b So wi et-Unie direct
paraat bij andere
opzet kernwapens
Onderzoek Y.N. naar
atoomproef Z.-Afrika
Pleidooi voor beheerst optreden bij hulp aan Cambodja
Wereld kent thans
geen pokken meer
Emigratie
ramp voor
Suriname
Dreigende taal Hongaarse minister
Kennedy nu
officieel
kandidaat
it
ILLE
SATERDAG 27 OKTOBER 1979
BUITENLAND
GENÈVE (ANP) - Volgens de
Wereld Gezondheidsorgani
satie (WHO) in Genève is Ne
derland één van 48 landen
waar pokkenvaccinatie van
de bevmlking volledig over
bodig is. Het risico van de
vaccinatie - één overlijdens-
geval op een miljoen - is gro
ter dan het gevaar om pokken
te krijgen. De WHO heeft
vandaag officieel verklaard
dat de aloude, gevreesde
pokkenziekte wereldwijd
uitgeroeid is.
De WHO heeft precies twee jaar
na het uitbreken van het laat
ste geval van pokken - 26 ok
tober 1977 in Somalië - ge
wacht met het proclameren
van de volledige uitroeiing.
Nu achten de experts het uit
gesloten dat er nog gevallen
zullen voorkomen, zelfs in de
meest verlaten streken. Een
speciale commissie zal in de
cember de ziekte formeel uit
geroeid verklaren, waarna dit
door de 152 ledenlanden van
de WHO in mei volgend jaar
zal moeten worden bekrach
tigd.
De campagne die in 1967 startte,
had al gauw spectaculaire re
sultaten. Terwijl in 1974 nog
35.000 gevallen in de Indiase
staat Bihar werden gemeld,
kwam de ziekte een jaar later
in India niet meer voor. In
1976 doken nog een paar ge
vallen op in de Hoorn van
Afrika, waar ook het allerlaat
ste pokkenslachtoffer viel.
Ondanks al deze bemoedigende
berichten hebben nog veel
landen moeite met het blijde
nieuws. SLechts 48 regerin
gen hebben de vaccinatie
plicht opgeheven en 37 lan
den eisen nog pokkenbriefjes
van buitenlandse bezoekers.
Desgevraagd constateerde een
woordvoerder van het Ne
derlandse ministerie van
volkgezondheid dah er te
recht vreugde mag zijn dat
een nare ziekte als pokken
dank zij veel inspanningen
van de aarde lijkt te zijn ver
dwenen. Voor de Nederland
se situatie verandert hierdoor
echter niets. Inenting tegen
pokken is al jarenlang niet
meer verplicht. Wel blijft het
mogelijk desgewenst zo'n
vaccinatie te krijgen; er is
entstof in voorraad.
Inenten tegen pokken is voor
zuigelingen nooit verplicht
geweest, zo wordt hieraan
volledigheidshalve toege
voegd. Wel bestond er een
verschijningsplicht, waarbij
men dan te kennen kon geven
tegen te zijn. Nog lang heeft er
wel een verplichting bestaan
om een vaccinatiecertificaat
te tonen als men uit een land
kwam waar pokken heerste.
Maar ook die bepaling bestaat
niet meer.
PARAMARIBO (ANP) - In
kringen van het bedrijfsleven
in Suriname maakt men zich
erstige zorgen over de grote
trek van Surinamers naar
Nederland. In alle economi
sche sectoren ziet men de
toekomst zeer somber tege
moet.
Ook de voorzitter van de Ver
eniging Surinaams Bedrijfs
leven, de heer F. Barend heeft
zich in deze zin uitgelaten.
Vooral de emigratie van grote
groepen geschoolde arbei
ders noemde hij verontrus:
tend. "Het is tijd dat de over
heid daar wat aan gaat doen,
want de gevolgen van de emi
gratie zijn overal merkbaar",
zo zei hij.
Als voorbeeld noemde hij het
bedrijfSuralco, waar momen
teel 4500 mensen werken.
Wekelijks nemen daar tussen
de veertig en vijftig geschool
de arbeiders ontslag - vaak na
een dienstverband van niet
minder dan vijftien tot twin
tigjaar. Deze mensen pakken
vervolgens hun koffers en
vertrekken naar Nederland.
