"Bouwprogramma van dit
kabinet bijzonder gammel"
A 1
Oorlogspropaganda bij de VPRO
4000+2000m
Nu basis leggen
voor nieuwe
start na Van Agt
keukens, badkamers, zitkomfort
onder één
Nederlands enige hoogleraar volkshuisvesting:
VRIJDAG 19 OKTOBER 1979
DELFT - Als Nederlands enige
hoogleraar volkshuisvesting het
voor het zeggen zou hebben, wa
ren minister Beelaerts van Blok
land en staatssecretaris Brokx al
lang verdreven uit het ministerie
aan de Haagse Van Alkemade-
laan. Prof. dr. ir. Hugo Priemus
woonachtig in Leiden vindt dat
beide bewindslieden met name
de volkshuisvesting en de stads
vernieuwing hinderlijk stagne-
„De volgende generatie zit met de
gebakken peren". De begroting
voor 1979 werd door de knapste
volkshuisvestingskop van ons
land bestempeld als de slechtste
van na de oorlog. „De begroting
voor 1980 is niet zo grijs", meent
Priemus, hoogleraar aan de TH in
Delft.
Volgens Priemus moet de oorzaak
van veel problemen in de volks
huisvesting worden gezocht in
het feit dat Beelaerts en Brokx
geen beleid voeren. „De optel
som van alles waar men mee be
zig is, wordt als een beleid gepre
senteerd. De ene na de andere re
geling verschijnt en wordt ver
volgens weer bijgesteld of inge
trokken. Wie het hardst
schreeuwt krijgt zijn zin. De
mensen weten vaak niet waar ze
aan toe zijn. Vooral voor de grote
groep eigen huizenbezitters is het
moeilijk te volgen wat zij precies
te verwachten hebben", zegt
Priemus.
De Delftse hoogleraar heeft kritiek
op bijna alle onderdelen van het
beleid. Het bouwprogramma
noemt hij gammel. Ter verduide
lijking: „Er zijn 12.000 premie
huurwoningen gepland. En dat
terwijl iedereen weet dat de bouw
in die sector stagneert doordat de
beleggers zich hebben terugge
trokken. Dat aantal wordt van
zijn leven niet gehaald. En wat
nog kwalijker is, de huren van die
huizen komen aanzienlijk boven
de 500 gulden per maand uit. Die
hele premiehuur wordt daardoor
een doodgriezelige markt.
Woningwet
Zoals bekend heeft de regering de
woningwetbouw gestimuleerd.
Het programma werd verhoogd
van 20.500 tot 30.000. „Maar met
het verhogen van het vvoning-
wetprogramma alleen, bereik je
nog niet die mensen die gezien
hun inkomen op woningwetwo
ningen zijn aangewezen. De wo
ningen zijn veelal te duur. De
bouwkosten van woningwetwo
ningen zijn aanzienlijk gestegen
maar de regering beperkt zich tot
de mededeling dat zij die nega
tieve prijsontwikkeling tot staan
wil brengen. Daardoor handhaaf
je een ongewenste situatie, een si
tuatie waarbij het begrip sociale
woningbouw (goedkope huizen)
volkomen missplaatst is
Priemus vindt dat de regering de
woningwetmarkt extra ongun
stig beïnvloed door onvoldoende
maatregelen te nemen tegen de
verkoop van huurwoningen.
"Elk jaar nog worden 20.000 hui
zen aan de vaak goedkope huur
markt onttrokken"
Een ander belangrijk punt van kri
tiek geldt de stadsvernieuwing.
