'De sport
zoekt de
politiek
niet, wel
andersom'
Olympische
chef Bram
Leeuwen
hoek:
"Het is
maar sport
waar we
over
praten"
ZATERDAG 6 OKTOBER 1979
EXTRA
PAGINA 21
DEN HAAG - Moskou 1980. Rechtlijnig, ongenuanceerd, door
niets en niemand te remmen, werken tienduizenden dagelijks
keihard om over tien maanden mee te kunnen marcheren in het
bonte lint dat tussen Griekenland en de Sowjet-Unie wordt ge
formeerd. De opening van de 17de Olympische Spelen. Een
happening die nog grootser zal zijn dan in München, nog in
drukwekkender dan in Montreal, hoewel Lord Michael Killanin
dat pompeuze, geldverslindende openingsfeest gereduceerd wil
zien tot een begroetingssamenkomst, waarna de zesduizend die
hebben voldaan aan de limiet zich kunnen wijden aan „de ver
broedering der volken".
Het staat er allemaal zo mooi, in de
regels van het Internationaal
Olympisch Comité. Wat er over
blijft, is een regelrechte oorlog
tussen getrainde, afgetrainde,
overtrainde en opgefokte supe
ratleten, waarvan het merendeel
zonder blikken of blozen de
Olympische meineed naprevelt
en de wegfladderende vredes
duiven het liefst op zijn dagelijk
se menu terug zou zien. Hij is er
slechts om roem, eer en goud te
veroveren. De rest interesseert
hem niets, hoewel...
De heer Popov, ondervoorzitter
van het Russische organisatie
comité, heeft de Nederlandse
chef de mission Bram Leeuwen
hoek al de mantel uitgeveegd. Hij
kende de mensen met naam en
toenaam die zich in Nederland
hebben verenigd in het comité
„Olympische Spelen en Mensen
rechten". Oranje is weer op de
barricaden gesprongen, zoals we
dat vorig jaar deden toen de hoc
keyers en voetballers naar het
Argentinië van Videla zouden
gaan. En ze gingen. Allemaal.
Alleen hockeyer Hans Jorritsma
„demonstreerde"; hij wenste zijn
zilveren medaille niet aan te ne-
Het Nederlands Olympisch Comité
heeft inmiddels de door velen
verafschuwde beslissing geno
men dat dat soort demonstraties
in Moskou achterwege moet blij
ven. Er worden gedragsregels
opgesteld, die de atleten moeten
ondertekenen. En dat op grond
van de redenering dat de Russen
beloofd hebben geen propaganda
te bedrijven met de organisatie
van de Spelen.
Bram Leeuwenhoek, een rustige
vijftiger, docent aan de Haagse
Academie voor Lichamelijke
Opvoeding en vanaf München
1972 chef de mission van de Ne
derlandse afvaardiging, heeft
twee bezoeken aan de Russische
miljoenenstad gemaakt en stelt
nuchter: „Als zij zich houden aan
de IOC-regels, moeten wij dat
ook. Er is geen enkele aanwijzing
dat de Russen andere plannen
hebben. Dat kunnen ze zich niet
permitteren. Ik ben ervan over
tuigd dat ze de Spelen niet zullen
gebruiken om hun politieke
idealen naar voren te brengen.
Hun reclame zal bestaan uit het
perfect organiseren. Ze volgen
nauwgezet het draaiboek van
München en Montreal. Ik herken
dat in alles, zodat ze organisato
risch vlekkeloos werk zullen af
leveren. Kijk, dat zal voldoende
reclame opleveren. Daarmee
zullen ze de wereld willen laten
zien hoe goed hun systeem in el
kaar zit".
In Montreal verliep de zaak perfect
toen de Spelen eenmaal aan de
gang waren. Toen voelde nog
maar een heel klein groepje het
gemis aan atleten uit Taiwan en
de Afrikaanse landen. The show
went on. Niet voor Taiwanezen,
niet voor dat immense Afrikaan
se blok met al zijn favorieten. Zij
waren afgereisd omdat Nieuw
Zeeland niet werd uitgesloten,
hoewel het een rugbyteam (een
niet-Olympische sport) naar
Zuid-Afrika zond.
