"Restauratie is het
geld zeer zeker waard"
Ruimere armslag tot '84
Leiden krijgt opnieuw
jongerenadviescentrum
[inister
yCRM in
-openings-
rede:
Nieuwe spoorbrug
Hervormd Leiden krijgt ruggesteun van buiten
,,ATERDAG 29 SEPTEMBER 1979
It EIDEN - Onder overweldigende
belangstelling heeft minister
Gardeniers van CRM gistermid
dag de geheel gerestaureerde
Hooglandse kerk officiéél hero-
le u pend.
)e opknapbeurt van dit grootste
kerkgebouw van Leiden, waar
van de geschiedenis teruggaat tot
het begin van de veertiende
eeuw, heeft ongeveer 25 jaar in
beslag genomen en ruim 17 mil
joen gulden gekost.
,h(levrouw Gardeniers noemde de
ronduit schitterende basiliek een
van de hoogtepunten in de ker
kelijke bouwkunst van Neder
land. "De restauratie van deze
kerk getuigt van een groot res
pect voor het verleden en tegelijk
van oog voor de toekomst", aldus
de minister in haar toespraak,
waarin zij, zoals ze dat zelf uit
drukte, wat dieper is ingegaan op
de actuele problematiek met be-
trekking tot de restauratie van
tinj kerkgebouwen.
am Volgens de bewindsvrouw moet de
monumentenzorg gezien worden
als een wezenlijk onderdeel van
het cultuurbeleid van het huidige
kabinet. "Het restaureren van
een kerk als deze kost enorm veel
lt i geld, maar het is het waard", al-
U1 dus mevrouw Gardeniers.
j™Met deze woorden stelde zij zich op
£ri hetzelfde standpunt als haar Bel-
gische ambtsgenote mevrouw De
i? Bakker, die zij als volgt citeerde:
"Wij kunnen niet zondermeer
doorgaan met aleen maar onop-
wijjf houdelijk beton te storten uit een
8 gevoel van grootheidswaanzin.
te Wij moeten ons ook inzetten voor
df het behoud van het verleden. Wat
1 beslist niet ophoudt wanneer de
restauratie eenmaal achter de rug
is".
minister doelde hiermee op het
aspect van de onderhoud waar-
j mee zeer hoge kosten gepaard
gaan. Om van overheidszijde in
die kosten tegmoet te komen
wordt op het ministerie van CRM
al jarenlang gesleuteld aan een
d* onderhoudssubsidieregeling
)itf voor monumenten.
±ii ,..A
Minister Gardeniers op de kansel tijdens de officiële openingsplechtigheid die gistermiddag werd gehouden
onPen
as]
1 m<
Uit de woorden van mevrouw Gar
deniers bleek dat de uitwerking
van deze regeling in een ver
gevorderd staium verkeerd en
waarschijnlijk binnen afzienbare
tijd "operationeel" zal worden.
De president-kerkvoogd van de
hervormde kerk van Leiden, mr.
B. Plomp, haakte hier dankbaar
op in door de minister er nog
maar eens op te wijzen dat de
hervormde kerk van Leiden al
enorme investeringen heeft moe
ten doen in verband met de res
tauratie (zo'n 800.000 gulden) en
dat de onderhoudskosten van
een historisch kerkgebouw veel
en veel hoger liggen dan die van
een modern gebouw.
Op de feestelijke plechtigheid van
gistermiddag stond de naam van
architect Piet van der Sterre cen
traal. In de kerk is een gedenk
steen aangebracht als herinne
ring aan de vorig jaar oktober
overleden architect, die van de
restauratie van de Hooglandse
kerk zijn levenswerk heeft ge
maakt.
Van der Sterre heeft vorig jaar, vlak
voor zijn dood, een prachtig
doopfond ontworpen als ge-
schenk aan de hervormde kerk
van Leiden. Het doopfond werd
gistermiddag door ds. Lamping,
voorzitter van de centrale kerke-
raad van Leiden, officieel over
gedragen. Evenals een tweede
geschenk, een door Van der Ster
re zelf gerestaureerde eettafel,
afkomstig uit het voormalige
Weeshuis van Leiden.
