GEHEIMZINNIGE SS 20
GEEN WONDERWAPEN
Henk Steenvoorden (62)
stopt met conferences
jubliek
MOOI ORGELSPEL
NICO DE RAAD
door
Sjak
Jansen
"Artiest is metselaar in de bouw"
"Laat
mij maar niet
pikant wezen"
W3TE RWW
Begrip voor
noodsituatie
kunstopslag
VRIJDAG 2 NOVEMBER 1979
VARIA
PAGINA 21
Elke ochtend, steevast om tien uur, ga ik de stad en
regio in, op zoek .naar mensen en dingen voor deze
rubriek. Tips en wensen voor "Publiek", kunt u tot klok
slag tien aan mij kwijt, tel. 071-144941, toestel 215.
Schriftelijke reacties zijn ook zeer welkom.
Steenvoorden heeft er straks 34 jaar als conferencier opzitten,
waarvan nagenoeg dertien als beroeps. In 1958 nam hij voor de
sociale zekerheid een vaste baan; reeds toen zag hij aankomen
dat het bergafwaarts zou gaan met de bruiloften en partijen. Hij
heeft gelijk gekregen. De spoeling voor moppentappers als
Steenvoorden is de laatste jaren behoorlijk dun geworden.
„Weet je wat het is", beleert de Noordwijker, „ze trouwen tegen
woordig 's middags en dan hebben ze geen entertainment nodig.
Daar komt nog bij dat je connecties, cafébazen en zo, ook weg-
vallen. Die gaan evengoed met pensioen."
„Al met al is het aantal optredens dus aanmerkelijk afgenonien. En
dan kan ik die paar los-vaste schnabbels wel aanpakken, maar
daar voel ik eigenlijk niet zo veel voor. Wanneer je te weinig
optreedt, komen die zenuwen weer terug en is de kans veel te
groot datje een flater slaat. Buiten dat is dat nachtwerk tamelijk
slopend. Vooral als je eenmaal op deze leeftijd bent gekomen en
je de volgende ochtend weer moet werken, zoals ik bij de ge
meente. Vandaar dus mijn besluit."
Die beslissing houdt tevens in dat Kobus, het boertje dat van toeten
noch blazen weet, van het toneel verdwijnt. De Kobus-parodie is
het succesnummer, waar Steenvoorden zijn optreden goeddeels
omheen heeft gebouwd. „Kobus doet het nog altijd goed. Slaat
erg in. Van meet af aan al. Ja, van meteen na de oorlog toen ik
feitelijk begon."
„Het was een mooie tijd om in te werken, 1945. Met die talloze
bevrijdingsfeesten was er uiteraard een enorme behoefte aan
artiesten. Ook een schrijnend tekort. Vandaar dat velen een gokje
waagden. Ik ook."
„Ik ging d'r op uit, maar verwachtte wel dat ik, wanneer de fee
stroes eenmaal voorbij was, zou afvallen. Maar al heel gauw ont
moette ik pianist Martien Hermans en die vroeg of ik met hem
geen koppel wilde vormen. Zo geschiedde. En het ging meteen al
erg hard, want Hermans had al connecties. Toen Martien ermee
stopte, ben ik met Johnnie Boelee gaan werken en toen die ermee
ophield met Cees van der Togt."
„In die tijd gingen we op m'n tweedehands motorfietsje naar de
Kop van Noord-Holland en de Alblasserwaard. In die contreien
waren we tamelijk getapt. Ik met m'n conferences en m'n acht
verkleednummers. Gek eigenlijk, wel altijd nieuwe moppen be
dacht en zo, maar onwillekeurig zakte ik telkens weer terug op
m'n oude, vertrouwde repertoire."
Voor een optreden weet Steenvoorden vrijwel nooit waarover hij
het zal hebben. „Het rolt er vanzelf uit, mits je dat contact met de
mensen maar maakt. Je kunt wel de lolbroek gaan uithangen,
maar met elkaar zul je dat feest toch moeten opbouwen. Daarom
is het zo frustrerend, wanneer er van die dronken mensen door
heen zitten te lallen. Vooral vroeger gebeurde dat, maar ja toen
deden de mensen niks anders dan zuipen."