„Bij voortduring zegt Beelaerts
dat de stadsvernieuwing hoge
prioriteit heeft, maar er wordt
volgend jaar geen cent extra voor
uitgegeven en dat terwijl het aan
tal plannen toeneemt. En dan
wordt er over decentralisatie ge
sproken. het grote toverbegrip op
het ministerie. In Tilburg is een
experiment aan de gang, maar de
gemeente beschikt niet over een
rapport over decentralisatie dat
op het ministerie bestaat. Er
wordt al zo lang over de grotere
bevoegdheden voor lagere over
heden gesproken, maar nog nooit
is een rapport over deze materie
in de openbaarheid gekomen. In
de praktijk is het zelfs zo, dat het
beleid centralistischer ("Den
Haag heeft het voor het zeggen")
is dan ooit tevoren"
De Delftse hoogleraar is ook slecht
te spreken over de wijze waarop
Beelaerts en Brokx de huisves
ting van bijzondere groepen aan
pakken. „Aan jongeren- en stu
dentenhuisvesting wordt veel te
weinig gedaan. De huisvesting
van buitenlandse werknemers
komt slecht van de grond, en
kenmerkend voor deze bewinds
lieden is dat zij hierover in hun
begroting zeggen dat eerst een
rapport wordt afgewacht, alvo-
Professor Priemxis
rens zij met een beleidsvisie ko
men. Het woord bootvluchtelin
gen komt niet eens voor in de be
groting en dat terwijl al lang be
kend was dat Nederland veel van
deze mensen opvangt en derhal
ve zal moeten huisvesten. Minis
ter Gardeniers van CRM, die de
minderheden behandelt, moet
dan zeker voor die huisvesting
zorgen"
Woonlastenbeleid
Priemus zegt dat de instrumenten
(o.a. huursubsidie) op volkshuis
vesting te veel gericht zijn op
huurhuizen. Hij vindt dat ook
voor koopwoningen een woon
lastenbeleid noodzakelijk is. Dan
zouden de prijzen bij huizen
transacties in de hand kunnen
worden gehouden en ongelijk-
De verwachting is dat de woning
nood tegen het eind van deze
eeuw is opgelost. „Het probleem
van de eerlijke verdeling van
woonruimte is dan zeker nog niet
weggewerkt". Beelaerts en
Brokx zouden volgens Priemus
veel meer kunnen doen om tot
een evenwichtige verdeling van
woonruimte en woonlasten te
komen. We zitten nog steeds op
een fatsoenlijke leegstandswet te
wachten waarmee oneigenlijke
leegstand als gevolg van specula
tie kan worden bestreden. En het
is toch te gek dat we het bericht
dat de Nederlanders 100.000 hui
zen in het buitenland bezitten,
voor kennisgeving aannemen. Er
wordt verder niet over gesproken
en iedereen laat men bijna onge
stoord zijn gang gaan. En dat ter
wijl we in eigen land 82.000 wo
ningen te kort komen.
Priemus wordt met zijn denkbeel
den zeker serieus genomen op
het departement van minister
Beelaerts van Blokland. Er is
zelfs al eens over gesproken hem
voor ambtelijke commissies te
vragen, maar die gedachte is net
zo snel verdwenen als hij op
kwam. Bij een aantal ambtenaren
ligt Priemus ronduit slecht. Sail
lant gegeven is dat de naam van
Priemus al eens geschrapt is uit
een stuk dat Beelaerts in het par
lement moest uitspreken. De
naam „Priemus" werd doorge
haald met de aantekening „dat
zou te veel eer voor hem zijn"
Eind oktober wordt in het parle
ment de begroting van volks
huisvesting en ruimtelijke orde
ning behandeld. De kritiek, voor
al van de oppositie, zal niet mals
zijn. Veel argumenten die Prie
mus tegen het beleid inbrengt,
zullen opnieuw aan de orde ko
men. De Delftse hoogleraar is
echter realist genoeg om op te
merken dat een ander kabinet,
met PvdA, het niet heel veel beter
zou doen. „Natuurlijk zou de
PvdA terecht meer aandacht
schenken aan de stadsvernieu
wing, maar hun laatste stadsver
nieuwingsrapport, waarin 30.000
nieuwe arbeidsplaatsen in het
vooruitzicht worden gesteld,
vind ik politiek gezien wat al te
goedkoop"
FRED KLAVER
Middel gezocht 0111 bestaansrecht Israël aan te tasten
(Door Abel J. Herzberg)
Een Nederlandse Unifil-
soldaat, weinig opgetogen
over de actie van Israël in
Libanon, wist zijn mis
noegen niet beter te uiten
dan door een spijtbetui
ging over het - volgens
hem - te geringe aantal jo
den dat in Ausschwitz is
vergast.
Dat kwam in de krant, o.a. in de
kolommen van de Haagse Post.
