Hua pleit
voor sterk
Duitsland
„Spanje moet meer doen voor Zuid-Amerika"
Basis nederzettingspolitiek weg
NAAST HET NIEUWS
VS leveren Marokko wapens
Tweede
generatie
kern
wapens
voor
Britten
Senaat grimmiger
over SALT-verdrag
DINSDAG 23 OKTOBER 1979
BUITENLAND
PAGINA 9
Van Agt dringt aan op verdediging mensenrechten
MADRID - Premier Van Agt heeft
gisteren bij zijn Spaanse collega
Adolfo Suarez erop aangedron
gen de Spaanse banden met La-
tijns-Amerika te benutten voor
de verdediging van de rechten
van de mens in die landen. Met
name noemde de Nederlandse
minister-president Chili. Voorts
toonde de Nederlandse be
windsman zich een voorstander
van de spoedige toetreding van
Spanje tot het non-proliferatie
verdrag, dat het leveren van ura
nium voor (nucleaire) oorlogs
doeleinden verbiedt. Waarne
mers voorzien echter dat Spanje
dit op korte termijn niet zal doen.
De Nederlandse premier en minis
ter Van der Klaauw hebben giste
ren met minister-president Adol
fo Suarez en met de Spaanse mi
nister van buitenlandse zaken
Marcelino Oreja uitvoerig van
gedachten gewisseld over de vei
ligheidsconferentie, die volgend
jaar september in Madrid wordt
gehouden. Beide regeringshoof
den streven naar effectieve ont
wapening en wapenbeheersing
als middel tot ontspanning tus
sen Oost en West. In dit kader
werd tijdens de besprekingen het
recente Franse ontwapenings
plan aangeroerd. Zowel Neder
land als Spanje zullen zich bera
den in hoeverre de slotakte van
de akkoorden van Helsinki (over
mensenrechten) correct wordt
uitgevoerd. Premier Van Agt zei
tegen zijn Spaanse ambtgenoot
dat Nederland Spanje graag snel
NAVO-lid ziet worden.
Spanje toonde zich in het onder
houd met de Nederlandse delega
tie teleurgesteld in het tempo,
waarmee de toetreding tot de Eu
ropese Gemeenschap verloopt.
Premier Suarez zou het liefst zien
dat Spanje al volgend jaar vol
waardig lid van de EG zou zijn.
Zowel premier Van Agt als minis
ter Van der Klaauw meenden dat
de technische moeilijkheden van
de aansluiting bij de Europese
Gemeenschap niet onderschat
konden worden. Premier Suarez
vroeg de Nederlandse regerings
delegatie er alles aan te doen om
de onderhandelingen af te slui
ten, voordat de zittingsperiode
van de huidige Europese Com
missie eindigt.
Van Spaanse zijde werd de wens
geuit een of meer overgangspe
rioden in te lassen tussen de
Spaanse toetreding en het volle
dig functionerend EG-lidmaat-
schap. Suarez wees er nog op dat
toetreding tot de Gemeenschap
niet alleen een Spaans belang is,
maar dat ook de Gemeenschap
zelf er voordeel van kan hebben
door de goede realaties die
Spanje heeft met de Arabische
wereld en de brugfunctie die
Spanje kan vervullen tussen de
EG en Latijns-Amerika.
Premier Suarez heeft de Neder
landse delegatie gisteravond een
diner aangeboden in het paleis
Viana. Minister-president Van
Agt benadrukte in zijn tafel-
speech de grote rol, die premier
Suarez heeft gespeeld in het de
mocratiseringsproces in Spanje.
De Nederlandse premier bracht
een toost uit op koning Juan
Carlos en koningin Sofia en zei
dat de komst van de Spaanse vor
sten naar Nederland in de lente
van het volgend jaar het bewijs is
van de goede diplomatieke ver
houdingen tussen Spanje en Ne
derland. Voorts zei de bewinds
man dat Nederland van harte de
snelle toetreding van Spanje tot
de Europese Gemeenschap toe
wenst.
LONDEN (Reuter) - Zeventien jaar
na de akkoorden van Nassau
(Bahamas) - die het Groot-Brit-
tannië mogelijk maakten van de
Verenigde Staten Polaris-raket-
ten te kopen voor zijn vloot kern
duikboten - staat de Britse rege
ring op het punt een beslissing te
nemen over de modernisering
van haar kernbewapening.
Deskundigen beweren dat de Brit
ten een tiental jaren nodig zullen
hebben om een nieuwe vloot
kernduikboten te vormen als ze
die zelf willen bouwen. Groot-
Brittannië moet dus snel een be
slissing nemen wil het vermijden
dat er een gat valt tussen zijn
kernwapens van de eerste en de
tweede generatie.