„Wat ik maar wil zeggen: aandacht is enorm belangrijk. Daarom is
het zaak te weten hoe je een mop moet vertellen. De manier
waarop je de grap brengt, hè. Niet te officieel doen. De handen in
de zak mag gerust. En de humor al in de mop leggen, nog voordat
de clou er is. Dat is de kunst. Als je dat kunt, kan er weinig kapot."
„Hoewel het soms ook erg kan tegenzitten. Datje werkelijk geen
poot aan de grond krijgt. Maar dat zijn dan partijen waarbij het
zwaartepunt op het zuipen ligt. Op zo'n partij waar niks meer van
te maken is, heb je het zwaar hoor. Wil je dan geaccepteerd
worden, dan moetje zogezegd met het publiek sjouwen. Vandaar
dat ik wel es zeg dat de artiest de metselaar in de bouw is."
Inhaken op de actualiteit doet Steenvoorden in zijn conferences
nooit. „Nee, ik houd me altijd op de vlakte. Bewust. Ik heb me
altijd voorgehouden, dat wat je brengt, dat dat beschaafd en
verantwoord moet wezen. Kwinkslagen op de politiek en schuin
gedoe leuk en aardig, maar laat mij me maar op de vlakte hou
den."
„Mij zijn er wel eens verwijten over gemaakt", zegt Steenvoor
den ernstig als hij aan de buitenkant is (zijn vrouw: „Als je hem
overdag zo meemaakt, kun je je niet voorstellen dat hij op
partijen zo uit de school kan klappen)". Hij vervolgt: „Menig
een vindt mij niet pikant genoeg. Nou ja, dat is ieders goed
recht. Maar daar kan ik tegenover stellen dat ik nooit of te
nimmer ben buitengezet. En reken maar dat dat vroeger ge
beurde hoor. Niet zelden ook!"
„Ik heb elke bruiloft en partij tot het eind toe kunnen volbrengen.
Nooit trammelant gehad. Laat mij dan maar niet pikant wezen!"
Henk Steenvoorden is met ingang van 1 januari conferencier af.
Zijn goede voornemen voor het nieuwe jaar luidt 'geen bruilof
ten en partijen meer'.
„Ik vind het zo zoetjes aan genoeg", zegt de Noordwijker koeltjes.
,,'k Ben nu 62, de kinderen zijn het huis uit en ach, op een
gegeven moment zul je toch stop moeten zeggen. Het aantal
optredens is trouwens de laatste jaren niet meer de moeite. Qua
inkomsten speelt het geen rol meer."
Mevrouw Steenvoorden over haar man: "Als je hem overdag zo meemaakt, kun je je niet voorstellen dat hij op
partijen zo uit de school kan klappen".
I VS
(Door Hans de Bruyn)
DEN HAAG - SS 20. Twee letters
en twee cijfers, Genoeg om bin
nen de NAVO een heftige discus
sie over de kernbewapening tot
stand te brengen. Een discussie
die kan leiden tot een ernstige
crisis binnen het bondgenoot
schap, indien dat er niet in slaagt
het eens te worden over de vraag
of en hoe op de (al dan niet ver
meende) nieuwe dreiging van
achter het IJzeren Gordijn moet
worden gereageerd.
Uit alle verhalen die over deze zaak
zijn gepubliceerd zou je gauw de
indruk kunnen krijgen dat de
Russen een wonderwapen heb
ben uitgevonden, waarmee alle
verhoudingen op hun kop wor
den gegooid. Dat is echter maar
heel betrekkelijk.
De SS 20 is gewoon
zeer vernuftige raket, een logisch
gevolg in het technologische pro
ces van wapenontwikkeling. Het
probleem zit hem dan ook niet in
de kwaliteiten van het wapen
zelf, maar in de vraag hoe de NA
VO denkt door het bestaan ervan
bedreigd te worden.
Het meest opvallende over de hele
SS-20-affaire is wel dat niemand
nog ooit een afbeelding van het
ding heeft gezien. In de grote sta
pels militaire tijdschriften die re
gelmatig op onze bureaus neerd-
warrelen heeft nog nooit een foto
van de SS 20 gezeten. Verzoeken
om foto's aan de NAVO of de
Amerikanen worden niet inge
willigd.
