Britten doen
nieuwe
voorstellen
Achter de schermen van de top in Londen
Ze maken't je met de dag moeilijker.
Dadrom heb je de GroteWinkler Prins 80 hard nodig.
Rouw om dood landarbeiders
Gezondheidszorg
in België
wordt duurder
Kwestie-Rhodes ië
'n Uitkomst voorde Nieuwe Generatie
GroteWinkler Prins 80
ZATERDAG 29 SEPTEMBER 1979
BUITENLAND
LONDEN - De Britse regering zal de komende week een
uitgewerkte versie van een nieuwe grondwet voor Zim-
babwe-Rhodesië voorleggen aan de delegaties in Lancas
ter House, waar de conferentie over de toekomst van dat
land plaatsvindt. Deze versie, die rekening zal houden
met de in de besprekingen naar voren gebrachte wensen
van zowel het Patriottisch Front als de afgevaardigden
van de regering in Salisbury, zal vermoedelijk voorzien in
de verkiezing van een president in Amerikaanse stijl.
Baeen stijf
Het vorige Britse voorstel voorzag
in een voornamelijk ceremoniële
functie van de president als
staatshoofd, terwijl de werkelijke
uitvoerende macht bij de eerste
minister zou berusten. Het Pa
triottisch Front heeft in de afge
lopen weken duidelijk gemaakt
dat het daar niet voor voelt en het
wees er daarbij op dat er vrijwel
geen enkel Afrikaans land is waar
een premier de macht in handen
heeft.
Londen zou nu bereid zijn het door
het Patriottisch Front gewenste
presidentschap mogelijk te ma
ken, maar wil daarbij in de
grondwet een aantal clausules
opnemen, waardoor de president
verantwoordelijkheid verschul
digd blijft aan het nieuw te kiezen
parlement. Met andere woorden,
Londen probeert de mogelijk
heid van een dictatuur te vermij
den.
zijn delegatie nu voor ogen staat,
nadat men het eens is geworden
over de grondwet en over de re
gelingen voor de overgangspe
riode, is om zo snel mogelijk
nieuwe verkiezingen in Rhodesië
te houden. De verkiezingscam
pagne, waaraan dan ook kandida
ten van het Patriottisch Front
zullen deelnemen, zal kort zijn.
Daarmee wil Londen voorkomen
dat er emoties worden opgeroe
pen die de verkiezingen zelf in
gevaar kunnen brengen, hoewel
de mogelijkheid niet wordt uit
gesloten dat oorlogsacties tijdens
de aanloop tot de verkiezingen
nog zullen plaatsvinden.
Strenge werkloosheidsregeling
x Familie en vrienden staan om het lijk van de 17-jarige landarbeider Antonio Casquinha die door de Portugese
Republikeinse Garde werd doodgeschoten.
Op een ander punt zal de Britse re
gering echter het been stijf hou
den. Het Patriottisch Front wil
namelijk allen die na de onafhan
kelijkheidsverklaring van 1965
Rhodesisch staatburger werden,
aan een „politieke test" onder
werpen. De details van een der
gelijke keuring zijn niet bekend,
maar komen er vermoedelijk op
neer dat men wil vaststellen in
hoeverre de betrokkenen ver
antwoordelijk zijn geweest voor
acties tegen de troepen van het
front en bijvoorbeeld voor het de
tineren van leden en manschap
pen daarvan. Londen heeft ech
ter duidelijk gemaakt dat een
dergelijke „keuring" volstrekt
onaanvaardbaar is.
]et grootste struikelblok levert
nog steeds de commissie op die
1 zich moet gaan bezighouden met
i de benoemingen van de topoffi
cieren van de politie en de strijd-
krachten. Verder zal Londen
grondwettelijke garanties willen
hebben voor de blanken en daar
bij denkt het aan een clausule dat
deze garanties niet door welke
meerderheid in het parlement
i dan ook geamendeerd kunnen
I worden gedurende een periode
van vijf tot tien jaar.
