Sociaal-Democraten S$j|
blijven meerdere
Denemarken
in
Vernietigend rapport Harrisburg
HOPELOZE SITUATIE VLUCHTELINGEN
ZWARE
STRAFFEN
VOOR
CHARTA
LEDEN
Rhodesië doet aanval
op kampen in Zambia
Ex - SS'ers
staan
terecht
WOENSDAG 24 OKTOBER 197!)
PRAAG/DEN HAAG (Reuter/
GPD) - In het dissidentenproces
in Praag zijn de zes verdachten
gisteren schuldig bevonden aan
"ondermijning van de staat". De
39-jarige Peter Uhl, die 10 jaar
geleden om politieke redenen
werd ontslagen als docent aan
een technische school, werd ver
oordeeld tot vijfjaar gevangenis
straf en de 43-jarige toneelschrij
ver Vaclav Havel tot vier en een
half jaar.
Vaclav Benda, een 33-jarige filosoof
en letterkundige die optrad als
woordvoerder van de beweging
"Charta 77", kreeg vier jaar. De
44-jarige Jiri Dienstbier, indertijd
een populaire radio-omroeper en
ook een woordvoerder van Char
ta 77, werd tot drie jaar veroor
deeld. Eenzelfde straf kreeg de
52-jarige televisiejournaliste Otta
Bednarova. De andere vrouwe
lijke verdachte, de 46-jarige psy
chologe Dana Nemcova, moeder
van zeven kinderen, werd ver
oordeeld tot twee jaar voorwaar
delijk, met een proeftijd van vijf
jaar.
Deze vonnissen werden meege
deeld door mensen die het proces
hebben bijgewoond. Westelijke
diplomaten en journalisten wer
den niet tot de rechtszaal toegela
ten. Correspondenten uit het
Westen werden voortdurend ge
volgd door politiemannen in
burger die probeerden te verhin
deren dat zij contact opnamen
met verwanten van de zes ver
dachten.
De Nederlandse regering zal op dit
moment nog geen protest aante
kenen bij de Tsjechoslowaakse
regering tegen de gang van zaken
rond het proces in Praag tegen
zes ondertekenaars van Charta
'77. Maandag weigerden de Tsje
chische Autoriteiten een Neder
landse diplomatieke waarnemer
het proces bij te wonen met het
argument dat de rechtszaal "vol"
zou zijn.
De woordvoerder van het ministe
rie van buitenlandse zaken zei dat
een onmiddellijke Nederlandse
reactie zou neerkomen op een
protest tegen de grootte van de
rechtszaal. Dat zou door de Tsje
chische regering worden opge
nomen als inmenging in de inter
ne aangelegenheden van Tsje-
choslowakije. Maandag werd één
vrouw uit de rechtszaal verwij
derd omdat zij aantekeningen
maakte. Ook vertegenwoordigers
van westerse nieuwsmedia heb
ben geen mogelijkheid gekregen
het proces bij te wonen.
(Van onze correspondent)
WASHINGTON - Het energiebe
drijf dat de kernreactor op Three
Mile Island (bij Harrisburg) in
gebruik had, beschikte niet over
„toereikende kennis, deskun
digheid en personeel om de reac
tor te laten werken of toereikend
te onderhouden". Tot deze ver
nietigende conclusie, zo zegt de
New York Times, is de presiden
tiële commissie gekomen in een
rapport over het grootste en ge
vaarlijkste nucleaire ongeluk in
de historie van de kernenergie,
dat tot een onvoorstelbare ramp
had kunnen leiden.
De New York Times zegt te be
schikken over een ontwerp van
het rapport, dat nauwelijks af
wijkt van het eindresultaat dat
binnenkort aan president Carter
zal worden overhandigd.