_LEIDEN - De spoorbrug over het
j Galgewater (naast de Rijnzicht-
1 brug) wordt op dit moment ver-
nieuwd.
j' De onderbouw van de bijna 100 jaar
oude brug was zo slecht dat
hoognodig gewerkt moest wor
den aan de bouw van een nieuwe
- betonnen brug. In juli van dit jaar
is men begonnen met de veran-
- deringen aan de bovenleiding en
een gedeeltelijke vernieuwing
van de 'oplegging'. Binnenkort
zal een begin worden gemaakt
met de sloop van de, uit verschil-
- lende delen bestaande, huidige
brug en wordt een nieuwe beton
nen onderbouw gebouwd. De
nieuwe brug wordt dubbelsporig
waardoor een uitbreiding van het
treinverkeer in de toekomst.mo
gelijk wordt. Voorlopig zal echter
gebruik worden gemaakt van één
spoor.
Het treinverkeer zal gedurende de
werkzaamheden gewoon door
gaan. Daardoor wordt de bouw
van de brug een extra tijdrovende
zaak en ook wordt de nieuwe
brug daardoor aanzienlijk duur
der. In maart 1980 zal de nieuwe
brug klaar zijn. Twee weken later
zal de brug ook weer beweegbaar
zijn.
LEIDEN - Na een afwezigheid van
enkele jaren heeft Leiden bin
nenkort weer een adviescentrum
voor jongeren. Het Jongeren Ad
vies- en Begeleidingscentrum
(JAL) gaat als stichting per 15 ok
tober van start. Het wordt voor
lopig ondergebracht bij de Vrij-
willigerscentrale aan de Lange-
gracht 246a.
Initiatiefnemer tot de oprichting
van het jongerencentrum is het
Jeugdwelzijnszorg Overleg. Het
signaleerde na de verdwijning
van Release en de gedeeltelijke
opheffing van Pro Juventute (per
1 januasri 1980) een gat in de
hulpverlening aan Leidse jonge
ren. Een gat dat noch de gemeen
te, noch de aanwezige instellin
gen hadden gepoogd op te vullen.
Het JAL mikt op direct contact met
jongeren. Het wil allerminst een
soort verwijsbureau worden dat
binnen de kortst mogelijke tijd
moet werken met wachtlijsten en
afspraakprocedures. De 'drem
pel' moet zo laag mogelijk wor
den gehouden. Daarom ook mag
het accent niet op de echte crisis-
gevallen komen te liggen. Jonge
ren moeten het centrum ook voor
eenvoudige zaken (uitkeringen
bijvoorbeeld) of simpelweg voor
een kop koffie kunnen binnenlo
pen. De werkgroep die de oprich
ting van het JAL heeft voorbe
reid vindt dan ook dat de hulp
gratis moet zijn.
Het is nog afwachten met welke
problemen het centrum te maken
krijgt. Wel denkt de werkgroep
dat er problemen rond wonen en
werken, onderwijs, ouders, rela
ties, sexualiteit en drugs ter spra
ke zullen komen. Het JAL wil ze
niet alleen helpen oplossen. Het
hoopt ook via de contacten die er
met jongeren zijn te kunnen ont
dekken welke tekorten, behoef
ten en overlappingen er binnen
het Leidse jeugdwelzijnswe-
reldje zijn. Het adviescentrum zal
dus wel degelijk ook een 'signale
rende' functie krijgen.
Grote probleem bij de oprichting
van het adviescentrum vormen
de financiën. Wel zijn destijds bij
de opheffing van Release gelden
gereserveerd, maar die zijn in de
loop der tijden opgesoupeerd. De
werkgroep zal in elk geval een
subsidieaanvraag van ruim
270.000 gulden doen bij de ge
meente, in de hoop dat het JAL
volgend jaar op de begroting
wordt geplaatst. In afwachting
daarvan gaat het jongerencen
trum met zon tien tot vijftien
vrijwilligers draaien. Voorlopig
doet een kamer bij de Vrijwilli-
gerscentrale dienst als onderko
men, zonder dat het jongeren ad
vies- en begeleidingscentrum di-
reet aan deze instelling moet
worden gekoppeld.
