Een "geweldig zwak" voor Wiersinga Leidenaar Aad Jansen heeft de 'bakkeritus' "Ik haal de hele wereld in m'n huis" "De eerste keer sta je wat te stotteren" Jezus geen dekmantel De Gaay Fortman senior: Volzinnen zonder praktijk DINSDAG 18 SEPTEMBER 1979 Gereformeerden zijn geneigd iets te vlug te hoop te lopen. Een kerk moet tegen wat op schudding kunnen. Ook als die opschudding wordt ver oorzaakt door iemand die misschien beter nog twee jaar had kunnen wachten met te publiceren wat hij op dit ogenblik publiceert. Dat antwoordde de bekende prof. mr. W. F. de Gaay Fort man, belijdend lid van de Ge reformeerde Kerken, op de vraag van een medewerker van het Centraal Weekblad van deze kerken of hij de ont wikkeling in zijn kerk, on danks al het rumoer om pro gressieve theologen als Kui- tert en Wiersinga, toch posi tief beoordeelt. Met beiden is prof. De Gaay Fortman het soms niet eens, maar hij vindt dat dit in de kerk moet kun nen, "want uiteindelijk heeft iedereen zijn eigen theologie". "Ik denk dat geen twee men sen het christelijke geloof op dezelfde manier beleven". Verdragen Prof. De Gaay Fortman heeft indertijd zelf als rector de promotie van dr. Herman Wiersinga - nu gereformeerd studentenpredikant in Lei den - voorgezeten en de moei lijkheden binnen de theologi sche faculteit van de Vrije Universiteit over deze promo tie meegemaakt. Hij heeft een "geweldig zwak" voor Wiersinga. De manier waarop deze als dominee op Curacao telkens weer de aan spoelende en weer verdwij nende Nederlanders tege- moettrad en probeerde van de kerk van Curacao echt een kerk van het eiland te maken en niet een kerk voor een apart groepje, heeft hij altijd hoog gewaardeerd. En wat de theologie van Wier singa betreft: "Naar mijn mening accentueert hij één element van de verzoening tussen God en mensen, name lijk dat deze gericht is op de wereld, ook op de omzetting van de structuren in de we reld. Daar maakt hij het een en het al van, terwijl - en dat heb ik altijd heel mooi van hem gevonden - Kuyper heeft gezegd dat hier twéé kanten aan zijn. Daar is ten eerste wat God persoonlijk aan je doet. En ten tweede wat God door Jezus Christus in de or deningen van de wereld doet. Ik vind dat je elkaar in die onderscheiden accentuering moet verdragen" Over Kuitert zegt hij: "Hij heeft veel mensen de bijbel opnieuw leren lezen. Dat mag men ook wel eens bedenken. Kuitert heeft in de studentenwereld een reuze invloed gehad, en niet een invloed die ze van het christendom afdreef maar juist een die ze naar het chris tendom trbk". Open sfeer Prof. De Gaay Fortman sr. is opgegroeid in een gezin dat qua levensovertuiging hele maal hoorde bij het gerefor meerde geloofstypemaar dat alle krampachtigheid miste die vaak aan dat geloofstype eigen was. Vanzelfsprekend werd hij in zijn jonge jaren lid van de Nederlandse Chris- ten-Studenverenigingde NCSV. "Ook daar was de sfeer open en was men veel meer gericht op de moderne vragen van het sociale leven, de economische ordeningde verhouding kerk en staat, het verzet tegen het fascisme en vooral ook het op komende nationaal-socia- lisme. Dat kwam daar meer aan de orde dan in onze eigen kringwaar men heel erg in de dogmatische vragen bleef ste ken". Al in zijn studententijd onderging De Gaay Fortman de invloed van de grote Zwit serse theoloog Karl Barth. "Het lezen van hem vond ik een verademing. Het