"Dit zijn mensen met een
maandsalaris van duizend
gulden en meer, dus men kan
it eerst O
coning!
.mie?' J
BOEDAPEST (GPD) - De Hongaarse minister van buitenlandse zaken Puja heeft gister
avond aangekondigd dat de Sowjet-Unie onmiddellijk zal reageren wanneer de NAVO in
december besluit de kernwapens in West-Europa te moderniseren. Ook wanneer alleen
het principebesluit wordt genomen maar de wapens zelf pas over drie, vier jaar worden
gestationeerd, zal dat het geval zijn, aldus Puja. Hij noemde dit, in Nederland bij de PvdA
en een deel van het CDA levende standpunt, pure machtspolitiek.
"Als het principebesluit wordt ge
nomen, vindt de produktie van
dit nieuwe wapensysteem plaats
De Sowjet-Unie kan dit niet on
beantwoord laten, omdat Mos
kou niet wil onderhandelen on
der de druk van het stationeren
van de Pershing-II en Cruise-ra
ketten", aldus Puja.
Hij deed de mededeling op een in
gelaste persconferentie tijdens
een receptie op de Nederlandse
ambassade. Puja benadrukte dat
wanneer de NAVO ja zegt tegen
de nieuwe kernwapens, Brezjn-
jevs voorstel tot vermindering
van kernraketten geen punt van
onderhandelingen meer kan zijn
tussen Oost en West. Hij schatte
in dat geval ook, net als zijn Oost-
duitse collega Fischer begin sep
tember tegenover Van der
Klaauw in Berlijn, de kansen op
het slagen van de conferentie van
vrede, veiligheid en samenwer
king in Europa die volgend jaar in
Madrid plaatsvindt, zeer laag is
Alle wapens
Puja gaf geen direct antwoord op
de vraag of Brezjnjevs voorstel
ook de nieuwe SS-20-raketten
gold. Hij zei alleen dat onderhan
delingen over vermindering van
kernwapens binnen het kader
van Salt-III voor alle wapens gel
den, ook de SS-20.
Er moet hier onderscheid gemaakt
worden tussen onderhandelen
over het voorstel dat Brezjnjev
begin deze maand in Oost-Berlijn
deed, en onderhandelen over
kernwapens in het algemeen. Met
dat laatste wil het Oostblok niet
stoppen, daar had Van der
Klaauw ook al op gewezen eerder
op de dag. Maar over het voorstel
van Brezjnjev valt niet meer te
praten, als de NAVO in december
besluit tot de invoering van Pers-
hing-2 en de Tomohawk Cruise
raket.
Volgens Van der Klaauw weiger
den de Hongaren te praten over
de SS-20 als een kwalitatieve
verbetering van het Russische
kernwapenarsenaal. Hij noemde
dat een "teleurstelling", omdat er
zo geen openingen komen in een
discussie die "wij op een serieuze
manier op gang willen brengen"
De SS-20 is een met drie atoom
koppen uitgeruste raket voor de
middellange afstand, die wordt
afgevuurd vanaf een mobiele
lanceerinstallatie. Westerse
schattingen spraken van 120 ten
westen van de Oeral opgestelde
SS-20-raketten. Deze raketten
zijn gericht op doelen in West-
Europa, dat door de actieradius
van 3000 kilometer vanuit het
westen van de Sowjet-Unie met
gemak in zijn geheel bestreken
kan worden.
De minister zei dat de NAVO-lan-
den hard werken aan een ant
woord op Brezjnjevs brief aan de
vijftien NAVO-landen. Deze lan
den zullen een gezamenlijk ant
woord aan het Kremlin verstu
ren. "Waarschijnlijk wordt die
brief nog vóór de vergadering van
NAVO-ministers in december
gestuurd", aldus Van der
Klaauw
Jp een vergadering van de NAVO-
assemblee in de Canadese hoofd
stad Ottawa is gebleken dat de
opvatting van de meerderheid
van het Nederlandse parlement,
dat een beslissing over moderni
sering van de kernwapens moet
worden uitgesteld, door de par
lementariërs uit de meeste ande
re NAVO-landen niet wordt ge
deeld.
