Politieke rel
rond Kohout
Groot offensief
door Polisario
Veel doden
bij aanslag
door Koerden
Conservatieven zijn goedgemutst
Paus weer
terug in
Vaticaan
Golf van terreur in
Spaans Baskenland
RHOODIE
GAAT IN
BEROEP
Tsjechisch Charta-lid
nationaliteit kwijt
DINSDAG 9 OKTOBER 1979
BUITENLAND
PAGINA 9
ROME (Reuter/DPA) - Een ver
moeide maar uiterst tevreden
paus Johannes Paulus de tweede
is gisteren teruggekeerd van zijn
reis van zeven dagen langs zes
steden in de Verenigde Staten en
een vredesmissie van drie dagen
naar Ierland.
"De ontvangst die mij van de zijde
van het Amerikaanse volk is ten
deel gevallen, heeft in mijn hart
de wens doen ontstaan een nog
rechtstreekser en vertrouwder
contact met die allerdierbaarste
kinderen te hebben", zei de paus
na zijn terugkeer in Rome.
Op de luchthaven Fiumicino werd
paus Johannes Paulus verwel
komd door premier Francesco
Cossiga van Italië, twintig in Ro
me residerende kardinalen en de
nieuwe, communistische bur
gemeester van de eeuwige stad,
Luigi Petroselli.
Over zijn bezoek aan Ierland zei de
paus dat hij er dankbaar voor was
dat de Ierse bisschoppenconfe
rentie het hem had toegestaan
"bovenal voor vrede en verzoe
ning voor dat geliefde eiland te
bidden tot onze lieve vrouw".
De rede die hij enkele dagen later
had gehouden voor het forum
van de Verenigde Naties in New
York, zei hij, was erop gericht
geweest aan te tonen dat de kerk
achter degenen staat die voor
vrede ijveren.
De Amerikaanse kranten bleken
het er in hun commentaren nage
noeg over eens te zijn dat het be
zoek van paus Johannes Paulus
aan de Verenigde Staten, de posi
tie van de Rooms-Katholieke
kerk daar heeft versterkt. Deze
mening trad ook naar voren uit
een eerste rondvraag onder de
katholieke geestelijkheid van
Amerika. De paus heeft het ka
tholicisme in Amerika volgens
hen een nieuwe impuls gegeven,
hoewel veel Amerikanen zijn tra
ditionalistische standpunt niet
delen.
Veel weerklank vond de non The
resa Kane, lid van een van de
grootste ordes van vrouwelijke
religieuzen in de Verenigde Sta
ten, toen zij de paus zondag in een
van de grootste kerken van de
Verenigde Staten opriep, vrou
wen tot het priesterambt toe te
laten. Talrijk waren daarentegen
de priesters die het standpunt
van de paus deelden, dat de kerk
het celibaat van de priester moet
handhaven.
Wat de belangstelling voor de paus
in Amerika betreft: sinds de te
rugkeer van Charles Lindbergh
van zijn eerste vlucht over de At
lantische Oceaan, waren niet zo
veel mensen op de been. Dat zich
daarbij geen ernstige ongelukken
hebben voorgedaan, geldt als een
van de grote successen van de or
ganisatie.
(Van
correspondent)
JOHANNESBURG - De 39-jarige
Nederlander Berend Schuitema
is - volgens het oppositionele
Zuidafrikaanse dagblad Rand
Daily Mail - zondag op het vlieg
veld van Johannesburg door de
Zuidafrikaanse veiligheidspoli
tie gearresteerd. Schuitema, die
enige tijd bestuurslid van de An
ti-Apartheidsbeweging Neder
land (AABN) is geweest, arri
veerde uit New York met een
vliegtuig van de Zuidafrikaanse
luchtvaartmaatschappij.
Berend Schuitema was reeds en
kele malen op een vals paspoort
Zuid-Afrika binnengekomen. Hij
werkte samen met de blanke
Zuidafrikaanse dichter Breylen
Breytenbach, die in 1975 werd
gearresteerd en later tot zeven
jaar gevangenisstraf werd ver
oordeeld. Volgens de Rand Daily
Mail zou Breytenbach indertijd
hebben beweerd dat Schuitema
niet te vertrouwen zou zijn en
werkte voor de Zuidafrikaanse
veiligheidsdienst als „agent-pro
vocateur".
uit Zuid-Afrika vluchten nadat
hij samen met Breytenbach en
diens blanke bevrijdingsorgani
satie Okhela ondergronds actief
was geweest. Het doel van Ok
hela, dat toen samenwerkte met
het verboden African National
Congress, was de blanke regering
omver te werpen en te vervangen
door een zwarte regering.
