NEKT PAN0RAMA\
TONHARMSFN
Panter weer
gesignaleerd
in Zeeland
GOVERS LAAT
ZWIERIGHEID
NIET VAREN
I
Nieuw gesprek Vance-Gromiko
BETOYERENDE-HARPAYOND
OF WINTAJAX-PRAESES OPPUNTENW
PANORAMA IS OVERAL
DONDERDAG 27 SEPTEMBER 1979
HAVANA - „Op een gegeven dag
sprong er een VS-senator op en
schreeuwde: „Er zit een muis on
der het bed". Alle andere aanwe
zige senatoren sprongen ook op,
trokken hun broeken tot de
knieèn op en schreeuwden met
hem mee: „Er zit een muis onder
het bed... Haal meteen de bestrij
dingsdienst". Het Witte Huis
voelde zich erg in verlegenheid
gebracht. Dat was geen muis, zei
het Witte Huis, het was een Sow-
jet-gevechtsbrigade van mis
schien wel 3000 man. Sterker
nog: die zat daar al erg lang. „Mis
schien wel 17 jaar", aldus be
schreef de Amerikaanse colum
nist Russell Baker vorige week
de plotselinge opwinding over de
Russische aanwezigheid op Cu
ba.
Deze was namelijk begonnen met
een persconferentie van de voor
zitter van de senaatscommissie
voor buitenlandse zaken in Was
hington, Frank Church, op 30 au
gustus jj.. Die datum leek niet
toevallig gekozen: het was de dag
voordat in Havanna de ministers
van de niet-gebonden landen bij
eenkwamen, als voorbereiding
op de topconferentie later die
week.
Degenen die de zaak aan de orde
stelden, hoopten kennelijk het
verloop van die bijeenkomst te
beïnvloeden door nog eens de
aandacht te vestigen op de nauwe
banden van het gastland met
Moskou. Maar dat was weinig
nieuws. Toegegeven: de Cuba
nen deden wat gegeneerd over de
beschuldiging. Ik was naar hun
hoofdstad vertrokken, enkele
uren voordat de beschuldiging
bekend werd gemaakt ze deden
alles om haar voor ons verborgen
te houden. En maakten slechts
toespelingen op „valse ver
dachtmakingen" die alleen te be
grijpen waren voor degenen die
luisterden naar buitenlandse ra
diostations of spraken met wat la
ter aangekomen journalisten.
Door
Jaap van Ginneken
Toch deden de Cubanen verder
weinig moeite om hun verbon
denheid met het Kremlin te ver
bergen. Dat begon al met de uit
wijzing van de NOS-radiomede-
werker Dick Verkijk die zich bij
mijn weten niet eerder met land
en bevolking had beziggehou
den, maar slechts met dissiden
ten in Tsjechoslowakije en elders
in Oost-Europa. Het werd verder
onderstreept door de grote
plaatsruimte die de persbulletins
van Prensa Latina en het par
tijblad Granma elke dag inruim
den voor de Tass-berichten over
het „Chinees expansionis-
Het bleek ook uit het feit dat onze
satellietverbindingen met het
Westen de helft van de keren ge
stoord waren (door „sabotage van
het Amerikaans imperialisme" zo
wist men te melden), terwijl die
met het Oostblok vlekkeloos
verliepen. Zelfs in het nachtleven
treft men bars met weinig ver
lokkende namen aan als Praag en
Wolga. Op het moment dat alle
correspondenten vast bleven zit
ten omdat een cycloon het bur
gervliegveld van Havana had
doen onderlopen, konden Russi
sche vliegtuigen met sportploe
gen nog steeds landen op de mili
taire basis San Antonio op 50 ki
lometer ten zuidwesten van de
hoofdstad. Veel van de smakelo
ze souvenirs die de toeristenwin
kels aanbieden, zijn van Oosteu-
ropese makelij.
