Diploma
Cafébedrijf.
Moezorewa
akkoord met
Brits plan
Fransen en Westduitsers:
uitstel rivierenverdrag
Verdubbeling van
kernwapenmacht
van Frankrijk
©Uh
Nieuwe onthullingen in
voorlichtingsschandaal
Einde rijk Bokassa
P /buitenland
Over nieuwe grondwet
Deskundigen voor
gebruik plutonium
Bezuiniging op personeel
SATERDAG 22 SEPTEMBER 1979
BERN (GPD) - De Westduitsers en
Fransen vertragen volgens de
Nederlandse parlementariër P.
Stoffelen, bewust de onderteke
ning van het internationale rivie
renverdrag. Het verdrag lag in
1974 reeds voor ondertekening
gereed, maar volgens Stoffelen
proberen vooral de Westduitsers
vanwege de grote economische
belangen, de zaak op de lange
baan te schuiven.
Stoffelen heeft gisteren tijdens de
Europese ministersconferentie
voor het natuurlijk leefmilieu in
Bern gezegd, dat nu bij miljoenen
Europeanen het geduld op-
Het internationale rivierenverdrag
gaat veel verder dan het Rijnver
drag, waarbij alleen de Rijnstaten
zijn betrokken. Het rivierenver
drag omvat alle internationale
wateren in Europa, alsmede alle
hierin voorkomende verontrei
nigingen.
Moezorewa zei dat de boycot, nu
het grondwetsvoorstel was aan
vaard, juridisch noch op morele
i gronden kon of mocht worden
gehandhaafd. Hij zei verder dat
zijn delegatie van 12 man een ge
heime stemming had gehouden
over de Britse voorstellen en dat
deze waren aangenomen met 11
tegen 1 stem. Aangenomen moet
worden dat de voormalige blanke
premier Ian Smith de tegen
stemmer was.
De bisschop, die zijn verklaring
persoonlijk voorlas in het pers
centrum, werd vergezeld door
twee delegatieleden - een zwart,
een blank. Het Britse ministerie
van buitenlandse zaken werd pas
een uur van tevoren een samen
vatting van de verklaring ter
hand gesteld, maar daarin werd
geen gewag gemaakt van Moezo-
rewa's eis om de boycot op te hef
fen.
Hieruit kan opgemaakt worden dat
Moezorewa zijn „eis" voorname
lijk bedoeld heeft als consumptie
voor zijn thuisfront in Rhodesië,
maar dat hij ten aanzien van de
Britse regering bereid is een
minder straffe'lijn te volgen bij de
onderhandelingen die de vol
gende week worden voortge
zet.
De zegsman voor de Britse onder
handelingsdelegatie gaf na Moe-
zorewa's verklaring een voor
zichtig gestelde officiële reactie
Hij zei dat Moezorewa's aanvaar
ding van de algemene principes
van de nieuwe grondwet werd
verwelkomd, dat het een belang-
(Van onze correspondent)
Het macabere spel heeft zich her
haald: op nieuwjaarsdag 1966
werd staatspresident David Dac-
ko door zijn neef, luitenant-kolo
nel Jean Bedel Bokassa, van zijn
macht ontheven. Dacko was toen
vijfeneenhalf jaar aan het bewind
en de jongste president in Afrika.
Thans is Dacko opnieuw in de
hoofdstad Bangui aan de macht.
In het Centraal-Afrikaanse Kei
zerrijk vond een staatsgreep
plaats, die naar alle waarschijn
lijkheid een einde maakte aan het
terreurregimë van keizer Jean
Bedel Bokassa. Volgens de laat
ste berichten zou hij naar Libië
zijn gevlucht, dat blijkbaar een
verzamelplaats voor ex-dictators
wordt Bokassa's vriend en voor-
Stoffelen stelde tijdens een bijeen
komst van parlementariërs met
de landendelegaties de kwestie
aan de orde. „Het is een droeve
zaak", aldus Stoffelen. „De Fran
sen en Westduitsers ondernemen
bewust vertragingsacties". Hij
kreeg onverwacht steun van de
hier zeer gerespecteerde confe
rentievoorzitter, de Zwitserse
president Huerlimann. Deze zei
blij te zijn met de vragen van
rijke stap vooruit betekende en
hij prees de constructieve hou
ding van de onderhandelaars uit
Salisbury. Maar hij onderstreepte
eveneens dat het de doelstelling
van de Britse regering bleef om
niet alleen een nieuwe grondwet
te krijgen voor Rhodesië maar
ook een beëindiging van de oor
log, en een juiste regeringstruc
tuur voor het nieuwe land.