Intussen is de maatschappij we
derom in moeilijkheden geko
men, omdat de enorme filters, die
ten koste van vijf miljoen dollar
zijn opgetrokken om bijna twee
miljoen liter koelwater van 95
procent van zijn radioactiviteit te
ontdoen, niet goed blijken te
werken. Er is nog geen oplossing
gevonden voor de reiniging van
nog eens drie miljoen liter water
in het reactorgebouw, noch voor
de „ontsmetting" van de vaste in
stallaties. Naar schatting gaat het
hele project vier jaar duren en zal
het maar liefst 400 miljoen dollar
vergen.
Het ongeluk vond plaats op 28
maart van dit jaar met een reactor
op een eiland in de Susquehana-
rivier, nabij Harrisburg in Penn
sylvania, en vloeide voort uit het
samenvallen van het falen van
diverse soorten apparatuur en
menselijke fouten. Dit alles resul
teerde in de beschadiging of ver
nieling van het merendeel van de
uranium brandstofstaven in de
reactorkern door het verloren
gaan van koelwater. De onder
zoekscommissie heeft een bud
get van 3 miljoen dollar en ge
bruikt een staf van 40 deskundi
gen. Nog vijf andere organisaties
werken aan een onderzoek naar
de gebeurtenissen.
De presidentiele commissie be
schuldigt het regeringsbureau
dat vergunning voor de bouw van
reactoren moet afgeven, ervan
zich meer te hebben bekommerd
om de vergunningen zelf dan om
de veiligheid van de reactoren,
terwijl een systeem voor het af
wegen en verbeteren van de vei
ligheidsvoorschriften ont
brak.
Hoewel een meerderheid van de
commissie „voor" stemde, was er
geen absolute meerderheid om
de nieuwbouw van reactoren
voorlopig stil te leggen. Volgens
een procedureregel die de com
missie zelf had vervaardigd, zou
den zeven van de twaalf stemmen
daarvoor zijn vereist, terwijl de
meerderheid bij zes stemmen
bleef steken.
De commissie is tot de slotsom ge
komen dat de stralingshoeveel-
heid die aan de reactor is ont
snapt zo minimaal mag heten, dat
als gevolge daarvan geen nieuwe
kankergevallen zullen kunnen
worden vastgesteld, noch afwij
kingen in het milieu of aangebo
ren gevaren voor de gezondheid.
Maar de commissie heeft ook
scherpe kritiek op de ontwerpers
van de reactor. Burns en Roe, en
op de uitvoerders Babcock en
Wilcox.
De commissie heeft, volgens de
New York Times, aanbevolen dat
de Nuclear Regulatory Commis
sion (Nucleaire Beheerscommis
sie). die onafhankelijk is van de
regering, wordt afgeschaft en
vervangen door een regeringsbu
reau, met een directeur die door
de president wordt benoemd met
goedkeuring van de Senaat. Dit
zou het nieuwe Nucleaire Be
heersinstituut op dezelfde voet
zetten als het bureau voor mi
lieubescherming.
Voorts zouden de vergunningen
voor het in bedrijf hebben van
een kernreactor op gezette tijden
moeten worden vernieuwd, na
hoorzittingen over de kwaliteit
van het bedrijfsbeheer. Ook zou
den de eisen die worden gesteld
aan de kwalificaties voor technici
die de reactor in bedrijf houden,
moeten worden verscherpt.
Volgens de commissie is het moge
lijk dat ten minste een deel van de
uraniumkern in de reactor aan
dermate hoge temperaturen
werd blootgesteld, dat mogelijk
zelfs enkele tonnen uranium-
brandstof vloeibaar zijn gewor
den; de gevreesde „meltdown".
Na het eigen onderzoek acht nu
ook de Nucleaire Beheerscom
missie dit mogelijk.
(Van c
z correspondent)
KOPENHAGEN - De gisteren in Denemarken gehouden
vervroegde parlementsverkiezingen hebben een onver
wacht grote winst opgeleverd voor zowel de conservatie
ven als de sociaal-democraten. Niettemin blijven de so
ciaal-democraten met 69 zetels de grootste partij in het
Deense parlement, dat slechts één kamer van afgevaar
digden kent.