Blufpoker
Onwillekeurig rijst dan de vraag of
die SS 20 wel bestaat, of dat de
Russen misschien met een gigan
tisch spelletje blufpoker bezig
zijn. De opmerking dat de Russen
zelf het bestaan ervan nooit heb
ben ontkend zegt wat dat betreft
natuurlijk niets.
Bij de NAVO wordt echter zonder
enig spoor van twijfel gezegd dat
de SS 20 bestaat. Spionagefoto's
vanuit satellieten hebben in elk
geval het bestaan van een nieuw
raketsysteem vastgesteld. Over
het bestaan van nauwkeurige af
beeldingen vanaf de grond wordt
angstvallig gezwegen. Aan een
grondfoto kunnen de Russen
precies zien wanneer, waar en
vanaf welke plek die foto is ge
maakt, zegt men. En dat zou de
maker in grote problemen kun
nen brengen. Zo gaat dat dus.
Dit wil overigens niet zeggen dat er
over de SS 20 geen gegevens be
kend zouden zijn. Uit allerlei offi
ciële en onofficiële bronnen is
inmiddels zoveel uitgelekt dat
een vrij aardig beeld van dit
nieuwe wapen valt te schet
sen.
West-Europa
De SS 20 is de nieuwste Russische
raket voor de middellange af
stand, en in eerste instantie ge
richt op West-Europa. Met een
bereik tussen 2500 en 4500 kilo
meter - afhankelijk van de ge
bruikte rakettrap en van de
zwaarte van de atoomkop - kan
de SS 20 elk doel in West-Europa
treffen.
De eerste SS 20 (de letters SS vor
men de Engelse afkorting van
wat in het Nederlands „grond-
grond" - vanaf de grond afge
vuurd op gronddoelen - wordt
genoemd) werden in het voorjaar
van 1977 ingedeeld bij de Russi
sche „Strategische Raket-strijd
krachten".
Sinds die tijd wordt dat legeron
derdeel jaarlijks met enkele tien
tallen SS 20's versterkt. Op dit
moment zouden de Russen er
ongeveer 120 hebben, waarvan er
overigens slechts 60 op West-Eu
ropa gericht zouden zijn. De rest
is of nog niet operationeel of staat
aan de grens met China.
Een SS 20 beschikt over drie
atoomkoppen, die elk individu
eel op een ander doel te richten
zijn. Eén op Nederland afge
vuurde SS-20-raket kan bijvoor
beeld met zijn drie koppen tege
lijk drie doelen in en op enige af
stand van Amsterdam platgooi-
Tot 10 koppen
Op zich is dat geen nieuwe ontwik
keling. De Amerikanen en Rus
sen werken al jaren aan dergelij
ke raketten, waarvan er sommi
ge, zoals de Russische SS 18 of de
Amerikaanse Polaris en Posei
don zelfs 3 tot 10 afzonderlijk
richtbare koppen hebben.
Het ging daarbij echter tot nog toe -
zoals ook bij de nog in het ont
wikkelingsstadium verkerende
Amerikaanse MX-raket - om
strategische wapens. Die zijn be
doeld om vanaf Amerikaans of
Russisch grondgebied of vanuit
een onderzeeboot over zeer grote
afstand rechtstreeks respectie
velijk Russische of Amerikaanse
doelen te treffen.
Op een strategische aanval vanuit
Rusland op de Verenigde Staten
zelf hebben de Amerikanen dus
een voldoende antwoord. Maar
de SS 20 is in zoverre een nieuw
ontwikkeling, dat hij op doelen in
Europa is gericht, en de NAVO in
Europa slechts een beperkt aan
tal, deels verouderde, wapens op
de Sowjet-Unie gemikt heeft
staan. Verondersteld wordt dat
de SS 20's op allerlei doelen van
groot strategisch belang (havens,
militaire complexen) gericht
staan.