De zegsman van het Patriottisch
Front (PF) kwam echter meteen
met een koude douche. Hij zei dat
dat Moezorewa in een sprook
jesland scheen te leven. „De oor
log zal doorgaan totdat ook het
PF akkoord gaat met de Britse
voorstellen. Als hij (Moezorewa)
dat niet begrijpt, dan begrijpt hij
niets. Welke overeenkomst dan
ook bereikt mag worden, het is
een doodgeboren kind totdat er
overeenstemming bereikt is over
de uitwerking van de details
Moezorewa weet dat hij niet meer
is dan een marionet. Er kan geen
sprake zijn van een wettelijke er
kenning van Rhodesië totdat het
Patriottisch Front heeft inge
stemd. Aan onze kant zal het niet
aan geduld ontbreken, tijd is
geen factor"
Naar het zich nu laat aanzien wer
ken het Patriottisch Front en de
Moezorewa-delegatie wel naar
een vergelijk toe, maar van te
genovergestelde richtingen. Het
Patriottisch Front wil eerst de de
tails van de grondwet vastleggen
voordat het die kan aanvaarden.
Moezorewa heeft de grondwet
geaccepteerd en wil nu over de
details gaan praten.
beeld veldmaarschalk Idi Amin
wacht daar reeds op hem.
Jean Bedel Bokassa begon zijn
nieuwe taak in 1966 op typische
wijze. Hij liet als eerste de ambas
sade van China sluiten, alle offi
cieren van het leger - waarvan hij
zelf „Central African Chief of Ge
neral Staff' was - arresteren en
terechtstellen Het was het jaar
van de coups d'états in Afrika. In
de vroegere Belgische Congo had
generaal Joseph Desiree Mobutu
de macht overgenomen. Daarna
volgde Dahomey (thans Benin),
dan de Centraal-Afrikaanse Re
publiek en uiteindelijk Opper-
volta.
De wereld werd voor het eerst at
tent op de vroegere Franse offi
cier, die ook in Indo-China had
gevochten, in 1972. De nieuwe
president bezocht samen met zijn
kabinet de gevangenis in Bangui.
Verscheidene dieven werden
daar onder leiding van Bokassa
met de zweep gestraft. Vier van
hen waren daarna dood. Op 4 de
cember 1977 bereikte Bokassa
het hoogtepunt van zijn carrière.
Meer dan 2000 gasten waren ge
tuige toen hij zichzelf tot keizer
Bokassa I van een der armste
landen der wereld kroonde. De
kroon had 2000 diamanten, de
troon was 2,2 meter hoog en de
Stoffelen en dacht uit naam van
alle aanwezigen te kunnen spre
ken wanneer hij de Westduitsers
en Fransen verzocht zich voor
ondertekening van het verdrag
gereed te maken.
,De Westduitsers willen het de
EEG nog eens laten passeren om
een nieuw compromis te berei
ken. Het is met de regeling voor
het gebruik van pesticiden al niet
PRETORIA (GPD) - Het Zuidafn-
kaanse ministerie van voorlich
ting was in de periode 1976-77
betrokken bij ruim honderd ge
heime projecten. Dit werd giste
ren bekend toen de boekhouder
van het betrokken departement,
Abraham Fourie, als eerste ge
tuige in het proces tegen dr
Eschel Rhoodie voor de recht
bank in Pretoria verscheen.