Wat de Britse minister van buiten
landse zaken Lord Carrington en
Directeur van
Iraanse olie
maatschappij
moet zich
verantwoorden
(Van onze correspondent)
LISSABON - De dood van de twee
landarbeiders, die donderdag
middag werden neergeschoten
door de Portugese Republikeinse
Garde bij een betoging tegen de
teruggave van land aan de vroe
gere eigenaar, heeft grote op
schudding teweeg gebracht.
Voorlopig is alle teruggave van
land in het kader van de omstre
den wet-Barreto opgeschort.
Eerste minister Mario de Lurdes
Pintasilgo heeft haar vertrek naar
New York, waar zij zal spreken in
de Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties, met 24 uur uit
gesteld. In het zuiden van Portu
gal en in een tiental grote bedrij
ven in Lissabon werd gisteren uit
protest het werk geheel of gedeel
telijk neergelegd.
In Montemor-o-Novo, waar de
schietpartij zich voordeed, de
monstreerden naar schatting
20.000 mensen in rouwkleding en
met zwarte vlaggen tegen het po
litieoptreden. Ook vandaag zal
Montemor-o-Novo weer het
beeld zijn van een indrukwek
kende stille omgang, wanneer
beide slachtoffers ten grave wor
den gedragen.
De 57-jarige Joan Caravela en de 17-
jarige Antionio Casquinha wer
den dodelijk getroffen door de
politiekogels toen zij met enkele
honderden landarbeiders protes
teerden tegen de teruggave van
600 hectare grond van de land
bouwcoöperatie Bento Goncal-
ves aan de grootgrondbezitter
Manuel Padeira jr. Volgens de
politie begon zij gericht te schie
ten nadat er stenen waren ge
gooid en schoten hadden ge
klonken. Doktoren van het zie
kenhuis in Montemor-o-Novo
ontkennen echter deze lezing,
volgens welke ook agenten ge
wond zouden zijn geraakt. Het
ambulancepersoneel ontkent te
vens dat de arbeiders gewapend
zouden zijn geweest.
De regering heeft beloofd een
grondig onderzoek in te stellen
naar de toedracht van de gebeur
tenissen.
BRUSSEL (ANP) - De Belgische
regering heeft gisteren besloten
dat de kosten voor de gezond
heidszorg, die voor rekening
komen van de mensen zelf, ver
hoogd zullen worden. Elke Belg
betaalde tot dusverre al een be
paald percentage van hetgeen
zijn arts hem bij een visite of
consult in rekening brengt.
Dat zogeheten "remgeld" gaat om
hoog, maar de exacte verhoging
zal pas volgende week worden
vastgesteld. Wel heeft het kabinet
gisteren bepaald dat weduwen,
invaliden, gehandicapten en we
zen in principe van een kosteloze
gezondheidszorg zullen blijven
genieten.
het kabinet heeft gisteren voorts
besloten strenger te zullen gaan
optreden tegen misbruiken van
de werkeloosheidsvergoedingen.
Bij zwart werk zullen voortaan
strengere maatregelen getroffen
worden, zodat mensen minimaal
26 weken van werkloosheidsver
goeding uitgesloten kunnen
worden. Voorts zal een stringen
ter werkvergunningsbeleid ten
aanzien van vreemdelingen wor
den gevoerd.
Het begrip "passend werk" zal
worden verruimd, in die zin dat
voortaan jongeren die een hogere
studie hebben beëindigd, genoe
gen zullen moeten nemen met
een baan op "middelbaar ni
veau", als zo n baan voorhanden
blijkt te zijn. Daarbij geldt overi
gens de voorwaarde dat zo'n baan
tezelfdertijd niet ingenomen kan
worden door iemand met een
middelbare scholing.
Het Belgische kabinet heeft beslo
ten in de sociale sector bezuini
gingen door te voeren tot het to
taal van 748 miljoen gulden. In de
sector gezondheidszorg denkt
men ruim 39 miljoen gulden te
kunnen besparen.
Benzine
Aanstaande maandag (1 oktober)
zal de benzine in België een Bel
gische frank, (ongeveer 6,8 cent)
per liter duurder worden. Dat
heeft het Belgische kabinet te
vens bekendgemaakt. De maat
regel maakt onderdeel uit van
een pakketje energiemaatrege
len, waartoe werd besloten. Bin
nenkort zullen ook maatregelen
bekend gemaakt worden om de
temperatuur in openbare ge
bouwen in Belgie te beperken tot
maximaal 20 graden celsius.
