Restauratie van
grootste Leidse
hofje voltooid
Pensionhouder wil
pand hersteld zien
éven Ujfoaten
ZATERDAG 7 OKTOBER 1979
LEIDEN
Meermansburg, het grootste hof van Leiden
LEIDEN - De restaaratie van het
grootste hofje van Leiden is op
een oor na gevild. Februari 1977
werd een begin gemaakt met de
grootscheepse opknapbeurt van
het hof Meermansburg aan de
Oude Vest. Aan het eind van deze
maand zal het omvangrijke werk
zijn voltooid. Dan is Leiden op
nieuw een gerestaureerd monu
ment rijker.
Wie langs de Oude Vest in de rich
ting van de Pelikaanstraat loopt
zal nauwelijks geloven dat achter
één van de monumentale gevels
aan de Oude Vest, op een steen
worp afstand van de verkeers-
tromen van de city-ring, een zo
vredige woonomgeving bestaat.
Eenmaal door de poort van het
hof Meermansburg sta je in een
stukje binnenstad dat een onge
kende rust uitstraalt. Rondom
een plein, bijna dorpsachtig met
veel groen en in het midden een
waterpomp, staan dertig keurige
woninkjes, allemaal kraakhelder
Een echt Hollands tafereeltje.
De historie van het hof Meermans
burg gaat terug tot het jaar 1474
toen de Grauwe Zusters van de
orde van Sint Franciscus een be
gin maakten met de bouw van
een klooster. Tijdens het beleg
van Leiden door de Spanjaarden
in 1574 werden de meeste nonnen
verjaagd en bleef een vervallen
klooster over. Later werd het
klooster verbouwd tot tientallen
kleine woninkjes die onderdak
moesten bieden aan de arbeiders
die werkten in de Leidse textiel
industrie.
In 1680 wordt het kloosterterrein
verkocht aan Maarten Meerman
en zijn vrouw Helena Verburg en
wordt begonnen met de bouw
van het hof Meermansburg. Uit
het reglement dat in die tijd voor
het hofje werd opgesteld blijkt
dat de woninkjes bedoeld waren
voor eerbare weduwen en
vrouwspersonen van onbespro
ken gedrag.
Vanaf februari 1977 zijn de restau
rateurs aan de slag geweest om
het Hof Meermansburg een be
hoorlijke opknapbeurt te geven.
Het hofje bestaat uit 28 gelijke
woninkjes en uit twee grotere
hoekhuizen. "Eén van de huisjes
is weer geheel in oude staat her-
Het pleintje van het hof Meermansburg met op de voorgrond de waterpomp.
Aan Bethlehemhofje wordt nog hard gewerkt
stcld", vertelt de heer Schouten,
projectleider van het architec
tenbureau Schutte. "De oude
plavuizen die onder de houten
vloeren werden gevonden zijn
weer aangebracht, de authentie
ke schouw is hersteld en de bed
stee is weer teruggebracht"
De overige huisjes zien er als volgt
uit: Op de begane grond is een
halletje met daarnaast een toilet.
Via de entree komt men in de
woonkamer waar op de plaats
van de bedstee een klein open
keukentje is gekomen. Een spil-
trap gaat naar de eerste verdie
ping waar een portaal, een slaap
kamer en een douche zijn ge
bouwd. Verder is er nog een
overloop en een luik met een lad
der naar de zolderverdieping.
Alle woninkjes hebben centrale
verwarming. De schoorsteen is
weggebroken. Aan de buitenzij
de zijn de gevels opgeknapt, het
houtwerk is keurig geschilderd.
Alleen op het dak is de schoor
steen blijven staan.
Het poortgebouw wordt op dit
moment door de restaurateurs
onder handen genomen. De sta
tige gevel aan de Oude Vest staat
nog tot het eind van deze maand
in de steigers. De dakconstructie
is al verbeterd en behandeld te
gen houtworm. Het opknappen
van de prachtige regentenkamer
op de eerste verdieping is nage
noeg gereed. Een aantal schilde
rijen van Hollandse kunstenaars,
dat thans is opgeslagen in de La
kenhal, wordt weer in de regen
tenkamer opgehangen. De res
tauratie van het zandstenen
beeldhouwwerk in de voorgevel,
door beeldhouwer/restaurateur
de heer De Jager, nadert even
eens zijn voltooiing. Dan is het
restauratiekarwei helemaal ge
klaard.
