Adriaan CSchuurman:
componist in de marge
fjy) vandaag
toegelicht
[/Rij\pfögramma)
Nederlandstalige pop krijgt een kans
Sfi?"
Kunstgebitten
Première van „Drie Bijbelse Lofzangen"
"NSDAG 9 OKTOBER 1979
in Paradiso en op de plaat Uitholling Overdwars
HILVERSUM (GPD)- Nederlandstalige popmuziek heeft
in het verleden nooit veel aanhangers gehad. Dat lag
waarschijnlijk meer aan de muzikant, dan aan de luis
teraar. Muzikanten die het eerder wel aandurfden om
pop in de moerstaal te brengen, konden veelal rekenen
op succes.
ten die in de loop der jaren de
popmuziek binnengeslopen wa
ren, overboord zetten.
Als Nederlandse punkmuzikant
heb je dan al snel de indruk datje
je enorm staat aan te stellen als je
avond-aan-avond je publiek er
van probeert te overtuigen datje
de Engelse taal zo goed beheerst.
En daar komt nog bij dat het me
rendeel van de luisteraars niet
begrijpt waar je het over hebt. Wil
je dus je „boodschap" overbren
gen, dan zul je je eigen taal moe
ten gebruiken.
Denk maar eens terug aan Peter
Koelewijn (Kom van dat dak af),
Het (Ik heb geen zin om op te
staan), Armand (Ben ik te min),
Boudewijn de Groot (vele hits) en
Ronnie en de Ronnies (Beestjes).
Het bleef echter bij incidenten;
van een structurele Nederlands
talige popstroming is nooit spra
ke geweest.
Een dergelijke stroming is momen
teel wel in opkomst. NL-Rock of
Dutch Wave noemen de insiders
het, en groepen met opvallende
namen als Toontje Lager, Tedje
en de Flikkers, Dorpsstraat, Jong
Oranje, Jan de Grond Groep, Na
smaak, Utang en Braak worden
ertoe gerekend.
De opkomst van deze nieuwe lich
ting was na de inmiddels ver
dwenen punkgolf te verwachten.
NL-Rock is een duidelijk ver
lengstuk van wat in Engeland
punk was. Punkrockers vroegen
om duidelijkheid, eerlijkheid en
wilden alle overdreven elemen-
ADVERTENTIE
waardevol woonadvies.
tot»*.
D-Day
anders denken over wonen
Leiden: Nieuwe Rijn
In het Amsterdamse jongerencen
trum Paradiso is langzaam maar
zeker een klimaat ontstaan,
waarin Nederlandstalige groepen
goed kunnen gedijen. Nieuwe
groepen krijgen daar elke
woensdagavond de gelegenheid
zich te manifesteren. Eerst was
het motto „Woensdag, Gehakt
dag", nu heet het midweekse mu
ziekfestijn D-Day.
Onlangs verscheen de verzamelel-
pee Uitholling Overdwars. Op
deze plaat is kennis te maken met
twaalf groepen die allemaal met
NL-Rock bezig zijn.
Organisator van zowel de concer
ten in Paradiso als deze elpee is
de Stichting Popmuziek Neder
land, een organisatie die zich op
vele manieren inspant voor de
vaderlandse popmuzikant. Fer
Abrahams en Jos van Wouden
berg van de stichting produceer
den Uitholling Overdwars. Eer
der waren zij al sucpesvol met
hun compilatie-elpee Keihard en
Swingend, waarop Nederlandse
punkgroepen te horen wa-
Uitholling Overdwars kwam in juni
uit, en ondanks het feit dat de
plaat niet via de normale kanalen,
maar door mensen van de stich
ting zelf werd gedistribueerd bij
belangstellende platenhandela-
ren, zijn er nu al ruim vijfduizend
exemplaren verkocht.
Fer Abrahams: „Eigenlijk is dat
zonde van de tijd. Alle activitei-
r Fer Abrahams: "Het belangrijkste is datje de groepen de mogelijkheid geeft o
n groot publiek te bereiken"
ten lagen stil, want we moesten
zelf de platenzaken af en thuis zat
ik iedere avond platen in de hoe
zen te doen".
