1
Geen dienst aan
communistische
wereldbeweging
KERKDIENSTEN
Het zijn allemaal insinuaties van professor Verkuyl
„Er zijn grenzenzegt Verkuyl
ZATERDAG 29 SEPTEMBER IffU*-
Christenstudenten verbolgen over een boekje
Diep geschokt is het dagelijks
bestuur van de Nederlandse
Christen Studenten Vereni
ging (NCSV). En wel over de
bewering van de bekende
professor Verkuyl in zijn pas
verschenen brochure "Er
zijn grenzen" dat de Neder
landse afdeling van "Chris
tenen voor het socialisme"
(CVSN) de NCSV te gronde
heeft gericht. De socialisten
hebben de faciliteiten van
"Woudschoten"-het domici
lie van deze christenstuden
ten - gebruikt om de NCSV
voor hun karretje te span
nen. Zoals de "Christenen
voor het socialisme" - vele
kernleden bedoelen eigen
lijk: communisme - wel
méér annexatiepogingen
hebben ondernomen.
Zij sollen met bekende theolo
gen - Barth en Miskotte bij
voorbeeld - en theologieën
en trachten ook de bijbel te
annexeren voor hun marxis
tische uitgangspunten. De
pogingen van deze christen-
socialisten om de organisa
tie van kritische gemeenten
in te palmen zijn tot nu toe
weliswaar verijdeld, maar
een strijdvaardige Verkuyl
vraagt zich in zijn cahier
toch af of deze basisgemeen
ten er wel goed aan doen, de
beweging als "bondgenoot"
te beschouwen.
Door toedoen van "Christenen
voor het socialisme" maken
sommige theologische stu
denten geen onderscheid
meer tussen socialisme en
communisme. Zij doen mee
aan een strategie waarin
evangelische kritiek op de
ideologie en de praktijk van
de communistische wereld
beweging taboe is geworden.
CVS heeft hen op een spoor
gezet waarvan zij de gevol
gen niet grondig hebben
overwogen.
Het dagelijks bestuur van de
christenstudenten is verbol
Ondanks een zekere matiging in de
methoden van de atheïstische
(God-loochenende) pedagogiek
blijft het doel van het communis
tische onderwijs de vorming van
een volstrekt atheïstisch-com-
munistische staat en de voorbe
reiding van een atheïstische we
reldsamenleving, zo schrijft Ver
kuyl. De handboeken in'de Sow-
jet-Unie werken dat doel uit voor
het kleuter- en basisonderwijs en
vooral voor de middelbare scho
len, de universiteiten en de vor
ming van volwassenen. De lera
ren moeten in alle vakken de
atheïstische visie aankweken. Op
allerlei manieren wordt gepro
beerd de hoger ontwikkelden
voor afwijkingen van de officiële
koers te behoeden. Zelfs een neu
trale houding in religieuze vragen
wordt niet getolereerd. In de
doelstellingen van het onderwijs
zijn deze ideologische eenvor
migheid en de monopoliepositie
van de partij ingebouwd en vast
gelegd.
En dat is niet alleen zo in Rusland,
maar in alle communistische sa-
tellietlanden. Die doelstelling
wordt ook overgedragen in Afri
ka waar de leiding van de com
munistische landen wordt aan
vaard. Overal wordt lippendienst
bewezen aan de gewetens- en
geloofsvrijheid, maar in onder
wijs en vorming wordt het mo
nopolie van de atheïstische visie
van dag tot dag bevestigd. De re
ligieuze gemeenschappen wor
den gekortwiekt en onder con
trole gehouden.
Op lange termijn, zo meent Ver
kuyl, is de doelstelling van alle
communistische partijen de ves
tiging van een totalitaire, almach
tige staat. In alle landen waar de
ze partij het voor het zeggen heeft
is de macht van de staat ongeëve
naard groot. Ieder die de partij
steunt moet zich wel realiseren
dat hij daarmee ook deze doel
stelling dient. "Het meest kwalij
ke dat men kan doen als christen
is de doelstelling van de totale
staat over te nemen en bouwste
nen aan te dragen voor een totaal
communistisch regime". Het to
talitaire staatsmarxisme door
drenkt alle facetten van het
openbare en private leven.