Een ander hofje waar de restaura
teurs bijna hun werk hebben ge
daan is het Bethlehemhofje aan
het Levendaal. Voor de geschie
denis van dit stukje Leiden moe
ten we terug gaan naar 1630 toen
aan de Langegracht het oude
hofje Bethlehem werd gesticht.
In 1701 ging de eigenaar van het
hofje, de Waterlandsche Doops
gezinde Gemeente, samen met de
Vlaamsche Doopsgezinde ge
meente die in 1660 aan het Le
vendaal het hof "De Hoeksteen"
hadden gesticht. In de loop van
de 18de eeuw liep het aantal le
den van deze gemeenten terug
zodat rond de eeuwwisseling
werd besloten beide hofjes sa
men te voegen. Het Bethlehem
hofje aan de Langegracht werd
door de toenmalige regenten
verlaten en men verhuisde naar
het Levendaal. De naam van het
hofje "De Hoeksteen" werd toen
gewijzigd in "Bethlehem".
Aan het eind van de vorige eeuw
onderging het Bethlehemhofje al
een opknapbeurt. Het gedeelte
aan het Levendaal werd een ver
dieping rijker en de gevel werd
volledig vernieuwd. Alleen het
oude poortje bleef staan. De
voorgevel aan het Levendaal
verkeert nog in redelijke staat. De
laatste jaren was vooral het bin-
nengedeelte bouwvallig gewor
den en aan een grondige opknap
beurt toe.
Het werk is op dit moment nog in
volle gang. Als alles volgens plan
verloopt zullen de laatste wo
ninkjes van het hofje over enkele
maanden (januari) worden op
geleverd. De heer Schouten van
het architectenbureau Schutte
zegt te hopen dat aansluitend op
de werkzaamheden in het hofje
begonnen kan worden met de re
novatie van de aangrenzende be
bouwing in de Kraaierstraat.
"Het gaat om een aantal panden
vanaf de hoek van het Levendaal
tot aan de Gortestraat. De huizen
grenzen direct aan de hofjes wo
ningen en bepalen voor een groot
deel het aanzien van het Bethle
hemhofje".
Het hofje zal na de restauratie be
staan uit vijftien woninkjes plus
de vier huisjes aan het Levendaal.
Als de panden aan de Kraaier
straat worden gerestaureerd zul
len er nog eens acht woningen
bijkomen. De huisjes van het
Bethlehemhof zijn op ongeveer
dezelfde wijze opgeknapt als in
Meermansburg. Aan de zijde van
de Gortestraat zijn er enkele ra
men en dakkapellen bijgekomen
die voor wat meer licht zorgen in
enkele huisjes.
Volgens plan zullen de hofjeswo
ningen begin 1980 worden opge
leverd. De pomp van het hof ver
keert nog in redelijke staat. In het
voorjaar zullen de tuinen op
nieuw worden aangelegd. Dan
pas zijn de merendeels oudere
bewoners van het hofje weer uit
de rommel en is het karwei hele
maal geklaard. Het Bethlehem
hofje is dan weeréén van de fraai
ste plekjes geworden in de Leidse
binnenstad.
Vanuit één van de hofjeswoningen een kijkje op de binnenplaats van het Bethle- bovenstaande foto is te zien dat nog heel wat wordt afgespijkerd in het Bethle
hemhofje. hemhofje.
DEN HAAG/LEIDEN - Wie betaalt
de zeshonderd gulden om het
voormalige pension voor gastar
beiders aan de Apothekersdijk
weer in de oude staat te herstel
len? Dat was gisteren de ham
vraag tijdens een kort geding,
aangespannen door pensionei
genaar Amrani tegen de gemeen
te Leiden, die op 31 augustus van
dit jaar het pand dichtspijkerde.