Het aan de macht komen van de
conservatieven in mei jl. heeft op
dit punt de weg vrijgemaakt.
Verscheurd tussen de dringende
oproepen van de legerstaf en de
linkervleugel van de Labourpar-
tij, die principieel gekant was te
gen het kernwapen, stelde de La-
bour-regering een beslissing
steeds uit om tijd te winnen. De
militairen zeggen nu dat een ver
kiezingsoverwinning van Labour
uiteindelijk tot het opgeven van
een nationale kernstrijdmacht
geleid zou hebben.
Nu de "Tories" aan de macht zijn
gaat het alleen nog om de vraag
welk wapensysteem de duikbo
ten met hun Polarisraketten zal
opvolgen.
In feite zijn de keuzemogelijkhe
den beperkt. Rekening houdend
met de ontwikkeling van de
techniek, de' financiële middelen
en de strategische ambities van
Groot-Brittannië gaat de keuze
tussen de opstelling van Kruisra
ketten en een nieuwe vloot kern
duikboten.
Waarnemers zijn algemeen van
oordeel dat de keuze van de
Kruisraket niet ernstig meer
wordt overwogen. Wat er komt
van de intercontinentale Kruis
raketten hangt af van het overleg
ter beperking van de strategische
bewapening. Het SALT-2-ak-
koord voorziet juist in de beper
king van hun reikwijdte tot 600
km. Londen zou natuurlijk kun
nen besluiten zijn eigen strategi
sche Kruisraketten te ontwikke
len maar de kosten en het tijd
verlies waarmee dat gepaard zou
gaan maken zo'n operatie hoogst
onwaarschijnlijk.
Herhaalde lekken in de Britse pers
en de jongste verklaringen van de
gewezen stafchef, admiraal Lord
Peter Hill-Norton aan het
weekblad "The Economist" laten
veronderstellen dat de regering
Thatcher voor de kernduikboten
gekozen heeft.
Er schijnt een zeer groot ruilak-
koord tussen de Verenigde Sta
ten en Groot-Brittannië in de
maak te zijn. Washington dat zijn
Europese NAVO-bondgenoten
wil doen instemmen met de sta
tionering Kruisraketten op hun
grondgebied, zou bereid zijn Tri-
dent-raketten af te staan aan de
Britten als zij in ruil daarvoor 100
tot 150 kruisraketten in Anglia
(Noordoost-Engeland) zouden
mogen stationeren. De "lekken"
die nu steeds vaker in de pers op
duiken maken deze veronder
stelling zeer geloofwaardig.
Een zaak lijkt in elk geval zeken het
plan tot samenwerking met
Frankrijk over een "Super M-4"
(raket waarmee alle Franse kern
duikboten vanaf 1985 uitgerust
zullen zijn) is meer dan ooit op de
lange baan geschoven. Premier
Thatcher zal nog dit jaar de Ver
enigde Staten bezoeken en bij
deze gelegenheid zal waarschijn
lijk deze ruil tussen de beide lan
den worden bezegeld.
(Van onze correspondent)
BONN - De Chinese partij- en regeringsleider Hua Guofeng
heeft zich op de eerste dag van zijn officiële bezoek aan de
Bondsrepubliek uitgesproken voor een "opbloeiend,
sterk Duitsland"
Hua Guofeng had weinig oog voor de barokke beelden in het Brühl-kas-
teel bij Bonn, waar hem gisteravond door bondskanselier Helmut Schmidt
een staatsdiner werd aangeboden
Dat is volgens Hua in het belang
van de wereldvrede. Hij stelde
tijdens een gesprek met bonds
kanselier Helmut Schmidt na
drukkelijk vast dat de Volksre
publiek China de wens van het
Duitse volk op een dag weer één
te zijn, respecteert.
Schmidt bedankte Hua Guofeng
voor zijn woorden en zei op zijn
beurt: "Wij zijn geïnteresseerd in
een zich sterk ontwikkelend Chi
na, dat zijn rol in de wereldpoli
tiek speelt"
De Westduitse president Karl Car-
stens roemde tijdens de lunch de
Chinese steun voor de Duitse
eenheid. Hij legde er de nadruk
op dat de Bondsrepubliek
Duitsland zich blijft inzetten voor
vrede in Europa. Carstens heeft
een uitnodiging om naar China te
komen aangenomen.