Het is de bedoeling dat er te zijner
tijd vier beroepskrachten bij het
JAL gaan werken. De werkgroep
gaat er vanuit dat een vrijwilli
gersorganisatie kwetsbaar is en
blijft.
De werkgroep hoopt dat de raads
fracties de noodzaak van een spe
cifiek jongeren-adviesbureau
zullen inzien. Er zijn inmiddels
gesprekken gevoerd met verte
genwoordigers van de WD- en
Pvd A-fracties. Zij lieten de
werkgroep weten uiterst positief
te staan tegenover het idee en
hun fracties dat ook te zullen
melden.
De hulpverlening, waarvan de ano
nimiteit gewaarborgd moet zijn,
is in principe gericht op jongeren
in de leeftijd van 10 tot 25 jaar.
Uiteraard luisteren deze leef
tijdsgrenzen niet zo nauw. Het
bureau zal voorlopig drie dagen
per week (maandag, woensdag en
vrijdag) van vier uur 's middags
tot tien uur 's avonds zijn ge
opend. Buiten deze tijden is het
centrum telefonisch bereikbaar,
zodat de hulpverleners eventueel
kunnen worden opgeroepen.
Dat de nood in Leiden hoog is bleek
de werkgroep nog onlangs uit de
reactie van Release-Den Haag op
haar plannen. Het bleek namelijk
dat veel crisisgevallen daar be
landen omdat jongeren in Leiden
zelf niet terechtkunnen.
ADVERTENTIE
LEIDEN - De centrale kerkeraad
van de Leidse hervormde ge
meente is tot de conclusie geko
men dat er méér tijd nodig is om
tot een betere structuur van de
gemeente, passend bij de finan
ciële mogelijkheden, te komen
dan de beleidscommissie in haar
rapport had voorgesteld. De
commissie dacht aan 1982, de
centrale kerkeraad heeft deze pe
riode nu tot 1984 verlengd.
De kerkeraad kwam tot dit besluit
in een vergadering die deze week
werd gehouden om de reacties
van de wijkgemeenten op het
rapport van de beleidscommissie
te horen.
Om echter tot 1984 op de oude voet
te kunnen doorgaan, moest de
kerkeraad eerst een financiële
knoop ontrafelen. Naar het zich
laat aanzien, is dat gelukt.
Om te beginnen is de (landelijke)
Generale Financiële Raad van de
Hervormde Kerk bereid de her
vormde gemeente in deze over
bruggingsperiode een rugge
steun te geven. Hoe dat gebeurt,
is nog een zaak van overleg. De
financiële raad heeft daaraan wel
de voorwaarde verbonden dat de
hervormde gemeente ook zelf
alles doet om de jaren vóór 1984
zo goed mogelijk door te komen
en dat de reorganisatie rond dat
jaar inderdaad haar beslag krijgt.
Garantie
Intern bleken er vijf mogelijkheden
te zijn om de inkomsten, die no
dig zijn voor handhaving tot 1984
van de huidige indeling, op peil te
houden.
De diaconie heeft voor een periode
van vijf jaar dc kerkvoogdij een
garantie van in totaal 100.000
toegezegd.
Ten tweede zal dejaarlijkse bijdra
ge van elke wijkgemeentc aan de
centrale kerkvoogdij nader wor
den bezien. Via een richtbe
drag" voor elke wijkkerkeraad
kunnen de lasten over de ver
schillende wijken beter worden
verdeeld. Daarmee wordt voor
komen dat in een weinig
rooskleurige situatie als waarin
hervormd Leiden nu zit minder
draagkrachtige wijken het loodje
zouden moeten leggen.
Een derde voornemen is het uit
schrijven van een renteloze obli
gatielening. De rente daarvan
komt ten goede aan het al vele
jaren bestaande fonds Instand
houding Pastoraat.