De 60-jarige vader van Schuitema
verklaarde tijdens het proces te
gen Breytenbach dat hij met zijn
zoon niets meer van doen wilde
hebben. Volgens de Rand Daily
Mail was Schuitema sr. samen
met een advocaat op het vlieg
veld aanwezig tijdens de arresta
tie van zyn zoon.
Een woordvoerder van de AABN
deelde ons mee dat Schuitema tot
begin 1976 bestuurslid is geweest
van deze organisatie, maar er
toen is uitgezet vanwege me
ningsverschillen over de aanpak
van het solidariteitswerk in Ne
derland. Sindsdien heeft de
AABN geen contact meer gehad
met Schuitema. De zegsman kon
verder geen commentaar geven
op de bovengenoemde bewerin
gen over zijn activiteiten in Zuid-
Afrika.
(Van onze correspondent)
MADRID - Het Frente Polisario
belegert vanaf vrijdag met zwaar
geschut Smara, de tweede stad in
de westelijke Sahara. Een
woordvoerder van deze bevrij
dingsbeweging maakte zondag
avond in Algiers bekend dat het
Polisario de stad zaterdag bevrijd
zou hebben van de Marokkaanse
onderdrukkers. De Marokkaanse
autoriteiten hebben gisteren
ontkend dat Smara door de Poli
sario zou zijn veroverd, maar ze
hebben wel toegegeven dat er za
terdag door beide partijen bij
Smara artillerievuur is gebruikt.
Officieuze bronnen in Algiers heb
ben gisteren verklaard dat Smara
vrijdag door enkele duizenden
Saharanen onder leiding van het
Frente Polisario is ingenomen.
Hierbij zouden de guerrilla-een
heden gebruik hebben gemaakt
van zeer moderne Russische wa
pens. Waarnemers in de Algerijn
se hoofdstad geloven dat het Po
lisario een massala aanval heeft
ingezet, maar ze kunnen zich niet
voorstellen dat Smara in handen
van de bevrijdingsbeweging is
gevallen. Smara beschikt over
een sterk garnizoen met getrain
de Marokkaanse soldaten, die
moderne wapens hanteren. Op
het vliegveld van Smara staan
constant vijf straaljagers paraat.
Volgens een officieel communiqué
van de Marokkaanse regering
zijn het Polisario bij Smara zware
verliezen toegebracht. Meer dan
1000 guerrillastrijders zouden
zijn gesneuveld, terwijl aan Ma
rokkaanse zijde 121 soldaten
werden gedood. Het Marokkaan
se leger zou bovendien een be
langrijke wapenopslagplaats van
Polisario hebben veroverd, waar
grote hoeveelheden Russische
wapens - onder meer zgn. Stali
norgels - waren opgeslagen. Aan
het Polisario-offensief zou naar
Marokkaanse schattingen door
meer dan 5000 onafhankelijk
heidsstrijders zijn deelgenomen.
Een woordvoerder van het Frente
Polisario hield gisteravond in Al
giers echter vol dat zijn bevrij
dingsbeweging in Smara een gro
te overwinning op Marokko had
geboekt, maar hij wilde geen bij
zonderheden over de strijd mee
delen. Tevens maakte hij bekend
(Van c
correspondent)
MADRID - Drie doden, een politie-
inspecteur in Pamplona, twee
agenten in Santander en elf ge
wonden in San Sebastian, onder
wie acht politieagenten, dat is de
voorlopige balans van de twee
aanslagen gistermiddag in het
Baskenland. Hoewel nog geen
enkele organisatie de verant
woordelijkheid voor de aansla
gen heeft opgeëist, meent de poli
tie dat de aanslagen in Pamplona
en San Sebastian het werk zijn
geweest van de radicale Baski-
sche afscheidingsbeweging ETA-
Militar.