was ruimer, wijder en dieper dan wat ik in eigen kring kon op pikken". Die woorden - ruimer, wijder en dieper - past prof. De Gaay W.F. de Gaay Fortman uiteindelijk heeft iedereen zijn eigen theologie Fortman ook toe op de tegen woordige ontwikkelingen in de Gereformeerde Kerken. Overigens kan de richting die de Nederlandse Christen- Studentenvereniging nu uit gaat zijn instemming niet wegdragen. "De NCSV is veel te sterk georiénteerd op het marxisme en geeft daaraan een te groot gewicht. Er wordt te weinig rekening gehouden met de bijbelse traditie die je in de NCSV had. Op zeer in dringende manier werd daar heel veel aan bijbelstudie ge daan. Nou, dat is praktisch verdwenen. Het is nu eigen lijk meer "wat heeft het marxisme de bijbel te zeg gendan omgekeerd". Schaduwkant De ruimte waarin de Gerefor meerde Kerken heden ten da ge ademen komt voor prof. De Gaay Fortman het duidelijkst tot uitdrukking in de zeer toe genomen internationale con tacten, zoals het lidmaat schap van de Wereldraad van Kerken, en in de manier waarop de theologische hoge school in Kampen en de theo logische faculteit van de Vrije Universiteit opereren. "Dat vind ik een aantrekkelijker soort theologie dan in de jaren dat ik zelf student was". Aan de opleving van de op een voudige evangelisatie gerich te preken, die in niets ver schillen van wat vijftig jaar geleden vanaf sommige kan sels werd gehoord, ziet De Gaay Fortman duidelijk een schaduwkant. "Ze gaan er vanuit dat, als je Jezus lief- hebt, je moeilijkheden zijn opgelost. Ik geloof dat het an ders is. Jezus brengt geen op lossing. Hij verlost, verzoent, heelt, reinigt. Maar iemand die te weinig geld heeft krijgt niet méér geld. En iemand die dodelijk ziek is wordt niet be ter. Maar je kunt het wel dra gen". Het volgen van Jezus leidt ertoe dat op deze wereld tekenen van het Koninkrijk worden opgericht. "Maar", zegt prof. De Gaay Fortman, "dat is iets geheel anders. Dat is pas het echte". Kritisch. De bisschoppen Polen hebben zondag de i katholieken in dat land opgeroe pen kritisch te zijn tegenover wat de publiciteitsmedia bieden. "Wij moeten er rekening mee hou den", aldus de bisschoppen, "dat de massamedia in ons land meestal in handen zijn van men sen die door het atheïsme zijn be smet pf die vijandig staan tegen over de activiteiten van de kerk". De bisschoppen klagen dat de staats-tv bij voorkeur zondags tijdens de kerkdiensten de beste films en series vertoont, "met de kennelijke bedoeling de kinde ren uit de kerk te houden". Korvetten. Twintig oud-mede werkers van zending en missie vragen de ministers Van der Klaauw en De Koning (respectie velijk van buitenlandse zaken en van ontwikkelingssamenwer king) in een brief de voorgeno men levering aan Indonesië van drie korvetten (oorlogsvaartui gen) opnieuw in overweging te Dr. Van Loon (vrijzinnig hervormd): De Vereniging van Vrijzinnige Hervormden in Nederland heeft op een algemene vergadering in Veendam gekozen voor een cen traal bestuursmodel, waarbij het accent ligt op het landelijke ver band en niet meer op de provin ciale verenigingen, die tot nu toe de basis vormen. De Groninger en Friese afdelingen hadden be zwaren tegen dit besluit. Als het onderzoek naar de voorgenomen structuur, waarmee een commis sie nu bezig is, werkelijk tot cen tralisatie leidt, zou de Friese ver eniging weieens een eigen weg kunnen