film over het Woordenbeek der Nederlandse Taal. Al eerder had hij uitzendin gen over taal gemaakt en over schrijvers met hun ideeën: W. F. Hermans, Maarten 't Hart, Julio Cortazar. En plotseling stond hij dus voor de opgave een film te maken over een ziekenhuis en doodgaan. „Opname" is het verhaal van ie mand die door opname in een ziekenhuis plotsling wordt afge sneden van de buitenwereld, van zijn gezin en zijn bedrijf. Hij ver liest zijn identiteit, zijn eigen wil, zijn eigen leven. Hij moet nu op komen voor zichzelf. Niemand kan hem nog helpen. -Erik?: „Ik heb er ooit twee dagen gelegen voor een operatie aan m'n grote tenen, verder was ik er voor de bevalling van mijn zoon waar ik bij geassisteerd heb, en ik ben een paar keer in een ziekenhuis op ziekenbezoek geweest". „Het maken van die film betekende het binnengaan in een mij totaal onbekende wereld. Het Werktea ter maakt zijn voorstellingen vooral ook voor de direct betrok kenen, in dit geval de mensen die in een ziekenhuis werken „Op name" gaat over het mechanisme waarin patiënten terecht komen. Dat mechanisme is ook een soort lijfsbehoud voor artsen, ver pleegsters en verplegers. Ze zijn zelf ook min of meer slachtoffer van de vorm". Balans ken. „Ja. het is een film die op emoties drijft. Niet door muziek, maar uitsluitend op wat er in het beeld gebeurt. Emoties aanzetten door muziek, daar ben ik een volstrek te tegenstander van. Ik reageer eerst heel primitief en daarna word ik pas goed kwaad. Maar in de stukken van het Werkteater is de kracht van hun voorstelling juist dat de emoties en wat ze er mee willen zeggen, elkaar in ba lans houden". „Die balans is ook een dramatische methode om de emoties labiel te houden" - Erik van Zuylen doelt op de scène van het affiche van de film, waarin de twee op elkaar te ruggeworpen patiënten met de dood in hun achterhoofd, maar met feestneuzen op hun gezicht, een onbedaarlijke lachbui krij gen, die echter plotseling omslaat in een huiveringwekkende aan val van angst en verlaten heid. Meegesleept „En dat is het schitterende van de film, dat je aan de ene kant het „naturel" hebt van de emotie en aan de andere kant het kader waarbinnen je allerlei dingen kunt laten gebeuren. Wat voor mij het experiment is geweest, was dat ik in de toneelvoorstel ling had gezien hoe mensen wer den meegesleept op de emoties en dat ik dus heel benieuwd was hoe dat in een film zou uitpakken. Dat was een zekere motivering voor mij. Bij de première van de film in Amsterdam vorige week Opname is een film die op emoties drijft. Niet door muziek, maar uitsluitend op wat er in het beeld gebeurt. In de stukken van het Werk theater is de kracht juist dat de emoties en wat ze er mee willen zeggen, elkaar in balans houden,\ vrijdag had ik heel duidelijk het gevoel dat soortgelijke emoties werden opgewekt". De spelregie werd uitsluitend door Marja Kok van het Werk theater gedaan? „Het was helemaal een kwestie van afstaan, aan ideeën en aan drama turgie. Ze hebben een opbouw die heel anders is dan die ik ge wend ben om films op te bouwen. Bij her. is het een emotionele lijn. Bij mij meer een combinatie van emotie en intellectuele aan spraak. Ik ben er niet zo op uit dat ik de mensen ondersteboven haal. De grenslijn tussen beide, tussen watje voelt en jezelf te ui ten, vorm eraan te geven, die in trigeert mij. Het is de machte