Rhoodie de voormalig secretaris
generaal van het ministerie van
voorlichting, wordt van bedrog
en-of diefstal beschuldigd. Hij is
WENEN (Reuter) - Internationale
deskundigen hebben voorzichtig
gepleit voor het gebruik in enkele
landen van plutonium in snelle-
kweekreactors. Dit is gisteren in
diplomatieke kringen in Wenen
De aanbeveling, gedaan in een
vrijwel voltooid rapport, bete
kent een tegenslag voor de Ver
enigde Staten die tegenstander
zijn van het winnen van pluto
nium uit gebruikte kernbrand
stof, omdat plutonium ook voor
kernbommen kan worden ge
bruikt. Een door Washington af
gekondigd verbod om in eigen
land op die manier plutonium te
verkrijgen, geldt ook voor de lan
den die voor hun kernindustrie
afhankelijk zijn van de technolo-
gouden koets, getrokken door
grijze appelschimmels, werd per
vliegtuig uit Frankrijk naar Ban
gui gebracht. Het gehele „spec-
takel" kostte meer dan vijftig
miljoen gulden. De vroegere ko
loniale mogendheid - Frankrijk -
betaalde.
Jean Bedel Bokassa is de neef van
de oprichter van de Centraal-
Afrikaanse Republiek. Barthz-
lemy Boganda, die tijdens een
vliegramp om het leven kwam.
Bokassa's vader was een stam
hoofd, die werd vermoord toen
de jongen pas zes jaar oud was.
Bokassa's moeder pleegde daar
na zelfmoord.
Jean Bedel werd op 22 februari
1921 in Bobangui, vijftig kilome
ter van de hoofdstad, geboren en
bezocht een missieschool. Hij
studeerde later in Brazzaville,
werd soldaat in de „Vrije Franse
Strijdkrachten" van generaal de
Gaulle en vocht op verschillende
oorlogstonelen. Hij had minstens
twaalf Franse onderscheidingen
gekregen.
Het Centraal-Afrikaanse Keizerrijk
behoorde oorspronkelijk tot de
Franse gebieden van Equatoriaal
Afrika. Het gebied had de naam
Oubangui-Chari. Barthclemy
Boganda, een vroegere priester,
anders. Reeds in 1971 stelde een
commissie hiervoor de gedrags
regels op. Ook deze zijn nog niet
ondertekend, omdat de West
duitsers een vertragingspolitiek
toepassen", aldus Stoffelen, die
eveneens informeerde wat er met
deze zaak concreet is gedaan.
,De Westduitsers willen ook hierbij
de EEG betrekken als het li
chaam, waar een nieuw compro
mis moet worden bereikt over de
de sleutelfiguur in het schandaal
van het verstrekken van geheime
regeringsfondsen om het beeld
van Zuid-Afrika in het buiten
land te verbeteren. Rhoodie zou
gemanipuleerd hebben met zo'n
200 miljoen gulden. Aan dit be
drag zou hij ongeveer 200.000
gulden onttrokken hebben voor
persoonlijke doeleinden. Eschel
Rhoodie zei gisteren dat hij on
schuldig is. De aanklacht bevat
naar zijn mening verkeerde
conclusies.
Abraham Fourie onthulde het be-
gie en de levering van splijtstof
van de VS.
Het rapport vormt de neerslag van
een studie waaraan 500 experts
uit 50 landen hebben deelgeno
men. De bevindingen zijn inmid
dels ter kennis van de betrokken
regeringen gebracht, waarna in
november het rapport officieel
zal worden afgerond.
Volgens genoemde kringen in We
nen zijn de deskundigen tot de
conclusie gekomen, dat het op
werken van kernbrandstof om er
plutonium uit te winnen, ge
rechtvaardigd is in sterk geïndus
trialiseerde landen met uitge
breide programs voor kernener
gie. Er moet wel toezicht op ko
men door een internationaal bu-
was feitelijk de eerste president
toen het land op 13 augustus 1960
onafhankelijk werd. Het behoor
de toen al twee jaar lang, met de
staten Gaboen, Congo-Brazza
ville en Tsjaad tot de Franse
Communauté. Na de dood van
Boganda werd de 30-jarige David
Dacko president. Hij zocht con
tact met Rood-China, maar had
enorme economische moeilijk
heden in eigen land en met de
groeiende corruptie van zijn mi
nisters.