Afstervende religie
De vraag of het zogenaamde "Eu-
rocommunisme", dat het Sowjet-
model niet meer als normatief
beschouwt en een eigen, natio
nale weg naar
in de Westeuropese landen i
staat, een lichtbaken is vooi
radikaal nieuwe koers, kan pro
fessor Verkuyl niet met ja beant
woorden. Er is geen sprake Van
dat de atheïstische uitgangspun
ten ter discussie worden gesteld
en dat de fundamentele marxis-
tisch-leninistische godsdienst
kritiek wordt losgelaten. Het
dogma dat alle religie zal afster
ven blijft gehandhaafd; al wordt
méér dan voorheen aandacht be
steed aan de discussie met gelo
vigen en met kerkelijke instan
ties.
Verkuyl vindt het een verdienste
van de paus dat hij bij zijn bezoek
aan Polen in juni van dit jaar geen
enkele concessie heeft gedaan
aan "camouflage-pogingen,
dubbelzinnigheden en tactische
manoeuvres". Zelden is in de na
oorlogse situatie zo duidelijk aan
het licht gekomen dat de com
munistische wereldbeweging
principieel vasthoudt aan het
atheïsme en dat het zaak is geen
hand- en spandiensten daaraan
te verlenen. Het is, aldus Verkuyl,
een roeping voor de hele christe
lijke gemeenschap, te streven
naar een plurale (meervoudige)
samenleving waarin de vrijheid
van godsdienst vast ligt en aan-
het atheïsme geen machtsmono
polie wordt toegekend.
gen over deze opmerkingen
van professor Verkuyl, de
gepensioneerde VU-hoogle-
raar (71), die zoveel bekend
heid kreeg door zijn felle kri
tiek op het Zuidafrikaanse
apartheidsbewind, het Ame
rikaanse optreden in Viet
nam en rechts-fascistische
dictaturen in de wereld. Het
zijn allemaal insinuaties,
zegt de NCSV.
Stimulerende
werking
viteiten. Zomerkampen,
projecten, kringen, maaltij
den, thema-avonden, scho
lieren- en studentenweek-
einden, scholierenkrant en
studies. Wij bieden de
"Christenen voor het socia
lisme" faciliteiten omdat wij
ons met hen verbonden voe
len. Deze beweging heeft een
stimulerende werking op
onze activiteiten gehad.
De christenstudenten hebben
ook een groeiende belang
stelling voor het, wat zij
noemen, "herlevende anti-
communisme" in ons land.
Een van de redenen is het
Verkuyl ziet het christelijk onderwijs als een totale vorming, die gericht is op de liefde van
God tot de mensen,zichtbaar in Jezus Christus, en op de eis van liefde tot God en de naaste
Het geheim van dit onderwijs is dit evangelie en deze wet. Dat kinderenden jonge mensen
leren verstaan dat alle krampachtige pogingen tot zelfverlossing doodlopen en dat Jezus
onze Bevrijder is. Dat de twee kanten van Gods gebod - de liefde tot God en de naaste -
onverbrekelijk bijeen horen. Geen mystieke "gemeenschap met God" met verwaarlozing
van de naaste. Maar ook geen God-loos humanisme dat de naastenliefde centraal stelt
zonder de liefde tot God. Die doelstelling moet het hele leerplan doortrekken.
Wat de CPN betreft wil professor
Verkuyl wel aannemen dat zij be
zig is met een aan de huidige om
standigheden aangepast partij
program voor een Nederlandse
weg naar het communisme. Er
zijn plannen voor de middellange
en de lange termijn. Verkuyl
meent echter dat er ten aanzien
van de laatste geen wezenlijk ver
schil bestaat met de doelstellin
gen in die staten waar de partij
een machtspositie inneemt.
Het christelijk onderwijs zal moe
ten aanvaarden dat mensen hun
politieke verantwoordelijkheid
ook in niet-christelijke partijen
beleven. Maar, zegt Verkuyl na
drukkelijk, er zijn grenzen in die
partijkeuze. Die worden zicht
baar in rechts-totalitaire partijen
en groepen, met hun verering van
"beroepsverbod" tegen lera
ren die lid zijn van de Com
munistische Partij Neder
land.
Dat verschijnsel nu - CPN-le-
den voor de klas -, onlangs
nog opnieuw actueel gewor
den door de Katwijkse kwes
tie Pronk, was ook voor het
bestuur van de Unie School
en Evangelie aanleiding om
professor Verkuyl te vragen
daarover een boekje te
schrijven. Aanvankelijk
aarzelde hij. Hij had al zo
vaak over de ontwikkelin
gen in het wereldcommu
nisme geschreven. Nu moest
een jongere het maar eens
nistische, die loyaliteit vragen
aan de totale staat en aan de ver
nietiging van de band met de le
vende God, als doel op lange ter
mijn. Die doelstellingen staan
haaks op die van het christelijk
onderwijs.