De 48-jarige politie-inspecteur
Carlos Sanz werd gistermiddag
in het centrum van Pamplona
voor zijn huis door twee mannen
neergeschoten nadat hij zijn wa
gen had geparkeerd. Onmiddel
lijk na de aanslag hielden de twee
daders, beiden gewapend met
een pistool, het langskomende
verkeer tegen. Onder bedreiging
maakten zij een automobilist zijn
wagen afhandig, Waarmee zij
richting Frankrijk vluchtten. Op
de plaats van het misdrijf is een
aantal kogelhulzen gevonden van
hét type parabellum .9, de muni
tiesoort die ETA-Militar over het
algemeen bij terreuraanslagen
gebruikt.
Even tevoren losten drie mannen in
het café Gurea van San Sebastian
een paar mitrailleursalvo's op de
aanwezige gasten. Het eerst wer
den acht politieagenten onder
vuur genomen die aan een tafeltje
hun lunch gebruikten. Daarna
losten de mannen een salvo op
drie burgers die aan een aangren
zend tafeltje zaten. Onmiddellijk
na de aanslag vluchtten de daders
in een gereedstaande auto. Ook
hier werden hulzen van het type
parabellum .9 gevonden.
De aanslag in San Sebastian wordt
gezien als een regelrechte provo
catie tegen het kabinet-Suarez. In
verband met het bezoek van de
Spaanse minister van binnen
landse zaken, generaal Antonio
Ibanez Freire, had men in de hele
stad uitgebreide veiligheids
maatregelen genomen. De be
windsman voerde gisteren met
de gouverneur van de Baskische
provincie Guipuzcoa besprekin
gen over de veiligheidsmaatre
gelen tegen het terrorisme op 25
oktober, de dag dat in het Bas
kenland het referendum over de
autonomie wordt gehouden.
Waarnemers menen dat deze aan
slagen niet alleen een boycot zijn
van het referendum over het
Baskische zelfbestuur door de
ETA, maar ook een waarschu
wing aan het adres van de Spaan
se Tweede Kamer. Een speciale
kamercommissie beraadde zich
gisteravond achter gesloten deu
ren over de vraag of men de par
lementaire onschendbaarheid
zou laten vervallen van Telesforo
Monzon en Francisco Letamen-
dia, twee Baskische parlementai
re volksvertegenwoordigers van
de extreem-linkse-nationalisti
sche coalitie Herri Batasuna, de
politieke vleugel van ETA-Mili
tar. Beide parlementariërs wil
men juridisch vervolgen omdat
zij het terrorisme van de ETA
verheerlijken en in het verleden
de Spaanse autoriteiten hebben
beledigd.
PRETORIA (AFP) - De voormalige
secretaris-generaal van het
Zuidafrikaanse departement van
voorlichting, Eschel Rhoodie, is
gisteren in beroep gegaan tegen
het vonnis van de rechtbank in
Pretoria. Hij kreeg zes jaar ge
vangenisstraf wegens fraude in
de zaak van de geheime rege
ringsfondsen ter verbetering van
het beeld van Zuid-Afrika in het
buitenland.
Het Hoog Gerechtshof heeft van
daag de borgsom voor Rhoodie
vastgesteld op 100.000 dollar.
dat het Polisario op 5 oktober de
voorposten van het Marokkaanse
garnizoen Zag met succes heeft
aangevallen. Hierbij zou het Poli
sario 120 Marokkaanse militairen
hebben gedood en 80 gewonde
soldaten krijgsgevangenen heb
ben gemaakt.
De Algerijnse pers heeft zondag
een campagne gelanceerd,
waarin men de Verenigde Staten
ervan beschuldigt het conflict
omtrent de Sahara te internatio
naliseren. Doel van de interna
tionalisering van de Saharaanse
kwestie is volgens deze persme
dia Algerije in zijn economische
succes te remmen. Het gezag
hebbende Arabische dagblad
Ech Chaab stelde in een com
mentaar dat als Washington zijn
houding niet verandert, de Ame
rikaanse belangen in Algerije
ernstig kunnen worden ge
schaad.