Na de coup d'état van Jean Bedel
Bokassa in 1966 werd hij een
tijdlang onder huisarrest gesteld,
maar zijn relaties met de nieuwe
president en latere keizer bleven
goed. In oktober 1976 bezocht
kolonel Gadhaffi van Libië voor
het eerst Bangui. Bokassa werd
moslem en nam de naam Sallah
Eddine Ahmed aan. Enkele
maanden later veranderde hij
echter weer van opvatting en
bleef katholiek.
Bokassa's loopbaan als keizer liep
ten einde toen begin van dit jaar
bekend werd dat soldaten in zijn
opdracht in de Ngaragba-gevan-
genis in Bangui honderd school
kinderen met bajonetten hadden
vermoord. De kinderen werden
na onlusten in januari gearres
teerd en later op beestachtige
wijze gedood. Ooggetuigen zei
den dat men de gehele nacht door
in de bijlagen op te voeren che
mische stoffen. De 21 landen van
de Raad van Europa zijn het in de
commissie met elkaar eens ge
worden. Wat hier gebeurt, is fa
taal tfoor Europa: de EEG wordt
gebruikt als een wapen tegen ge
heel Europa. Als 21 landen, waar
onder de EEG-landen, het met
elkaar eens zijn, waarom dan een
pesticidenregeling verwijzen
naar de EEG, waartoe de negen
landen behoren, die via de Raad
van Europa reeds overeenstem
ming hebben bereikt", aldus
Stoffelen.
Vermoedelijk komt het gehele
pakket - rivierenverdrag en pes
ticidenregeling - in de oktober-
zitting van de Raad van Europa
opnieuw aan de orde. Stoffelen
wil die gelegenheid niet onbenut
laten om de Westduitsers en
Fransen opnieuw te attaque-
staan van een operatie die ten
doel had de joodse opinie zowel
in Israël als in Zuid-Afrika ten
gunste van de regering in Preto
ria te doen houden. Rhoodie
hoefde het geld voor veel projec
ten niet te verantwoorden. Alleen
wanneer het om bedragen van
rond de 100.000 rand (240.000
gulden) ging moest het hoofd van
de staatsveiligheidsdienst wor
den ingeschakeld.
Dr. Connie Mulder, de vroegere
minister van inlichting, heeft
vrijdag de zitting bijgewoond. Hij
bezocht dr. Rhoodie, begroette
hem bijzonder vriendelijk en
wisselde enkele woorden met
hem. Dr. Mulder, die door het in
formatieschandaal gedwongen
was af te treden, verklaarde dat
hij thans wil vaststellen of in de
zaak tegen Rhoodie inderdaad de
waarheid wordt gesproken.
De eerste getuige, de zogenaamde
senior-rekenmeester van het de
partement, Abraham Fourie, ver
telde een reeks boekhoudtechnis
che details over betalingen en
overmakingen van gelden. Hij zei
dat reeds in april 1974 het aantal
geheime projecten bij het depar
tement zo was toegenomen dat
daarvoor een speciale post moest
worden geschapen. Fourie werd
benoemd als de enige controleur
van deze geheime fondsen.
Het laatste onderdeel van het ge
sprek vrijdag betrof het bedrag
van de 33.000 rand die dr.
Rhoodie gebruikt zou hebben
voor het kopen van een apparte
ment in Plettenbergbaai aan de
Indische Oceaan.
Het proces wordt maandag voort
gezet en zal vermoedelijk tot ein
de van de volgende week du-
Dacko
het gillen en schreeuwen der
kinderen in de gevangenis had
gehoord. Zij waren tussen 8 en 16
jaar oud en hadden geweigerd
schooluniformen te dragen.
Van dit ogenblik af voorspelde men
in Parijs dat keizer Bokassa I het
slachtoffer van een staatsgreep
zou worden. Frankrijk, dat tot
nog toe de vroegere Franse offi
cier had gesteund, nam een kriti
sche houding aan en was niet
meer bereid Bokassa onvoor
waardelijk te steunen. De staats
greep van David Dacko maakt
een einde aan het bewind van een
der meest twijfelachtige figuren
in de moderne Afrikaanse ge
schiedenis.