In Bonn is opmerkbaar geregi
streerd dat Carstens de politiek
Radicale beleidswijziging
(Van c
i correspondent)
WASHINGTON - De Verenigde
Staten gaan Marokko een aan
merkelijke hoeveelheid moderne
wapens leveren. Dit betekent een
radicale wijziging in het Ameri
kaanse beleid, dat er tot nu toe op
was gericht althans formeel afzij
dig te blijven in de strijd tussen
Marokko en Polisario, rebellen
die de steun genieten van Alge
rije en Libië.
Een functionaris van het Ameri
kaanse ministerie van buiten
landse zaken bestempelde de
wapens (zwaar bewapende Co
bra-helikopters, voorzien van be
stuurbare Tow-anti-tankraket-
ten, gepantserde personeelsvoer-
tuigen, vrachtauto's en vliegtui
gen voor grondsteun) als be
stemd voor defensieve doelein
den en bedoeld als aansporing
om met Polisario via onderhan
delingen tot een oplossing te ko-
Volgens de Amerikanen kan ko
ning Hassan met de nieuwe wa
pens de strijd niet winnen en hij
krijgt ook minder dan waarom hij
had gevraagd. De VS hebben hun
beleid gewijzigd, onder r
aanmoediging van Saoedi-Ara-
bië, nadat Polisario grondgebied
had aangevallen dat tot Marokko
behoort en niet tot het omstreden
gebied van de Westelijke Saha-
Politieke waarnemers in Washing
ton beschouwen de Amerikaanse
manoeuvre als een poging van
president Carter om duidelijk te
maken dat het hem ernst is met
zijn mededeling (na het recente
tumult over Sowjet-troepen op
Cuba) dat straffere maatregelen
zullen worden genomen om ver
dere expansie, zelfs via met Mos
kou nauw verlDonden landen, te
gen te gaan. Carter wil ook met
het oog op de SALT-debatten de
indruk wegnemen dat hij Mos
kou en zijn handlangers betrek
kelijk ongehinderd hun gang laat
gaan.
Het is opmerkelijk dat de Saoedi-
scne aanmoediging zo nadruk
kelijk wordt genoemd, want
hoewel die kan illustreren dat dit
nieuwe Amerikaanse beleid niet
alom in de Arabische wereld als
verwerpelijk zal worden betiteld,
zal het ook de verdenking wakker
roepen dat de heersers in Riaad
met de hand op de oliekraan in
vloed hebben uitgeoefend op de
Amerikaanse buitenlandse poli
tiek ten aanzien van de eveneens
feodale heerser in Marokko. Has
sans overleven is een duidelijk
politiek belang van Saoedi-Ara-
bië.
Critici zeggen dat het nieuwe beleid
Hassan eerder onbuigzamer zal
maken dan bereid tot onderhan
delen en de oorlog daarom zal
verlengen in plaats van bekorten.
De VS geraken, alle omzichtig
heid ten spijt, wederom in de po
sitie van „collaboratie" met een
regime waarvan de overlevings
kansen op den duur tenminste
twijfelachtig mogen heten.
Anderzijds vertegenwoordigt Ma
rokko strategische belangen, die
de VS blijkbaar in de eerste
plaats willen verdedigen. En me
de met het oog op de positie van
Sadat in de Arabische wereld is
een bondgenoot in noordelijk
Afrika voor de VS een gegeven
van betekenis, vanwege het poli
tieke kapitaal dat Amerika in de
vrede tussen Israël en Egypte
heeft geïnvesteer.
met betrekking tot de DDR van
de sociaal-liberale regeringscoa
litie van harte heeft verdedigd. In
zijn tijd als actief politicus was de
CDU'er Carstens een tegenstan
der van de zgn. Oost-verdragen.
Tevreden
De Chinese partijleider betoonde
zich tevreden over de ontwikke
ling van de betrekkingen tussen
zijn land en West-Duitsland. Hij
verzekerde dat de Bondsre
publiek in de Chinese buiten
landse politiek een belangrijke
plaats inneemt. Zijn bezoek heeft
tot doel tot meer wederzijds be
grip te komen, de vriendschap te
versterken, de kennis omtrent de
Bondsrepubliek uit te breiden en
te helpen de vrede te bevorderen.
Bondskanselier Schmidt verklaar
de dat persoonlijk contact tussen
verschillende politieke leiders
van groot belang is. Hua Guo
feng, die gisteren voor de bonds-
kanselarij met militaire eer offi-
ceel werd ontvangen, blijft een
week in de Bondsrepubliek. Hij
brengt bezoeken aan een aantal
steden. Gisteren sprak hij met
SPD-voorzitter Willy Brandt en
CDU-chef Helmut Kohl. Hua
wordt nog ontvangen door de
voorzitters van FDP en CSU,
Genscher en Strauss.