Nederlandse
omgekomen bij
vliegongeluk
ATHENE (DPA/UPI/Reuter/AFP)
- Het ongeluk met een DC-8 van
de Zwiterse luchtvaartmaat
schappij "Swissair" op het
vliegveld van Athene heeft zon
dag aan veertien mensen het le
ven gekost. Onder de slachtof
fers is één Nederlandse, de in het
Franse Grasse wonende me
vrouw W. van Galen. Een
woordvoerder van "Swissair"
heeft dit gisteren meegedeeld.
Tien mensen moesten met lichte
verwondingen in het ziekenhuis
worden opgenomen. Griekse
deskundigen hebben inmiddels
de "zwarte doos" met vluchtge-
gevens gevonden, maar konden
nog niet onmiddellijk zeggen
wat de oorzaak van het ongeluk
was. De gezagvoerder van het
vliegtuig, Fritz Schmutz, weet
het ongeluk aan de natte lan
dingsbaan, waarop remmen
geen zin had.
Functionarissen van het vliegveld
verklaarden dat het toestel ook
een lading radioactieve isoto
pen en een kleine hoeveelheid
plutonium vervoerde, bestemd
voor China. Zeven deskundigen
van het Griekse instituut voor
kernonderzoek hebben gisteren
een groot aantal mensen dat
werkzaam is op de Atheense
luchthaven onderzocht op
radioactieve besmetting. Een
woordvoerder van "Swissair"
verklaarde dat uit de eerste re
sultaten van het onderzoeks
team is gebleken dat er geen be
smettingsgevaar bestaat voor
mensen die bij het ongeluk be
trokken waren. Alle containers,
waarin het radioactieve mate
riaal, dat bestemd was voor me
dische doeleinden, was verpakt,
zijn gevonden en van de plaats
van het ongeluk verwijderd.
(Van
correspondent)
WENEN - Een van de vroegere woordvoerders van Char
ta '77, de toneelschrijver en dramaturg Pavel Kohout, is
gisteren door de Tsjechoslowaakse ambassadeur in
Wenen officieel op de hoogte gesteld dat hem de Tsje
choslowaakse nationaliteit is ontnomen. Kohout zelf
maakte het nieuws bekend nadat hij een brief had afge
haald bij de Tsjechoslowaakse ambassade in Wenen.
Zijn vrouw Elena, die zich bij Kohout in Wenen bevindt,
werd niet door deze maatregel getroffen en blijft Tsje
choslowaakse.
De Tsjechoslowaakse toneelschrijver Pavel Kohout in het gezelschap
van zijn vrouw. Kohout kreeg gisteren in Wenen te horen dat hem het
Tsjechoslowaaks staatsburgerschap
TEHERAN (AFP/DPA/UPI) - Tweeëntwintig 'gardisten van de
revolutie' in Iran zijn gedood en zeven gewond in de hinderlaag
waarin zij gistermiddag liepen in West-Azerbeidsjan (Koerdis-
tan) in het noordwesten van het land.
Het konvooi waarin de gardisten werden vervoerd tussen Sardacht
en Boekan (ten zuiden van Mahabad), werd door Koerdische
rebellen aangevallen.
De Iraanse radio onderbrak onmiddellijk zijn programma om het
bericht door te geven.
Het betreft het zwaarste verlies aan mensenlevens dat de Iraanse
veiligheidsdiensten hebben geleden sinds de guerrilleros in de
Koerdengebieden hun activiteit een week geleden hervatten.
Drieendertig gardisten in het konvooi zijn door de guerrilleros
krijgsgevangen gemaakt en zeven slaagden erin te vluchten.
Ajatollah Chomeini en de raad van de Iraanse revolutie hebben hun
goedkeuring gehecht aan de hervatting van haar politieke werk
zaamheden van deToudech-partij (de communistische partij van
Iran). Dit verklaarde gisteren Noureddin Chianouri, eerste secre
taris van de partij.
Deze beslissing van ht regime in
Praag heeft geleid tot een directe
politieke confrontatie tussen
Oostenrijk en Tsjechoslowakije.
Praag verwijt Oostenrijk dat het
zijn vriendschap met Tsjecho
slowakije op het spel zet door
steun te verlenen aan subversie
ve elementen die „hun rancuneu
ze gevoelens tegen betaling met
NAVO-gelden spuien". Volgens
Tsjechoslowakije zou Oostenrijk
hen op het gebied van economie,
wetenschap en verdediging meer
nodig hebben dan omgekeerd, en
zou Oostenrijk door deze belan
gen op het spel te zetten op de
verkeerde weg zijn.