Tijdens het geding bleek dat de
gemeente best bereid is om het
afgekeurde pension weer van
ramen en deuren, die nu nog lig
gen opgeslagen, te voorzien. Ge
meente-advocaat mr. De Ruijter
de Wildt verklaarde echter dat zij
geenszins van plan was de kosten
daarvan voor haar rekening te
nemen.
"Gangstermethoden", zo kwalifi
ceerde Amrani's advocaat, mr.
Schaper, de wijze Waarop de ge
meente het pand op die laatste
augustusdag had ontruimd. Als
klap op de vuurpijl had de Ma
rokkaanse pensionhouder na de
ontruiming een brief van de ge
meente gekregen waarin hem te
kennen werd gegeven dat hij te
gen betaling van 4100 gulden
"bewaargeld" zijn spullen terug
kon krijgen.
Mr. Schaper benadrukte dat Amra
ni niet alleen zijn spullen kwijt
was, maar dat het hem ook on
mogelijk was gemaakt eventueel
zijn huis te verkopen.
Mr. De Ruijter de Wildt betoogde
dat Amrani heus niet dat vrese
lijke zielige en arme mannetje
was waar zijn collega-pleiter hem
voor hield. Hij zou elders in de
stad nog meer pensions hebben.
Volgens mr. De Ruijter bevind
het pand Apothekersdijk zich ten
tijde van de ontruiming in bij
zonder slechte staat. En dat ter
wijl er twaalf Marokkanen woon
den, zonder behoorlijke sanitaire
voorzieningen. Bovendien wist
Amrani wat hem boven het hoofd
hing: al maanden van tevoren
wist hij dat zijn afgekeurde pen
sion per 1 augustus moest sluiten.
Uitspraak volgende week vrijdag.
Brokx naar
Koppelstein
LEIDEN - Staatssecretaris mr. P.
Brokx (Volkshuisvesting) zal op
vrijdag 2 november de sleutels
overhandigen aan de eerste be
woners van het bouwplan "Kop
pelstein" in het Morskwartier. De
woningen in dit bouwplan zijn
gebouwd in opdracht van de
Stichting Onder Eigen Dak.
Moedig Voorwaarts
Op zondag 28 oktober zal in de
manege "Moedig Voor
waarts" aan de Wassenaar-
seweg 25 van 's morgens 10
uur tot 's middags 16 uur een
bazaar en fancy fair worden
gehouden. De opbrengst is be
stemd voor de ruiterkampen
van gehandicapten m 1980.
Er zullen artikelen te koop
zijn, terwijl er ook diverse at
tracties aanwezig zijn.
I
Hukken op niveau
LEIDEN - Bomen hebben ook on
derhoud nodig. Al zijn ze nog zo
hoog. Zo tegen de winter worden
de onderste takken verwijderd.
Dat karwei moest gisteren ge
klaard worden langs de Kanaal-
weg. Omdat de bomen niet van de
kleinste afmeting zijn moest er
een hoogwerker aan te pas ko
men om de takken te verwijde
ren. Dat betekende voor het au
toverkeer op deze weg het nodige
oponthoud. Op de foto: de hoog
werker met de "houthakkers".
LEIDEN - Maandag 29 oktober is
de toegang tot de Gooimeerlaan
van 9 tot 12 uur 's ochtends afge
sloten. De afsluiting gebeurt in
verband met de reparatie van het
wegdek tussen Willem de Zwij
gerlaan en Gooimeerlaan.
Maandag wordt ook begonnen met
de voorbereidende werkzaam
heden voor de reconstructie van
het Stationsplein. Het verkeer zal
in verband daarmee over de rij
baan worden geleid aan zijde
waar de bussen staan opgesteld.
Mare
De discussies in Leiden concen
treerden zich deze week op
vrijwel één punt: worden de
in 1953 gedempte Stille en
Lange Mare nu opengegraven
of niet? Aan de ene kant wa
ren er de winkeliers op de Ma
re, die in actie kwamen omdat
ze bevreesd zijn dat hun ne
ring in de knel komt, wanneer
er weer water door de Mare
gaat stromen. Aan de andere
kant was er de opwinding
van diverse raadsledendie
teleurgesteld waren dat een zo
langdurige inspraak toch
kennelijk voorbijgaat aan
bepaalde groepen.