Voor Abrahams is het duidelijk dat
er een markt is voor Nederlands
talige muziek: „In het cabaretwe
reldje gebeurt de laatste jaren
niets meer. Er zijn alleen nog
maar van die Paul van Vliet-ty-
pes, die geforceerd proberen lol
lig te zijn. Naast humor heb je in
een show veel energie nodig en
dat vind je in popmuziek".
„Mensen die Uitholling Overdwars
voor het eerst horen, vinden het
vaak maar amateuristisch klin
ken. Dat klopt ook wel, maar wat
zou het? Die plaat is bedoeld om
iets aan te kaarten. Je hoort fou
ten, maar ook de lol en het en
thousiasme waarmee hieraan
gewerkt is".
„Als je het allemaal mooi op de
plaat wilt hebben, loopje het risi
co datje niets van de bedoelingen
van de betreffende groep over
laat. Neem nou Ton van der Meer.
Dat was het eerste Nederlandsta
lige rockfenomeen. Als ik die
jongen hoor zingen, krijg ik kou
de rillingen. Nou heeft Peter
Koelewijn een elpee met hem
gemaakt (B.G.G., red.) en er is
niets van Ton van der Meer over.
Alle teksten zijn herschreven,
alles is in een keurig jasje gesto
ken. Het is gewoon een carna
valsplaat. Koelewijn moest zich
schamen".
„Toen wij deze plaat gemaakt had
den, hebben we er nooit aan ge
dacht wat er daarna zou moeten
gebeuren. Het is nooit de bedoe
ling geweest om hiermee door te
gaan. We hadden ook geen van de
groepen onder contract. Iedereen
was en is vrij te doen met zijn mu
ziek wat hij wil. Het belangrijkste
is, datje door middel van die op
tredens in Paradiso en deze plaat
de groepen de mogelijkheid geeft
om een groot publiek te berei
ken".
ADVERTENTIE
Goed bericht voor de
bezitters van
Dentofix-een aangenaam en hygiënisch
poeder - brengt uitkomst voor alle los
zittende of losrakende kunstgebitten.
Een weinig Dentofix, 's morgens op de
plaat gestroo d. houdt Uw gebit de
gehele dag. onder alle omstandig
heden. vast en zeker op zijn plaats
Bij apotheken en drogisterijen.
DEN HAAG/ALPHEN -
Een première van een Ne
derlands werk (zelfs Ne
derlandstalig) van een
"componist in de marge"
kan als iets bijzonders
worden gezien; temeer
daar de praktische moei
lijkheden die moeten
worden overwonnen niet
gering zijn.
Het gaat om "Drie Bijbelse Lofzan
gen", een klein half uur durend
werk voor groot koororkest en
solisten van de onlangs 75 jaar
geworden componist Adriaan C.
Schuurman. Het werk werd in
1974 in opdracht van de Kon.
Bond van Chr. Zang- en Orato
riumverenigingen geschreven;
aanvankelij k geïnstrumenteerd
voor groot orgel en blazers, later
omgewerkt tot de definitieve ver
sie. Donderdagavond zal d.e eer
ste uitvoering plaatshebben in de
Bonafaciuskerk aan de Para
dijslaan in Alphen aan den Rijn
waar de zoon van de componist,
Barend Schuurman, dirigent van
COV Hosanna, het werk ten doop
zal houden.
Evenals bij Bach kenmerkt
Schuurman's muziek zich door
een zeker conservatisme maar
een nadere vergelijking zou ui
teraard te ver voeren. Niettemin
dienen zich uiterlijke overeen
komsten aan die de functie van
Schuurman als louter kerkmusi
cus een wat universeler karakter
geven. Evenals zijn grote voor
ganger is hij een uitstekend orga
nist, van wie gezegd wordt dat hij
één van de zeer weinigen is in
Nederland die een vijf-stemmige
fuga kan improviseren. Tevens
voelt hij de behoefte om als can
tor zijn eigen muziek een plaats in
de liturgie te geven en daarnaast
religieuze werken te schrijven die
qua gehalte en uitvoeringsniveau
eigenlijk alleen op een concert
podium thuis horen.