Misleiding
Verkuyl pleit niet voor een opvoe
ding in blind anti-communisme.
Leerlingen moeten ook worden
voorbereid op de dialoog met
aanhangers van deze ideologie.
Onderwijsgevenden die beseffen
wat loyaliteit aan het. evangelie
betekent en waar de botsing met
de communistische ideologie
zich voltrekt, moeten de leerlin
gen daarbij helpen. De schrijver
van dit cahier ontkent overigens
niet dat er situaties denkbaar zijn
waarin samenwerking met de
communisten op bepaalde pro
grammapunten mogelijk is.
De beweging "Christenen voor het
socialisme" verwijt hij mislei
ding. Zij heeft het over socialis
me, maar in woord, geschrift en
daad bedoelen vele kernleden
communisme. En dat zeggen ze
niet ronduit. De Delftse studen
tenpredikant Zuurmond bij
voorbeeld is zelf lid van de PPR
(Politieke Partij Radikalen),
maar steunt op allerlei manieren
de communistische tendenzen in
de beweging en mobiliseert in
feite kerkmensen voor het com
munisme. Verkuyl wil de invloed
van dat "kleine kader" niet on
derschatten. Het stimuleert het
lidmaatschap van de CPN en
dient de infiltratie van deze partij
in allerlei vormen van christelijk
onderwijs.
Plat vooroordeel
De christenstudenten, verenigd in
de NCSV,zijn niet alleen geschokt
omdat dr. Verkuyl met deze bro
chure, naar zij zeggen, de naam
van hun vereniging ronduit heeft
geschaad. Ook wordt hier door
plat vooroordeel en gebrek aan
kennis van zaken de dialoog
christendom marxisme getor
pedeerd. En die was juist, mede
op initiatief van de NCSV, zo
vruchtbaar op gang gekomen
Bovendien wordt er, aldus het
dagelijks bestuur in zijn reactie
op het geschrift,een angstsfeer ge-
doen. Toen echter het Unie-
bestuur aanhield, wilde hij
zich toch niet aan de "gevoe
lige en moeilijke opdracht"
onttrekken. "Wij zijn im
mers geroepen elkanders
lasten te dragen".
Zijn cahier is bedoeld als een
bijdrage aan de discussie
over de vraag of de doelein
den van de communistische
partijen, ook de Nederland
se, verenigbaar zijn met die
van het christelijk onder
wijs en of het lidmaatschap
van de CPN en een docerende
taak bij dit onderwijs kun
nen samengaan.
schapen rond die mensen die zid
links noemen en actief zijn in hi
christelijk onderwijs. Met zit
aantijgingen ontkent Verkuyl q
geschiedenis van de NCSV en du
ook de ontwikkeling van de dii
cussie christendom - marxisme ei
zet hij de vereniging in ee\
kwaad daglicht. En dat voor eei
oud-NCSV'er.
Ook binnen het christelijk onde
wijs zelf worden wel vraagteken
gezet achter de benadering en c
visie van professor Verkuj
Sommigen vinden de "lauwen
die met de diepere zin van dit oa
derwijs zelfs geen raad wetej
veel gevaarlijker dan de gemot
veerden die er dan ook nog
communistische maatschapp;
opvatting op nahouden.
Maar de overgrote meerderhei
deelt toch Verkuyls zienswij;
Dat bleek wel uit de werkverg;
dering die de Unie School
Evangelie op 15 september
Utrecht hield, en uit een verkl;
ring van de Nederlands Protei
tants Christelijke Schoolraai
waarin deze de beide grondsl;
gen - die van het christelijk oi
derwijs en van de CPN - met el|
kaar in strijd noemde. Mogei
sommige doelstellingen
eenkomen, zo niét de grondslaj
meent deze raad. En die is onlo:
makelijk met die doelstellingei
verbonden.
Er ligt in elk geval een stuk op ta/ej
dat er geen doekjes om windt. Hel
ging de zowel naar rechts allm.
naar links waakzame VerkuyW
niet om feiten en personen - zi,
waren alleen de aanleiding -|
maar om wat op de achtergr
aan de orde is.
In de discussie over communistischt
invloed in het christelijk onder [J|
wijs zal men zijn standpunt zeker
moeten betrekken.