KARL BREYER
PARIJS (GPD) - De Franse kern
wapenmacht zal over twee jaar
verdubbeld en in de jaren '90 ver
viervoudigd zijn, zo blijkt uit een
defensierapport dat de Franse
regering aan het parlement heeft
aangeboden. Het zal 2 oktober ter
discussie komen. Uit het rapport
valt verder te lezen dat de Fran
sen de solidariteit met hun bond
genoten zullen handhaven. Er is
echter geen sprake van een
Frans-Duitse nucleaire samen
werking, zoals die kort geleden
door de admiraals Buis en San-
guinetti werd voorgesteld.
Uit het defensiestuk valt af te lei
den dat een aantal plannen ter
uitbreiding en versterking van de
Franse strijdkrachten in de af
gelopen twee jaar tussen wal en
schip zijn komen te vallen. Aan
de andere kant zal een krachtige
uitbreiding van de atoombewa
pening ertoe moeten voeren dat
Frankrijk „kwalitatief op het
zelfde kernmachtniveau komt te
verkeren als de Verenigde Staten
en de Sowjet-Unie"
Nieuw systeem
De atoombewapening waarover de
Franse strijdkrachten beschik
ken, is verdeeld over zee-, lucht
en landmacht. De Franse marine
beschikt op het ogenblik over
vier atoomonderzeeboten, die
werden uitgerust met zestien
nucleaire raketten voorzien van
een zogenaamde M2-kop. Een
vijfde onderzecer wordt dit jaar
in dienst gesteld. Deze wordt net
als zijn voorgangers uitgerust
met de verder ontwikkelde M20-
kop. Een zesde onderzeeboot - de
Inflexible - zal in '85 van stapel
lopen met een geheel nieuw
nucleair wapensysteem: de M4,
in technisch jargon „multiple in
dependant re-entry vehicle" ge
noemd.
Terwijl in M2 en M20 ieder niet
meer dan een enkel atoomwapen
bevatten, zal deze MIRV over
maximaal zeven atoomkoppen
beschikken die - eenmaal in de
lucht - als een dodelijk vuurwerk
uiteen zullen spatten en ieder
huns weegs zullen gaan. De
thermonucleaire uitwerking van
de MIRV bedraagt 150 tot 200 ki-
loton, dat is ruim tienmaal zoveel
als de atoombom op Hiroshi-
Vervolgens beschikken de Franse
strijdkrachten op het ogenblik
over 18 raketten van het type
MRBM (Medium Range Ballistic
Missile), die staan opgesteld op
Dieren stierven
in vliegtuig
ROME (Reuter) - Zebra's en an
tilopen zijn gisteren in de
vrachtafdeling van een vlieg
tuig op het vliegveld bij Rome
gestorven terwijl Italiaanse
functionarissen discussieer
den over de toekomst van de
ze dieren die niet het land
binnen mochten.
Zeker drie zebra's en negen an
tilopen die bestemd waren
voor Italiaanse dierentuinen,
stierven sedert het toestel
donderdag uit Zuid-Afrika
was aangekomen. De dieren
werden niet toegelaten omdat
de nodige gezondheidspapie
ren ontbraken.
Het toestel behoorde tot de par
ticuliere chartermaatschappij
British Cargo Airlines. Het
was eerder deze week met 32
antilopen en 17 zebra's uit Jo
hannesburg vertrokken.
het zgn. plateau van Albion, in de
buurt van de Mont Ventoux bij
Orange.
Omdat de betekenis van statisch
opgestelde raketten steeds meer
in twijfel wordt getrokken, voor
ziet het rapport tevens in een stu
die voor de jaren '90, waarin zal
worden nagegaan of het strate
gisch beter is te beschikken over
verplaatsbare raketten.
Ook de Pluton-raketten, waarover
de landmacht beschikt, worden
aan een discussie onderworpen.
Het gaat hier om tactische wa
pens, dat wil zeggen om wapens
die tegen vijandelijke troepen
zijn gericht. Hier staan de strate
gische wapens tegenover - zoals
die op de onderzeeboten - die ten
doel hebben vijandelijke steden
te vernietigen. De pluton-raket
heeft een actieradius van niet
meer dan 120 km en beschikt
over een kernlading van 15 kilo-
ton. Nieuwe uitvoeringen van de
pluton staan intussen op sta
pel.
