Rede Carter
zeer koel
ontvangen
Patstelling op congres Britse Labourpartij
Paus dringt in
vergadering
van Verenigde
Naties sterk
aan op vrede
Statuut voor autonomie Galicië
Herzien plan
voor Namibië
VS-ambassadeur uit
Chili teruggeroepen
Protestmars in Iran
tegen werkloosheid
OPNIEUW VERSCHIL VAN
MENING TOP IN LONDEN
WOENSDAG 3 OKTOBER 1979
BUITENLAND
PAGINA 9
Weer breuk in
kerncentrale
RED WING (UPI) - In de kern
centrale op Prairie Island van
Red Wing in Minnesota is gis
teren een buis van een stoom-
gènerator gesprongen, waar
door in en buiten de centrale
radio-actieve gassen moeten
zijn vrijgekomen, aldus een
woordvoerder van de betrok
ken elektriciteitsmaatschap
pij
In de vrije lucht is echter geen
radio-activiteit gemeten.
De centrale staat ten noorden
van Red Wing, ongeveer 55
km ten zuidoosten van Min-
neapolis-St. Paul aan de Mis
sissippi.
(Van onze correspondent)
LONDEN - De linkervleugel van de La
bourpartij is er niet in geslaagd om de
procedure voor de keuze van de partij
leider te veranderen. Wel is een linkse
motie door het partijcongres in Brighton
gesteund waarbij Labourparlementa-
riërs niet meer automatisch hun kandi
datuur kunnen verlengen wanneer het
kiesdistrict dat zij vertegenwoordigen
daar niet mee akkoord gaat.
De partijleider (en mogelijkerwijs dus de
eerste minister) zou dus gekozen blijven
worden door de Labourparlementariërs
in plaats van door het door de linker
vleugel voorgestelde kiescollege dat
samengesteld zou moeten worden uit
alle lagen van de partij.
Een derde en belangrijke motie waarbij de
samenstelling van het partijprogramma
niet langer wordt overgelaten aan de
partijleider en diens voormannen zoals
dat tot nog toe het geval is geweest, maar
door de hele partij zoals die vertegen
woordigd is in de (overwegend linkse)
uitvoerende raad van de partij, zou van
daag ter discussie worden gesteld.
Hoewel de linkse Labourvleugel onder
leiding van de voormalige minister van
industrie Anthony Wedgwood Benn zijn
zin niet heeft gekregen waar het de keu
ze van een partijleider betreft, is de ver
andering in de herkiesbaarheid van La
gerhuisleden een niet te miskennen
overwinning voor links. Want in dc prak
tijk komt het erop neer dat de Labour
parlementariërs nu minder volgens hun
eigen inzichten kunnen stemmen in
Westminster, en meer naar de pijpen
moeten dansen van hen die in hun kies
districten de toon aangeven.
Daar wringt hem dan ook de schoen, want
in de meeste van deze districten is links
actiever dan de gematigde of rechtse
(sociaal-democratische) fracties van La-#
bour. Wedgwood Benn hoopt dan ook
duidelijk dat de invloed van links door
middel van deze manoeuvre in het La
gerhuis zal toenemen.
Ex-premier James Callaghan. nu 67. heeft
erop gewezen dat wat Benn voor ogen
staat niet in de eerste plaats een „demo
cratisering" van Labour is (zoals Benn
het voorstelt), maar een linkse greep
naar de partijmacht. Hij verdedigde in
een toespraak van een uur het beleid dat
zijn regering heeft gevoerd en verweet
de vakbonden (zoals deze hem dat ver
wijten) dat zij zich niet hadden gehou
den aan het op het vorige jaarcongres
afgesproken loonbeleid met een maxi
mum van 5 procent, waardoor er een
winter van stakingen volgde en vervol
gens de Conservatieven aan de macht
kwamen.
Callaghan. die verleden jaar nog met een
staande ovatie door de congresgangers
werd begroet, moest het dit keer stellen
met verschillende negatieve interrupties
van zijn toespraak en een lauwwarm ap
plaus van de helft van de afgevaardigden
aan het eind ervan.