Een rapport van de Nederlander
mr. Klaas de Vriend (PvdA) voor
zitter van de Tweede-Kamer
commissie voor defensie, waarin
die aanbeveling stond, is door de
NEW YORK/JOHANNESBURG
(UPI, AFP) - De Algemene Ver
gadering van de Verenigde Na
ties heeft secretaris-generaal
Waldheim opdracht gegeven een
onderzoek in te stellen naar de
berichten dat Zuid-Afrika vorige
maand een kernproef heeft ge
nomen. Het besluit van de Alge
mene Vergadering was unaniem.
De Tanzaniaanse voorzitter Sa-
lim verklaarde dat het, als de in
formatie juist blijkt te zijn, gaat
om "een ernstige bedreiging van
de vrede en de internationale
veiligheid".
Aan het besluit van de Algemene
Vergadering was een oproep
voorafgegaan van de voorzitter
van de VN-commissie tegen de
apartheid, de Nigeriaan Clark,
die sprak van "een duistere dag
voor Afrika". Clark stelde met
name de westelijke landen aan de
kaak, "en zeer recent ook Israël",
die naar zijn zeggen Zuid-Afrika
materiële, technische en weten
schappelijke hulp hebben ver
strekt waardoor het land nu in
staat zou zijn een kernbom te
produceren.
Zuid-Afrika heeft de berichtge
ving, afkomstig uit Washington,
tegengesproken. Nadat minister
van buitenlandse zaken Roelof
Botha in eerste instantie simpel
verklaarde "van niets te weten"
had hij later in Johannesburg een
onderhoud met de Amerikaanse
ambassadeur William Edmund-
son. Tijdens dat onderhoud
maakte Botha bezwaar tegen de
suggestie van Amerikaanse zijde
dat Zuid-Afrika ergens in de In
dische Oceaan of in het zuiden
van de Atlantische oceaan een
kernproef zou hebben uitge
voerd. Na afloop was geen van de
partijen bereid commentaar te
geven op wat was besproken.
Een functionaris van het Pentagon
heeft nader onthuld dat de V.S.
bewijzen hebben van een ge
heimzinnige gebeurtenis, die
zich op 22 september op het zui
delijke halfrond voordeed. De
gebeurtenis zou een zwakke
kernproef kunnen zijn geweest,
maar ook een combinatie van na
tuurverschijnselen, zoals blik
semschichten. Het bewijs was
volgens de functionaris geregi
streerd door de Amerikaanse
Vela-satelliet. Het fenomeen leek
op de vuurbal van een kernproef
- twee achtereenvolgende bel
oplichtende flitsen, die zich bin
nen een seconde voordeden.
Maar na een maand van zoeken,
aldus de functionaris, waren de
Verenigde Staten er niet in ge
slaagd nieuw bewijsmateriaal te
vinden voor een kernexplosie.
'Mogelijk was het een kernexplo
sie, maar daarvan kunnen we niet
zeker zijn", zo zei de functionaris
van het Pentagon.
De meeste kenners twijfelen er niet
meer aan dat Zuid-Afrika tech
nisch in staat moet worden
geacht een kernbom te ontwik
kelen. Het belangrijkste is hierbij
de verrijking van uranium, een
techniek die Pretoria met een ei
gen methode onder de knie heeft.
Ook heeft het land nooit zijn
handtekening gezet onder het
non-proliferatieverdrag, dat ver
spreiding van kernwapens moet
tegengaan. Verder heeft het als
derde producent ter wereld van
uranium een sterke positie op
kerngebied.
Al vaker is er gespeculeerd over
mogelijk bezit van kernwapens
door Zuid-Afrika, maar nog nooit
ging dat om een geslaagde proef
neming. Tot nog toe betrof het
dan aanwijzingen voor geplande
proefexplosies. Dat gebeurde
onder andere in 1977, toen be
kend werd dat Pretoria op het
punt stond een atoombom te la
ten exploderen in de Kalahari-
woestijn. Onder grote druk van
Washington en andere Westeu-
ropese hoofdsteden kon Zuid-
Afrika van dit voornemen afge
houden worden.
BILBAO - Een advocate van
één der beklaagden in het ge-
mchtmakende abortus-proces
in de Spaanse stad Bilbao
komt hier danig in de ver
drukking tijdens de demon
stratie die vele honderden
vrouwen bij het gerechtsge
bouw hielden.