En als het christelijk onderwijs dan
ook nog ingaat op kritische vra
gen die andersdenkende christe
nen stellen over grondslag en doe
en de praktische uitwerking
daarvan, wel, dan krijgt het ca
hier van professor Verkuyl nog
een effect naar binnen toe ook
Waakzaamheid naar buiten toe
heeft niet zoveel zin als ze ten kos
te gaat van zelfkritiek
S. J. DE GROOTi
,Vn
I RADIKAAL. "Wij moeten radi
kaal anders gaan denken. Als wij
blijven denken in termen van
kracht, zal dat uiteindelijk tot
vernietiging van het leven lei
den". Dat zei prof. dr. A.J. Rasker
donderdagavond op een vredes
bijeenkomst in Leiderdorp waar
hij sprak over de oorsprong en
het karakter van en het alterna
tief voor de koude oorlog.
Prof. Rasker meende, dat in de
Oost-West-verhouding het risico
van een voorzichtig vertrouwen
beter is dan het risico van een
hardnekkig wantrouwen. De be
reidheid tot co-existentie (naast
elkaar leven) zal de angst moeten
overwinnen. Kerken en christe
nen kunnen daarbij voorop gaan.
Zangdienst. Morgenavond om
half 8 houdt het Leger des Heils
een zangdienst in de Vredeskerk
aan de Burggravenlaan te Lei
den. Majoor J. Leyssenaar
spreekt en het muziekkorps uit D(
Gouda speelt. Van kwart over 7 af
is er inleidende muziek.
I Beroepingswerk. Hervormde
Kerk:beroepen te Woubrugge
kandidaat P.L. de Jong te Laar^_
(Duitsland) bedankt voor Moer-j
kapelle A. van Brummelen Hui
zen. Gereformeerde Kerken
Vrijgemaakt: beroepen te Voorj
burg H. Veldman Wetsinge-Win-
sum (Gr.) te Brunssum-Treebeek m
A. Kooij Enschede. Gerefor
meerde Gemeenten: bedankt) i
voor Benthuizen J. Koster Bar-
neveld.
LEIDEN - Herv. Gem.: Hoogl. kerk 10
ds. Pannekoek, mmv cantonj, 11.45 oe-
cum. studentendienst; Marekork 10 ds.
De Jong, 4.30 ds. Oosterom Maarssen;
Maranathakerk 10 ds. v. Achterberg;
Regenboog (Merenwijk) 9.30 ds. v.
Leeuwen, 11.15ds. v. Leeuwen en pastor
Van Well; Bethlehemkerk Drifstr. 10 ds.
Eekhof; Bevrijdingskerk 9 en 10.30 ds.
Wagenvoorde; Vredeskerk 10 dr. Lam
ping; Waalse kerk 10.30 ds Rios; Acad. Z.
10.15 ds. Bovenberg; Diac. huis 10.30 ds.
Van 't Hof; jeugdkapel Vredeskapel 10;
jeugdkapel Bevrijdingskerk 10.30 hr.
Laman. Geref. Kerk: Zuiderkerk 10 ds.
Sijtsma; Petrakerk 10 ds. Wilschut,
Haarlem; O. Vest 10 ds. Koolstra, 7 drs.
Korteweg; Maranathakerk 10 ds. v. Ach
terberg; Bevr. kerk ZW 9 en 10.30 ds.
Wagenvoorde. 5 ds. Sijtsma; Groenho
ven 10 ds. Vegter O.geest; Regenboog
(Merenwijk) zie herv. gem. Dolerende
Noodgemeente Groot Leiden (Pieters
kerkstraat 1): 8.30 hr. Van Drunen, 5 hr.
Verwey. Geref. Kerk Vrijg. (Herengracht
70): 10 en 5 ds. Gootjes. Chr. Geref. Kerk
(Steenschuur 9): 10 en 5 prof. dr. Velema.
Geref. Gem. (N.Rijn): 10 en 4.30 ds.
Boogaard, 3 oktober 10 ds. Boogaard.
Geref. Gem. in Ned. (Bethl.kerk Drifl-
straat): 11.30 en 5.30. Evang.-Luth. Gem.
(Hoogl.Kerkgracht): 10.15 ds. Happee.
Remonstr.Doopsgez.Gem. (Pieters
kerkstraat 1): 10.30 ds. Kuipers. Baptis
tengemeente (O.Rijn 3): 10 ds. Bosveld.
Evang. Christengemeenschap (Middel-
stegracht 3): 10 hr. Dikkes. Zendings
werk Middernachtsroep (Zw.singel 21 y.
5 nam hr. v.d. Keur. Evangeliecentrum
Zijlsingel 2c: zond. 10 hr. Holder, 2 okt. 8
nam. rev. Ferry en Esther Ferry - Maas-
bach, vnjd. 5 okt 8 jeugdsamenkomst.