Het leukste was nog een plastic
zakje met blank zand van de
„Playa Giron" dat vorig jaar als
speciaal aandenken is vervaar
digd voor de deelnemers aan het
(bij ons vaak als „crypto-com-
munistische" aangemerkte) we-
reldjeugdfestival. Het is namelijk
'GOES (ANP) - Zeeland kan de
jacht op zijn panter weer herope-
j nen. Het dier veroorzaakte enkele
weken geleden nogal wat con
sternatie door zijn verschijning in
een recreatiegebied op Noord-
Beveland aan het Veer se meer.
Uitgebreide zoekacties leverden
toen echter niets op en het zoeken
door onder meer de groep veld
politie van de rijkspolitie in Zee
land werd gestaakt.
Deze week dook de panter weer op,
maar nu op Zuid-Beveland in
Wolphaartsdijk, waar hij door
Gracie Fields
(81) overleden
CAPRI (Reuter) - De Britse variété
artieste Gracie Fields is gister
morgen zeer onverwacht in haar
huis op het Italiaanse eiland Ca
pri gestorven. Zij is 81 jaar ge
worden.
Gracie Fields werd in 1898 geboren
te Rochdale in Noord-Engeland.
Zij debuteerde in de revue "Yes, I
think so". In de Tweede Wereld
oorlog verwierf zij grote popula
riteit, vooral met haar onsterfelij
ke lied "Sally". Later heeft zij ook
voor de film gespeeld.
een boer en diens vrouw werd ge
zien op het land. Het dier moet
het Veerse meer zijn overge
zwommen want zeilers hebben
hem ook al gezien op een van de
recreatie-eilanden in het meer
Woensdag kwam een inwoonster
uit Lewedorp nabij Goes tijdens
het uitlaten van haar hond oog in
oog met de panter te staan. 'Een
prachtbeest was het', vertelt me
vrouw D.C. Driedijk. Hij zat aan
de overkant van de sloot waar
langs ik liep in de zon. Hij glansde
prachtig en zag er heel gezond uit.
Eerst dacht ik dat het een uit zijn
krachten gegroeide reuzekater
was, omdat je hier toch geen pan
ter verwacht, maar toen ik hoorde
dat er in Zeeland een panter ge
signaleerd was, heb ik meteen de
politie gebeld'
Volgens de politie van Goes is het
onbegonnen werk om in een der
gelijk uitgebreid gebied als Zuid-
Beveland naar het dier te gaan
zoeken. De recreatieterreinen
zijn nu allemaal verlaten en het
dier vindt eten genoeg, want er
loopt hier heel wat wild rond. Na
tuurlijk wordt er naar de panter
uitgekeken, maar echte zoekac
ties leveren pas wat op als de eer
ste sneeuw is gevallen. Dan ver
raadt het dier zichzelf, aldus de
Goese politie.
op dat strand bij de roemruchte
Varkensbaai dat het allemaal be
gonnen is.
Precies 20 jaar geleden hadden de
gebaarde guerrillero's onder lei
ding van Castro de dictator Batis
ta verdreven, en waren begonnen
met het uitvoeren van hervor
mingen die al snel stuitten op
Amerikaans verzet. Binnen twee
jaar bewapende de CIA een leger
tje van een duizendtal anti-Cas
tristen, die een mislukte invasie
uitvoerden.