Dat kan weer gebeuren. Afrikaanse
landen kunnen eisen dat Neder
land wordt weggestuurd omdat
het- een ploeg Zuidafrikanen op
de Paralympics toelaat. Leeu
wenhoek: „Ja, dat kan. We heb
ben al twee telegrammen van de
Afrikaanse sportliga ontvangen.
We hebben laten weten dat wij als
NOC geen enkele bemoeienis
hebben met de Paralympics.
Daar snappen ze in Afrika niets
van, begrijpen ons systeem niet.
Ze denken dat ook hier alles van
bovenaf wordt geregeld. Nou, ik
maak me er verder niet druk om.
We zullen zeker niet zwichten,
gaan naar Moskou en blijven daar
omdat wij aan alle IÖC-regels
voldoen. We laten ons niet naar
huis sturen".
Komt het tot acties, tot een boycot,
dan is dat een flink portie anti-
propaganda voor de Sowjet-
Unie.
Leeuwenhoek: „Ik verwacht dat de
Russen daar op voorbereid zijn.
Ze zullen dergelijke toestanden
in een vroeg stadium aanpakken.
Ver voor de Spelen moet dat ge
regeld zijn. En, dan komt toch de
politiek weer om de hoek kijken.
Hoeveel Afrikaanse landen steu
nen op de Sowjet-Unie? Hen zal
het niet worden toegestaan om
tot actie over te gaan met de IOC-
regels. Daar staat in dat elk land
dat lid is moet worden toegelaten.
Weigeren kan niet. Wie een ander
wil boycotten, haalt bakzeil. Ik
denk dat het niet zover
komt".
- Optimistisch dus. Ook over de
vrijheid in Moskou?
„Ja, voor de atleten zeker. Ik geloof
wel dat er een cirkel van zo'n
veertig kilometer getrokken zal
worden. Daarbinnen kun je gaan
en staan waar je wilt. Er buiten
wordt lastiger. Alle deelnemers
krijgen gratis vervoer op het uit
gebreide metro-net. Hoe wil je ie
dereen dan in het oog houden.
Daar heeft geen enkel land de
mankracht voor. Luister nou
eens. Stel dat ze ieder gesprek
willen afluisteren, gesteld dat ze
dat technisch kunnen. Wat zou
den ze er dan mee moeten doen.
Vertalen. Een heidens karwei
met tienduizend man in huis.
Maar wat dan? De follow-up. Wie
zou dat moeten doen? En, wat
heb je er dan nog aan, wat kun je
er mee doen. Neen, ik geloof dat
we te somber denken. Velen wil
len iets doen aan de misstanden
in Rusland. Goed, dat mag en kan
in ons land, maar ik vraag me af of
een sportman er wel behoefte aan
heeft. Die wil presteren. Daar
traint hij zich rot voor. Zet alles
opzij voor dat ene doel. Dan kan
hij niets anders aan zijn hoofd
velen. Dat wil hij ook niet".
„Anders wordt het natuurlijk als hij
klaar is met de wedstrijden. Dan
heeft hij tijd voor andere zaken.
Zoals dat bij voorgaande Olym
pische Spelen het geval was, zal
ook in Moskou erg veel aandacht
worden besteed aan de recreatie.
Er zullen rondritten en excursies
worden georganiseerd. Per slot
van rekening is er genoeg te zien,
al vraag ik me af of een sportman
erg geïnteresseerd is in een ijzer
gieterij of iets dergelijks".
„Het is een probleem waarmee wij
ons, binnen het bestuur van het
NOC, bezighouden. Er is een plan
om niet met de gehele groep van
zo'n 125 man - maar het mogen er
ook veel meer zijn als ze op ni
veau strijd kunnen leveren, maar
daarover straks meer - naar Mos
kou te vliegen. We denken aan
twee vluchten. Voor de groep die
in de eerste week actiefis, en aan
een deel dat pas later moet optre
den, terwijl we dan willen probe
ren om diegenen die naar huis
willen ook over te krijgen".
„Maar dat levert problemen op. Dat
verzeker ik je. Ik heb dat in Mos
kou al aangekaart. Uitsluitend
opgetrokken wenkbrauwen
kwam je tegen. Dat kan helemaal
niet. Dat staat niet in het draai
boek. Organiseren is prachtig,
improviseren kan niet. In Mon
treal wilde niemand naar huis,
geen moeite dus. Daar had het
wel gekund, want dan loop je
naar het bureau van een vlieg
tuigmaatschappij, koopt een
kaartje en vertrekt. Dat zal in
Rusland niet gaan, zo goed als het
volstrekt ondenkbaar is datje aan
het loket van welk stadion dan
ook een entreebiljet zal kunnen
kopen".