Leger des Heils (Hooigracht): 10 en 7.30.
Nieuw-Apost. Kerk(H. Rijndijk): 9.30en
4, wo. 8. Christian Science (Steenschuur
6y. 10.30. Kerk van J.Chr.v.d. Heiligen
der L.Dagen (Steenschuur 6): 10.15. Ze-
vendedagadventisten (Lokhorstkerk):
elke zat. 9.45 bijbelstudie, 11 prediking
Soefie-beweging: 11 voorm. zaal Pie
terskerk, mr Baron Bentinck over "De
navolging van Inayat". Oud Kath. Kerk
(Zoeterw.singel): 10. Rooms-Kath. ker
ken: Haagweg zat. 7. zond. 9 en 10 45;
Herensingel zat. 7, zond. 8.30, 9.30 en 11;
Rijndijk zat. 7, zond. 9.30 en 11.30; Steen-
schuurzat. 10en7,zond.8.30, lOen 11.30,
6 en 7; Boshuizerlaanzat. 7, zond. 9.30 en
11; Lammenschansweg zat. 7, zond. 9,
10.30, 12 en 6; Haarl.straat zat. 7, zond.
9.30, 10.45 en 12.15.
ABBENES - Herv. Gem.: 9.30 ds.
Goverts, 7 ds. Germans Vijfhuizen.
AARLANDERVEEN - Herv. Gem.: 10
ds. Bos, Badhoevedorp, 7 zangdienst.
Geref. Kerk: 10 ds. Fernhout, 7 ds. Kui-
zenga. Waarder. Chr. Geref. Kerk: 9.30
dienst, 3 ds. Bijkerk, Putten. R.K. Kerk:
zat. 7. zond. 7.30 en 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: Adv.kerk 9.30 ds. Bogers, av., 6.30
ds. v.d. Heiden; Kruisk. 9.30 ds. Geert-
sema, av.; Opst.kerk 9.30 ds. v.d. Heiden
av., 6.30 ds. Bogers av.; Nabij 9.30 jeugd-
kerk; G.H. kerk 9 ds. Hanemaayer, 6.30
ds. Moll; De Bron 10.30 mevr. ds. v.
Everdingen Leiderdorp, 6.30 dr. v. San
ten, zangdienst; Driehoorne 7 ds. Oort;
Ashram 9.30 ds. Moll; geb. Onderweg
(gem. Oudshoomse kerk) 10 ds. Oort;
Sionskerk 9.30 ds. Ouwendijk, 6.30 ds.
Snoey. Geref. Kerk: Mar. kerk 9.30 ds.
Weerman Harderwijk, 6.30 ds. Vree;
Salv.kerk 9.30 ds.Vreem 6.30 ds. Fern
hout; G.H. Kerk 10.30 ds. Verheul. 6.30
dienst; De Bron 9 ds. Verheul, 10 ds. v.d.
Ree, 6.30 zangdienst. Ned. Geref. Kerk
(chr. nijverheidsschool Willemstr.): 9.30
ds. Waagmeester, Lisse, 4.30 br. Hart
kamp. Chr. Geref. Kerk. 9.30 en 4.30 ds.
Hamstra. Oud Geref. Gemeente: 9.30 en
4, Baptistengemeente: 10 en 6.30 ds.
Koekkoek; Noord (Sportlaan): 10 hr. v.d.
Brink. Volle Evang. Gem. (school Prelu-
deweg): 10 hr. v. Putten. Pinksterge
meente Bethel 6 nam. (R.-Kruisge-
bouw). Pinkstergemeente Alphen; 10
voorm. (R.-Kruisgebouw). Leger des
Heils: 10 en 6.30 uur, Corn, de Vla-
mingstr. Remonstr. Kring: 10 ds. Duin-
ker, R.dam. R.K. Kerken: Bon.kerk zat.
7, zond. 9 45 en 11.30; Piuskerk zat. 7,
zond. 9. 10.30 en 11.45; De Bron zat. 7,
zond 9 en 11.30.
BENTHUIZEN - Herv. Gem.: 9.30 en 6
ds. Exalto. Geref. Gem.: 9.30 leesdienst,
3.30 ds. Driessen.
BODEGRAVEN - Herv. Gem.: Dorps
kerk 9.30 ds. I639Stelwagen, 6.30 dr.
Haitsma; De Stek. 9.30 ds. Heijmans. Ge
ref. Kerk: 9.30 en 5 ds. Dijkstra. Chr. Ge
ref. KerlcO 9.30 en 5 ds. v. Langevelde.