Om dit fonds te versterken zal al
met ingang van morgen elke zon
dag een extra collecte in de dien
sten worden gehouden. Een der
de deel van de eerste collecte is
voor de diaconie, tweederde voor
de kerkvoogdij en de tweede
collecte gaat geheel naar het ge
noemde fonds.
Een vijfde punt is dat de post
"schoonmaakkosten gebouwen"
in de begroting van de kerkvoog
dij komt te vervallen. Zoveel mo
gelijk zullen in het vervolg vrij
willigers dit werk moeten doen.
Beroepingswerk
Hoe al deze maatregelen financieel
zullen uitpakken, is uiteraard
niet met zekerheid te zeggen.
Maar ze lijken voldoende om over
een langere termijn dan was ge
dacht aan een andere indeling te
kunnen werken. En die is onver
mijdelijk, want het aantal wijk-
predikanten zal in de toekomst
toch van acht naar zes moeten.
Inmiddels heeft de centrale kerke
raad het provinciale college van
toezicht gevraagd, het beroe
pingswerk eerst in de Boshui-
zerwijk (in de bestaande vaca
ture van ds. Boogert) en later in
het Morskwartier (in verband
met de komende pensionering
van ds. Van Achterber) te mogen
voortzetten.
T'ps om uw tijdmeter op' 1 oktober
gelijk te zetten
Mechanische uurwerken zon
der slagwerk terug zetten
Mechanische uurwerken mei.
slag- of speelwerk stil zetten
Mechanische horloges met dag
en of datum alleen tussen 3 uur
en 20 uur terug zetten
Bovenstaande geld ook voor
elektronische analoog horloges
Elektronische digitaal horloges
volgens gebruiksvoorschriften
gelijk zetten.
Telefonische inlichtingen vanaf
a s. dinsdag
tel. 766670-766671-152151
Service van Juwelier
F. W. Plessen
Bevrijdingsplein 12, Leiden.
Geversstraat 47. Oegstgeest.
Klokkendiscount,
Gerrit v. d. Veenstraat 25-29,
Leiden.
Monument
Leiden beleefde deze week een
historisch moment. De restau
ratie van de Hooglandse Kerk
is na vele jaren breken en
bouwen officieel afgerond. De
uitioering van het hele plan
heeft ruim twintig jaar ge
duurd en de totale kosten ko
men op een slordige zeventien
miljoen. Vooral de jongere
generatie Leidenaars moet
met het idee geleefd hebben
dat dit monumentale gebouw
ten eeuwigen dage gedoemd
wasom in de steigers te staan.
Hoewel de kerkvoogdij slechts
een klein deel van de kosten
voor haar rekening namwas
het toch een rib uit het lijf. De
resterende miljoenen kwamen
van rijk. provincie en ge
meente. Het feit dat de restau
ratie voor een aanzienlijk
deel met gemeenschapsgelden
is bekostigd deed bij mij de
vraag rijzen of de toeganke
lijkheid van de kerk niet ver
groot zou kunnen worden.
Zou het niet mogelijk zijn de
kerk open te stellen voor be
zichtigingen? Dat er belang
stelling voor bestaat hebben
de recente Kerkepad-wande-
lingen van de NCRV door
Leiden wel bewezen. In een
groot aantal landen is het een
bijna vanzelfsprekende zaak
dat kerkgebouwen op vele
uren van de dag bezocht kun
nen worden. In alle rust kan
er rondgewandeld worden
zonder dat je direct wordt
meegetroond door een rond
leider die allerlei interessante
zaken te vermelden heeft.
Maar in Leiden is zoiets kenne
lijk niet mogelijk. Dat leid ik
tenminste af uit de ervarin
gen die werden opgedaan tij
dens de restauratie. Het is een
trieste constatering, maar
wanneer de Engelse lijn ge
volgd zou worden - openstel
ling zonder nadrukkelijk toe
zicht - is men er in kerkelijke
kringen van overtuigd dat
allerlei waardevolle voor
werpen in de kortst mogelijke
tijd verdwenen zouden zijn.