(Van c
correspondenten)
WASHINGTON-DEN HAAG - President Carters toe
spraak tot de natie ter bezwering van een politiek wat
overdreven en militair niet veel betekenende crisis over
de aanwezigheid van 2600 man Russische gevechtstroe
pen op Cuba, heeft tamelijk nauwkeurig aangetoond dat
er voor hem op dit moment aan het politieke front in de
VS geen eer meer te behalen valt.
De reacties in Amerika verlopen
volgens voorspelbare lijnen: de
genen die vooral tegen de Russi
sche aanwezigheid tekeergingen
vonden de redevoering niet toe
reikend, anderen die het nimmer
een vraagstuk van wezenlijke be
tekenis hebben gevonden, von
den het nu tijd om de kwestie te
laten rusten.
In West-Europa wordt in het alge
meen erg ingehouden gerea
geerd. Men blijkt daar vooral be
zorgd over de mogelijke vertra
ging of zelfs afstel van de ratifica
tie van SALT II door de pseudo-
crisis rond Cuba. Maar niemand
dergenen die in deze omstandig
heden om commentaar wordt ge
vraagd zei de woorden waarop
het Witte Huis vooral zat te wach
ten: dat Carter „leiderschap"
heeft gedemonstreerd.
Wat dat betreft was dit zorgvuld;g
en met hulp van talrijke invloed
rijke raadgevers voorbereide op
treden, na een week van zorgvul
dig gekweekte spanning waar
over de rest van de wereld zich in
toenemende mate verbaasde, een
on-gebeuren. De maatregelen,
die Carter heeft aangekondigd,
zijn van voornamelijk kosmeti-
sche betekenis en bijvoorbeeld
zo'n „besluit" om via hulp aan
Centraal-Amerikaanse landen
bastions op te werpen tegen re
volutionaire activiteiten welke
voor de VS politiek nadeel kun
nen meebrengen, is niets anders
dan de openbaarmaking van een
voor de hand liggend beleid
waarvan de uitvoering al geruime
tijd geleden is begonnen onder
een ander etiket.
Noch Fidel Castro, noch de Russen
zullen het hoofd tegen de muur
slaan omdat de VS op hun eigen
grondgebied in Key West een
hoofdkwartier voor het Caribisch
gebied gaan inrichten, met een
vaste bezetting van zestig tot
honderd personen. En het feit
blijft onmiskenbaar overeind
staan dat de Russen niets aan de
status van hun troepen zullen
veranderen, die met volledige
Cubaanse instemming op het ei
land zijn gelegerd. Moskou's toe
zegging dat zij er niet zijn om te
vechten en niet zullen worden
versterkt, is de fooi die Carter
vanuit het Kremlin wordt aange
reikt. na lange gesprekken via de
hot-line" met het Witte
Huis.
Carter heeft zich enigszins hinkend
verwijderd uit de hoek waar hij
zich zonder politieke bewegings
vrijheid vanwege veel te harde
verklaringen had opgesteld.
Hinkend, omdat hij zonder dat
aanvankelijk te merken in een
poging om beide voeten op Ame
rikaanse bodem ferm te planten,
zich op de tenen trapte. Maar in
elk geval heeft Carter - politiek
nu vrijwel vleugellam - de be
heersing opgebracht de affaire
terug te brengen tot zijn werke
lijke proporties: die van het Ame
rikaans binnenlands politiek ge
krakeel dat per traditie aan de
vooravond van verkiezingen los
breekt.
Vanzelfsprekend zullen Carters
politieke tegenstanders pogen
om de Cuba-kwestie zo lang mo
gelijk in de aandacht te houden.
Dit vereist steeds straffere taal,
die in Amerika binnenslands zal
draaien rond de vraag of Carter,
staatshoofd van het land dat naar
zijn eigen zeggen nog steeds het
machtigste ter wereld is, heeft
moeten inbinden tegenover het
Kremlin. Dit kan politiek wel
spanningen opleveren, zal Carter
in zijn functioneren als president
nog meer belemmeren, gaat meer
belastinggeld kosten.