Naief
De Oostenrijkse bondskanselier dr.
Bruno Kreisky noemde de aan
tijgingen van Tsjechoslowakije
„onkundig, naïef en aanmati
gend". Hij verklaarde niet te
kunnen geloven dat de diploma
tieke vertegenwoordiging van
een geciviliseerde staat op een
dergelijke manier optreedt.
Kreisky heeft Tsjechoslowakije
het recht ontzegd de Oostenrij
kers te vertellen hoe ze moeten
handelen en wat goed voor hen is.
Eind vorige week werd al gevreesd
dat de 51-jarige Pavel Kohout
zijn Tsjechoslowaakse staats
burgerschap zou verliezen, nadat
hij en zijn vrouw met geweld door
vier soldaten naar Oostenrijk
werden teruggestuurd toen het
echtpaar met geldige paspoorten
Tsjechoslowakije binnen wilde
gaan.
Een jaar geleden kreeg Pavel Ko
hout van de Tsjechoslowaakse
regering toestemming voor een
jaar in het buitenland te gaan
werken op uitnodiging van het
beroemde Weense Burg-theater.
Direct na aankomst in Oostenrijk
vorig jaar oktober, verklaarde
Kohout al dat hij zich tijdens zijn
verblijf buiten Tsjechoslowakije
zou onthouden van elke politieke
uitspraak. Tot gisteren heeft de
Charta-ondertekenaar zich daar
aan gehouden en geen enkele
compromitterende verklaring
afgelegd. De enige wens die hij
bij aankomst in Wenen uitte was
te worden vermeld in de kunst
rubrieken van de kranten.
In de betrekkelijk korte tijd dat Pa
vel Kohout in het Westen is. heeft
hij zich bezig gehouden met het
regisseren van zijn eigen werken,
die in Tsjechoslowakije allemaal
op de zwarte lijst zijn geplaatst. In
deze periode verscheen zijn boek
"De Beul" en schreef hij enkele
nieuwe toneelstukken.
De publikatie van het boek is een
van de redenen die de Tsjecho
slowaakse regering geeft voor het
ontnemen van Pavels nationali
teit. In zeer algemene bewoor-
deingen noemde de Tsjechoslo
waakse ambassade in Wenen als
reden voor deze beslissing ook
nog Kohouts interviews en zijn
contacten met in het Westen wo
nende dissidenten en Charta-on
dertekenaars. Aan de Tsjecho
slowaakse kunstenaar is dit jaar
de Oostenrijkse staatsprijs voor
literatuur toegekend.
Al tijdens het afgelopen weekeinde
zei bondskanselier Kreisky de
weigering van de Tsjechoslo
waakse regering Kohout naar zijn
land te laten terugkeren een fla
grante schending van de geest
van het Verdrag van Helsinki te
vinden. Kreisky stelde duidelijk
dat Oostenrijk weliswaar heeft
toegezegd ondertekenaars van de
Charta-beweging asyl te verle
nen. maar alleen als zij uit vrije
wil Tsjechoslowakije zouden
verlaten.
De spanningen tussen beide lan
den, die toch al niet op al te
vriendschappelijke voet met el
kaar omgaan, zijn door het poli
tieke incident rond Pavel Kohout
aanmerkelijk gestegen.
Kwestie-Rhodesië belangrijkste punt op congres
(Van onze correspondent)
LONDEN - De Britse Conservatie
ven zijn hun jaarcongres in de
badplaats Blackpool gisteren in
een stemming van feestelijkheid
begonnen. Niet alleen hebben ze
de verkiezingen gewonnen,
waardoor voor het eerst in de
Britse geschiedenis een vrouw
eerste-minister werd, maar ze
kunnen bovendien terugkijken op
een week waarin de Labourpartij
op zijn eigen congres zichzelf in
het openbaar aan spaanders hak
te.