loosheid in het uiten van jezelf die ik zo belangrijk vind." Misbruik van taal „Het heeft te maken met de pro gramma's die ik voor de televisie heb gemaakt, zoals dat over „Ste fan Themerson en de taal" The- merson experimenteert met se mantische poëzie (semantiek is de leer van de betekenis der woorden, vooral ook de verande ringen daarvan). Hij wil de bete kenis achter een woord zichtbaar maken door het te vervangen door de definitie uit het woor denboek De taal ontdoen van zijn emotionele waarden. Je ziet hoe die waarden misbruikt kun nen worden, om mee te misleiden, bijvoorbeeld in de Tweede Wereldoorlog: het op zwepen van het volk door dema gogie". Taal is de oudste cultuuruiting en elk kind krijgt het mee. Taal en architectuur (de gebouwde om geving) zijn de twee dingen die het gezicht van het volk bepalen. Dat is iets waar ik constant mee bezig ben. Ik ben meer geïnteres seerd in wat er gebeurt in gewone mensen. Het is ook in die film dat ze dingen zeggen van de hak op de tak. een spel van misverstan den, gewoon omdat mensen dik wijls niet in staat zijn over de ei gen situatie te praten. Dan pro beer ik als filmer dus een situatie te creeren dat het er een keer toch doorheen komt. Dat is ook watje ziet in de negerghetto's, waar de mensen zich een groot verbaal vermogen hebben eigen gemaakt (bijvoorbeeld in de blues - P. B.), terug ook artsen en verpleegsters in de ziekenhuizen min of meer het slachtoffer van zijn: „Your Por trait" (1967), de tweede film uit het werk van Erik van Zuylen, gaat over het verschil tussen de westerse en oosterse manier van doodgaan. „De oosterse manier is een soort metamorfose, een gedaantever wisseling, en de westerse is meer een afbreken van het geloof. Maar dat is bij de meeste mensen ver dwenen en er is niets voor in de plaats gekomen". „Van mezelf uit zou ik niet de ma nier van benaderen hebben ge kozen als die van het Werkteater Ik zie doodgaan in films meer als een mythische vorm van beleven. In die stukken van het Werktea ter werd ik weer meegesleept. Maar op het moment dat ik het zelf bedenk, is het een ander ge val. dan bewaar ik zelf de afstand. Dat was in deze film niet moge lijk. De personages zijn al spe lend gevormd". Niet dichterbij „Na het maken van de film ben ik niet dichterbij het probleem ge komen. Doodgaan is iets dat ik niet accepteer. Ik geloof dat ieder zijn eigen dood moet vorm geven. Het is iets absoluut individu eels". „Je hebt culturen waar men stro of een zak over een stervende gooit enzelfwegtrekt.enjehebterook waar iedereen om je heen gaat staan om je zo snel mogelijk de dood in te helpen". „Hoe de cultuur bij ons er op dit moment uitziet (na de religie dus), dat is iets waar ik, los van de film, op dit moment mee bezig ben. En ook los van de sociale be geleiding van het individu, met het hele jargon van de welzijns werker, dal volstrekt inhouds loos is. Het bijstaan bij lijden en sterven, dat kun je niet profes sionaliseren". Eigenlijk stond roor Erik van Zuylen de opgave van de film ..Opname" dus ver van zijn bed? „Nou ja, het verrast me. Ik vond het wel erg interessant. Ze werken bij het Werkteater in een soort chaos, heel positief hoor. Met enorme botsingen waaruit de dingen ont staan. Het is alleen niet de manier waarop ik zou kunnen werken. In wezen ben ik een heel autoritaire regisseur. Misschien heeft het ook te maken met