„Popov vroeg me of ik gek was ge
worden. Kaartjes? Die zijn hele
maal niet te koop. Als je als Ne
derlander naar de Spelen wilt,
krijg je een hotelbed voor een X
aantal nachten en daaraan ge
koppeld een kaartje voor het
evenement dat je wilde bij wonen.
Wil je echter 's avonds eens naar
het boksen gaan. dan is dat uitge
sloten. In Montreal wandelde je
zo binnen, en als het erg vol was,
kocht je er eentje op de zwarte
markt. Dat zie ik in Moskou niet
gebeuren".
Bram Leeuwenhoek is geen pessi
mist, geen somber mens wiens
schouders afhangen. Het zou
gemakkelijk kunnen, omdat hij
„de stem" van het NOC is. Een
beslissing van het nationale co
mité wordt door „Jan Publiek"
uitgelegd als zijn voordeel, ter
wijl hij een heel bestuur boven
zich heeft staan. Bram is dus pis
paal, staat eens in de vier jaar
bloot aan spijkerharde kritiek,
omdat hij sportlieden moet wij
zen op hun gebrek aan kwaliteit,
waardoor de limiet niet is gehaald
en dus niet gestreden kan worden
op Olympisch niveau.
-Wat doet zo'n man, de chef de mis-
,Elk jaar meer", glimlacht hij. „Ik
ben in de eerste plaats docent aan
de Academie. Daar verdien ik
mijn boterham. Maar niet zelden
ben ik tachtig tot negentig uur
kwijt aan werk voor het NOC.
Door Jan Boerop
Liefdewerk oud papier". In sep
tember vliegt het werk hem naar
de strot. Dan komen de 23 Olym
pische bonden met hun begro
tingen voor het komend jaar op
tafel. Altijd aan de hoge kant,
want als er beknibbeld moet
wbrden, blijft er mischien net ge
noeg over".
Het NOC werkt met een budget van
ongeveer zes miljoen, jaarlijks
aangevuld met een procent of ze
ven trendverhoging. Er komt dus
in wezen geen cent bij. De Stich
ting Nationale Sporttotalisator
(SNS) is spijkerhard. Het NOC
moet het er mee doen. Het be
stuur schaart zich met de bonden
om de tafel, waarna een verdeling
wordt gemaakt waarmee - uiter
aard - niemand honderd procent
content is.
Met name in het voor-Olympische
jaar worden de eisen hoger. Het
vreemde is dat er geld over kan
blijven. Leeuwenhoek: „Voor
beeld! Als voorbereiding moeten
de schutters naar de wereldkam
pioenschappen in Rio de Janeiro.
Dat kostgeld, maar nu blijken die
WK gehouden te worden in West-
Duitsland. De bond houdt dus
geld over. Dat moet worden te
ruggestort in de kas van de S.N.S.
Stel nu dat een andere bond dat
geld hard nodig heeft om zijn
voorbereiding optimaal te laten
functioneren. Nou, dat kan niet.
Al jarenlang beijver ik me voor
het instellen van een "buffer
fonds", waarin die resterende
gelden worden gestort. Is er dan
een bond die zit te springen om
meer financiële armslag, dan kan
dan uit dat fonds worden geput.
Het mag echter niet, want in de
S.N.S. zitten ook charitatieve in
stellingen, en die leggen een
claim op het geld dat overblijft.
Je komt daardoor in een situatie
dat een bond het geld dat hij heeft
gekregen, maar niet strikt nodig
heeft, toch maar uitgeeft. Op die
manier kunnen we nooit doelma
tig en efficiënt werken".
,Neem de ijshockeyers en de da
meshockeyers. Die kwalificeren
zich voor de Spelen, hebben dus
een goede voorbereiding nodig.
Dat zou uit het "bufferfonds" ge-
financieerd kunnen worden. Nu
dat er niet is, zal een tweede ver
zoek moeten worden ingediend
en meestal wel met succes. Maar,
het zou zo simpel anders en beter
kunnen".
UITZENDING
Wie worden er uitgezonden?