Maar de president heeft althans de
rest van de wereld niet opgeza
deld met de pseudo-crisis waar
uit in de VS politieke munt wordt
geslagen. Dat is weliswaar geen
„wereld-leiderschap" zoals Car
ter zich dal bij zijn inhuldiging
of r
Westeuropese reacties
Frankrijk en West-Duitsland, de
twee belangrijkste bondgenoten
van Amerika in Europa, be
schouwen de Russische troepen
op Cuba niet als een bedreiging
voor het strategische evenwicht
in de wereld. Hun voornaamste
zorg blijkt te zijn, dat er door de
affaire een uitstel zal komen van
de ratificatie van het SALT-II-
Akkoord. Dat is de belangrijkste
uitkomst van het tweedaagse
topoverleg tussen de Franse pre
sident Giscard d'Estaing en
bondskanselier Schmidt in
Bonn.
Ook van Nederlandse zijde was een
dergelijke reactie te horen. Een
woordvoerder van het ministerie
van buitenlandse zaken zei gis
termorgen op een persconferen
tie dat de regering hoopt dat de
spanningen tussen de Verenigde
Staten en de Sowjet-Unie niet
zullen oplopen door de maatre
gelen die Carter in zijn televisie
rede heeft aangekondigd.
De woordvoerder wees erop dat
Carter zelf heeft gesteld, dat de
Russische troepen op Cuba geen
directe bedreiging voor de vei
ligheid van Amerika betekenen.
„Wanneer dan toch maatregelen
worden genomen, betekent dat
het doorbreken van de status
quo, zoals die sinds de afloop van
de rakettencrisis in 1962 was ge
groeid", aldus de woordvoerder.
Hij ontkende overigens dat dit, of
de formulering dat de regering
„hoopt dat de spanningen niet
oplopen" een negatieve beoor
deling van Carters politiek impli
ceert. Van Nederlandse, noch van
Franse of Westduitse zijde was
een uitgesproken steun van Car
ter te vernemen. Ook hier is men
kennelijk niet onder de indruk
gekomen diens laatste pogingen
zijn politieke imago wat op te vij
zelen.
Uit Rusland is tot nu toe geen offi
ciële reactie gekomen. Wel her
haalde het persbureau Tass giste
ren de uitlatingen die zij de laat
ste dagen al vaker over de Ameri
kaanse politiek heeft laten horen.
Volgens het Russische persbu
reau was de controverse over de
aanwezigheid van Russische
troepen op het eiland opgeblazen
tot een „luidruchtige propagan
dacampagne". De door Carter
aangekondigde maatregelen
noemde Tass een uitbreiding van
de „kanonneerboten-diploma-
tie"
Paus Johannes Paulus beantwoordt de staande ouatie die hem
gisteren door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties
werd gebracht.
(Van onze speciale verslagge
ver)
NEW YORK - Een langdurige
staande ovatie volgde gister
morgen in New York op de
redevoering die paus Johan
nes Paulus II uitsprak tot de
Algemene Vergadering van
de Verenigde Naties. „Hier,
voor de vertegenwoordigers
van de staten, wens ik nu eens
niet alleen te danken, maar
ook geluk te wensen, omdat
de uitnodiging aan de paus
om uw vergadering toe te
spreken aantoont, dat de Ver
enigde Naties erkenning en
respect kunnen opbrengen
voor de godsdienstige en mo
rele dimensie van die mense
lijke problemen waar de kerk
zich mee bezighoudt", zei de
paus.
Zijn rede was vooral een drin
gende oproep tot vrede en tot
respect voor de rechten van
de mens, zoals die zijn neer
gelegd in de universele ver
klaringvan 10 december 1948.