gaan. In zijn jaarrede zei de voorzitter van de vrijzinnige hervormden, dr. ir. L. C. van Loon uit Wageningen, dat vrijzinnigen steeds moeten pleiten voor minderheden die in hun mogelijkheden tot zelfver werkelijking worden beknot. "Waar maatschappelijke structu ren de mens bedreigen, zullen wij steun moeten verlenen aan alle initiatieven die erop gericht zijn dat de mens zich vrij kan ont plooien in een rechtvaardige sa menleving. De kerk zal nooit de indruk mogen wekken, steun te geven aan een politiek systeem. Wel moet zij situaties signaleren waarin de vrijheid, de humaniteit en de menselijke waardigheid geweld wordt aangedaan". De heer Van Loon kon geen begrip opbrengen voor de motieven van hen die "in Jezus' naam" de wa pens opnemen voor hun bevrij ding, vanuit de gedachte dat Je zus ook naar het geweer zou het* ben gegrepen als hij nu had ge leefd. "Hoe gerechtvaardigd hun strijd ook mag lijken, het gebrui ken van Jezus als dekmantel is niet in overeenstemming te brengen met het evangelie", al dus dr. Van Loon. "In deze vorm is er geen principieel verschil met een situatie zoals in Iran, waar de godsdienst als politiek systeem verwordt tot terreur". De heer Van Loon pleitte voor een kerk "dicht bij de mensen". De Vereniging van Vrijzinnige Hervormden telt op het ogenblik 105 afdelingen met in totaal 147 voorgangers. ces van militarisering in een land met een militair bewind". Ze is ook in strijd met de regerings nota "De rechten van de mens in het buitenlandse beleid", waarin "Bij het verwerven van deze op dracht heeft het belang van de Nederlandse scheepsbouw-in- dustrie een grotere rol gespeeld dan de vraag wat Nederland kan bijdragen aan het lenigen van de nood van de Indonesische bevol king", aldus de briefschrijvers. "Deze levering versterkt het pro- De afgevaardigde van de Rus- sisch-orthodoxe Kerk bij de Wereldraad van Kerken prof. dr. Vitali Borovoj verwijt de diplomaten van het Vaticaan dat zij wel verklaringen met prachtige volzinnen en edele ideeën uitgeven maar zich daarbij altijd op de vlakte houden. Dit in tegenstelling tot de Wereldraad van Ker ken, "een kleine club verge leken met het machtige Vati caan", die wèl zijn nek durft uit te steken en concrete actie onderneemt, zoals op het ter rein van de mensenrechten. Borovoj sprak op een bijeen komst in Polen, in het kader van een door drie rooms-ka- tholieke groeperingen geor- ganiseerde internationale oe cumenische vredesconferen tie. Ook vier Nederlanders waren daar aanwezig, onder wie de voorzitter van het In terkerkelijk Vredesberaad, drs. Ben ter Veer. De confe rentie werd gehouden in ver band met de herdenking van de Duitse inval in Polen veer tig jaar geleden en had de ver antwoordelijkheid van de christenen voor de vrede tot thema. In de toespraken en de werk groepen - er waren ongeveer 150 deelnemers uit ruim 20 Oost- en Westeuropese lan den - werd er steeds vanuit gegaan dat oude begrippen zoals "rechtvaardige oorlog" zijn achterhaald. Oorlog kan geen middel meer zijn om problemen op te lossen, en de vrede kan geen stand houden zonder gerechtigheid. De Nederlandse delegatie ver telde de conferentiegangers iets over de activiteiten van het Interkerkelijk Vredesbe raad en over de vredesweek. staat dat leveranties van militaire goederen zorgvuldig op hun poli tieke merites worden beoor deeld, vooral als er gevaar bestaat dat