Geref. Gem.: 9.30 en 6. Opwekkingsge
meente (Concordia): 9.30. Verg. v. Gelo
vigen (Nieuwstraat): 9.30 en 5. R.K. ker
ken: zat. 5.30 en 7, zond. 9.30 en 11.
HAZERSWOUDE - Herv. Gem.: 9.30 hr.
Goedhart, 6.30 ds. Geertsema. Geref.
Kerk: 9.30 en 5 ds. Hassefras, Maasdijk.
R.k. Kerk: dorp zat. 7, zond. 8 en 10; An
ker zat. 7, zond. 8.45 en 11.15; Rijndijk
zond. 10.
HILLEGOM - Herv. Gem.: 10 ds. v.d.
Wal, 5 evangelisatiedienst. Geref. Kerk:
10ds. v. Bruggen. R.K. kerk: Marth. kerk
zat. 7. zond. 8.30, 10. 11.30 en 12.45; Jo
zefkerk zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30.
HOOGMADE - Herv. Gem. 10 dr.
Haitsma, Boskoop. R.K. kerk: zat. 7,
zond. 10.
DE KAAG - Herv. Gem.: 10 ds. Kolk
man. R.K. kerk: zat.7, zond. 8 en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: Dorpskerk 10 ds. Aarents, 6 ds.
Gebraad; Ontmoetingskerk 10 ds. Ge
braad, 6.30 ds. Aarents. Geref. Kerk: 9.30
ds. Vrolijk, 5 ds. v.d. Horst. R.K. kerk:
zat. 7, zond. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Genu- N.
Kerk 10 ds. Vroegindewey, av.. 6 ds.
Vink, av.; O.Kerk 10 ds. Schuurman, av.,
6 ds. De Jong; Ichthuskerk 10 ds. Boer,
av., 5 ds. Arkeraats, av.; Pniëlkerk 9.30
ds. De Jong, av., 6 ds. Van Roon; Gr. v.
Pr.school 10 hr. Bakker; wijkgebouw
Hoeksteen 10 dovendienst; Overduin 2
ds. Baas. Geref. Kerk: Vr.kerk 9.30 ds.
Haagen Voorburg. 5 ds. Vrolijk; Trium-
fatorkerk 9.30 ds. v.d. Horst, 5 dienst.
Geref. Kerk Vrijg.: 10.15 leesdienst. 3 ds.
Boersema, Hcerde. Geref. Kerk Vrijg.
Buiten V.: 8.45 en 7 ds. Roukema. Chr.
Geref. Kerk: 10 en 5 leesdienst. Geref.
Gem.: 10 en 5 leesdienst. Volle Evang.
Gem. (Voorstraat 100): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: 10 ds. v.d. Linden, 7 ds. Franken.
Zeist. Geref. Kerk: 9.30 en 7 ds. Omta.
LEIDERDORP - Herv. Gem. en Geref.
Kerk: Dorpskerk 10 ds. Geursen. 6.30ds.
Doesburg; Hoofdstraatkerk 10 ds.
Doesburg; Scheppingskerk 9 en 10.30
ds. Knorth. Baptistengemeente: 10 br.
De Vries. R.K. kerk: zat. 7. zond. 9,10.30
en 12.
LEIMUIDEN - Herv. Gem.: 9.30 ds.
Lalleman, 7 ds. v.d. Staat. Geref. Kerk:
9.30 ds. Los, 7 kand. Jaspers Focks. R.K.
kerk. zat. 7. zond. 7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE-Herv. Gem.: Grote Kerk 10 ds.'t
Hooft; Pauluskerk 10 en 7 ds. De Gelder
Geref. Kerk: 10 en 7 ds. De Wit. Geref.
Kerk Vrijg.: 10.30 ds. Bosma, 3 ds. Joos-
se. Geref. Kerk Vrijg. Buiten V.: 9 ds.
Schuurman, 5 ds. Waagmeester. Chr.
Geref. Kerk: 10 en 7 ds. v. Dijken. Geref.
Gem.: 10 en 4 ds. Hakkenberg. Oud Ge
ref. Gem.: 9.30 en 3. R.K. kerken: Aga-
thakerk zat. 7. zond. 10 en 11.30; Poel
polder zat. 7, zond. 9 en 11.30; Mariakerk
zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.45; Engelbew
zat. 7, zond. 8, 9.30 en 5.45.
NIEUWKOOP - Herv. Gem.: 9.30 ds.