Hij herinnerde aan de Tweede
Wereldoorlog, die de aanlei
ding werd voor de oprichting
van VN en sprak in dit ver
band over zijn recente bezoek
aan Auschwitz, „een waar
schuwend teken op het pad
van de mensheid van van
daag, opdat elke vorm van
concentratiekamp, waar ook
ter wereld, eens en voor goed
mag worden afgeschaft"
Als concrete voorbeelden van
de inspanningen van de ka
tholieke kerk voor de vrede
noemde de paus zijn per
soonlijke interventie in het
conflict tussen Argentinië en
Chili. Voor het Midden-Oos
ten sprak hij de hoop uit dat
een spoedige vrede mag wor
den bereikt, „een vrede die
noodzakelijk gebaseerd dient
te zijn op een billijke erken
ning van de rechten van allen
en dus ook een rechtvaardige
oplossing dient te vinden
voor de Palestijnse kwestie"
Opvallend was dat de paus
daarbij met geen woord repte
over Israël. Dit riep bij dat
land nogal heftige reacties
op.
De paus waarschuwde bijzon
der krachtig tegen de voort
durende wapenwedloop, die
het leven van de mensheid
met vernietiging bedreigt
„De voorbereidingen voor
een oorlog bewijzen dat de
wens bestaat paraat te zijn
voor oorlog en paraat zijn be
tekent in staat zijn; het bete
kent ook. dat men het risico
neemt dat ooit. ergens, op een
of andere manier iemand het
verschrikkelijke mechanis-
fne van totale vernietiging in
werking kan stellen".
In New York gaat het drukke
stadsleven gewoon door. En
het valt zelfs moeilijk ook
maar een teken te vinden van
het pauselijk bezoek. Wat ik
aan publiek heb gezien langs
de straten waar de paus voor
bij kwam, was maar een ma
gere vertegenwoordiging van
de stadsbevolking en leek
weinig op de uitbundige me
nigten die hem tot de meest
afgelegen plekken van Ier
land volgden.
Ook de veiligheidsmaatregelen
maken hier een heel wat
grimmiger indruk. In Ierland
bewoog de paus zich overal
door de menigte in een
merkwaardig voertuig, dat
algemeen de „Popemobile"
werd genoemd. Het had ko
gelvrije ramen, maar de paus
ging onveranderlijk, ook in de
regen, op het onbeschermde
en onoverdekte voorbalkon
staan. Hier wordt hij overal
omringd door een vastbera
den groep „geheime" agen
ten, die niemand bij hem in de
buurt laten en zijn auto met
een teleurstellende snelheid
door de menigte laat rij
den.
Toch wordt ook hier gejuicht en
gezongen, merkwaardig vaak
in het Italiaans: „Viva il Pa
pa", terwijl ik ook het Poolse
lied „Sto Lat", het „lang zal
hij leven", dat in Rome en
Ierland tot de nieuwe pause
lijke hymne lijkt te zijn uitge
roepen, ook hier al herhaal
delijk heb gehoord. Maar het
is vooral de paus zelf, die toch
elke keer weer in staat blijkt
over alle barrières heen een
sfeer van ongedwongenheid
en hartelijkheid te scheppen.
Zelfs in de gewoonlijk niet uit
de plooi te brengen omgeving
van de Verenigde Naties
heerste een ongewone vro
lijkheid bij zijn aankomst en
vertrek. Zijn krachtige en te
gelijk hartelijke persoonlijk
heid maakt ook in de ver
strooide stad New York in
druk, en dat mag een buiten
gewone prestatie heten.
Na het hoogtepunt van zijn be
zoek aan New York, de mis in
het gigantische Yankee Sta
dium gisteravond de ontmoe
ting met de schooljeugd in
Madison Square Garden en
een laatste afscheid in het
Shea Stadium, zou de paus
vandaag naar Philadelphia
vliegen, een stad die net als
Boston een grote katholieke
bevolking heeft, waaronder
vele Polen, die er hun eigen
parochies hebben, waar nog
altijd in het Pools wordt ge
preekt. Waarschijnlijk zal hij
er, meer dan hier in New
York, het gevoel krijgen weer
helemaal thuis te zijn.
Naast enthousiasme is er ook
teleurstelling te beluisteren,
vooral met betrekking tot de
traditionele houding van de
paus over gezin, abortus en
seksualiteit. Hiertegen werd
hier en daar ook gedemon
streerd, zodat de route van de
paus enigszins moest worden
verlegd. De moraal op seksu
eel gebied is in Amerika de
laatste jaren tamelijk sterk
veranderd, en de opvattingen
van de paus, die op zijn
zachtst gezegd behoudend
zijn, vallen bij een deel van
het Amerikaanse publiek dan
ook niet in goede aarde.