de spanning die ik zoek tussen de dingen die ik wil en die anderen doen. En omdat ik de ideeenkant zo be langrijk vind, schrijf ik graag zelf Hoewel niet echt een speelfilm, toch in deze rubriek aandacht voor de door de bekende Zwitserse regisseur Claude Goretta vervaardigde film over het leven van filosoof Jean-Jacques Rousseau, die voor de Duitse televisie de ti tel Flucht ins Exil heeft mee gekregen. Aan de hand van Rousseau's laatste levensja ren en zijn verbanningen uit Frankrijk en Zwitserland, schetst Goretta de grote waarde van Rousseau's denkbeelden. Duitsland 2 vertoont dze tv-film in twee delen (zondag en maandag) en het zou niet gek zijn als de Nederlandse televisie Goret ta 's laatste werkstuk te zijner tijd ook zou aanschaffen. Isabelle Huppert die schitterde in Goretta's La Dentellière, speelt ook een hoofdrol in Violette Noziere van de Fransman Claude Chabrol (zaterdag op Duitsland 1). Zij is daarin een meisje dat 's nachts haar kleinburgelijk le ventje ontvlucht in een mon daine uitmonstering en daar door een soort dubbelleven leidt. Een dag later vertoont dezelfde zender de uitstekende Ame rikaanse film Network. Een nieuwslezer, die zijn kijkcij fers drastisch ziet dalen, kon digt in een uitzending aan de volgende keer voor de came ra's zelfmoord te plegen. De directie maakt er een publici teitsstunt aan. Peter Finch en Faye Dunaway spelen de hoofdrollen. Our man in Marrakesch is een Amerikaanse filmkomedie uit 1966, waarin Tony Randall de hoofdrol speelt. Duitsland 2 zendt haar uit. Op de andere Duitsland (1) Barefoot in the park met Robert Red ford in als zijn roller Dezelfde avond heeft de Belgi sche televisie de tragedie van Antonius en Cleopatra op het programma staan in de versie van Charlton Heston Afge zien van de regie speelt Hes ton ook de verliefde Anto nius. Hildegard Neil is zijn Het programma: ZATERDAG Guardi e Ladri; 14.30 uur; Bel.l (regie: Steno en Mario Monicelln Don Ca- millo; 20.15 uur; Dtsl. 2 (met Fernandel). Violette Noziere; 22.20 uur; Dtsl. 1 ZONDAG Network; 21.05 uur; Dtsl 1 Flucht ins Bill; 211. uur; Dtsl. 2 Des Teufels Ge neral; 21.45 uur; Dtsl 3 (re gie: Helmut Kautner met Curd Jürgens. MAANDAG This gun for hire; 21.15 uur; Dtsl. 3 (regie: Frank Tuttle met Alan Ladd). Flucht ins Exil; 21.20 uur; Dtsl. 2. y.u mei Ben Jonhson). Dansmeester; 21.05 uur; Bel. 2 (regie: Feliks Falk). WOENSDAG De mooie Anto nio; 21.05 uur Bel 2 (regie Mauro Bolignini met Mar cello Mastroianni en Claudia Cardinale) I soliti ignoti; 22 05 uur. Dtsl. 3 (regie Mario Monicelli met MaoceUo Ma stroianni). Jakob von Gun- ten; 22.55 uur; Dtsl. 2 (re gie: Peter Lihenthal met Han- na Schygulla). DONDERDAG Curse of the demon; 20.15 uur; Dtsl. 3 (re gie: Jaques Tourneur met Dana Andrews). VRIJDAG Anthony and Cleo patra; 20.15 uur; Bel 1 Bare foot in the park; 20 1". uur; Dtsl. 1. Our man in Marra kesch; 23.05 uur; Dtsl. 2 Blijvers "Alien" - het angstaanjagende haal van een monster in de ruin Lido 1. Leiden "Grijpstra en De Gier" - Rutger Hauer en Rijk de Goover als het be faamde. Amsterdamse politie-duo. Lido 2, Leiden "I never promised you a rose gar den" - het genezingsproces van een schizofreen meisje. Lido 3, Leiden "Die Ehe der Maria Braun" - een hele beste Fassbinder met Hanna Schygulla in een al even sterke hoofdrol. Studio, Leiden "Kort Amerikaans" - de niet zo ge slaagde verfilming van Jan Wolkers boek, Trianon, Leiden "Escape to Athena" - Roger Moore (James Bond en Ivanhoe) in een thriller, Euro 3, Alphen "The main event" - een bokser (Ryan O' Neal) in dienst van een ka pitaalkrachtige dame (Babra Strei sand). Euro 4. Alphen (Op)nieuw "The Wiz" - tegenvallende disco- uitvoering van het bekende sprookje, Euro 4. Alphen Den Haag "The Wanderers"-Apollo 1 (460340). 