De kwestie waarom alle tumult
ontstond was in feite meer een
theoretische dan een prakti
sche. Al dan niet opengraven
van de Mare is zeker geen
zaak, die op korte termijnaan
de orde zal komen. De actuele
problemen in de Sleutelstad
liggen hoog opgetast. En het
zou al te gek worden wanneer
men urgenter zaken als wo
ningbouw, renovatie en der
gelijke nu eventjes op zij zou
schuiven om de Mare in oude
luister te herstellen.
En de Waardgracht dan: zullen
sommigen zeggen. Die gaat
toch ook openDat is waar.
Maar het opengraven van de
Waardgracht is wel in grote
lijn de afronding van de we
deropbouw van het kaalslag-
gebied tussen Herengracht en
Zijlsingel. In Maredorp daar
entegen is men nog nauwe
lijks met de stadsvernieuwing
begonnen. Daar heeft men
voorlopig de handen vol aan
nieuwbouw en renovatie
plannen. Bovendien zijn er
altijd nog provincie en rijk,
die Leiden kunnen behoeden
vooral te rare sprongen. Zo de
gemeente die al zou willen
maken
Dat een ruime meerderheid van
de Leidse raad er maandag
toch behoefte aan had om de
mogelijkheid tot opengraven
open te houden is begrijpelijk.
Als gemeente mag je een wen-
senplan - wat het bestem
mingsplan in feite is - best
vastleggen wat je een ideale
situatie zou vinden. Iets an
ders is welke prioriteit je aan
een bepaald onderdeel toe
kent. In dat opzicht bestond er
bij de raadsleden ook een
duidelijk verschil van opvat
ting.
Tijdens het onderlinge overleg
van de PvdA-fractie werd al
duidelijk dat de Leidse socia
listen weliswaar eensgezind
slemden. maar lang niet
eensgezind dachten. Ook bin
nen de VVD-fractie - die zich
als één man voor opengraving
in de toekomst uitsprak -
bleek men verdeeld. Sommige
liberalen lieten na afloop van
de vergadering duidelijk
blijken de kans dat de Mare
ooit weer water zal bevatten
niet bijster hoog aan te slaan.
Daarom is het hoogst twijfel
achtig of er binnen de huidige
raad een meerderheid te vin
den zou zijn die bereid is geld
op tafel te leggen voor het
opengraven van de Mare.
Mare (2)
Tijdens de discussie in de raad
stelden diverse raadsleden
maandagavond vast dat de
hele inspraak rond Maredorp
kennelijk is voorbijgegaasn
aan een deel van de bevol
king. Helemaal gelijk hadden
die raadsleden niet. Zeker
niet wanneer ze daarbij doel
den op de protesten tegen dc-
openg raving.
Al in januari 1978 schreef he>
comité tot behoud van de hui
dige Mare dat men bezwaren
had tegen de plannen. Die
protesten verdwijnen na
tuurlijk niet omdat het be
zwaarschrift is afgewezen.
Iets anders ligt het met een
aantal protesten dat slechts
kort voor de raadsvergade
ring werd verstuurd. Dat ge
beurde door belangengroepen
die tijdens de hele inspraak
niets van zich hadden laten
horen. Dan mag je in rede
lijkheid ook niet verwachten
dat er nog veel aandacht aan
wordt besteed.
In enkele opzichten heeft het
standpunt van de Mare-win-
keliers mij wel een beetje ver
baasd. Het accent van de pro
testen werd eenzijdig gelegd
op het opengraven van de Ma
re. Dat daardoor de Mare
minder goed bereikbaar zou
worden voor hel autoverkeer
was een van de belangrijkste
argumenten. Maar een facet
dat kennelijk helemaal uit het
oog verloren werd is dat het
bestemmingsplan niet alleen
over het opengraven spreekt,
maar ook over het maken van
een loop- en fietsrouteEn dat
laatste zal ongetwijfeld voor
een belemmering van het au
toverkeer zorgen
Ook in het gemeentelijke ver
keerscirculatieplan wordt de
Lange Mare een minder be
langrijke doorstromende
functie toegekend dan de
straat op het ogenblik vervult.