De revolutionairen wendden zich
daarop om bescherming tot de
De afhankelijkheid van de Sowjet-
Unie groeide. Men ging steeds
zwaarder op de Oosteuropese
economische gemeenschap Co
mecon steunen, en het aantal
Russische burgertechnici nam
toe tot zeven- a achtduizend. Aan
het eind van 1970 was er opnieuw
een incident, toen de Republi
keinse president Nixon de Sow
jet-Unie ervan beschuldigde
Cubaanse instemming een
derzeebootbasis aan te leggen bij
Cien Fuegos (en daarbij voor het
gemak vergat dat de Verenigde
Staten zelf tégen de wil van de
Cubanen op grond van een oud
verdrag nog steeds
Laos - een half jaar later gevolgd
door Castro's eerste interventie
in Afrika. Inmiddels is bekend
gemaakt dat de CIA in die tijd op
Cuba al de eerste verwijzingen
naar een Russische brigade op
ving. Deze middelgrote zelfstan
dige eenheden zijn in het Rode
Leger een vrij zeldzame organisa
tievorm: er staat er slechts een in
Oost-Berlijn en een in Oost-
Duitsland (tegenover de NAVO-
strijdkrachten), een in Mongolië
(aan de grens van China), en een
op het Siberische schiereiland
Kamchatkan (ten noorden van
Japan en ten westen van Alas
ka).
NEW YORK (UPI) - De Ameri
kaanse en de Russische mi
nister van buitenlandse za
ken, Vance en Gromiko, heb
ben gisteren in New York een
nieuw gesprek van ruim drie
uur gehad over de zaak van de
Russische gevechtstroepen
op Cuba. Ook dit gesprek le
verde niets op.
Beide ministers omschreven
het onderhoud na afloop als
"ernstig" en zeiden dat zij
geen plan hadden voor nieu
we gesprekken.
Het eerste onderhoud van beide
ministers had maandag plaats
en dat was ruim de helft kor
ter geweest. Nu zijn de Rus
sen en Amerikanen zeven
keer over de kwestie samen
gekomen. De eerste vijf ge
sprekken werden voor de
Sowjet-Unie gevoerd door
haar ambassadeur in Was
hington, Dobrinin.
President Jimmy Carter heeft
gisteravond een zitting van
zijn nationale veiligheidsraad
voorgezeten naar aanleiding
van de kwestie van de aanwe
zigheid van Russische ge
vechtseenheden op Cuba.
De raad hoorde een verslag van
minister Vance aan, over zijn
laatste ontmoeting met zijn
Russische collega Andrei
Gromiko over de kwestie.
De zitting in het Witte Huis
werd bijgewoond door vice-
president Walter Mondale,
minister van defensie Harold
Brown, adviseur voor de na
tionale Veiligheid Zbigniev
Brzezinski en directeur
Stansfield Turner van de CI A.
Volgens een officiële woord
voerder in Washington was er
geen sprake van een crisis
sfeer, maar 'is er wel een
probleem'
Vance en Gromiko. zo was
journalisten opgevallen, had
den er na hun onderhoud van
meer dan drie uur grauw uit
gezien.
Sowjet-Unie, die hen atoomra
ketten stuurde. President Ken
nedy kreeg er lucht van. Hij be
loofde dat hij geen nieuwe avon
turen tegen het regime zou steu
nen. als Chroesjtsjov hen weg
haalde. Tot grote ergernis van
ministers zoals Che Guevara,
ging deze laatste daarop in. En in
de zestiger jaren hoorde ik bij
mijn eerste bezoek aan het eiland
dan ook nog het hatelijke volks
rijmpje zingen: Nikita Nikita, lo
que se da, no se quita (wat je ge
geven hebt, moet je niet meer te
rugnemen)! Er bleven overigens
nog zo'n 1500 tot 2000 militaire
adviseurs achter, en mensen als
defensie-minister McNamara, de
Democratische president Ken
nedy en de later Republikeinse
vice-president Rockefeller be
stempelden deze toen al in het
openbaar als ..gevechtstroe
pen"
De bouw zou zijn gestart, maar eni
ge tijd later begon Moskou eigen
onderzeeboten te leveren aan
Havana, die bij een eventueel
conflict even effectief zouden zijn
- bijvoorbeeld bij het leggen van
mijnenvelden om vitale bevoor
radingsroutes af te sniiden.
Het daarop volgende jaar leken bij
mijn tweede bezoek de Russiche
adviseurs en technici al alom te
genwoordig: in elk geval in de
grote hotels, die plotseling de
charmes van de Slavische keu
ken bleken te hebben ontdekt.