ADVERTENTIE
Stuur bloemen als
STERKE MAN
Deze Japanner trekt 65 boten, geladen met houtkrullen, vooruit
door het water. Zo'n anderhalve kilometer lang was de tocht, die
de man, hiertoe aangemoedigd door een houtfirma zwom. Daar
mee bewees hij heel sterk te zijn.
NIEUWE MAAN BIJ JUPITER
Wetenschapsmensen uit de Verenigde Staten hebben bij bestude
ring van foto's van de ruimtesonde "Voyager 2" een veertiende
maan bij de planeet Jupiter ontdekt. De maan heeft een doorsne
de van 28 tot 40 kilometer, zo delen ruimtevaartautoriteiten van
NASA mee. De maan, die voorlopig wordt aangeduid met de
naam "1979 jl", beweegt zich op 58.000 kilometer van de planeet
langs de buitenste rand van een uit steenbrokken bestaande ring,
die al eerder dit jaar door de Voyager werd ontdekt.
ADVERTENTIE VOOR SPIONNEN
De Zuidafrikaanse inlichtingendienst probeert via advertenties
spionnen te werven.
In de kranten verschenen gisteren annonces van het departement
van nationale veiligheid, het voormalige bureau voor de staats
veiligheid (Boss), waarin het woord spion weliswaar niet wordt
gebruikt, maar wel personeel wordt gevraagd voor diverse func
ties, waaronder 'het vergaren van inlichtingen en het interprete
ren hiervan'. Kennis van elektronica en radioverbindingen is
gewenst, aldus de annonce, en voor bepaalde functies is kennis
van vreemde talen vereist. De kandidaten moeten trouw zijn,
over een 'gezond oordeel beschikken' en belangstelling hebben
voor zaken die het nationale belang betreffen. Een einddiploma
van een middelbare school is vereist. Aanvullende opleidingen,
ook post-doctorale, op het gebied van de politicologie, economie
of verwante wetenschappen strekt tot aanbeveling.
ALCOHOLGEBRUIK STIJGT
De Europeanen drinken steeds meer goedkopere en sterkere alco
holische dranken. Dit staat in een rapport dat deskundigen heb
ben opgesteld in opdracht van de Europese commissie, het Da
gelijks Bestuur van de Europese Gemeenschap.
Uit het stuk blijkt dat sinds de Tweede Wereldoorlog het alcohol
gebruik in Nederland verdrievoudigd is en in West-Duitsland
vertweevoudigd, terwijl in Frankrijk een lichte daling te consta
teren viel, hoewel de Fransen wel de grootste drinkers blijven.
Volgens het rapport doet het alcoholisme zich niet alleen voor in de
zogenaamde arbeidersklasse, maar is het een algemeen ver
schijnsel. Ook onder groepen die voorheen het probleem niet
kenden, zoals de jongeren en de vrouwen, heeft het alcoholisme
zich verbreid. De lage prijzen, de reclame en de vrije verkoop
hebben het alcoholprobleem bevorderd, aldus de deskundigen
die aan het onderzoek hebben meegewerkt.
Zij zijn van mening dat het alcoholisme bestreden moet worden
door onder meereen wetgeving ter beperking van de consumptie
van alcohol in openbare gelegenheden, alsmede door rantsoene
ringsmaatregelen en een aanzienlijke belasting op drank naar
gelang het alcoholpercentage.
(Van
correspondent)
het pad niet
over rozen gaat
r ook ter wereld.
WASHINGTON - De senaatscom
missie voor buitenlandse betrek
kingen heeft gisteren met alge
mene stemmen aan het SALT-
verdrag dat de Senaat binnenkort
moet ratificeren een „uitleg" toe
gevoegd, waarin de rechten van
de VS om aan NAVO-bondgeno
ten nucleaire en conventionele
wapens te leveren, worden on
derstreept.
Het Salt-verdrag kent een artikel
waarin beide supermachten zich
binden af te zien van pogingen
om de beperkende bepalingen
van het akkoord te omzeilen. In
de brief van uitleg die de senaats
commissie nu toevoegt (en die
geen speciale goedkeuring van
de Sowjet-Unie nodig heeft)
worden wapenleveranties aan
geallieerden ondergebracht bij
„voortzetting van het bestaande
patroon van samenwerking met
bondgenoten op het gebied van
nucleaire en conventionele wa
pens, noodzakelijk voor de ge-
zamelijke verdediging en sa
menwerking bij modernisering"
De auteur van de toevoeging is de
republikeinse senator Charles
Percy.