Daarop zal controle worden uit
geoefend.
België gaat voorts een campagne
voeren om het publiek bewuster
te maken van de noodzaak van
energiebesparing. Er zullen in de
toekomst verder normen worden
vastgesteld voor isolatie- en ver
warmingsuitrusting voor nieuwe
gebouwen.
Dc Belgische eerste minister, Wil-
fried Martens, heeft gisteren be
vestigd dat er op 1 januari van
volgend jaar een autowegen-vig
net zal worden ingevoerd, dat wil
zeggen dat er een belasting be
taald zal moeten worden voor het
gebruik van de Belgische auto
wegen. Bij koninklijk besluit zal
later de hoogte van die bijzondere
belasting voor het gebruik van
autowegen worden vastgesteld.
Maar de Belgische premier be
vestigde nu reeds dat ook bui
tenlanders zo'n sticker voor het
gebruik van de autowegen zullen
moeten aanschaffen.
Rhoodie ontkent
PRETORIA (Reuter)- De openbare
aanklager in het proces tegen
Eschel Rhoodie, de voormalige
secretaris-generaal van het Zuid-
afrikaanse ministerie van voor
lichting, is van oordeel dat
Rhoodie veroordeeld dient te
worden wegens alle zeven hem
ten laste gelegde gevallen van
fraude of diefstal. Rhoodie wordt
ervan beschuldigd ruim 83.000
rand (200.000 gulden) aan over
heidsgeld in eigen zak te hebben
gestoken. Rhoodie heeft ont
kend.
De openbare aanklager noemde het
echter "te toevallig om waar te
zijn" dat Rhoodie m een bepaald
geval 80.000 gulden vorderde van
het ministerie van voorlichting
voor zijn werk, precies het bedrag
dat hij nodig had om voor zichzelf
een luxe villa te kopen.
(Van onze correspondent)
LONDEN - De Rhodesië-confe-
rentie heeft iets van een weer-
huisje, waar op gezette tijden
mannetjes uit komen die elkaar
niet kunnen krijgen. Ze verdwij
nen dan weer even schielijk naar
binnen om zich voor te bereiden
op hun volgende optreden. In dit
geval zijn de mannetjes geen
hoofdrolspelers als bisschop Mu-
zorewa, Joshua Nkomo of Robert
Mugabe, maar hun woordvoer
ders.
Uit hun stijl, de manier waarop zij
praten en zich gedragen, is iets op
te maken over de mensen die zij
vertegenwoordigen. Het decor
voor hun optreden, of zo men wil
hun opvoeringen, is niet Lancas
ter House, waar de eigenlijke be
sprekingen plaatsvinden, maar
het er vlakbij gelegen St. James's
perscentrum.
Het centrum is een door de Britse
regering min of meer gemoderni
seerd pand van enkele verdie
pingen, dat aan de krappe kant is
voor de ruim 600 geregistreerde
afgezanten van de internationale
pers. Er is een zaal met zo'n hon
derd schrijfmachines, waar zij
aan zij gewerkt kan worden; een
hokkerig kamertje waar een
handvol telexmensen op kopij zit
te wachten; een lokaal met 50 te
lefoons en twee wachtkamers
waar meer gehangen dan ge
wacht wordt op de persconferen
ties, die soms wel en dan weer
niet gehouden worden.
De zaal van de persconferentie is
langwerpig met aan het verste
eind een podium waar de woord
voerders hun zegje kunnen doen.
Bovendien wordt de zaal, naar
men moet aannemen wegens de
hitte van de felle televisieschijn
werpers, maar misschien ook om
eventueel verhitte gemoederen
bij voorbaat af te koelen, op sub-
arctische temperatuur gehouden.
Als eerste treedt meestal de woord
voerder van de Briste delegatie
op, Nicholas Fenn, die tevens de
persoonlijke zegsman is van de
minister van buitenlandse zaken
Lord Carrington. Hoewel een be
roepsdiplomaat, maakt Fenn
eerder de indruk van een legerof
ficier die geen tegenspraak duldt.