Het Pentagon had het echter te
druk met de oorlog in Indochina,
om zich bezig te houden met het
vreedzame Cuba. Dat veranderde
pas na de omwentelingen van
1975 in Cambodja, Vietnam en
De redenen om een deel van de
Sowjet-militairen in een derge
lijke brigade te reorganiseren
kunnen veelvoudig zijn geweest.
Wellicht wilden de Cubanen niet
dat ze verspreid werden over hun
eigen leger, en wilden de Russen
juist een compleet trainings
voorbeeld geven van hoe hun
eenheden gestructureerd zijn en
functioneren. De Cubaanse bri
gades in Angola en later in Ethio
pië bleken namelijk volledig op
dit model gebaseerd, terwijl ze
ook elders steeds meer met
soortgelijke Warschau Pact-een
heden gingen samenwerken.
Een tweede reden zou kunnen zijn
geweest het opvullen van het gat
dat door de afwezigheid van de
Cubaanse interventietroepen
naar Afrika viel in de eigen ver
dediging, en vooral het geven van
een veiligheidsgarantie tegen-
Een derde reden zou kunnen zijn
geweest het opleiden van een ei
gen Russische interventie-een
heid voor taken in de tropen, met
name elders in Latijns-Amerika.
Neutralisten zoals destijds in Pe
ru of progressieven zoals destijds
in Chili, revolutionairen in Nica
ragua of strevers naar de terug
gave van bezet gebied zoals de
Panamakanaal-zone. zouden
vroeg of laat een defensieverdrag
met de Sowjet-Unie tegen de
Verenigde Staten kunnen willen
sluiten - en men wilde daarvoor
gereed zijn.
Het is natuurlijk met name over de
ze laatste mogelijkheid dat de
Amerikanen ongerust zijn: hun
Monroe-doctrine staat geen mili
taire aanwezigheid van anderen
op het westlijk halfrond toe.
Washington voegde daar nog aan
toe dat de brigade Castro zou
kunnen beschermen tegen dissi
denten. maar dat lijkt wat ver ge
zocht de 190.000 Cubaanse mili
tairen zijn mans genoeg om dat
zelf te doen.
Dat bleek ook ditmaal nogeens: de
hele weg van het Conventiepaleis
naar het stadscentrum werd
voortdurend zwaar bewaakt, in
de blokken met de grote hotels
stond letterlijk op elk kruispunt
een politieagent, in het radio- en
televisiegebouw waren er bij de
hoofdingang, in de liften en op
elke etage mannen en vrouwen
met een armband van de militia
te zien.
Ondertussen zag het Witte Huis
kennelijk door de bomen het bos
niet meer, en had tot voor kort
geen duidelijk beeld van de ware
aard en omvang van de Russische
aanwezigheid op Cuba. Toch kan
men sinds het voorjaar van 1977
even buiten Havana een manne
ren monument aantreffen,
waarin met gouden letters de
namen staan gegrift van 62 Sow-
jet-soldaten die sinds 1962 hun
leven voor Cuba gegeven heb
ben. Gaat het slechts om slachtof
fers van auto- en vliegtuigonge
lukken?
Sinds het najaar van 1978 zijn op de
Cubaanse vliegvelden ook 50
moderne MIG-23's te zien, die in
beginsel kernwapens kunnen
vervoeren. Een CIA-agent slaag
de erin schijnbaar toevallig een
vriend voor een van deze toestel
len te fotograferen. Uit een gede
tailleerde analyse bleek dat ze
niet voor nucleair gebruik zijn
aangepast. Maar toch liet Carter
de verkenningsvluchten van zijn
eigen SR-71 hervatten, die hij
eerder als een gebaar van goede
wil had afgelast.