De kerkmuziek die natuurlijk in
eerste instantie aanspreekbaar
moet zijn voor de gemeente heeft
zich echter op zó'n ander niveau
ontwikkeld dan de moderne
20ste eeuwse muziek, dat hier
verder elke vergelijking met
Bachs tijd ophoudt. Toch is wel
degelijk van een ontwikkeling
sprake geweest en is de kerkmu
ziek niet in de vorige eeuw blij
ven steken. Vooral vandaag de
dag, nu de liberalisering binnen
de kerken op velerlei terrein
haast onbegrensd lijkt, worden
ruime mogelijkheden geboden
voor de moderne kerkmuziek.
Namen als Herman Strategier en
Hendrik Andriessen geven in dit
verband, globaal de plaats aan
waar een componist als Adriaan
Schuurman gedacht moet wor
den.
Vleugel
Het interieur in Schuurmans wo
ning aan de Haagse Talinglaan
wordt voornamelijk in beslag ge
nomen door de vleugel die daar
staat: een instrument van vér
voor de oorlog, bezaaid met mu-
ziekpapier vol onafgemaakte no-
ties en ingewikkeld uitziende
melodische structuren.
Schuurman: "Mijn moeder had een
pianootje. Je zou nu zeggen een
"Mozart-pianootje", een ham-
merklavier. Had ik het maar ge
houden. Helemaal in hout gevat,
heel licht, de tonen waren ontzet
tent slap qua touché en je kon er
dus niet op studeren, dat ging
helemaal niet. Er moest dus al
gauw een piano komen. Toen heb
ik deze vleugel gekocht".
Schuurmans "Bijbelse Lofzangen"
zijn sterk literair gedacht en vor
men tesamen een cantate-achtige
trilogie. De teksten die hij ge
bruikt zijn ontleend aan de Psal
men, de Collossenzen en de
Openbaringen. Hoewel deze drie
bijbelgedeelten feitelijk geen re
latie met elkaar vormen is er, vol
gens Schuurman zelf, een dieper
verband dat meer innerlijk voel
baar is, dan dat het zich uiterlijk
vertoont. De mens achter de kun
stenaar blijkt ook zeer emotio
neel bij zijn muziek betrokken te
zijn.
Schuurman: "Nu moetje niet den
ken dat ik altijd met tranen in
mijn ogen zit te componeren.
Maar je bent er emotioneel na
tuurlijk wel helemaal bij en een
enkele keer.heeft het je te
pakken. Het is nodig, datje ook
afstandelijk tegenover je eigen
werk staat; eenvoudig om het
'métier'. Anders wordt het senti
menteel of hoogdravend of zo.
en dat is in elk geval niet goed.
Het emotionele moet dus niet
overheersen, maar het speelt er
wel doorheen, en een enkele keer
dan komt het boven. Waarom zou
ik me daar voor generen? Je bent
als mens één geheel! Waarom zou
je dat uitschakelen, dat is onzin!"
Schuurmans vakmanschap toont
zich in zijn muziek dat een sterk
polyfoon karakter draagt. Niet
voor niets heeft hij zich zeer in
tensief met de fuga beziggehou
den. Het contra-puntisch ele
ment, d.w.z. dat iedere stem zijn
waarde heeft en niet louter har
monisch is gedacht, is voortdu
rend terug te vinden. Een teken
dat naast de emotionele, ook de
intellectuele betrokkenheid zeer
duidelijk aanwezig is.
Na zijn studietijd aan het Amster
dams Conservatorium werd
Schuurman achtereenvolgens
organist in Lochem, Amersfoort
en Den Haag.
r Adriaan Schuurman: 'Geen tranen in de ogen bij het compone.
Haag en Rotterdam; een oplei
ding voornamelijk bedoeld voor
organisten. .Je hebt gauw van
die doorgezakte fanatici. Dat is
wel eens irritant. Dat zijn van die
lui die oogkleppen voor hebben
en alleen maar orgel zien: .or
gel .orgel.orgel!"
Toch kan men hem ook een zeker
fanatisme niet ontzeggen. Zijn
belangstelling voor theologie (hij
heeft zich vorig jaar laten in
schrijven als eerstejaars student
aan de VU) en muziek, beheerst
een groot deel van zijn leven.