Nu is Blackpool geen oord waar
men lang in een feestelijke
stemming kan blijven. Tenslotte
betekent de naam „zwarte vijver"
en met een grotere handicap
heeft geen badplaats ter wereld te
kampen. Er zullen deze week op
het congres dan ook behalve het
doffe gebons van borstklopperij
andere geluiden te horen zijn en
een daarvan kwam vandaag al
aan de orde. Dat is de kwestie-
Rhodesié.
Lord Carrington, de minister van
buitenlandse zaken die de Rho-
desië-conferentie voorzit, hield
zijn toespraak en moest zich be
dienen van de allerglibberigste
frasen uit het woordenboek van
de taal der diplomaten, want juist
nu zijn de eerste klippen in het
verschiet gekomen waarop deze
vijfde Britse poging om het Rho-
desie-conflict op te lossen, kan
stranden.
Bisschop Muzorewa uit Salisbury
heeft ja gezegd op de laatste
grondwetsvoorstellen van Car
rington; de voormalige blanke
LONDEN (Reuter/DPA/UPI)- De confe
rentie over een nieuwe grondwet
voor Zimbabwe-Rhodesie heeft gis
teren een kritiek punt bereikt, nu
enerzijds het Patriottisch Front en
anderzijds Ian Smith de Engelse
voorstellen van de hand hebben ge
wezen. De leiders van het Patriot
tisch Front, Robert Mugabe en Jos
hua Nkomo, zijn van oordeel dat de
Engelse voorstellen voor nieuwe
verkiezingen en een grondwet (die
onder andere een einde maakt aan
het vetorecht voor blanken), niet ver
genoeg gaan. Ian Smith heeft de En
gelse voorstellen verworpen omdat
hij ze juist te ver vindt gaan, alleen
Muzorewa aanvaardde de voorstel
len.
Het Patriottisch Front, dat tot gisteren
de tijd had gekregen "ja" of "neen" te
zeggen tegen de voorstellen, legde dc
conferentie een eigen reeks voorstel
len voor. Lord Carrington, de Engel
se minister van buitenlandse zaken
die de conferentie voorzit, heeft be
loofd de voorstellen te zullen bestu
deren. Hij geloofde echter niet dat er
■temming bereikt kan wor-
r deze voorstellen.
premier Ian Smith heeft echter
gedreigd het onder de huidige
grondwet bestaande vetorecht
van de blanken aan te wenden om
Carrington in een hoek te drin
gen, en de guerrillaleiders heb
ben een eigen grondwetsversie
ingediend.
Het zal Carrington daarom niet
makkelijk vallen vooral de
rechtse achterban van de Con
servatieven, die niets liever wil
len dan een snelle erkenning van
de regering die in Salisbury zetelt
en een opheffing van de econo
mische boycot, te overtuigen van
zijn strategie en dan nog op een
manier die hem niet dwingt zijn
troefkaarten in het overleg met
de guerrillaleiders openlijk te la
ten zien.
Het is verder opvallend, dat pre
mier Margaret Thatcher de afge
lopen maanden na de verkiezin
gen in mei toen zij onophoudelijk
op haar schrille wijze in het
nieuws was, nauwelijks in de
publiciteit is geweest. Er zijn al
geruchten in omloop dat zij aan
banden is gelegd door kabinets
leden die in feite de dienst zou
den uitmaken. Die berichten lij
ken vooralsnog voorbarig, al
moet worden toegegeven dat
Lord Carrington zijn gewicht in
de schaal heeft gelegd nadat
Thatcher in Australië in een on
doordachte uitspraak het huidige
regime in Salisbury al bijna er
kenning toezegde. Daarna heb
ben de Britten van Thatcher niets
meer over Rhodesie gehoord.
Zij zal zelf in elk geval op de laatste
dag van het congres, vrijdag, haar
triomf-entree maken en een toe-
Terwijl in Londen de conferentie over Zimbabwe-Rhodesie voortgaat
geejt deze fietser in Salisbury, met zijn revolver op de heup aan hoe
onzeker de situatie in Rhodesie is geworden Door toegenon
van nationalistische guerrilla's is reizen gevaarlijk gewo
spraak houden Een staande ova
tie lijkt voorspelbaar. Zij was het
bovendien die decreteerde dat de
slagzin van dit jaarlijks festijn
moest zijn „Realisme en verant
woordelijkheid".