„In 1960 te Rome presteerden we
niets. Er werd gesproken van een
"vakantieploeg". In overleg met
de bonden hebben we een be
leidslijn uitgestippeld. Er moet
op Olympisch niveau strijd gele
verd kunnen worden. Alleen voor
mensen die er iets te zoeken heb
ben. We hebben de bonden ge
zegd dat ze zelf kunnen beslissn
wie er naar Europese of wereld
kampioenschappen gaan, maar
dat de Olympische Spelen er niet
zijn om ervaring op te doen. Dus
werden er limieten gesteld,
waarbij het uitgangspunt is een
redelijke kans op een finale
plaats.
„Daarbij kan je uitgaan van twee
categorieën. De meetbare en niet-
meetbare sporten. Bij zwemmen
en atletiek ligt dat simpel. Een
atleet moet 10,3 lopen over de 100
meter. 45,7 over 400 en 27.55.0
over tien kilometer, terwijl Ruud
Wielart over 2.26 moet springen
wil hij naar Moskou. De bonds-
coaches hebben dat geaccep
teerd - na overleg met ons - en
houden zich er aan".
„Tenminste... De Nederlandse Ski
Vereniging haalde vorige week
FIS-voorzitter Mare Hodler uit
Zwitserland om Leeuwenhoek
om te praten. Zijn antwoord zit
steevast in een lijvig dossier. Hij
diept het op. Keurige staatjes van
potentiële kandidaten. We lezen:
WK 1978. Pieters 67e plaats, Van
der Swaluw 71e, Pieters 32e.
1979: Nu t deelgenomen aan de
grote wedstrijden. Leeuwen
hoek: „Met die gegevens in de
hand kan je de skiers toch niet
afvaardigen. Dat is toch niet
reëel. Doen we dat wel, dan gaan
we met 400 in plaats van 125 man
naar Moskou".
In de niet-meetbare sporten ligt net
moeilijker. Ploegen kwalificeren
zichzelf via de normen van de
respectieve Internationale Fede
raties. Schaatsen is ook al een vak
apart. Leeuwenhoek: „Ofjeopde
Medeo-baan van Alma Ata 38 se
conden sprint of je doet het tij
dens een regenbui in Deventer is
een heel verschil. Die tijden kan
je nooit tegen elkaar afzetten.
Daarom tillen we in dergelijke
gevallen veel aan de resulaten tij
dens EK en WK-wedstnjden.
Daar is de gehele top present en
heb je gefundeerd vergelij
kingsmateriaal. Dat geldt voor
schaatsen, roeien, kanoën, schie
ten, etcetera".
Het woord schieten is gevallen. Een
precair onderwerp, omdat Leeu
wenhoek zich heeft gemengd in
de „affaire Swinkels". Ter herin
nering: Eric Swinkels kon vóór
Montreal rekenen op de steun
van Leeuwenhoek, hoewel de
Schutters Associatie het niet zag
zitten. Swinkels miste goud op
een haar(schot). Nu heeft de bond
hem weer op een zijspoor gezet,
waarna Leeuwenhoek insprong,
hoewel Swinkels het door hem
aangespannen kort geding ver
loor.
Leeuwenhoek: „Ik loop lang ge
noeg mee om mezelf als insider te
zien. Te vaak komt het voor dat
bondsbestuurders zichzelf be
langrijker vinden dan de sport
mensen waarvoor ze werken. In
zo'n geval steek ik mijn nek uit,
want ik heb het afgeleerd alleen
maar in diplomatieke termen te
spreken. Zeggen waar het op
staat, is mijn parool. Hoewel ik
me er terdege van bewust ben dat
ik zelden of nooit iets kan zeggen
als persoon. Altijd wordt dat in
verband gebracht met mijn func
tie van chef de mission. Nou, daar
heb ik ook mee leren leven. Als je
dat niet kan. slaap je geen nacht
meer. Word je gek. Dan denk ik
altijd maar: „De mensheid lijdt
het meest aan het lyden dat hij
vreest". Ik leef van de dag in de
dag. Als ik VOOrilit kijk wat ik tot
Moskou nog moet doen, zou ik er
nu direct mee stoppen in plaats
van in 1981".