Daarom bleef het ook een
beetje in de lucht hangen wat
wethouder Waal nu precies
bedoelde met de toezegging
dat voor het opengraven eerst
de verkeersproblemen moeten
worden opgelost. Betekent het
dat te zijner tijd toch getornd
zal worden aan de uitgangs
punten van het verkeerscir
culatieplan?
Los daarvan mag worden ver
ondersteld dat het plan in de
toekomst aangepast moet
worden aan een ontwikke
ling, die bij de opzet i^an het
plan nog niet bekend was. Zo
is ervan uitgegaan dat zich
geen krachtige winkelont
wikkeling zal voordoen op de
Mare. Maar dat kan wel eens
heel anders lopen nu aan de
Langegracht de het nieuwe
koopcentrum van Mijnders-
Digros komt. De kans dat de
Mare zich zal ontwikkelen tot
een aantrekkelijke schakel
tussen koopcentrum en bin
nenstad is niet denkbeeldig.
Zeker niet wanneer in de toe
komst aan de Langegracht
ook nog een parkeergarage
wordt gebouwd.
Mare (3)
Dan is er de hele discussie over
de Mare nog een aantal on
zuivere elementen binnenge
slopen. Eén daarvan is het
verhaal dat het opengraven
een bedrag van 20 miljoen
gulden zou kosten. Maar wie
het bestemmingsplan erop
naleest zal ontdekken dat de
kosten geraamd worden op
niet meer dan 45 miljoen.
En dan de "mare" dat de ge
meente al enkele miljoenen in
een geheim potje zou hebben
om het plan snel te kunnen
uitvoeren wanneer de raad
eenmaal heeft toegestemd.
Leiden als armlastige ge
meente mocht willen dat het
waar was. Daarom vind ik de
opmerking die CDA-er Ham
maakte wat uit de toon vallen.
Hij gaf voedsel aan baker
praatjes door in een stem
verklaring uit te dragen dat B
en W er alles aan zullen doen
om het werk op zo kort moge
lijke termijn uit te voeren.
Tunneltjes
"Tunneltjes voor onze hum
meltjes". Het was een van de
leuzen die bewoners van
Noord deze week langs de
Willem de Zwijgerlaan plaat
sten om de aanleg van onder
doorgangen bij kruispunten
in deze drukke verkeersweg te
bepleiten. Niemand zal ont
kennen dat de weg een onding
is omdat hij een geweldige
barrière vormt in het noorde
lijk stadsdeel.
Een weg ten noorden van de
Meren wijk -ooit eens gepland
maar later van de kaarten
gegumd - had een aanzienlijk
betere oplossing geweest
Tenminste voor Leiden want
de vraag was geweest hoe die
weg had moeten doorlopen in
het kwestbare polderghebied
aan de oostkant van de Zijl
Maar dat is allemaal achtera]
gepraat.
Want toen de Willem de Zu ij-
gerlaan werd aangelegd was
van de Merenwijk nog geen
sprake en sprongen er kikkers
rond op de plek waar nu de
drive-An won ingen staa n
Het is dus alleszins begrijpe
lijk dat Noord in het geweer
komt. Toch is de discussie over
de tunneltjes niet nieuw. En
kele jaren geleden posteerden
buurtbewoners zich al met
spandoeken op de hoek van de
Willem de Zwijgerlaan en
Marnixstraat en eisten ter
plaatse een tunneltje. De ge
meente bleek er niet ongevoe
lig voor en maakte een plan
netje.
Maar toen had je de poppen
aan het dansen. Want ten be
hoeve van het tunneltje 20U de
weg omhooggebraeht moeten
worden. En daartegen had
den de omwonenden bezwa
ren omdat het uitzicht ontno
men zou worden door de ta
luds van de weg. De zaak van
de tunneltjes is toen dood
gebloed. Nu zijn er dus de
nieuwe acties. En voor de
"hummeltjes" in Noord is het
te hopen dat ze er nu wel ko
men: die tunneltjes.
Benoeming
Hoofdredacteur Han Mulder
naar de NOS: Gisteren loei
den Den Haag VandaagMet
het oog op morgen?
L. GLIBBER