Moderne muziek
Adriaan Schuurman blijft, met al
zijn Haagse statigheid, zeer be
trokken bij het dagelijks leven en
zou in geestelijk opzicht menig
(mede)student in "jeugd" kun
nen overtreffen. Ook voor de
nieuwe muziek van hedendaagse
componisten blijft zijn belang
stelling levend. "Je moet bepaal
de moderne muziek heel inten
sief en heel lang horen wil je het
gaan onderscheiden. Onder
scheiden in de zin van: dit wel, en
dit niet; dat is mooie, gerealiseer
de muziek, en dat is blijven han
gen. Dat heb ik een hele tijd ge
daan, vooral toen ik leraar was in
Rotterdam. En ik vond het toen
ontzettend leuk om de lessen bij
te wonen van Ton Hartsuiker
(van het radioprogramma Musica
Nova). Toen had ik het gevoel dat
ik er helemaal in kwam en dat ik
er dichterbij stond dan nu. Hoe
wel, ik hoorde vorig jaar eens
muziek van Tristan Keuris en
toen dacht ik, ja, dat komt dich
terbij. Het was niet meer dat gea
tomiseerde; dat in atomen uiteen
gebarstte, dat idee van "vooral
geen melos, geen lijn".
„Ik denk dat dat experimenteren
met klanken, met geluidseffecten
wel nodig is geweest om het hele
palet dat de toonkunstschilder
gebruikt te verwijden, en ik ge
loof dat je dan inderdaad tot de
uiterste grenzen moet gaan, maar
datje daarna toch weer een soort
centrimetale kracht krijgt die
weer naar het hart van de zaak
teruggaat; een kracht die er weer
'muziek' van maakt. En dat melos
komt dan weer terug. Ik zou dat
ontzettend fijn vinden."
Over 50 jaar
Schuyrman heeft heel wat muziek
geschreven. Waar ziet hij die over
een jaar of vijftig?
"Nergens meerDaar maak ik me
absoluut geen gedachten of illu
sies over. Daar denk ik zelfs niet
over na in die zin van, hoe lang zal
het het uithouden. Daar kun je
ook geen peil op trekken. Het is
natuurlijk wel zo dat sommige
muziek de eeuwen gaat verduren,
en dan wordt het klassiek. Bij
Groten is dat het geval, en soms
ook bij vergetenen die dan op
eens zo maar ergens worden op
gediept; waarvan je dan achter
over valt en zegt, oooh! wat een
prachtige muziek. Dat is mij de
laatste tijd nogal eens overko
men en, ha ha, dat zou dan wel
grappig zijn, als mijn muziek ook
zo'n lot beschoren was".
"Het componeren is ook een vorm
van zelfexpressie; noodzakelijk
voor je innerlijk. En nu het er
eenmaal is, zou ik het toch niet
graag meer willen missen. Het
heeft vorm gegeven aan iets dat
in je leeft. Je geeft als het ware
gehoor aan een roeping in je. En
zo'n opdracht die je dan krijgt is
een stootje in de goede richting:
een soort lucifertje in een hoop
hout, zo van fffffftt! en het gaat in
de fik. Maar een ambitie om de
tijd te overwinnen? Och, ik zou
het fijn vinden als mijn tijdgeno
ten er iets aan hebben, als het re-
PETER VAN MUIJEN
TV NEDERLAND 1
18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.30 - Sesamstraat (NOS)
18.45 - Paspoort, voor Joegoslaven en Italianen (NOS)
18.55 - Journ. (NOS)
18.59 - Henkie's droomboom, tekenfilm (EO)
19.05 - EO-Kinderkrant (EO)
19.30 - Het kleine huis, tv-serie (EO)
20.20 - Here, leer ons bidden, religieus programma (EO)
20.40 - Tijdsein-Special (EO)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - Panoramiek (NOS)
22.15 - Beeldspraak (NOS)
22.55 - Journaal (NOS)
23.00 - Den Haag vandaag (NOS)
TV NEDERLAND 2
18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Sinbad de zeeman, tekenfilmserie (KRO)
19.25 - Duel in de diepte, jeugdserie (KRO)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - Het ongeluk, tv-serie (KRO)
21.20 - Brandpunt (KRO)
21.55 - Bless my father, tv-serie (KRO)
22.20 - Opnieuw: God in Nederland, gespreksprogramma
(KRO)
23.05 - Journ. (NOS)
TV-WOENSDAG
TELEVISIE NEDERLAND 1
10.00-10.30 - Schooltelevisie (NOS-NOT)
11.00-12.00 - Schooltelevisie (NOS-NOT)
13.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
15.30 - Maja de bij (KRO)
15.55 - KRO's Wereldcircus (KRO)
16.50 - De luchtbus (KRO)
DUITSE TV
DUITSLAND I
WDR: 18.00 Drei im Morgenland, tv-
serie. 18.30 Sendungund Echo. 18.40
Kommissariat 9, tv-serie. 19.15 Ak-
tual. 19.45 Docum. serie). 20.00
Journ. 20.15 Spelprogr. 21.00 Aktu-
eel magaz. 21.45 Delvecchio, tv-se
rie. 22.30 Aktual. 23.00 Amus.progr.