Het was dan ook een verheugde
premier Anker Jorgensen, de lei
der van de sociaal-democratische
partij, die gisteravond laat kon
verklaren een nieuwe sociaal
democratische minderheidsre
gering als enige realistische uit
komst van deze verkiezingen te
zien. Over het blok van de vier
niet-socialistische partijen, die
zich de „klaver vier" noemden,
kon hij spotten dat deze al aardig
begon te verleppen. Toch komt
dit blok na een winst van drie op
een totaal van 55 zetels
Catastrofe
Voor de zogenaamde Vooruit
gangspartij van de advocaat Gli-
strup (de Deense versie van
„Boer Koekoek"), in het vorige
parlement de op een na grootste
partij, werden deze verkiezingen
een catastrofe. Hij verloor zes ze
tels en daarmee het grootste ge
deelte van de invloed die hij had
in het parlement. Maar dat is iets
ADVERTENTIE
dat door geen van de andere elf
partijen in het 179 zetels tellende
Deense parlement wordt be
treurd.
De communisten, die dit keer
slechts 1,9 procent van de stem
men op zich wisten te verenigen,
keren niet terug in de Deense
volksvertegenwoordiging.
Het ziet er overigens allesbehalve
rooskleurig uit in Denemarken.
Men heeft te kampen met toren
hoge buitenlandse schulden,
steeds toenemende werkloos
heid (op dit moment 10 procent
van de werknemers) en een hol
lende inflatie. Menigeen vraagt
zich dan ook af wat een zwakke
sociaal-democratische regering
hieraan kan doen in een versplin
terd parlement.
Tijdens de campagne voor deze
verkiezingen heeft premier Jor
gensen veel toespraken gehou
den, maar eigenlijk weinig ge
zegd over concrete oplossingen
voor de economische chaos in het
land. Het regeren zal wel weer
uitdraaien op een koehandel met
partijen op zowel de linker- als de
rechtervleugel en een eindeloze
rij van compromissen. Niets
duidt er dan ook op dat deze min
derheidsregering een lang leven
beschoren zal zijn.
Eindresultaten
Sociaal-democraten: 38,3 procent
(winst vier zetels)
radicaal links: 5,4 procent (winst
vier zetels)
Conservatieve Volkspartij: 12,5
procent (winst zeven zetels)
Deense Rechtsverbond: 2,6 pro
cent (verlies één zetel)
Socialistische Volkspartij: 5,9 pro
cent (verlies drie zetels)
Deense Communistische Partij: 1,9
procent (geen zetels)
Centrum-Democraten: 3,2 procent
(verlies vijf zetels)
Christelijke Volkspartij: 2,6 pro
cent (verlies één zetel)
Arbeiderspartij KAB (Communis
tische Arbeiderspartij): 0,4 pro
cent (geen zetels)
Deense Liberale Partij: 12,5 pro
cent (winst één zetel)
Links-Socialisten: 3,6 procent
(winst één zetel)
Vooruitgangspartij: 11,0 procent
(verlies zes zetels)
NEW YORK - Ex-keizerin Farah Dibah en haar schoonzuster j
Ashraf verlaten hun huis in New York om de voormalige sjah van 1
het Cornell-ziekenhuis aldaar te bezoeken. De sjah is zeer ernstig z
bronnen in Teheran vermeldden dat hij aan kanker zou lijden.
ADVERTENTIE
(Van onze correspondent)
Rhodesische commandotroepen,
gesteund door de luchtmacht,
hebben in Zambia de afgelopen
dagen opnieuw kampen van de
bevrijdingsbeweging voor Zim
babwe aangevallen. Het hoofd
kwartier in de Rhodesische
hoofdstad Salisbury deelde mee
dat de Rhodesische eenheden het
zwaar beveiligde kamp Sia-
maamba van het guerrillaleger
van Joshua Nkomo, 40 kilometer
van de Rhodesisch-Zambiaanse
grens vernielden. Volgens Salis
bury zouden bij de gevechten van
maandag en gisteren 61 mensen
om het leven gekomen zijn, onder
wie 53 guerrillastrijders.