Want dat het gilde der langvin-
gers actief is heeft men tijdens
de restauratie al kunnen
merken. Zaken die - om het
stof te weren - keurig in plas
tic met touwen eromheen ver
pakt zaten, bleken tijdens het
uitpakken al gedeeltelijk te
zijn "ontmanteld"Onderde
len bleken te zijn gestolenEen
schadepost van vele duizen
den guldens. Zo zijn er meer
voorbeelden van actviteiten
die werden ontplooid door
souvenirjagers en verniel-
zuchtigen.
Dat is ook de reden waarom het
schilderij van Ringeling op
drieënhalve meter hoogte in
de kerk is opgehangen en ste
vig verankerd werd. Als de
mensen er bij zouden kunnen
komen, kunnen we het kunst
werk beter gelijk op de Hoog
landse Kerkgracht neerzet
ten, verzuchtte deze week een
van de betrokkenen
Dat butaliteit van dieven geen
grenzen kent, bewijst een ge
beurtenis die mij deze week
verteld werd. Tijdens een van
de erediensten m de Hoog
landse Kerk hoorde de domi
nee op de kansel voortdurend
gebonk m de kerk. Hij onder
brak de dienst om de oorzaak
op te sporen en ontdekte dat in
een van de aangrenzende ver
trekken een paar personen
met hameren beitel bezig wa
ren om antieke tegeltjes van
de muren te bikken.
meen te Leiderdorp. Ook de
laatste "huisbaas": het Ne
derlands Drukkerij BedrijJ
heeft het pand als spring
plank gebruik voor een
sprong buiten de gemeente
grenzen. In novem ber ver
huist het NDB naar het indus
trieterrein in Zoeterwoude.
Daar wordt het pand ran de
voormalige "Grofsmederij"
betrokken.
Op de plek aan de Oosterkerk
straat zal na de afbraak
openbaar groen worden aan
gelegd waarschijnlijk met
wat spee Ivoor zien ingen voor
de jeugd. Al eerder gebeurde
dat even verderop aan de
Zijlsingel met het Grofsmede
rij-complex. Op die plaats
werd de oude stadswal weer
in ere hersteld.Zij het ditmaal
niet ter bescherming van de
vijand, maar ten behoeve van
de recreatie. Het moet de aan
zet vormen voor een complete
groengordel die uiteindelijk
langs de zeven Leidse singels
moet ontstaan.
Keuring
Afbraak
Op de ene plek in Leiden wordt
er gerestaureerd, op de ande
re plek gaat de slopershamer
erin. Deze week besliste de
raad dat het pand van het
Nederlands Drukkerij Bedrijf
op de hoek van Oosterkerk
straat en Zijlsingel tegen de
grond gaat. Opnieuw ver
dwijnt daarmee een brok
werkgelegenheid uit de sleu
telstad binnen de singels.
Het pand van het NDB heeft in
de loop der jaren vele "kost
gangers" gehad. Zo heeft het
eens onderdak geboden aan
de bekende "Edelacht-
baar"-sigarenfabriek van de
firma Wijttenburg De siga
ren ruimden het veld voor een
cosmeticafabriek. Daarover
is nogal wat te doen geweest
want het bedrijf verspreidde
een dermate penetrante geur
dat daardoor het meel in de
fabriek aan de overzijde een
heel apart luchtje kreeg. Het
bedrijf verdween uiteindelijk
naar een nieuwe vestiging in
Belgie.
De volgende eigenaar werd een
schrijfmachinefabriek, die in
Leiden bekendheid genoot
onder de naam "Typewri
ters". Na de overname van het
bedrijf door Adler verhuisde
het naar de Rooseveltstraat.
Sinds hel vertrek van de
sch rijfmach i ne p roducen ten
heeft het pand dienst gedaan
als huisvesting voor de Leidse
Onderwijs Instellingen
Komend van de. Rijnsburger -
weg werden vanuit dit pand
tienduizenden schriftelijke
lespakketten verstuurd door
hel hele land De LOI week
tenslotte uit naar de buurge-
Heeft u wel eens een pluk haar
in een bitterbal gevonden, ta
bak m uw slaatje of kakker
lakken in uw portie nasi ra-
mes? Ik neem aan van niet,
maar dat het kan gebeuren
bewijst het deze week ver
schenen jaarverslag van de
Keuringsdienst van waren.