De rechter heeft het proces tegen
de elf vrouwen die beschul
digd worden van het laten
uitvoeren van abortus overi
gens voor onbepaalde tijd
uitgesteld. Als reden gaf hij op
dat twee verdachten niet wa
ren verschenen en dat hij der-
hale de zaak niet volledig kon
behandelen
Cambodja verwerpt
hulpplan van VS
BANGKOK - Cambodja heeft van
daag een voorstel van de V.S. om
op grote schaal hulp te bieden
van de hand gewezen. Het Cam
bodjaanse ministerie van bui
tenlandse zaken verklaarde dat
het het voorstel van de V.S. om
hulp te bieden aan alle partijen
met kracht van de hand wijst. Er
werd geen specifieke reden ge
geven voor de afwijzing.
Het voorstel om vanuit Thailand
over land per dag 1.000 ton goe
deren (voedsel en medicijnen)
aan te voeren, bestemd voor alle
Cambodjanen, ongeacht aan
wiens kant ze staan in het
conflict, werd afgelopen woens
dag door drie Amerikaanse sena
toren in Phnom Penh voorgelegd
aan de Cambodjaanse minister
van buitenlandse zaken. Hung
Sen.
zich afvragen waarom ze dan
nog naar Nederland vertrek
ken", aldus de heer Barend.
Hij wees er op dat als deze ten
dens doorzet Suralco over
enkele jaren kapot is, omdat
de openvallende plaatsen niet
zonder meer door anderen
kunnen worden opgevuld. De
nieuwkomers missen in veel
gevallen de benodigde erva
ring.
Het gevolg van een en ander is,
dat de produktie achteruit
gaat. "Terwijl Suriname het
moet hebben van produktie
en export, zien we dat juist in
de produktieve sector een
leegloop te constateren is. Dat
is funest voor Suriname" al
dus de heer Barend, die er bo
vendien op wees dat ook an
dere economische sectoren
de gevolgen van de emigratie
steeds meer gaan voelen.
WASHINGTON (GPD) - Senator
Edward M. Kennedy is volgens
de Amerikaanse wet thans offi
cieel kandidaat voor het Ameri
kaanse presidentschap. Kennedy
heeft tijdens een bijeenkomst in
New York toezeggingen aan
vaard voor meer dan 75.000 dollar
in verkiezingsbijdragen en dat
kwalificeert hem volgens de wet
als kandidaat, ook al heeft hij de
formele aankondiging nog niet
gedaan.
Kennedy heeft zich inmiddels ver
zekerd van de diensten van Mor
ris Dees, die in 1975-1976 voor
Carter zeer belangrijke fondsen
bijeen wist te brengen en boven
dien een specialist is op het ge
bied van campagnes per post.
Voor het Witte Huis is dit als een
niet geringe klap gekomen.
Carters campagne-leiders hebben
zich inmiddels begeven in een le
gaal dispuut met Kennedy, om
dat zij beweren dat de bijdragen
die zijn ingezameld door de pro-
Kennedy-groeperingen, (die door
de aanstaande kandidaat niet of
ficieel werden erkend), moeten
worden meegeteld in het totaal
van de maximaal toelaatbare bij
dragen. Volgens Carters politieke
voetvolk probeert Kennedy uit
twee beurzen tegelijk te put
ten.
Vele Russen
gedood bij
ongeluk met
bacteriën?
LONDEN (AFP) - Een ongeluk in
een fabriek voor bacteriologische
wapens in de Russische stad No
vosibirsk, in Siberië, zou afgelo
pen zomer aan honderden Rus
sen het leven hebben gekost, en
kele duizenden zouden zijn ge
wond. Dat staat deze week te le
zen in het Britse weekblad
"Now". Het ongeluk zou in juni
van dit jaar zijn gebeurd. Het
weekblad citeert hierbij de getui
genissen van een reiziger, die op
het moment van het ongeluk in
Novosibirsk was.
Volgens de getuige lagen de zie
kenhuizen vol met patiënten, die
aan een mysterieuze ziekte leden.
Velen van hen zouden zijn over
leden. Aan familieleden zou toe
stemming zijn geweigerd de stof
felijke overschotten van de
overledenen, die met bruine
vlekken waren bedekt, te zien.