ADVERTENTIE
WASHINGTON (UPI) - Amerika
heeft zijn ambassadeur in Chili
voor overleg teruggeroepen.
Aanleiding is het besluit van het
Chileense hooggerechtshof om
drie gewezen officieren van de
Chileense geheime politie vrij te
laten, die verdacht werden van
het vermoorden van de Chileense
diplomaat Orlando Letelier, in
1976 in Washington.
Vijf rechters van het Chileensé
hooggerechtshof waren unaniem
van oordeel, dat Amerika niet het
bewijs van hun schuld heeft ge
leverd.
Het departement van buitenlandse
zaken in Washington zei dat het
besluit van Chili zeker de betrek
kingen met dat land ongunstig
zal beïnvloeden.
De invloedrijke Amerikaanse sena
toren Edward Kennedy en Frank
Church hebben gisteren de rege
ring gevraagd sancties tegen
Chili in te stellen als het regime
van generaal Pinochet geen
maatregelen neemt tegen de drie
officieren. Kennedy en Church
vragen nu om intrekking van de
kredieten, die al eerder aan Chili
waren verstrekt. Verder stellen
zij voor dat alle Amerikaanse
burgers en militairen uit Santia
go worden teruggetrokken, die
daar niet strikt noodzakelijk zijn.
(Van onze correspondent)
MADRID - Dertien afgevaardigden
uit Galicië zullen vanaf vandaag
de tekst van het wetsontwerp
over het Galicische zelfbestuur in
de Spaanse parlementaire
grondwetscommissie verdedi
gen. Het Galicische statuut van
autonomie, dat door onderlinge
onenigheid sterk werd vertraagd,
is een mengeling geworden van
de Baskische en de Catalaanse
wetten op zelfbestuur, aangevuld
met enkele specifieke bepalin
gen.
Het statuut eist evenals in het Bas
kenland en Catalonië een eigen
regionaal politieapparaat, onaf
hankelijkheid inzake onderwijs
en een eigen televisienet, gespro
ken in de Galicische taal. Op het
gebied van cultuur eisen de
„Gallegos" volledige bevoegd
heid om zelfstandig verdragen af
te sluiten met Portugal, dat op dit
terrein nauw verwant is aan Gali
cië.
De linkse Galiciers willen bij de re
gionale verkiezingen voor het ei
gen parlement de kiesdrempel
van 3 procent verlagen tot 1,5
procent, omdat men vreest dat de
kleine nationalistische partijen
anders geen zetel kunnen halen.
De centrumpartij UCD en de
conservatieve democratische
coalitie CD in Galicië willen de
kiesdrempel van 3 procent hand
haven.
Alle politieke partijen uit Galicië
zijn bereid om bij de totstandko-
LONDEN (DPA/UPI) - Tussen
Groot-Brittannië en de Rhodesi-
sche guerrillabeweging Patriot
tisch Front zijn tijdens de onder
handelingen in Londen over de
burgerrechten grote menings
verschillen gerezen. Deze werden
in een persconferentie gisteren
op Lancaster House duidelijk.
Voornaamste geschilpunt is de
kwestie van de verdeling van de
grond.
De woordvoerder van het front,
Eddisop Zvogbo, verklaarde dat
de zwarte guerrillabeweging wil
dat blanken in Rhodesië hun lan
derijen zonder schadevergoeding
aan de zwarte bevolking terugge
geven. De Britten willen in het
hoofdstuk burgerrechten van de
nieuwe grondwet juist een clau
sule opnemen om de blanke boe
ren te beschermen tegen verlies
van hun land. Het Patriottisch
Front vindt dat blanke boeren
hun land door kolonialisme en
racisme hebben verkregen en dat
dit land de zwarte bevolking
rechtens toebehoort.
ming van het statuut zoveel mo
gelijk regionale zelfstandigheid
te bereiken en bij de onderhan
delingen met Madrid water bij de
wijn te doen. Uitzondering is de
extreem-linkse nationalistisch
Galicische coalitie Unida de Ga-
lega, die op het referendum van
de Galicische autonomie tegen
zal stemmen als haar eisen niet
worden ingewilligd. Unida de
Galega wil een instantie in het le
ven roepen, die als „verdediger
van het volk" de centrale rege
ring van Madrid een veto op kan
leggen. Daarnaast eist Unida de
Galega het recht dat het Galici
sche volk zelf wetten mag op
stellen en uitvaardigen.