het materiaal tegen de plaat selijke bevolking wordt gebruikt. De briefschrijvers, onder wie dr. L. Oranje (Kampen), dr. C. H. Koet sier (Amsterdam), ds. P. P. van Lelyveld (Utrecht) en father W. Roetenberg (Voorburg), menen dat dit gevaar in Indonesië inder daad bestaat. Racisme. Het internationale be raad van de Wereldraad van Ker ken over het antwoord van de kerken op het "racisme in de ja ren tachtig" zal in juni volgend jaar in ons land plaats hebben. Kcrt geleden vroeg de secretaris generaal van de Wereldraad, dr. Philip Potter, of de Raad van Kerken in Nederland als gastheer voor deze consultatie wilde op treden. De raad heeft hierop nu eenstemmig ja gezegd. Kampen en Apeldoorn. Met een rede over "Dromen onder de druk van de tijd" heeft dr. A. J. Jelsma aan de theologische ho- geschool van de Gereformeerde Kerken in Kampen het ambt aanvaard van gewoon hoogleraar in de kerkgeschiedenis. Prof. Jelsma (46) is de opvolger van prof. dr. J. Plomp. Hij was al van 1970 af wetenschappelijk hoofd medewerker aan de hogeschool. Het gebouw van de theologische school van de Christelijke Gere formeerde Kerken in Apeldoorn is uitgebreid met een biblio theek- en ontmoetingsruimte en een aantal collegezalen. De ver bouwing heeft ongeveer twee miljoen gulden gekost. De school is het nieuwe cursusjaar inge gaan met 90 studenten. Een aan tal van hen komt uit de Neder lands Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt buiten verband), die geen eigen opleiding hebben. I Beroepingswerk. Hervormde Kerk: beroepen te Scheveningen C. J. Hollemans Marken-Binnen (laatstelijk zendingspredikant), te Westerhaar P. L. de Jong (West-Duitsland), te Groenekan A. Vlietstra Doornspijk; aange nomen naar Hoogvliet H. van den Heuvel Maarssen, naar Nieu- wendijk J. E. W. Nicolai Zeven hoven (die bedankte voor Elburg en Waardenburg); bedankt voor Hoogeveen L.Gulmans Buiten post. Gereformeerde Kerken: aangeno men naar Medemblik kandidaat W. den Braber aldaar, naar Hoo- gezand J. A. van Hooydonk Via- nen; beroepbaarstelling dr. W. van der Zwaan te Leiden. Elke ochtend, steevast om tien uur, ga ik de stad en regio in, op zoek naar mensen en dingen voor deze rubriek. Tips en wensen voor "Publiek", kunt u tot klok slag tien aan mij kwijt, tel. 071-144941, toestel 215. Schriftelijke reacties zijn ook zeer welkom. Aad Jansen, een gewezen doch fanatiek zendama teur: „Als het moet kan ik over een uur al in de lucht wezen. Ik hoef als het ware maar te kikken en ik heb een nieuwe bak." Toegegeven, ogenschijnlijk hebben Jansens ge spierde woorden verbluffend veel weg van on- vervalste Leidse bluf, maar naarmate je langer met hem praat wordt duidelijk dat de 36-jarige Leidenaar voor elk woord dat hij gebruikt hele maal instaat. Er, zogezegd, zijn handen voor in het vuur steekt, zonder daarbij het risico te lopen dat ze vlam vatten. Aad Jansen volgt de landpira ten en zeezenders op de voet. Zit bijkans de ganse dag aan zijn wereldontvanger gekluis terd. Zegt dan ook met een stalen gezicht: „Ik haal de hele wereld in mijn huis. 