„Belangrijk is natuurlijk wel dat
je op de hoogte bent van de za
ken. Je moet goed gedocumen
teerd zijn. Als een bond op de
barricaden klimt voor een sport
man, moet ik mijn standpunt
kunnen hardmaken. Kijk, daar
zijn nou al die lijsten met resulta
ten voor. Ze kunnen ons niets op
de mouw spelden, we zijn piek
fijn gedocumenteerd. Dat moet
ook wel, want iedereen ziet zijn
eigen mensen graag naar Moskou
afreizen".
„Ik kan me dan ook enorm boos
maken als men zegt dat wij met
de natte vinger aan- of afwijzen.
Dan wind ik me op, want elk me
dium springt gelijk in op zo'n si
tuatie. Die vinden het prachtig.
Weer een kankerende sportman
of bond. Waarom dan niet de
moeite genomen mij even te bel
len. Dan kunnen ze alles - hij
wijstop het dossier-van me krij
gen en weet ik zeker dat negen
van de tien verhalen niet ge
schreven zouden behoeven te
worden. Voortdurend is men be
zig je onderuit te halen. Als we
over technische zaken praten en
attenderen op het feit dat iemand
op grond van zijn prestaties niet
in aanmerking kan komen, wordt
steevast het financiële aspect er
bij gehaald. Dat staat vokomen
los van elkaar. Want als iemand
uitzending verdient, speelt geld
geen rol. Nooit. Maar, verdomd
als het niet waar is, die relatie
wordt gelegd".
„En wie is er dan weer de gebeten
hond? Juist, Leeuwenhoek. Nou,
ze doen maar".
„Het merkwaardige is, als je met
een bestuurslid praat heeft hy
alle begrip, maar in een groep is
het altijd anders. Ik denk dat hij
zijn argumenten niet voldoende
bij de sportman naar voren kan
brengen. Van een man die zich
rot traint mag je ook geen ge
nuanceerd antwoord verwach
ten. Die man - en vaak ook zijn
bondsbestuurders - loopt met
oogkleppen voor, is bezeten van
een ideaal. Maar, je moet wel rea
list blijven".
Sport en Politiek
„Sport en politiek hebben niets-
alles met eikaar te maken. Vult u
zelf maar in. Het blad Newsweek
hield een enquête. Ruim 72 pro
cent van de ondervraagden ant
woordde met ja. 20 met neen. Een
kleine meerderheid was tegen ac
tievoeren tijdens Olympische
Spelen. Leeuwenhoek: „De sport
zoekt de politiek niet. andersom
wel. Voor politici is sport „gefun-
denes Fresse". Wij, als NOC.
kunnen ons toch niet permitteren
om uitspraken op het politieke
vlak te doen. Wij hebben
CPN'ers, WD'ers, PvdA'ers, et
cetera onder de leden. Dan kan je
toch geen stelling nemen pro of
contra de neutronenbom of kern
centrales".
„Ik vind het helaas wel andersom
terug. De overheid bemoeit zich
nauwelijks met sport, hoewel het
op prijs gesteld zou worden als ze
dat wel eens deden. Komen er
echter zaken aan de orde als shir
treclame en cao's voor voetbal
lers. dan staan ze allemaal op..
Heb je ze voor andere zaken no
dig, dan zijn ze niet thuis".
„Ik ben benieuwd hoe het afloopt
met de Paralympics in ons land.
Of de regering zich voor of tegen
deelname van Zuid-Afrika uit
spreekt. Ze komen met een multi-
raciaal team. Dat zegt me niets.
Het in ons land toerende rugby
team heeft zes zwarten, zes blan
ken en zes kleurlingen. Dat kan
niet, zo precies afgepast. Dit is de
ergste vorm van discriminatie.
Het bestaat niet dat dit de acht
tien beste rugbyers zijn, precies
verdeeld over de drie kleu-
„Dat mag je toch zeggen, niet
waar? Het kan toch niet meer an
no 1979 dat we rnet regentschap
pen werken, zoals ons vaak wordt
verweten. De sportman is niet
onmondig, mag zijn zegje doen.
maar we moeten wel bedenken
dat we bezig zyn met sport. Wie
relativeert zal beamen dat het
helemaal niet erg is als Nederland
in de tweede klas van de mon
diale sportschool terecht komt.
Dan werken we om terug te ko
men. Zo niet, dan is dat jammer,
maar geen doodzonde. Het is
maar sport...".