Zijn verklaringen worden met de
precisie van geprogrammeerde
computers afgelegd en zijn ant
woorden zijn niet zelden cynisch,
arrogant, of hatelijk, soms ge
mengd met een poging tot zelf
spot.
Toen Fenn zich op een dag van een
Latijnse term bediende, ving hij
zijn eerstvolgende zitting aan met
de mededeling dat er klachten
waren binnengekomen over zijn
gebruik van een "buitenlandse
taal", waarna hij er alsnog de ver
taling van gaf en zijn veront
schuldigingen aanbood, om ver
volgens tijdens dezelfde zitting
de term "per diem" te gebruiken,
die hij haastig en met duidelijke
hoon vertaalde: "Ik bedoel: per
dag".
Fenn, die bij voorkeur een zonne
bril opzet voor de televisielam
pen (misschien wetend dat een
woordvoerder toch bijna nooit op
het televisiescherm verschijnt) is
echter ontegenzeglijk een
jongleur met woorden, die zich
ook door listige vragen niet laat
verleiden om iets prijs te geven
van wat binnenskamers dient te
blijven.
Anders is het met de woordvoer
ders van Mugabe en Nkomo, res
pectievelijk Edison Svobgo en
Willy Musurarwa, die altijd ge
zamenlijk verschijnen, hoewel
Svobgo altijd het woord voert.
Hij begint zijn persconferentie
onveranderlijk met "Kamera
den, dames en heren", en gaat
dan verder met een zorgelijk ge
zicht alsof het hem moeilijk valt
over een onderwerp te praten, zo
onsmakelijk als de onderhande
lingen over een Rhodesische
grondwet.
Maar Svobgo, die een Brits-Ameri
kaanse opleiding heeft gehad en
die als jurist promoveerde op een
proefschrift over het voeren van
een guerrilla-oorlog, heeft een
gave om nèt niet te lang over
langdradige onderwerpen te pra
ten en weet wanneer hij op iets
anders moet overstappen om de
aandacht van het toch al snel ver
veelde persgezelschap vast te
houden.
De officiële woordvoerder van bis
schop Abel Muzorewa is een ze
kere Costa Pafitis, maar in feite is
het echter Rhodesië's minister
van buitenlandse zaken, D.C.
Mukome. Hij is 35 jaar en schijnt
er niet onder te lijden dat hij er uit
ziet als een schoolmeester van 25.
Het valt in elk geval niet mee hem
en Lord Carrington als "collega's
te zien, maar zoals een Lord be
taamt zal het niet aan Carrington
liggen.
Minister Mukome heeft het onge
luk gehad een aantal verklarin
gen af te leggen die soms al en
kele uren later moesten worden
ingetrokken. Van hem was bij
voorbeeld de mededeling afkom
stig dat bisschop Muzorewa er na
twee weken de brui aan zou ge
ven en naar Rhodesië zou terug
keren. De verklaring werd bin
nen twee uur tegengesproken. De
verzamelde pers beziet Mukome
dan ook met een loom oog.
Intussen blijven de hoofdrolspelers
zelf buiten schot. Ze rijden af en
aan in de zware regeringslimou
sines langs de voor het publiek
afgesloten oprijwegen naar Lan
caster House. De enige maal dat
bisschop Muzorewa zich in het
perscentrum vertoonde, moch
ten na afloop van zijn verklaring
geen vragen worden gesteld. Men
kon alleen vaststellen dat hij
klein van stuk is, dat de purperen
bef van zijn bisschopsambt goed
bij hem kleurt en dat hij een klein
ivoren wandelstokje met zich
meedraagt.
De held van de conferentie, althans
voor veel Britten, is niemand van
de zwarte leiders, maar de voor
malige blanke premier Ian
Smith. Hij is door bepaalde Lon-
dense kringen ingehaald alsof hij
in de slag bij Waterloo gevochten
en ook gewonnen had. Want met
de perversie sommige Britten ei
gen - door hen zelf "exentriciteit"
genoemd - wordt tegen Smith
opgekeken als de persoon die zijn
tong uitstak tegen het hele Ver
enigd Koninkrijk en het Geme
nebest incluis; die als een rebel
Rhodesië onafhankelijk ver
klaarde en het er bovendien nog
veertien jaar vol hield. Zoiets
spreekt de Britten aan.