23.45 Joum.
DUITSLAND II
18.20 Tekenfilm. 18.45 Tekenfilm.
19.00 Journ. Vanaf 19.30 uur Franse
avond. 19.30 Wind streichtumsHaus
(Le vent sur la maison), tv-film. 21.00
Aktual. 21.20 Report. 21.50
Muz.show. 22.50 Journ.
DUITSLAND III WDR
geren progr. 19.40 Morgen. 19.45
Journ. 20.10 Showprogr. 21.00 We-
tensch. progr. 21.50 Spelprogr.
22.20-22.35 Journ.
BELGISCHE TV
BELGIE VLAAMS
NET 1
18.00 Kleuterprogr. 18.30 Tv-cursus
Wiskunde - Natuurkunde. 19.00
Filmreport. 19.45 Journal 3. 20.00
Journ. 20.15 Docum. film. 21.00 Ak-
tueel magaz. 21.15 Kennismakings-
progr. 22.00 Sport. 22.30 Jazz. 23.00
NET 2
18.00 Tekenfilmserie. 18.05 Kleuter
progr. 18.30 Open School. 19.00 Jon
geren progr. 19.40 Morgen. 19.45
Journ. 20.10 De collega's, tv-serie.
21.05-22.40 Vier geweldenaars (Ban-
diti a Milano), speelfilm.
In de tv-actualiteitenrubriek Brandpunt van de KRO worden
vanavond de resultaten behandeld van een enquête over geloofsbe
leving en kerkelijkheid in Nederland. Bisschop Ernst van Breda zal
zijn commentaar op de resultaten leveren. De enquête werd door de
KRO en het weekblad De Tijd ingesteld. Voorts wordt in Brandpunt
aandacht besteed aan het 30-jarig bestaan van de Duitse Democra
tische Republiek en aan de algemene beschouwingen in de Tweede
Kamer. Brandpunt wordt vanavond uitgezonden om 2120 uur op
Nederland 2.
Het NOS-televisieprogramma Panoramiek is vanavond gewijd
aan de energiecrisis. In opdracht van de NOS heeft het NIPO een
enquête gehouden om te zien hoe het Nederlandse volk over de ener
giecrisis denkt. De resultaten worden in het programma bekend
gemaakt. Ook economen, onder wie oud-minister van financiën
Duisenberggeven hun mening. (Nederland 121.55 uur.)
In de rubriek "Tijdsein" van de Evangelische Omroep wordt
vanavond o.m. aandacht geschonken aan de zorgelijke economi
sche situatie in ons land.
De NOS-televisie zendt vanavond het tweede deel uit van een
reeks van drie door Jonne Severijn gemaakte Beeldspraakfilms
over de van 1848 tot 1907 levende Franse schrijver Joris Karl Huys-
mans, die met zijn werk tot op heden steeds nieuwe generaties
schrijvers beïnvloedt. Dit tweede deel. "De bijbel van de decaden
tie" komt vanavond van 22.30 tot 23.05 uur via Nederland I op het
scherm.
DINSDAG 9 OKTOBER
HILVERSUM I
18.11 Radiojourn. 18,25 Toppers van
toen. 19.02 (S) Natafelen, licht progr.
20.03 (S) Operettefragmenten. 20.30
(S) Van Broadway tot Carre. 21.02
Bloesems van vuur, hoorspelserie.