Volgens ae Rhodesische lezing be
gonnen de gevechten nadat guer
rillastrijders van het Patriottisch
Front Rhodesië waren binnen
gedrongen.
Eerder had president Kenneth
Kaunda van Zambia meegedeeld
dat ongeveer duizend militairen
van Zuid-Afrika en Zimbabwe-
Rhodesië de westelijke provin
cies van zijn land waren binnen
gevallen. Onder de eenheden, die
Zambia vanuit Namibië binnen
vielen, zouden zich 600 Zuidafri-
kaanse militairen bevinden. Het
hoofdkwartier in Pretoria ont
kent ten stelligste dat Zuidafri-
kaanse troepen iets met de aan
vallen in Zambia hebben te ma
ken. Wel werd toegegeven dat
Zuidafrikaanse troepen soms
guerrillastrijders van de bevrij
dingsbeweging voor Namibië,
SWAPO, tot in Zambia achter
volgen.
De Rhodesische invallers waren de
eerste in Zambia sinds het begin
van de Londense conferentie
over de toekomst van Zimbabwe-
Rhodesië, waaraan onder andere
wordt deelgenomen door Joshua
Nkomo, leider van de Zipra, die
deel uitmaakt van het Patriot
tisch Front, dat onder leiding
staat van Nkomo en Robert Mu-
I DANS THEATER 1
5
1
u m m
'Wm
71
SF TRANSLUCENT
ÏT
m TONES en
Z
ÊF GREETINGS
IT
g v.n NILS CHRISTE
N
B RETURN TO THE
•y%
Jf STRANGE LAND
7 en NUAGES
ST00LGAME
DO 25. VR 26, ZA 27 okt
20 15UUR
Gebrek aan artsen in Thailand en Cambodja
Voor dit Cambodjaanse kind in een openlucht-hospitaal in Thailand is
nauwelijks meer hoop. Gebrek aan artsen en medicijnen maken de toe
stand onder de vluchtelingen hopeloos.
BANGKOK (DPA) - Te
weinig artsen leveren dag
en nacht een gevecht te
gen de dood temidden van
de 100.000 Cambodjaanse
vluchtelingen die zich in
het grensgebied met
Thailand bevinden.
"Waar we nu het meest be
hoefte aan hebben, zijn
meer artsen en verpleeg
sters", zo zeggen de uit alle
delen van de wereld af
komstige, vaak door men
selijk leed overweldigde
helpers van het interna
tionale Rode Kruis, het
VN-kinderfonds, de Britse
hulporganisatie Oxfam en
andere particuliere hulp
organisaties.
"Het is een catastrofe", zegt een arts
van een Amerikaanse hulporga
nisatie. "De mensen sterven
overal. Ze liggen vaak kreunend
en steunend van de koorts ergens
onverzorgd in het kreupelhout".
Niemand weet hoeveel mensen de
tocht naar de grens hebben vol
bracht. Volgens de artsen moeten
velen onderweg al zijn bezweken.
Malaria, Dysenterie, Beri-Beri en
acute longontsteking zijn, naast
algemene uitputtingsverschijn
selen, de meest voorkomende
ziekten. Rijst kan de eerste hon
ger nog wel stillen, maar gebrek
aan eiwitten en andere hoog
waardige voedingsstoffen heb
ben vooral bij de kinderen en be
jaarden ernstige aftakelingsver-
schijnselen veroorzaakt.