Daarbij bleek dat de Russen bezig
waren een ultramoderne afluis-
terpost te bouwen. Als je vanuit
de hoofdstad de trein neemt naar
het westen, kom je na 80 kilome
ter bij de betreffende plaats: Los
Palacios. Even daarbuiten zy n op
een groene heuvelrug, afgezet
met prikkeldraad, allerlei anten
nes en radarschermen te zien -
gericht naar de kust van de Ver
enigde Staten (Miami ligt slechts
90 mijl van Havana). Net als de
Amerikaanse luisterposten in
Nobrwegen. West-Duitsland,
Turkije en Japan is die bedoeld
om telefoon en radioverkeer bij
de tegenstander te onderschep
pen en met behulp van compu
ters te analyseren.
Ook in dit geval is het terrein ver
boden voor plaatselijke militai
ren. en wordt bewaakt door eigen
Russisch personeel. Om precies
te zijn: door de eerder genoemde
Russiche brigade, die even ver
derop is gelegerd. In juni zou Car
ter bij de topontmoeting met
Brezjnjev in Wenen zijn onge
rustheid over deze nieuwe in
stallatie hebben geuit, maar
sindsdien gaat de voltooiing er
van gewoon door.
Op datzelfde moment kwamen ech
ter de eerste resultaten binnen
van een speciale her-evaluatie
van de Russische aanwezigheid,
die de president had gevraagd
aan de vier resterende Cuba-des-
kundigen van de CIA, en vooral
aan die ene van het veel geheime-
re en grotere NSA; het National
Surveillance Agency, dat zich be
zighoudt met elektronische spio
nage. Op grond van menselijke
inlichtingen en luchtfoto's kwa
men zij tot de conclusie dat zij de
reorganisatie van de Russische
troepen eerder over het hoofd
hadden gezien, die maakte dat de
Sowjet-Unie nu over een zelf
standige gevechtsbrigade op het
eiland beschikte.
De rest van het verhaal is bekend.
Senatoren met verkiezings
problemen besloten de zaak zo
hard mogelijk naar buiten te
brengen, de Amerikaanse rege
ring kon toen niet meer ach
terblijven en Cuba haalde op
nieuw alle voorpagina's, als mo
gelijke nieuwe brandhaard en als
muis, die nog wel een wereldpoli
tiek staartje kan krijgen.
CS: t
De bruidsjapon uit de collectie van Frank Govers
AMSTERDAM - Eigenlijk zou bij dit verslag van de presentatie van
de herst- en wintermode van ontwerper Frank Govers een kleu
renfoto moeten worden afgedrukt: het combineren van stoffen
met kleine kleurverschillen of juist met felle contrasten tot een
schitterend geheel is een van zijn belangrijke kwaliteiten.
Govers heeft zich deze winter door de Chinese volkskleding laten
inspireren, die hij met Nederlandse stoffen gestalte gaf. Voor
ideeën voor de avondkleding had hij de Chinese opera enkele
keren bezocht.
Naarmate de show verstreek, werden kleuren en vormgeving zwie
riger. Govers' werk munt altijd uit door feestelijkheid, en bij de
ingehouden mantelpakkenstijl die deze winter opgeld doet, en
waaraan ook Govers zich niet heeft weten te onttrekken, heeft hy
die feestelijkheid maar nauwelijks weten te onderdrukken: de
glans en glitter die hy erin verwerkte, was $oms wat veel van het
goede.
H ij heeft zich echter n iet tot strenge mantelpakken beperkt, en toen
de zwierige klokrokken, plissé- en plooirokken op het toneel
verschenen, kwam zijn werk dan ook beter tot zijn recht.
Vooral zwart en verschillende tinten rood en paars, maar in de
avondkleding ook andere kleuren, waren tot schitterende com
binaties verwerkt in pakjes en jurken, met veelal voor en achter
een extra versierde schouderpas, met punthoedjes, met stoffen of
leren ceintuurs en wijde rokken.