Nu de guerrillaleiders Mugabe en
Nkomo zich voor het eerst sinds
de conferentie samen hebben la
ten fotograferen (ook met een fo
to kan een politieke boodschap
worden overgebracht), blijft het
wachten op de belangrijkste foto
van de conferentie: die van de
beide guerrillaleiders sam^n met
bisschop Muzorewa. De ver
wachting is dat Muzorewa er in
dat geval wat meesmuilend op zal
staan.
ADVERTENTIE
TEHERAN (DPA/Reuter) - De di-
recteur van de Iraanse oliemaat
schappij (NIOC), Hassan Nazi,
moet binnen 24 uur voor de
openbare aanklager in Teheran
verschijnen. Dit heeft het Iraanse
persbureau Pars gemeld. Nazih
moet daar verantwoording afleg
gen in verband met een "groot
I aantal klachten" dat de procu
reur-generaal van de revolutie,
j Qodousi, over hem heeft gekre
gen.
Het bevel aan Nazih zich te vervoe
gen op het kantoor van de open-
bare aanklager in Teheran was
j vervat in een brief aan premier
j Bazargan. Het bevel van Qodousi
J volgde op een verklaring van aja-
tollah Chomeini dat er een onder-
zoek zou worden ingesteld naar
de handelswijze van Nazih en dat
j deze terecht zou moeten staan
I wegens verraad wanneer er vol-
doende bewijsmateriaal was.
De afgelopen weken was er een
ernstig conflict gerezen tussen de
wereldlijke en de geestelijke
machthebbers in Iran rond de
positie van Nazih. De directeur
van de oliemaatschappij haalde
zich het ongenoegen van de
geestelijke leiders van Iran op de
hals door te weigeren de olie-in-
dustrie te zuiveren van niet-isla-
mitische elementen. Volgens Na-
zih zou een dergelijke zuivering
de oliewinning in gevaar bren
gen.
iLU"4
j Ik wil meer weten!
Ikwil gratisen vrijblijvend nadere mformatieover I
de nieuwe 25-delige Grote Winkler Prins 80.
I Naam:I
J Straat Nr.:
J Plaats
Telefoon:
I.n open envelop.zonder post,I
I Elsevier, Antwoordnummer 1248. IOOOSN
I Amsterdam. p I
LIj
Pers, radio en tv storten elke dag een
lawine van nieuws over ons uit. Nieuwe
feitenontdekkingen, wetenschappel ijke
bewijzen.Grote namen. Politici.filosofen,
schrijvers, geleerden, sportlieden.
Het wordt steeds moeilijker in dat
snelgroeiende bos van de moderne maat
schappij de bomen te blijven zien.
Juist dat maakt de verschijning
vande'NieuweGene-
ratie Encyclope
die', de achtste
druk van de Grote
Winkler Prins.tot
een feit van grote
betekenis. Want
voor het eerst wordt
een encyclopedie
gepresenteerd die
de voordelen van een
systematische en een
alfabetische aanpak
combineert. Met een ver
nuftig stelsel van hulp
middelen (zoalstijdgenoten
-en tijdbalken, wegwijzers,
sleutels, leeswijzers, stads
en streektableaus, historio-
scoop.enz.) geeft Winkler
Prins je een machtig instru
ment in handen om niet al
leen veel kennis naar je toe
te halen, maar ook - en dat is
buitengewoon belangrijk - op
gemakkelijke wijze inzicht te ver
krijgen in de meest ingewikkelde
theorieën. En in de onderlinge samen
hang van alles wat je leert.
Een uitkomst voor scholieren en stu
denten. Maar ook voor het hele gezin,
voor werk, vrije tijd en hobby.
U kunt nu nog intekenen op deze mag
nifieke uitgave. Voor een abonnement op
deGrote Winkler Prins 80 betaalt u nog geen
zes tientjes per maand of f 139,- per deel.
Waag uw boekhandelaar er het fijne van.
Of gebruik de bon voor meer informatie.