Net zoals het Baskenland en Cata
lonië heeft Galicië vlak voor het
uitbreken van de burgeroorlog in
1936 een statuut van zelfbestuur
gekend. Genoten de Basken en
Catalanen korte tijd van hun vrij
heid. Galicië werd dopr Franco
veroverd voordat de wet op de
Galicische autonomie was uit
gevaardigd.
TEHERAN (Reuter) - Ongeveer
anderhalfduizend werkloze Ira-
niérs zijn gisteren naar het kan
toor van de eerste minister ge
trokken om werk te eisen.
De demonstranten, onder wie veel
afgestudeerden die geen werk
kunnen vinden, riepen om de
vrijlating van vier personen die
bij een eerdere protestmars wa
ren aangehouden. Bij het minis
terie van arbeid ontstond hand
gemeen tussen de betogers en
functionarissen
In Iran zijn spontane demonstraties
verboden. Maandagavond zei re
geringswoordvoerder Sadeq Ta-
batabai voor de staatsradio dat
leden van de revolutionaire garde
opdracht hadden er een eind aan
t>- maken.
Het aantal werklozen in Iran ligt Ov
volgens officiële schatting'
twee-en-een-half miljoen, op een
totale bevolking van 35 miljoen.
Leden van de revolutionaire garde
hebben in de lucht geschoten om
de ongeveer 1.500 werkloze de
monstranten
van de eerste
drijven. Bij vechtpartijen raakten
verscheidene personen gewond.
Onbekend is of deelnemers aan de
optocht zijn aangehouden, toen
meer dan 20 gardisten in actie
kwamen om de zitstaking te ont
binden.
PRETORIA (Reuter) - De vijf
westelijke mogendheden die een
internationaal aanvaardbare re
geling voor onafhankelijkheid
van Namibië tot stand proberen
te brengen hebben de Zuidafri-
kaanse regering een herzien plan
voorgelegd. Dit is gisteren in di
plomatieke kringen in Pretoria
gezegd.
Het plan. dat door gezanten van de
vijf - het Verenigd Koninkrijk, de
Verenigde Staten, de Duitse
Bondsrepubliek, Canada en
Frankrijk - werd aangeboden
wijkt op enkele punten aanzien
lijk af van het plan van VN-secre-
taris-generaal Kurt Waldheim
dat in februari door Zuid-Afnka
Een van de voornaamste Zuidafri-
kaanse bezwaren tegen het
Waldheim-plan is weggenomen,
zo zegt men. Dit was de moge
lijkheid die de buiten Namibië
gevestigde guerrilla-beweging
Swapo zou krijgen om op Nami-
bisch gebied militaire bases in te
richten tijdens een voorgestelde
bestandsperiode.
Volgens het nieuwe voorstel zou
den guerrilla-strijders van de
Swapo binnen Namibisch gebied
bij het ingaan van een bestand de
mogelijkheid hebben buiten een
voorgestelde gedemilitariseerde
zone te worden gebracht of hun
wapens te overhandigen en als
burgei te blijven.
p Swapo-basi
Angola en Zambia door de VN is
het herziene plan minder expli
ciet Alles zou echter in het werk
worden gesteld om een gedemili
tariseerde zone ook werkelijk ge
inloze de- demihtariseerd te doen zijn
kantoor De Zuidafnkanen zouden voorlo-
uiteen te pig nog vijf militaire ba 1 "i>
jch gebied handhaven,
/e zouden drie maanden
ngaan
nkaa
orden opgehev
ulita
bestand
1 de