Met de rokken waren allerlei grapjes uitgehaald, zoals dubbele
rokken van ongelijke lengte of drie-, vierdubbele plooipartyen in
het voorpand. Onder de jurken, maar ook onder kortere jakken,
werden wijde broeken met een boordje net boven de enkel ge
dragen.
Vossebontjes zorgden bij tal van ontwerpen voor een extra snufje
voornaamheid. Jassen waren ervan allerlei model: recht of klok
kend vanuit de schouder of vanuit de taille, en vaak even korter
dan de eronder gedragen rok of jurk, die de knie net bedekte.
NEL VAN BEMMEL
ADVERTENTIE
VOORSCHOTEN - De harpavond
in Duivenvoorde door Emily
Boedijn-Heyers en Edward Wit-
senburg (eertijds eerste harpist
Residentie Orkest) leek de volle
zaal te hebben betoverd. Zo voelt
men zich, de klank alleen al als
verschijnsel biologeert, en dan
nog de vakmanshand (en voet).
Witsenburg weet wie hij koos om
mee te duetteren. En in één ('t
laatste) stuk dacht ik: duelleren,
schijnduelleren uit liefde. Wat de
ene zegt, retourneert prompt de
andere, de een sopraan-hoog, de
ander tenor-laag. Een, als bij Vi
valdi, unisono vertrokken' spel.
"Zwei Seelen, ein Gedanke". Ik
vond dat een originele vondst,
terwijl de muziek zelf (Welsh
Duels van Joh. Thomas) bij ge
heel citaat is a la Schubert en
daarna. Op de dubbelpedaalharp
van vandaag zonder te module
ren naar andere toonaarden.
Daartegenover het allereerste en
alleroudste: Para discanto van
Enriquez de Valderabano. van
half 16de eeuw. zonder pedalen. -
die pas rond 1800 door Erard ter
beschikking stonden. Ook hier
een schermutselen met weder
zijds dezelfde gegevens, zich
voortwentelend met minimale
verschuivingen: edele, ruime,
veroverende klank.
Tussen dit begin en dit beëindigen
een harplandpanorama. dat qua
spelkwaliteit en variëteit in aan
zienlijke mate bleef voldoen.
Deels te ongemakkelijk om met
namen en toelichting te volgen.
Enkele bekende namen waren
vermeld: Fauré allereerst (Im-
promptie opus 86, solo door
Emily). Wie de innige harpsolo's
van zijn Reguiem kent, weet hoe
hij de harpziel verkende.
Van Christian Bach kwam in een
paar sonatedelen een veel opener
kloktoonklank, bijzonder onder
houdend. Een Sonate in c (solo
Emily) van de Beethoven-voor-
loper Dussek kreeg niet helemaal
de make up mee. die zij voor de
openbaarheid wel behoeft.
Steel (staalfabriek) van Salzedo,
Amerikaans Zeer voor
naam daarentegen klinkt de Ele
gische Dans uit 1950 (Pour le
Tombeau d'Orphée) van Marius
Flothuis, puur muzikaal gedacht
(solo door Witsenburg) en uit
gaand van het oereigene van het
instrument.
KEES VERHOEF
Ted de Braak
opgenomen
HILVERSUM (GPD) - Showman
Ted de Braak is in het Hilversum-
se RK ziekenhuis opgenomen
nadat hij tijdens een televisiere
petitie in het NOS-complex on
wel was geworden. Volgens de
eerste berichten is Ted tegen de
vlakte gegaan door een combina
tie van een voedselvergiftiging en
een opkomende griep.
Dat leest u deze week in Panorama en verder nog:
Wat hebben Piet Bambergen, Anita Meijer, Barry Hughes en
G.B.J. Hiltermann gemeen?
Hoe en waarom trouwen buitenlanders met hen totaal onbekende
Nederlandse vrouwen.
Abortus, wat doet het de vrouw die het ondergaat.
De fantastische dromen van een naaktmodel
Schokkende foto's van een opleidingsschool voor Palestijnse
vrijheidsstrijdertjesvan 12 iaar en ouder.