Op de "spreekuren" op het bospad
halen de artsen de ergste gevallen
er uit. Wie nog lopen kan, krijgt
het recept op zijn hand geschre
ven en wankelt dan naar achter
om het medicijn af te halen. De
ernstigste gevallen worden ge
bracht naar haastig opgetrokken
noodhospitalen, vaak niet meer
dan een stuk grond met een dak
van golfplaat en wat matten op de
vloer. Dicht opeen liggen ze daar,
gevoed door een infuus en nau
welijks beschermd tegen de
neerkletterende moessonregen,
's Nachts zijn ze aan hun lot over
gelaten, er is geen personeel, laat
staan een "nachtzuster".
Voor velen komt de medische hulp
te laat. De tot skeletten verma
gerde lijken en de kinderen met
hun opgezette buikjes worden
onmiddellijk begraven.
Thailandse militairen zijn gisteren
begonnen de vluchtelingen die
nog in staat zijn te lopen, naar het
achterland te brengen, waar ze
beter verzorgd kunnen worden
en ook minder zijn blootgesteld
aan de oorlogsgevaren, want
Vietnamese granaten hebben
De ministers voor ontwikkelings
samenwerking van de negen EG-
landen hebben gisteren in
Luxemburg in principe overeen
stemming bereikt over een EG-
hulp aan de bevolking van Cam
bodja en aan Cambodjaanse
vluchtelingen in Thailand. Dat
was mogelijk nu Unicef en het in
ternationale Rode Kruis in be
ginsel toegang tot het land heb
ben verkregen, aldus Jan de Ko
ning, Nederland Nederlands mi
nister ontwikkelingssamenwer
king gisteren in Luxemburg.
Hoe groot de Europese hulpverle
ning zal zijn, wordt vrijdag uit
gemaakt in Dublin op een spe
ciale bijeenkomst van deskundi
gen van de EG-landen. Dat be
sluit moet dan de volgende week
worden bekrachtigd op de bij
eenkomst van ministers van bui
tenlandse zaken van de EG in
Luxemburg.
In de komende zes maanden zal
ongeveer 111 miljoen dollar no
dig zijn voor hulp. Dat is een
voorzichtige raming van de Ver
enigde Naties en van verschil
lende humanitaire organisaties.
Het gaat om een totaal van 2,5
miljoen mensen die door hulpor
ganisaties bereikt kunnen wor
den, namelijk 2,2 miljoen vanuit
Phnom Penh en 300.000 vanuit
Thailand.
CIRCUSTHEATER
SCHEVENINGEN KASSA 558800
Junta heft staat
van beleg op
SAN SALVADOR (AFP/Reu-
ter) - De uit burgers en mili
tairen bestaande Salvado-
riaanse junta heeft gisteren de
staat van beleg en de avond
klok opgeheven, die waren
ingesteld na de staatsgreep
van 15 oktober en de golf van
links geweld die daarna was
losgekomen.
De opheffing vond plaats een
dag na de benoeming van een
uit 12 leden bestaand kabinet,
dat democratisenngsmaatre-
gelen moet gaan doorvoeren.
De VS hebben gisteravond de
regering van de junta in El
Salvador erkend. De Ameri
kaanse ambassadeur in El
Salvador, Frank Dcvine,
heeft de junta gisteren laten
weten dat de Amerikaanse
regering vriendschappelijke
banden wil blijven onder
houden met de nieuwe rege
ring van het land.
ADVERTENTIE
(Van c
correspondent)
KEULEN - „Lischka, moordenaar!
Hagen, moordenaar! Heinrich-
sohn, moordenaar! - Sobibor,
Treblinka!". Spreekkoren voor
het gerechtsgebouw aan de Ap-
pelhofplatz in Keulen, waar gis
teren het proces begon tegen de
vroegere SS'ers Kurt Lischka
(70), Herbert Hagen (66) en Ernst
Heinrichsohn (59), die ervan
worden beschuldigd dat zij de
deportatie van minstens 73.000
Franse joden naar Auschwitz
hebben voorbereid en uitge
voerd.