16 jaar "Meatballs" - Apollo 2. a.l. "Quadrophenia" - Asta (463500), 12 "Kort Amerikaans" - Bijuo (461177), 16 jaar "Vrouw tussen hond en wolf' - Ca lypso (463502). a.l. "Die Ehe der Maria Braun" - Camera (467200). 16 jaar "Escape from Alcatraz" - Cineac 1 (630637), 16 jaar "Schiet niet op de tandarts" - Cineac 2, a.l. "Escape from Alcatraz" - Corso (467200). 16 jaar "Wie dan leeft wie dan zorgt" - Du Midi (855770), a.l. "Hair" - Euro (667066). a.l. "Hair" - Metropole 1 (456756), a.l. "La Luna" - Metropole 2, 16 jaar "Grijpstra en De Gier" - Metropole 3, 12 jaar "The Deer Hunter" - Metropole 4,16 jaar "Moonraker" - Metropole 5, 12 jaar "Alien" - Odeon 1 (462400), 16 jaar "The main event" - Odeon 2, a.l. "A little romance" - Odeon 3, a.l. "And now for something completely different" - Odeon 4, 12 jaar "Zweedse pornonachten" - Le Paris 1 (656402). 18 jaar "Body love" - Le Pans 2. 18jaar "Eruption" - Le Paris 3, 18 jaar "Alien" - Passage (460977). 16 jaar "Une histoire simple" - Studio 2000 (542288), 16 jaar "40 jaar National Film Board of Ca nada" - De Uitkijk (542288) Amsterdam "Vrouw tussen hond en wolf' - Alfa 1 (273806). a l. "Une histoire simple" - Alfa 2, 16 jaar "l'Ingorgo" - Alhambra 1 (233102), 16 jaar "Les soeurs Brontes - Alhambra 2, 16 jaar "The Wanderers" - Bellevue (234876), 16 jaar "Kort Amerikaans" - Calypso 1 (266227). 16 jaar "Meatballs" - Calypso 2. a.l. "China Syndrome" - Calypso 3, a.l. "Een hete familie in Zweden" - Cen traal (248933), 18 jaar "Escape from Alcatraz" - Cineac Damrak 1 (245648), 16 jaar 'The Warriors" - Cineac Damrak 2. "The main event" - Cineac (243639), a.1. "Hou je zakdoek bij de hand" - Ci necenter (236615), 16 jaar "Serie noire" - Cinecenter, 16 jaar "Quintet" - Cinecenter, 16 jaar "Opname" - Cinecenter, 16 jaar "Escape from Alcatraz" - Cinema International (151243), 16 jaar "Hair" - City 1 (234579). a.l. "La Luna" - City 2, 16 jaar "Outrageous" - City 3. 16 jaar "Prophecy" - City 4, 16 jaar "Kentucky Fried Movie" - City 5, 16 "Schiet niet op de tandarts" - City 6, jaar Spartacus - Du Midi (723653), 12 The love bug' Flora (230469). a.l. "La femme qui pleure" - Kriterion (231708) 16 jaar "Quadrophenia" - Leidseplemthea- ter (235909). 12 jaar "Escape from Alcatraz" - Noggerath 18 jaar "Alien" - Rombrandtpleintheater 1 (223542). 16 jaar "Schiet niet op de tandarts" - Rem- brandtpleintheatcr 2. a.l "When wflw dare" - Rialto (729468), i2 jaar Love at first bite" - Rivoü (723488). a.l The Wiz" - Roxy (232809). a.l. Power Play" - Studio K (2317081.16 jaar L«"- n'.int du [i.n.idi The Mm. vies (245790), 16 jaar "Les petites fugues" - The Movies, 16 jaar "Apocalypse Now' ruschinski 1 (262633). 16 jaar "Grijpstra en De Gier" - Tuschinski 2. 12 jaar "Die Ehe der Maria Braun" - Tu- m hinski 3. 16 !.'.u "In de ban van de ring" -Tuschinski 4. a.l. "A little romance" - Tuschinski 5, a.l Ligabue" - De Uitkijk (237460). 16

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 11