Je zou zo zeggen, dat er tegen een
dergelijke publikatie niets valt in
te brengen, dat ze, integendeel,
noodzakelijk is. De redactie geeft
daardoor immers niet blijk van
een eigen mening, maar meent
ons niet te moeten onthouden
hoe Nederlandse soldaten reage
ren als er in Libanon wordt ge
schoten door Israël en waarbij
slachtoffers onder de civiele be
volking. Me dunkt, dat wij er
recht op hebben dit te weten en
dat dit ook strookt met ons be
lang, al was het alleen maar om
dat daaruit blijkt hoezeer bij
emotioneel reagerende mensen
(d.w.z. bij de overgrote meerder
heid van de bevolking) het anti
semitisme in het verlengde ligt
van het antizionisme en zelfs van
de kritiek op de Israëlische poli
tiek.
Enige joodse jongeren dachten er
echter heel anders over, of lieven
zij dachten helemaal met maar
raakten over de publikatie zo op
gewonden, dat zij de ruiten van
de Haagse Post hebben ingewor
pen. Zij hebben naar mijn ge
voelens in hun verbolgenheid
vergeten dat het hun eigen ruiten
waren die sneuvelden, want dat
zij met hun even domme als no
deloze handelwijze alleen henzelf
en hun zaak schade hebben toe
gebracht.
VPRO
Wel een beetje anders, hoewel nog
verre van instemmend, moet
worden geoordeeld over hun op
treden tegen de VPRO. Deze was
zich namelijk in een uitzending
over de Palestijnen te buiten ge
gaan aan een methode, die waar
lijk niet meer door de beugel kan.
Allereerst doordat zij een jonge
dame heeft laten opdraven, die
zich - wat ook haar motieven zijn
geweest - had schuldig gemaakt
aan een ernstig misdrijf. Men
stelle zich eens voor dat haar
toeleg en die harer trawanten was
gelukt, dan had dit voor de zo
veelste keer het leven geëist van
een ongeteld aantal mensen, mis
schien joden, misschien Arabie
ren, misschien buitenlanders,
maar in elk geval volmaakt on-
schuldigen aan de feiten die de
betrokken volken elkaar verwij
ten. We hadden dan weer een
bloedige episode kunnen mee
maken var. de terreur die, alle
fraaie omschrijvingen ten spijt,
toch niets anders is dan een on
derdeel van de vervloekte „oor
log van allen tegen allen", waar
aan de mensheid, ondanks de
waarschuwingen daartegen van
de beste geesten, geen einde kan
maken.
De VPRO heeft er nog een aardige
schep bovenop gedaan. Zij heeft
van de gelegenheid gebruik ge
maakt om Israël te laten beschul
digen van de meest verwerpelijke
politie- en gevangenismethoden,
zoals martelingen in een waarlijk
kleurrijke verscheidenheid. Èn
daarbij heeft zij zich er niet toe
bepaald al die beschuldigingen
voor rekening te laten van de ge
tuigen die zij had opgetrommeld,
maar zij heeft zich met hen, ken
nelijk niet zonder wellust, volle
dig vereenzelvigd. Dat tenminste
is de indruk die de uitzending op
de luisteraars heeft achtergela
ten.
Nu kan men een volk of een rege
ring natuurlijk niet aanprakelijk
stellen voor toestanden die ieder
normaal mens als ontoelaatbaar
beschouwt, voordat het bestaan
daarvan is bewezen en voordat is
gebleken dat bij de bevoegde in
stanties aan klachten daarover
geen of te weinig aandacht wordt
besteed. De VPRO is hier wel
heel luchtig overheen gelo
pen.
Haat
Belangrijker is intussen, dat de hele
uitzending niet is voortgekomen
uit verontwaardiging van de
VPRO over schendingen van
menswaardig gedrag, die in Is
raël zouden zijn voorgekomen en
die aan de kaak moesten worden
gesteld, maar dat hier naar een
werkzaam middel is gezocht om
het bestaansrecht van Israël aan
te tasten. Indien hierover aan
vankelijk al enige twijfel heeft
bestaan, dan is deze volledig
weggevaagd door de even duide
lijke als van haat doordrenkte,
door blinde eenzijdigheid gevoe
de woorden van de heer Con-
standse, gesproken op de dis
cussieavond van zondag. We
hebben deze kunnen beluisteren
tijdens de aan deze discussie ge
wijde tv-uitzending.