ADVERTENTIE
(Van c
correspondent)
JERUZALEM - Het mag para
doxaal klinken, maar de leiders
van het orthodoxe Goesj Emoe-
niem (Verbond der Gelovigen)
zijn niet ontevreden over het
vonnis van het hooggerechtshof,
dat hen gisteren beval de neder
zetting Elon Moreh binnen 30 da
gen af te breken. Niet dat Goesj
Emoniem bereid is vrijwillig dit
door God uitgekozen punt op last
van de wereldlijke macht op te
geven. Maar, zo zeggen de leiders
van Goesj Emoniem, het werd
hoog tijd dat er afgerekend wordt
met de hypocrisie van de rege
ring.
De westelijke Jordaanoever en de
Gazastrook gelden als bezet ge
bied. Begin heeft de gebieden
formeel niet geannexeerd, en kan
dat als gevolg van de akkoorden
van Camp David ook niet doen.
Dat betekent dat het oorlogs
recht, zoals de Conventie van
Den Haag van 1907 en de conven
tie van Genève inzake de burger
bevolking (van 1949), op deze ge
bieden van toepassing is.
Op grond van het oorlogsrecht mag
de bezettende macht geen veran
deringen aanbrengen in de status
van de bezette gebieden, en geen
bewoners deporteren. Alleen op
grond van puur militaire overwe
gingen, die samenhangen met de
veiligheid, zijn uitzonderingen
op die regel geoorloofd, mits tij
delijk van aard.
Op grond van die uitzonderingsbe
palingen heeft het militaire be
stuur sinds 1967 land gevorderd
en onteigend voor militaire doel
einden, in overeenstemming met
de geldende Jordaanse wetge
ving. Daarmee werd de uitzonde
ring tot regel, overigens met een
gerust hart, omdat in het Midden-
Oosten tijdelijke maatregelen
permanent plegen te zijn. De
meeste van die nederzettingen
waren burgerlijke nederzettin
gen. Maar zij pasten in een mili
tair-strategisch concept, dat on
der de noemer „veiligheid" in het
internationale recht werd inge
past.
Negen jaar geleden werd die poli
tiek voor het eerst aan het oordeel
van de rechter onderworpen, en
wel in de Sinaï, in het Jamit-dis-
trict (dat over twee jaar terug gaat
naar Egypte). De daar wonende
Bedoeienen beweerden dat de
confiscatie van het land voor het
vestigen van een stad als Jamit
geen militaire zaak was. Het
hooggerechtshof stelde de staat
in het gelijk, omdat de concentra
tie van nederzettingen paste in
het globale strategisch-militaire
concept, dat voorzag in een buf
fer tussen de Gazastrook en de
Sinaï.
Een zeer ruime interpretatie dus
van het begrip veiligheid in het
oorlogsrecht.
De aanwezigheid van minister van
buitenlandse zaken Mosje Dajan
in Begins regering was een van de
belangrijke oorzaken dat Begin
een compromis moest sluiten
met zijn ideologie. Want Dajan
had als voorwaarde voor zijn toe
treding tot de regering-Begin
geëist dat de politieke status quo
in de bezette gebieden niet zou
worden veranderd
Er werd binnen de regering ge
stemd. Dajan, Weii..».c,
stemden tegen, omdat i
hen geen militair-strategische
noodzaak was. En de Arabische
bewoners gingen opnieuw naar
de rechter. Zij werden voor het
hooggerechtshof juridisch ge
steund door Goesj Emoniem, dat
via zijn advocaat verklaarde dat
alle veiligheidsargumenten die
de procureur-generaal en de op
perbevelhebber aandragen, on
zin zijn.
Onder die omstandigheden, en met
de notulen van de kabinetszitting
op tafel, was het voor het hoogge
rechtshof niet moeilijk ditmaal
tot de conclusie te komen dat het
in de eerste plaats politieke
overwegingen waren geweest die
tot de vestiging van Elon Moreh
hebben geleid.
De Israëlische rechter heeft de ba
sis onder het nederzettingenbelei
d weggeslagen. Het bevestigt
nogmaals dat Begin met een vol
strekt failliete boedel zit.
De Stoocker is
jenever van'n
puike kwaliteit
Dubbel
gestookt en
I gebotteld in een
karakteristieke
literfles
t Vbl en zacht van
smaak Is koel
--het lekkerst
Voor 12.95 haalt u
'm bij tenminste
1000 zelfstandige
slijtt-rs.