Het verslag is een aaneen
schakeling van onsmakelijke
gebeurtenissen, die de eetlust
nu niet bepaald stimuleren.
Voor de dikkerdjes onder ons
dus aanbevolen lectuur om op
het streefgewicht te komen.
Hoe nuttig het werk van de keu
ringsdienst is bewijzen de
reeksen overtredingen die
worden geconstateerd en
waarvan er vele resulteren in
een al dan niet forse boete. De
dienst die in Haarlem zetelt,
maar zijn werkterrein ook in
de Leidse regio heeft, onder
zocht ruim 12.000 monsters uit
ons voedingsmiddelenpakket
Daarvan bleek 23 procent niet
aan dc eisen van de Warenwet
te voldoen. Dat kunnen sim
pele dingen zijn als een on
volledige vermelding op een
etiket lot ernstiger zaken als
de verkoop van werkelijk be
dorven etenswaren.
Een zaak waaraan de keur
meesters de laatste jaren veel
aandacht moeten besteden is
het gebruik van chemicaliën
door slagers om het vlees of de
vleeswaren een mooier kleur
tje te geven. In één jaar tijd
werd meer dan 200 maal pro
ces-verbaal opgemaakt tegen
de vleesbereiders. Sommige
slagers bleven ook na her
haalde strafvervolgingen
grote hoeveelheden sulfiel ge
bruiken.
De hoeveelheden lagen twee tot
zelfs tienmaal hoger dan de
Wereldgezondheidsorganisa
tie toelaatbaar vindt voor het
totale voedselpakket. Dat con
troleurs soms voor opmerke
lijke zaken geplaatst worden
blijkt ook uit het jaarverslag
Zo moest eens proces-verbaal
worden opgemaakt omdat het
restaurant een verouderde
onhygiënische keuken had.
Hoe noodzakelijk die op
knapbeurt was, mag blijken
uit het feit dat een ploeg van
vijf man een week nodig had
om alle vet en vuil van de mu
ren te verwijderen.
Uit de lange serie van eetlust
verstierende voorbeelden heb
ik nog een paar voorbeelden
geplukt. Een bewoonster van
een bejaardeninrichting
kreeg een portie rode kool
voorgezet dat een helder groe
ne kleur had. Nu is de typische
eigenschap van rode kool dat
het een rode kleur heeft. On
derzoek bracht aan het licht
dat er waarschijnlijk soda in
haar voedsel terechtgekomen
was.
Dat een drankje ook wel eens tot
verrassingen kan leiden bleek
uit de meldingen overeen fles
jenever,die in plaats van gee
strijk vocht sterk vervuild
spoelwater bleek te bevatten.
En wat dacht u van een flesje
pils dat gevuld was met een
loogoplossing'' Ineen fles melk
werden deerlijk gehavende
muizen aangetroffen, in een
andere fles een springveer en
halfvolle melk bleek te zijn
gemengd met smeerolie.
En of dat allemaal nog niet erg
genoeg is: appelmoes met
glasscherven, een rollade met
een verbandje, larven m
melkchocolade .driejaar oude
jachtschotel in blik en een
kroket met een stukje dierlijk
ooglid.
Eén cijfer in het jaarverslag
vond ik opmerkelijk. Van de
50 klachten over voedselver
giftiging of schadelijk voedsel
werden er slechts twee ge
grond bevonden. Met name
die zaken die betrekking had
den op Chinese maaltijden en
kokswarent kroketbami bal,
slaatje e.d.) konden vaak niet
opgelost worden. Als verkla
ring i>oor dat lage percentage
geeft de keuringsdienst dat in
de meeste gevallen van de ge
geten waren niets meer te ach
terhalen viel.
L GLIBBER