UTRECHT (GPD) - Tien maanden
na de Vietnamese invasie in
Cambodja staat de, nu overigens
afnemende, stroom Vietnamese
bootvluchtelingen niet meer
exclusief in het schijnwerper-
licht van de internationale hulp
organisaties. De aandacht wordt
meer en meer gericht op het tries
te lot van het Cambodjaanse volk,
dat met ernstige voedseltekorten
heeft te kampen. Rode Kruis,
Unicef, en tientallen andere
hulporganisaties in verschillende
landen hebben omvangrijke
hulpprogramma's op touw gezet,
waarvoor honderden miljoenen
dollars worden uitgetrokken.
Dramatische oproepen, van onder
meer VN-secretaris-generaal
Kurt Waldheim, resulteerden in
een VN-hulpfonds dat de ko
mende zes maanden ruim 200
miljoen gulden uittrekt voor via
Unicef en Rode Kruis te ver
strekken voedsel, medicamenten
en andere goederen. De EG-lan-
den zullen daarvan ruim 50 mil
joen voor hun rekening nemen.
Daarnaast zijn door landen af
zonderlijk hulpbedragen in het
vooruitzicht gesteld.
Op het bureau van de stichting Oe
cumenische Hulp in Utrecht
wordt die gang van zaken met
enige aarzeling bekeken. Alge
meen secretaris drs. P. P. van
Lelyveld, hervormd predikant,
maar volledig in dienst van de
Stichting, schat de situatie in
Cambodja zeker niet zo drama
tisch in als vertegenwoordigers
van de in Phnom Penh werkzame
Britse particuliere hulporganisa
tie Oxfam. Van Lelyveld, die in
augustus Phnom Penh en omlig
gende gebieden bezocht, en ver
der afgaat op rapportage van een
net uit Cambodja teruggekeerde
delegatie van de Wereldraad van
Kerken, spreekt van „hongers
nood maar een nog niet catastro
fale situatie".
Hulp moet worden geboden, geld
ingezameld, maar Van Lelyveld
plaatst wel vraagtekens bij ver
halen over massale sterfte en
grootscheepse hulpacties. Hij
vreest dat die een combinatie
vormen van politieke motieven
en een onjuiste beoordeling van
de mogelijkheden tot effectieve
hulpverlening in Cambodja zelf.
„Cambodja is een voetbal van de
supermachten geworden. De
hulpverlening is daardoor ook in
politiek vaarwater gekomen". En
hij voegt eraan toe: „Massale
hulpzendingen zijn nodig, maar
zijn ze ook mogelijk? In Cam
bodja zelf zijn nauwelijks trans
portmogelijkheden en organisa
tie ter plekke ontbreekt vrijwel
volledig door een schreeuwend
tekort aan Cambodjaanse kgder
dat met de internationale hulp
verleners kan samenwer
ken".
Pogingen van het PvdA-Tweede-
Kamerlid Harry van den Berg om
in Nederland een hulpverle
ningscampagne op grole schaal
te beginne, hebben ook hier
voorlopig niet tot een zogeheten
brede actie geleid. Zonder twijfel
spelen de door Van Lelyveld
aangestipte politieke tegenstel
lingen rond Cambodja daar een
rol in. Het geld dat binnekomt op
het speciale gironummer van het
Rode Kruis, is merendeels be
stemd voor hulp aan de vluchte
lingen in de Thaise kampen. In
Cambodja zelf komen relatief
nog maar weinig hulpzendingen
aan. Hulpverleners van onder
meer Oxfam hebben het Westen
er al van beschuldigd hulpacties
via het door Vietnam in het zadel
gezette bewind van Heng Samrin
in Phnom Penh te saboteren door
vast te houden aan de voorwaar
de dat die hulp aan beide kam
pen, dus ook via de Rode Khmer
guerrilla's van de verdreven rege-
Hanoi en Phnom Penh hebben na
hun aanvankelijke weigering nu
medewerking aan Unicef en Ro
de Kruis toegezegd. Of dat gaat
betekenen dat ook de ongeveer
een miljoen mensen die in de
guerrilla-gebieden verblijven
hulp zullen krijgen is nog ondui
delijk. De eerdere onwil van Ha
noi en Phnom Penh kwam voort
uit hun uitgangspunt dat via
Thailand verleende humanitaire
hulp aan de guerrilla-gebieden,
tegelijk (wapen)hulp aan de Pol
Pot-strijders betekent. „Zij kleu
ren alles, en zien achter Unicef en
Rode Kruis de VS en China".