Ze is aangekondigd onder het mot
to „Kritiek op Israël of Anti-semi-
tisme". Dit motto was mislei
dend. Geen verstandig mens in of
buiten Israel kan of zal bezwaar
hebben tegen kritiek op dat land
of zijn politiek. Hij zal haar eerder
nuttig en onmisbaar achten. Maar
waar de VPRO ons in haar ra
diouitzending op heeft vergast,
was geen „kritiek op Israël" maar
pure Arabische oorlogspropa
ganda, en dan nog wel propagan
da van de slechtste soort.
Demagogie
Die propaganda is op de vernieti
ging van Israël gericht, en daarbij
wordt de meest miserabele de
magogie niet versmaad. Gesteld
immers dat alles tot aan het laat
ste woord waar zou zijn wat aan
Israël in de radiouitzending van
de VPRO ten laste is gelegd, is dat
dan de reden waarom die staat
moet verdwijnen? Zou de PLO
en zou de heer Constandse Israel
in de armen sluiten of desnoods
alleen maar erkennen, als ieder
een die in dat land in de nor te
recht komt, met inbegrip van de
meest gewetenloze terroristen,
daar in de bloemetjes werd gezet?
Ik zou denken dat de oorlog ver
der zou woeden.
Het is wel meer gebeurd, dat men
onder het mom van „kritiek op
Israël" dat land in werkelijkheid
naar het leven heeft gestaan.
Soms met opzet, soms met een
zekere mate van politieke arge
loosheid. Er zijn dan altijd men
sen die zich niet in de luren laten
leggen. In dit geval waren het de
hierboven al genoemde joodse
jongeren. Ze waren de enigen
niet en hadden geen ongelijk. Ze
waren alleen de enigen die bij de
VPRO de bandjes kwamen door
knippen en daarin staan ze al
leen.
Want waar blijven we als we, hoe
zeer overtuigd van ons goede
recht, onze tegenpartij het spre
ken en het leven onmogelijk
trachten te maken. Wat wij haar
vandaag aandoen, doet zij mor
gen ons. En voor wij het weten,
zitten we in een totale jan
boel.
Wat niet zeggen wil dat niet deze of
gene stilletjes denkt die VPRO
en zeker die Constandse hebben
het dik verdiend.
(Door Jaap van de Doef, PvdA-Tweede-Kamerlid)
DEN HAAG - De Algemene Beschouwingen in de Tweede Kamer
zijn doodgelopen. Verzand in de overwinteringsstrategie van het
kabinet-Van Agt. Voor deze regering staat overleven voorop.
Oktober 1980, definitieve oprichting van het CDA en opheffing van
KVP, ARP en CHU, moet zonder politieke crisis worden gehaald.
En aangezien de WD met het opblazen van de coalitie kennelijk
nog meer heeft te verliezen dan met het huidige kiezersbedrog,
kan het CDA de marsroute bepalen en voorschrijven welke pro
viand zal worden gebruikt. Want hoe streng de winter ook wordt,
er is voldoende en „van allerhand" aan politieke ideeën en oplos
singen ingeslagen, zowel uit eigen (lees: CDA) voorraadkamer,
als uit die van de oppositie. En naar behoeven zal het kabinet deze
voorraden aanspreken.
Dat maakt de politieke situatie ingewikkeld en voor kiezers onher
kenbaar. Want hoe kan de Partij van de Arbied nog een herken
bare oppositie voeren, nu delen van haar programma worden
uitgevoerd door de huidige regering? De vraag dringt zich op of
de PvdA een politiek tegenwicht kan vormen voor de jaren tach
tig. Tegenover het regeringsbeleid en niet alleen tegenover Van
Agt.
Frustraties
Normaal gesproken heeft de PvdA nog anderhalfjaar te gaan voor
dat de periode-Van Agt is afgesloten en de politieke fase
1981-1984 ingaat. Die anderhalf jaar zou kunnen worden geken
merkt door onze reactie op Van Agt, overheerst door frustraties
over het depolitiserende, ontmoedigende en daardoor de demo
cratie bedreigende gedrag. De verleiding daarvoor is groot, want
het is voor democratisch-socialisten een gruwel te zien hoe de
resultaten van een aantal jaren op actieve politieke en maat
schappelijke deelname gericht beleid worden teruggedraaid en
worden vervangen door gezapigheid en lusteloosheid. Dat wekt
de woede op en dat nu juist is wel begrijpelijk maar niet politiek
vruchtbaar.
Nee, niet de heer Van Agt en de zijnen moeten ons in de PvdA
bezighouden, maar 1981 moet ons obsederen.