21.50 (S) Lichte gramm.muz. 22.02
Sportpanorama. 22.45 (S) AVRO-
Academie. 23.02-24.00 (S) Met het
oog op morgen. VARA: 0.02 (S) El
pee-tuin. 1.02 (S) Groot licht. 5.02 (S)
Truck.
HILVERSUM II
KRO: 18 10 Verkenning. HUM.
VERBOND: 18.20 Na vijven en zes
sen. P.P.: 18.50 Uitz. van de PSP.
KRO: 19.00 Kerk in meervoud. (Met
om 19.00 Liturgie en kerkmuz. 19.20
Nws. uit de kerken. 19.30 Kruis
punt). 20.00 (S) Licht muz.progr
21.15 Spektakel. 22.20 Overweging
22.30 Nws. 22 40 (S) Zin in muziek
23.30 (S) Muziek op het spel. 23.55
Nws.
HILVERSUM III
NOS: 18.03 (S) De Avondspits met
de Nationale Hitparade VARA
19.02 (S) Popdonder plus. 21.02 (S)
Nashville. 22.02 (S) ..and all that
jazz. 23 02-24 00 (S) Elpee tuin.
WOENSDAG 10 OKT.
HILVERSUM I
VOO: 7.03 (S) Ook goeie morgen.
9 03 (S) Muziek terwijl u werkt. 10 02
(S) Kletskop. VPRO: 10 45 (S) Villa
VPRO. 11.02 (S) Bijvoorbeeld 12 03
(S) Het mes op tafel 13.03 (S) Welin
gelichte kringen. 13.30 (S) Spannen
de Splookjes 14.02 (S) Achterwerk.
EO: 14.20 (S) Radio-KIcuterkrant
14.45 (S) Open Huis 16.02 (S) EO-
Metterdaad, zending en hulpverle
ning. 16.15(S)Lichten uitzicht. 16.55
(S) EO-Aktief. 17.02 (S) Tijdsein.
NCRV: 17,45 (S) Theaterorgelbe
speling.
HILVERSUM II
VARA 7.00 Nws. 7.10 Ochtendgym.
7.20 De Wekkerradio. (7.30 Nws. 8.00
Nws. 8.30 Nws.). 9.00 Gym. voor de
vrouw. 9.10 WatersL NOS: 9.15
Werkbank VARA. 9.25 Keuren en
kiezen. 9.50 Hoor Haar! 11.10
Schoolradio. 11.30 Zuidbroek - Cen
traal OVERHEIDSVOORLICH
TING: 12.16 Uitz. Min. v Volkshuis
vesting en R.O. VARA 12.26 Meded
voor land- en tuinb. 12.30 Nws. 12 36
Dingen van de dag. 13.00 Nws. 13.11
Zuidbroek - Centraal. 13.30 Oude
schoolliedjes. 13.50 Kinderen een
kwartje'7 14.30 Leef-tijd-genoeg.
15.30 Operette. 15.55 De stoute
schoenen, hoorsp. 17.00 (S) Een
blokje Nederlands. 17 24 Meded
SOS- en politieber. 17.30 Nws. 17.36
Dingen van de dag.
HILVERSUM III
KRO 7.02 (S) Des Engels 9.08 (S)
Van negen tot twaalf. 12.03 (S) D
Noen-Show. 14 03 (S) De Theo Stok
kink-show. 17.03 (S) Stampij.
HILVERSUM IV
NCRV 7 00 Nws 7 02 (S) Het leven
de Woord. 7.10 (S) Preludium. 9 00
Nws 902 (S) Kinderen aan het
woord (3). 9.15 (S) Onder de hoogte-
zon. 1000P(S) Orkestpalet. 12.00
Nws. 12 02 (S) Tafelmu/i'-k (12 02
Pianowerken uit de Romantiek
12.30 Promenade-orkest Klass
muz. 13.30 (S) Platennieuws.) 13.55
(S) Zojuist verschenen. 14 00 Nws.
4 02
Mei
erke:
14.30 (Si Orgel
concert 15 00<S)In kleine bezetting
16 00 (S) Populaire klassieken
16.55-17.00 (S) Kunst en vlieg-