Volgens Van Lelyveld ligt daar
ook de oorzaak van de publiciteit,
die Unicef en Rode Kruis aan de
Cambodjaanse situatie geven. Hij
wijst op de „onzinnige verhalen"
over het volledig ontbreken van
kinderen onder de vijf jaar in
Cambodja. „Unicef, met zijn be
houdende leiding en financiële
afhankelijkheid van de VN-lan-
den, roert op deze manier de trom
om in Phnom Penh voet aan de
grond te krijgen. Want een meer
derheid van de VN-landen blijft
weigeren het bewind-Samnn di
plomatiek te erkennen, en Unicef
en Rode Kruis moeten dan ook
strak vasthouden aan hun man
daat om hulp via beide partijen te
land. dat een beslissende rol
speelt in het aanbod van Was
hington de hulp grootscheeps
aan te pakken. Thailand op zijn
beurt gebruikt het vluchtelin-
genpro bleem om de wereldopi
nie op, zoals in Bangkok wordt
gevoeld, een mogelijke Vietna
mese inval in het grensgebied
met Thailand te richten.
Zo heeft iedere partij zijn redenen
om de zeker ernstige voedselsi
tuatie in Cambodja zelf tot ramp
zalige proporties op. te blazen.
Van Lelyveld: „Vandaar dat de
Wereldraad naar andere, minder
de aandacht trekkende hulpver
lening heeft gezocht. De situatie
in het land zelf vraagt niet om
zomaar hulp, maar om een gelei
delijke aanpak, die de Cambod
janen zelf aan kunnen. Ik betreur
dan ook verhalen zoals dat van»
Oxfam-directeur Walker, die
Cambodja onlangs een land van
„levende geraamtes" noem
de.
Hongersnood op grote schaal is er
nog niet. Wel zijn er voedselte
korten, veroorzaakt door de
Vietnamese invasie tijdens de
oogsttijd en de onmogelijkheid
om het land te bewerken als ge
volg van de oorlog tegen de Pol
Pot-guerrilla's. Bovendien heeft
de bevolking te lijden van lang
durige ondervoeding, voorna
melijk veroorzaakt door de ach
tereenvolgende volksverhuizing
en Eerst in 1970, toen Lon Nul via
een CIA-putsch aan de macht
kwam en de bevolking van het
platgebombardeerde land naar
de steden trok. Toen in 1975, na
de intocht van de Rode Khmer in
Phnom Penh, de snelle, gedwon
gen terugkeer naar het platte
land. En nu als direct gevolg van
de oorlog tussen Samnn-Hanoi-
troepen en de guerrilla's opnieuw
een terugkeer naar de steden en
vlucht naar de grens met Thai
land".
Van Lelyveld claimt dat er m de
zomermaanden nog een voorraad
voedsel was, zowel ryst als na
tuurlijke produkten - bananen,
cassaves - maar dat de situatie zal
verslechteren omdat er volgend
jaar niet geoogst kan worden. Hij
pleit daarom, nu er nog ruimte
voor is, voor kleine hulpzendin
gen, die langzaamaan worden
opgevoerd. Vooral ook via het
Sumrin-bewind m Phnom Penh,
dat naar zijn mening in staat moet
worden gesteld van de hulpver
leners te leren en een eigen dis-
tributie-orga nisatie op te zet-
Zou dat niet tegelijkertijd een er
kenning van het Samrin-bewind
inhouden en precies passen in de
politiek van Hanoi0 Van Lely
veld: „Er is geen alternatief. De
mensen die naar de gebieden
rond de steden zijn getrokken
(naar schatting 2.5 miljoen) moe
ten geholpen worden. Maar ik be
trek daar ook bij, dat de Samrin-
mensen naar mijn mening in de
eerste plaats nationale commu
nisten zijn, dat de tegenstellingen
met de Vietnamezen vaak zeer
duidelijk aan het licht komen
Hulp via Phnom Penh geeft de
regering daar dan ook wat meer
danig ooi
bgdrage