SS16
De SS 20 is afgeleid van de reeds
jaren in het experimenteersta
dium verkerende SS-16-raket,
een wapen voor de lange afstand
(ruim 8000 km). Van deze drie
trapsraket gebruikt de SS 20 twee
trappen. Deze raket is 16,5 meter
lang, twee meter in doorsnee en'
de motor heeft een stuwkracht
van 6000 kilo. De SS 20 is waar
schijnlijk iets korter.
De SS 20 geldt als de vervanger
voor de ongeveer 20 jaar oude SS
4 (bijgenaamd „Sandal") en SS 5
(„Skean")-raketten, die geen
meervoudige koppen hebben,
een bereik van respectievelijk
2000 en 3500 kilometer en bij lan
ge na niet zo nauwkeurig zijn als
de SS 20, die zijn ladingen tot op
enkele honderden meters nauw
keurig kan „afleveren".
Alle verhalen over een enorme uit
breiding van de Russische
nucleaire strijdkrachten ten spijt,
moet de SS 20 toch in eerste in
stantie worden gezien als de logi
sche opvolger van die oude SS 4
en SS 5-raketten. Na twintig jaar
is zo'n raket gewoon sterk verou
derd en rijst de behoefte aan wat
nieuws. Dat daarin dan de nieuw
ste technologische snufjes wor
den verwerkt is even logisch, dat
doen de Amerikanen ook.
Mobiel
Een van de belangrijkste kenmer
ken van de SS 20 is dat deze raket
mobiel is. De lanceerstellingen
zijn - in tegenstelling tot die van
de oudere raketten, die zich
meestal ondergronds bevinden -
verrijdbaar en dus uiterst moei
lijk kwetsbaar.
De SS 4 bijvoorbeeld vergt een om
vangrijke grondinstallatie - een
van de redenen waarom de Ame
rikanen ze destijds op Cuba
makkelijk vanuit de lucht kon
den opsporen - mede door het
gebruik van vloeibare brandstof.
Maar de SS 20 is zeker niet on
kwetsbaar, zoals de NAVO-des-
kundigen de buitenwacht willen
doen geloven. Ook voor het lan
ceren van zo'n SS 20 zijn gron-
dinstallaties nodig, die niet in
twee minuten kunnen worden
opgezet of afgebroken.
De SS 4 - de raket waarom in 1962
de Cuba-crisis ontstond - en SS 5
hebben zware ladingen van maar
liefst 1 megaton, terwijl de SS 20
door zijn grote nauwkeurigheid
met drie ladingen van elk 150 ki-
loton kan volstaan. Daardoor
wordt onnodige schade verme
den. In het Westen veronderstelt
men dat de toezeggingen van de
Russische partijleider Brezjnjev,
om een aantal raketten voor de
middellange afstand terug te
trekken, betrekking hebben op
deze, verouderde raketten, die
toch moeten verdwijnen.
De aantallen SS 20-raketten die de
Russen bouwen zijn echter veel
groter dan voor de pure vervan
ging van deze SS 4 en 5 nodig is.
De Russen mikken volgens wes
terse bronnen op 200 tot 300 SS
20's, met totaal dus 600 tot 900
kernkoppen. Er zijn echter
slechts 500 SS 4 en 90 SS 5-raket-
ten, die zoals gezegd aanzienlijk
minder goed zijn en maar één kop
hebben.
De SS 20 is zeker geen wonderwa
pen. De Amerikanen hebben wa
pens, zoals de gloednieuwe
kruisraket („cruise missile") die
nog veel trefzekerder zijn. De SS
20 ontleent zijn belang dan ook
vooral aan het feit dat hij op
Westeuropese doelen staat ge
richt, zonder dat de NAVO-part-
ners over vergelijkbare, reeds
operationele systemen be
schikt.
LAKT JE M
WE* HAAft 4 i
LEIDEN - Het tweede koop
avond-orgelconcert in de Lu
therse kerk vond een ruime
belangstelling. Nico de Raad,
organist in Katwijk, had er
een Bach-programma voor
samengesteld. Misschien zat
daar wat Krebs (briljante
leerling) tussen: ik ken geen
Praeludium et Fuga in Bes.
BWV 560 van Bach, maar het
is een Bach-waardige com
positie, bovendien fraai lig
gend in het orgelklimaat van
deze kerk. Met BWV 559
Praeludium et Fuga in a, ook
van het kleinere type, is ook
wel iets speciaals aan de
hand.