Tot de tactische wapens behoren
ook de vier eskaders vliegtuigen
die met atoomwapens zijn uit-
grust. Uit het rapport blijkt dat
aan deze strijdmacht een vijfde
atoom-eskader zal worden toege
voegd.
Het aandeel in het Franse budget
voor de strijdkrachten zal het
komende jaar stijgen van 3,23
procent naar 3,67 procent.
De nu voorgestelde verhoogde de
fensieuitgaven betekenen tege
lijkertijd een bezuiniging op het
personeelsbestand. Deze bezui
nigen zullen doorwerken in de
salarissen en in de sociale voor
zieningen.
„Geen problemen
met DC-9"
WASHINGTON (Reuter) - Een
woordvoerder van het Ameri
kaanse federale bureau voor de
burgerluchtvaart FAA heeft ver
klaard dat de eerste onderzoeken
uitwijzen dat er geen wezenlijke
problemen zijn met de DC-9-
vliegtuigen. Deze worden aan een
onderzoek onderworpen nadat
een DC-9 van Air Canada maan
dagavond bij Boston de staartke-
gel verloor.
Dit ongeluk werd vermoedelijk
veroorzaakt door spannings
scheurtjes aan de achterkant van
het toestel. Nadien werden deze
aangetroffen in zes andere DC-9's
o.a. van de KLM.
Een woordvoerder van McDonnell
Douglas, de fabrikant van de DC-
9, verklaarde op een persconfe
rentie dat alle vliegtuigen, ook
van andere bouwers, scheurtjes
vertonen en dat deze geen gevaar
opleveren. Volgens hem zit er
geen constructiefout in de DC-9.
„CONCORDE"
AFGESCHREVEN
LONDEN (ANP) - De laatste vijf
Concordes die niet meer te ver
kopen zijn worden verdeeld on
der Frankrijk en Engeland. Dit is
in Londen meegedeeld.
Snel was hij wel, het supersonische
vliegtuig dat door Frankrijk en
Engeland is ontwikkeld en ge
produceerd. Maar het brandstof
verbruik van de Concorde was zo
groot dat de luchtvaartmaat
schappijen in de wereld van de
aankoop van het toestel hebben
afgezien. Daarmee staat vast dat
de zes miljard gulden die aan de
ontwikkeling van het vliegtuig is
besteed in feite over de balk is
gegooid.
ADVERTENTIE
S
Ook in Uw omgeving beginl medio oktober weer de cursus cab
bed rijf van de SVH. Het opleidingsinstituut voor wie straks wil
voldoen aan de vakbekwaamheidseisen voor het cafébedrijf
Want de SVH organiseert haar horecacursussen al bijna l jaar.
Ze komt rechtstreeks uit de horeca voort. legen betrekkelijk
lage cursusgelden krijgt U de beste opleiding die m Nederland
mogelijk is: een cursus van dé vakmensen.
cursusdagen of 14
ochtend-/middag-/avond -
lessen, kunt U het officiële
examen afleggen voor hel
diploma cafcbednjf.
Cursusgeld:
I f 317,- (incl. lesmateriaal)
Bel 070-469674.
De SVH geeft een prima opleiding
vooreen prima vak.
LONDEN (GPD( - Bisschop Moezorewa, Rhodesiës eerste
minister, heeft verklaard dat zijn delegatie akkoord gaat
met de door de Britse regering voorgestelde nieuwe
grondwet voor Rhodesië-Zimbabwe, mits men het eens
kan worden over de uitwerking van de details ervan. Het
Britse voorstel houdt o.a. in dat de blanke minderheid
niet langer bevoegdheid heeft haar veto uit te spreken
tegen wijzigingen in de grondwet. In ruil daarvoor „eiste"
de bisschop dat nu ook de economische boycot tegen
Rhodesië zou worden opgeheven.
Eschel Rhoodie op weg naar de zitting van de rechtbank
Proces tegen Rhoodie begonnen in Pretoria
Bokassa