Bronsgeest, 6.30 hr. Stam. Geref. Kerk:
9.30 ds. Nooteboom, 4.30 interk. vredes-
dienst, gen.-méy. Von Meyenfeldt. Chr.
Geref. Kerk: 9.30 dienst, 2.15 ds. Ham
stra. R.K. kerk: zat. 7, zond. 7.30, 9 en
10.45.
NIEUWVEEN - Herv. Gem.: 9.30 en 6.30
ds. Molenaar, av: Geref. Kerk: 9.30 ds.
Rang, 7 gez.dienst in rk-kerk i.v.m. af
sluiting vredesweek. R.K. kerk: zat. 7,
zond. 9 en 11.
NIEUW VENNEP-Herv. Gem.: 9.30 ds.
Den Harder, 7 ds. Goverts. Geref. Kerk:
9.30 ds. Wijngaarden, 6.30 ds. Rang. Chr.
Geref. Kerk: 9.30 en 3 ds. Visser. R.K.
kerk: zat. 7. zond. 9.30 en 11.
NOORDEN - Herv. Gem.: 9.30 kand.
Smelt, Utrecht, 7 ds. Zoutendijk. Geref.
Kerk (Woerdense Verlaat): 9.30 kand.
Verheul. 7 hr. v.d. Kraan. R.K. kerk: zat.
7, zond. 9 en 10.30.
NOORDWIJK - Herv. Gem.: Voorstraat
10 dr. Jansen, 7 ds. Keuning; Sole Mio 9
ds. Keuning; Hoofdstr. 10 ds. Keuning;
geref. kerk Hoofdstr. 5 dr. Jansen; De
Rank 10 kand. Boon, 5 ds. v.d. Plas,
Delft; 3 okt. geref. kerk Hoofdstr. 7.30
avondgebed. Geref. Kerk: Buurtkerk 10
ds. Elgersma, 5 dr. Jansen; Vinkenlaan-
kerk 9.30 ds. Bouma, 5 ds. Elgersma;
stichtingskerk 11 ds. Bosman. R.K. ker
ken; Binnen zat. 7, zond. 8, 10 en 11.30;
Zee zat. 7, zond. 9.30 en 11.
NOORDWIJKERHOUT - Herv. Gem.:
10ds. Kalkman; DeZilk 10 mevr. Goudt.
R.K. kerk: Jozefkerk zat. 7, zond. 8.30 en
10; Victorkerk zat. 7, zond. 9.30 en 11.
OEGSTGEEST - Herv. Gem.. Groene
kerk 10 ds. Sasse; Pauluskerk 10 ds. Ter
Linden; Gemeentecentrum 10.30 dr.
kerslooth 4.30 ds. Gesink. Geref. Kerk:
10 ds. Heemskerk. Ned. Geref. Kerk: 8.45
ds. Meester, 4 br. Goudzwaard
(Gem.centr.) R.K. kerk: Will.kerk zat. 7,
zond. 9, 10.30 en 12; Bon.kapel zat. 6.30,
zond. 9 en 11. Volle-Evangeliegem.
(gem.centr.): 4 hr. v.d. Brugge.
OUD ADE - R.K. kerk: zat. 7, zond. 9.30
en 11.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gem.: 9.30 hr. Krispijn, Leiden.
Geref. Kerk: 9.30 ds. v.d. Werff, Voor
hout, 6.30 ds. Los. R.K. kerk: zat. 7, zond.
9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN - R.K. ker
ken: M. Pres. zat. 7, zond. 8,9.30 en 11P
Banden zat. 7, zond. 8, 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE-Herv. Gem.: 9.30
en 7 ds. De Kruijf, avondmaal. Chr. Ge
ref. Kerk: 9.30 dienst, 2.15 ds. Bouw.
RIJNSBURG - Herv. Gem.: Grote Kerk
9.30 ds. De Vos, 5 ds. Boer. Katwijk; Be-
thelkerk 9.30 ds. Quak, Vianen, 5 ds. v.
Achterberg, Leiden. Geref. Kerk: Petra-
kerk 9.30 hr. Stam, 5 ds. Baayen;
Imm.kerk 9 en 10.30 ds. Baayen, 5 ds.
Damsma; Mar.kerk 9.30 ds. Damsma, 5
hr. Stam. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds.
De Joode. Evang. Christengemeente
(aula mavo): 10 ds. Agtereek, 7.30 ds. J.
A. Visser. R.K. gemeenschap (aula
tuinb.school): zat. 7, zond. 10.30.