Een uitzonderlijk mooie vertol
king viel te horen van de 6de
orgelsonate in G. Het orgel
leek haast voor die sonaten-
reeks gebouwd. Zoals ook
voor koraalvoorspelen als Ich
ruf zu Dir en Inhöchsten No
ten. Het orgel veroorloofde de
organist ook om de veelei
sende befaamde Passacaglia
(en fuga na de 20 variaties)
met majesteit de ruimte in te
zetten. Een gaaf verklankt fijn
concertbesluit.
Tot een andere orgelbestem
ming reken ik De Raad's ope
ningsstuk: Toccata en Fuga in
d BWV 565, pronkstuk met
ingebouwde bravour, naast
virtuose passages en gebro
ken akkoorden. Die door
braak naar bravour was Bach
zo vreemd niet als sommigen
willen, die alleen rekenen met
de instrumenten in Bach's
bereik: hij was ook reizend
concertorganist. Dat avon
tuurlijke van de artiest heeft
Nico de Raad in de Toccata
niet beproefd, voorzover hier
bereikbaar. Het spel hier was
wel eens nerveus, niet zo plas
tisch, - ik denk door nog res
tanten van onzekerheid aan
gaande het uiteindelijke ver
tolkingspatroon.
KEES VERHOEF
Wethouder Vorrink:
AMSTERDAM (GPD) - De Am
sterdamse wethouder voor
kunstzaken Irene Vorrink heeft
gisteren gesproken met de bezet
ters van het pakhuis Beheer
Kunstwerken Beeldende kun
stenaars (BKB). De actievoerders
hebben zich beklaagd over de
wijze waarop kunstwerken die de
gemeente aankoopt in de Beel
dende Kunstenaars Regeling
worden opgeslagen. Sedert
maandag 29 oktober is het BKB-
pakhuis door de Beroepsvereni
ging Beeldende Kunstenaars, de
Kunstenaarsorganisatie NW en
de Nederlandse Kring van
Beeldhouwers bezet. De wet
houder heeft de actievoerders
toegezegd dat donderdag a s een
speciale commissievergadering
aan het probleem rond het beheer
zal worden gewijd in het BKB-
gebouw.
De bezetting van het pakhuis is in
zoverre gewijzigd dat het BKB-
personeel weer toegang krijgt tot
het gebouw. De tentoonstelling
van ernstig beschadigde kunst
werken blijft tot donderdag toe
gankelijk. De foto toont demon
strerende kunstenaars op weg
naar het Amsterdamse stadhuis.
Gulyas
Het is blijkbaar in de laatste tijd de
mode om 'hongaars' te koken.
Telkens weer kom ik in kranten,
tijdschriften, recepten tegen en
de onzin die dan wordt uitge
kraamd is behoorlijk. Niet alleen
dat deze recepten niet hongaars
zijn, vaak bevatten ze zelfs ingre
diënten die in Hongarije volsla
gen onbekend z(jn. Ik heb nooit
eerder reageerd maar nu dat
mevr. Born (krant van 30 okto
ber) met onze nationale dis de
'gulyas' zit Ie knoeien, kan ik het
toch niet laten oin even in de pen
te klimmen. Het begint al goed:
"...een gerecht van de hongaarse
druivenplukkers..." Onzin. Het is
een herders-gerecht. Elk hongaar
(en er lopen hier in Nederland
duizenden en duizenden rond)
had haar dat kunnen vertellen.
Wat een blunder. Het recept dat
ze geeft is even waardeloos. Lek
ker zal het wel zijn maar hon
gaars" is het beslist niet. Gulya's
wordt nooit en nimmer met
lamsvlees toebereid; ontbijt of
wat voor een spek dan ook hoort
er evenmin bij en wijn m de gu
lyas is helemaal belachelijk. Me
vrouw Born moet zich maar be
perken tot variaties op het bief
stuk of toetjes van yoghurt, en
van de hongaarse keuken liefst
afblijven.
Mevr. D.M. Doelcman-Fischer
Rynzichtweg 13
Oegstgeest