Een oudere dame draagt een schild
met de tekst „Slechts 3000 kwa
men terug". Inderdaad, in de pe
riode maart 1942 tot mei 1944 zijn
ongeveer 70.000 uit Frankrijk ge
deporteerde joden in de gaska
mers van het Derde Rijk omge
komen. De drie SS'ers worden
daarvoor verantwoordelijk
geacht.
Dat dit proces, 35 jaar na de mas
samoord, uiteindelijk toch
plaatsvindt, is voor een niet ge
ring deel te danken aan de Franse
advocaat Serge Klarsfeld, die
samen met zijn vrouw Beate, tal
loze documenten heeft verza
meld, die het bewijs leveren dat
Lischka, Hagen en Heinrichsohn
wel degelijk wisten wat er met de
gedeporteerde joden in het nazi-
rijk zou gebeuren.
In de zaal. die veel te klein is voor
alle belangstellenden (er was
geen grotere beschikbaar), staat
bijna iedereen op banken en ta
fels. De verdachten zijn er nog al
tijd niet. De Fransen in de zaal
zingen het bedrukkende 'Moren-
lied', wat stamt uit een van de
eerste concentratiekampen in
Noord-Duitsland. Een vrouw
roept „Wij willen een grotere
zaal. Onze ouders zijn vermoord.
Wij zijn de slachtoffers".
Om kwart voor tien - het proces had
om negen uur moeten beginnen -
legt een rechter uit dat het nog
enige tijd zal duren voor de zaak
begint. Hij zegt dat hij niet kan
zeggen waarom. Gemompeld
wordt dat Kurt Lischka er nog
niet is. Alle verdachten bevinden
zich nog op vrije voeten, hoewel
ervan kan worden uitgegaan dat
zij hoge straffen te verwachten
hebben en vluchtgevaar dus niet
denkbeeldig is.
Uiteindelijk, tegen kwart voor elf,
betreden de drie verdachten de
zaal. Zij wenden zich af als de tv-
camera's en de talloze fotografen
in actie komen. Hun verdedigers
vormen een soort menselijke
De voorzittende rechter Fassben-
der neemt het woord. Hij zegt dat
het de opgave van de rechtbank is
zakelijk te handelen. „Wij willen
weten wat er gebeurd is, en dat is
35 jaar na dato al moeilijk genoeg.
Wij zullen ons niet laten beïn
vloeden door een oordeel dat al
op straat is uitgesproken".
De aanklacht wordt voorgelezen.
Daarna vraagt de rechter of de
verdachten iets willen zeggen
over hun persoonlijke levens
loop. De zakelijke aspecten ko
men pas later aan de orde.
Kurt Lischka, bruin verbrand, ge
kleed in een donkerblauw pak,
laat zijn advocaat zeggen dat zijn
gezondheid hem niet toelaat nu
uitspraken te doen. Herbert Ha
gen schildert zijn leven als een
biografie die niet afwijkt van die
van de meeste andere mensen.
Ernst Heinrichsohn, nog steeds
CSU-burgemeester van het
Beierse Burgstadt. beweert dat
hij bij het „Judenreferat" in Pa
rijs kwam omdat hij zo'n joodse
naam heeft.
Vervolgens het vertrouwde begin
van nazi-processen in de Bonds
republiek. De verdediging van
Lischka wraakt de voorzittende
rechter omdat hij om allerlei re
denen (hij zou geen bezwaar heb
ben gehad dit proces te leiden,
bijvoorbeeld) niet onbevangen
zou zijn. Die procedure duurt,
relatief gezien, zeer lang. In de
zaal stijgt de spanning. Aankla
ger Serge Klarsfeld roept dat „dit
theater uit moet zijn", dat het gaat
om de berechting van massa
moordenaars, dat de voorzitter
niet zo geduldig mag zijn met de
advocaten van nazi-moorde-
De rechtbank trekt zich voor de
tweede keer terug en besluit dat
de voorzitter geenszins bevoor
oordeeld is. Dan is de eerste dag
van het proces tegen Lischka en
anderen ten einde. Morgen wordt
het voortgezet.