RIJPWETERING - R.K. kerk: zat. 7,
zond. 7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv. Gem.: 9 en 10.30
hr. Christ, Leiden, 7 ds. Mansveld, Bus-
sem, gez.dienst. Geref. Kerk: 9.30 ds. v.
Santen. R.K. kerk: zat. 7, zond. 9 en 11.
TER AAR - Herv. Gem.: 9.30 en 6.30 hr.
De Vries, Heemstede. Geref. Kerk: 10 ds.
Bezemer, 6.30 ds. Mondeel, Reeuwijk.
R.K. kerk: Aardam zond. 9 en 12; Lange-
raar zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30.
VALKENBURG - Herv. Gem.: 10 hr.
Vink. Katwijk. 6.30 ds. Teygeler, Sche-
veningen. Geref. Kerk: 9.30 hr. Brouwer,
Katwijk, 6.30 ds. Vrolijk.
VOORHOUT - Herv. Gem.: 10 ds. Bro
kerhof. R.K. kerk: zat. 7, zond. 9,10.30 en
11.45.
VOORSCHOTEN - Herv. Gem.: Dorps
kerk, 10 ds. Meijering, 7 zie geref. kerl
aula 9.30 ds. De Zwart; Hulp en Heil
ds. Lentz; kapel Rijndijk 10 ds.
Schoot; De Ark 10 jongerendienst. Gi
ref. Kerk: 9.30 ds. De Zeeuw, 7 jeugd]
dienst, ds. Lentz. Geref. Kerk Vrijg.: I
en 5 ds. Blokland, R.dam. R.K. kerkei
Laur.kerk zat. 7, zond. 10 en 11.30;
Godskerk zat. 7, zond. 8.30 en 10.30.
WADDINXVEEN - Herv. Gem.:
thelkerk 10.30 ds. Zoutendijk, Noorden,
6.30 ds. Verwelius, 9 ds. Roetman, 5 ds.
Zoutendijk; Hoeksteen 9.30 ds. Verwe
lius, 6.30 ds. Roetman; Imm.kerk 9.30
7 ds. Hulst Geref. Kerk: Kruiskerk 9.30
ds. v.d. Berg, 5 ds. Modderaar; Ontmoe
tingskerk 10 ds. Modderaar. 5 ds. v.d
Berg. Chr. Afgescheiden Gemeente:
0n 5 ds. Verloop. Volle-Evangeliege-
meente Bethel (Lindengaarde 17a): 9.30.
R.K. kerk; Victorkerk 10; Ontmoetings
kerk 8.30 en 11.45.
WARMOND - Herv. Gem.: 10 ds. Den
Tonkelaar, jeugddienst. R.K. kerk:
zond. 8.30, 10 en 11.30.
WASSENAAR-Herv. Gem.: Dorpskerk
10 ds. Steenstra, 4.30 ds. Ouwendijk, Al
phen, 7 ds. Steenstra, oec. dienst; Kie-
vietkerk 10 prof. dr. v.d. Berg, Leiden;
Messiaskerk 10 ds. v. Zanten; Dorpscen
trum 9.30 ds. Van Lokhorst. Sliedrecht.'
Geref. Kerk: 10 ds. v.d. Meulen; Zuid 10
ds. v.d. Kamp, av. Ned. Prot. Bond: 10.30
ds. Werner. I
WOUBRUGGE - Herv. Gem.: 9.30 dr. v
Santen, Alphen, 6.30 hr. Christ, Leiden.!
Geref. Kerk: 9.30 kand. Bol, 2.30 bevesti-
ging en intrede dr. v.d. Zwaan (Leiden).
Ned. Prot. Bond: 11.30 in herv. kerk t
Nieuwveen ds. Cadee, Maassluis. R.K.
kerk: zat. 7, zond. 10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gem.: 9.30 ds.
Doorn, Alphen, 7 ds. Nicolai, gez. jeugd
dienst. Geref. Kerk: 9.30 hr. v. Leeuwen.
7 zie herv. R.K. kerk: zat. 7, zond. 9 e
10.45.
ZOETERWOUDE - Herv. Gem.: 10 ds.1
Rietveld. R.K. kerken: Janskerk zond.
10.30; Chr. Dienaarkerkzat.7,zond.9.15.
ZWAMMERDAM - Herv. Gem.: 10 ds. I
Haakman, 6.30 ds. Lalleman, O. Wete-|
ring. Geref. Kerk: 10 hr. v. Wallinga, Ter
Aar, 5 hr. v.d. Kraan, R.dam.