Den Uyl
In 1981, over anderhalf jaar, moeten de kiezers een uitspraak doen,
bepalen welke partijen voldoende vertrouwen krijgen om een
stempel op het beleid te kunnen drukken. Voor veel kiezers zal
het voldoende zijn als de PvdA de verdediger is van de bestaande
sociale zekerheid, garanties biedt voor werkgelegenheidsherstel,
als zij vertrouwen inboezemt door de persoon van Den Uyl, een
goed programma heeft en garanties biedt dat de macht, die door
kiezers wordt gegeven, haar niet weer ontglipt.
Zou dat al voldoende zijn om verkiezingen te winnen, het is in elk
geval niet voldoende om over een reeks van jaren inhoud te
kunnen geven aan het overheidsbeleid en de maatschappij te
sturen. Daarvoor is nodig dat de Partij van de Arbeid zich zelf de
ruimte schept en buiten het keurslijf van de politieke actualiteit
treedt, om na te denken, te discussieren over de problemen van
de komende jaren en de mogelijke oplossing ervan.
Ideeën
Over anderhalf jaar is er niets opgelost en weinig in werking gesteld
om tot oplossingen te komen. Van Agt laat ons voldoende
problemen om voor een reeks van jaren werk te hebben. Maar
heeft de PvdA de ideeen al, de inzichten om oplossingen te berei
ken-'
Welke impulsen zal de PvdA kunnen geven aan de democratie,
zowel in werksituaties als daarbuiten, juist na een periode waarin
het democratisch besef is beschadigd en de vraag naar meer is
verstomd? Hoe bereiken we dat in 1981 de jonge kiezers zullen
gaan stemmen? Dat wil zeggen: willen uitdrukken dat het de
moeite is en er weer bereidheid is om mee te doen. Er moet
daan oor nog heel wat nieuwe onverschilligheid worden omgezet
in belangstelling.
Commercie
Welke oplossingen biedt de PvdA in de tachtiger jaren voor de
energieschaarste? Is ons anti-kernenergiestandpunt voldoende
uitgewerkt in zijn gevolgen voor de verdeling en voor de werk
gelegenheid?
Hoe voorkomen we dat in de tachtiger jaren de media, en vooral de
tv gaan worden beheerst door de commercie en de effecten van
technologische vernieuwingen gaan bestaan uit meer winst voor
enkele ondernemingen en culturele en humanitaire verschraling
voor talloze burgers?
Hoe bereiken we dat jongeren de zin van arbeid, dat wil zeggen: het
gericht bezig zijn met dingen waaraan de samenleving behoefte
heeft, inzien en bereid zijn verantwoordelijkheid te nemen7
Ziet de PvdA kans uitvoerbare ideeen te ontwikkelen voor de ko
mendejaren om honderdduizenden vrouwen betaalde arbeid te
bezorgen, zonder dat zij dubbel werk krijgen te doen: binnen- en
buitenshuis?
Hoe geven we richting aan een noodzakelijk proces van arbeids
tijdverkorting zonder dat het zich richt tegen aanvaardbare eco
nomische belangen? Is het mogelijk om de sociale zekerheid te
sturen en de groei in de uitgaven ervoor te beperken, zonder dat
duizenden arbeidsongeschikten en werklozen een steek in het
hart krijgen, waar zij alom verwijten en insinuaties horen
Hoe kunnen we in de komende jaren vreemdelingen met duizen
den toelaten en de honderdduizenden hier al wonenden een
menselijke plaats geven, zonder dat de lasten daarvan op een
klein deel van de gemeenschap rusten waardoor begrijpelijk an-
Nieuw begin
k noem slechts enkele probier
zal zijn voor de vraag hoe
ingericht, hoe leefbaar warm
nog in de kou staan.
De noodzakelijke ideeën en oplossingen ontstaan niet altijd in de
dagelijkse praktijk van crisis- en Van Agt-bestrijding. Daarvoor
is nodig dat velen binnen de partij, maar ook daarbuiten bij hen
die vertrouwen hebben in de PvdA,
aan het denken en besluiten.
£r is nu geen reden voor discussie ov
kunnen regeren, maar reden te met
„wat" de PvdA zal willen realiseren
/aarvan de oplossing bepalend
elijk de samenleving zal zijn
al zijn voor al die velen die nu
an de dis
de PvdA zal