's Avonds wil ik Arabië nog wel 'ns te pakken krijgen. Zonder buitenantenne nog wel." Juist zo'n buitenantenne was er vorig jaar juni de oorzaak van dat Aad Jan sen voor de tweede keer door de poli tie werd gesnaaid. Behalve dat zijn apparatuur in beslag werd genomen, kreeg hij van de politierechter een boete van 500 gulden en veertien da gen voorwaardelijk aan zijn broek. „Wanneer ik nou weer m de fout mocht gaan, en dat doe ik al voordat ik er de winkel mee ben uitgelopen, moet ik zitten. Buiten dat is het zonde van het geld. Als je nagaat dat ik toen mijn buizenbak ben kwijtgeraaktEen prachtbak, waar nu haast niet meer aan te komen is, dan is dat toch vier- vijfhonderd gulden watje plotsklaps gedag kunt zeggen." Geen kwaad „Met die veertien dagen voorwaarde lijk, pas ik nu wel op. Kolder eigenlijk dat je zo'n straf krijgt omdat je ge woon een praatje maakt. Daar zie ik niks geen kwaad in. Voordat die wet in 1974 van kracht werd, had half Lei den zo'n bakkie. Maar de staatssecre taris moest er zonodig een eind aan maken. 'Maak dat praatje maar over de telefoon', zei hij." „En dan zeggen ze wel 'ns: 'Joh, ga dan een D- of C-machtiging halen, zodat je legaal op de band kunt gaan'. Maar ja, voor iemand met alleen lagere school is dat veel te moeilijk. Deert mij niet hoor. Ik heb van anderen vernomen datje met zo'n machtiging ook niet zo uit de voeten kunt." „Vrienden zeggen dat ze louter techni sche gegevens mogen uitwisselen met zo'n licentie. Dan kun je wel op je vingers natellen dat je gauw raakt uitgepraat. En wat zie je dan. Ze grij pen allemaal terug naar de 27 MC. Kunnen ze tenminste over gezellige dingen kletsen." 'Alpha' Praten met Aad Jansen vergt een zeke re inleving in het jargon dat een beetje zendamateur eigen behoort te zijn. Zo bezigt hij om de haverklap termen als 'd'r in gaan', 'toeteren' (andermans zender gebruiken), 'al pha' (een vrouwelijke piraat) en 'een break geven'. „Dat laatste doe je dus op de 27 MC als je er in wil. Dan geef je meestal via oproepkanaal 14 een sein tje. Roep je dus: 'Is er nog iemand standing-by, hier is Badge'. Dat was ik dus." „Als je dan met een mede-hobbyist contact hebt, moet je van dat op roepkanaal afgaan. Dan kan er een ander op. Sommigen doen dat niet. Anderen kunnen er ten gevolge daar van met geen mogelijkheid doorheen en zo krijg je de grootste trammelant. Enorme scheldpartijen, je hebt dan een compleet hoorspel." „Je hebt ze ook die een stuk in de kraag hebben en dan op de band vunzige taal gaan zitten uitslaan. En dan moet je op dat moment toevallig ook nog een alpha op de band hebben zitten. Nou dan weetje helemaal niet watje hoort. Zo vies, zo smerig, dat je je ont vanger maar gauw uitdoet, anders zou je doodziek worden." Niet leuk „Nee, dat is niet leuk meer. Als je die gasten gaat opsporen, kom je vaak in Den Haag terecht. Daarom kan ik best begrijpen waarom in Den Haag zo streng gecontroleerd wordt. Daar worden ze regelmatig uitgepeild. Is het geregeld bal. Halen ze zo'n zen damateur mooi uit zijn laatste ver schoning. Wat ik daarmee bedoel? Nou gewoon, dat ze gaan bakkeleien, gaan hoeken. Meppen, zoals je wilt." „Dat fanatieke heb je trouwens wel meer. Op de Veluwe bijvoorbeeld. Daar krioelt het van de bakken. Wan neer daar iemand in de microfoon zegt: 'Jongens ik moet uit de band, de politie staat voor m'n deur', dan schiet Jan en Alleman hem als de wiedeweerga te hulp. Jaah, maar al te vaak moet de politie daar afhaken omdat zij anders een complete veld slag riskeert. Dat is geen s Bakkeritus Aad Jansen, verwoed verzamelaar van piratenstickers, posters, kortom alles wat met landpiraten en zeezenders te maken heeft, zoekt op zijn wereld ontvanger Radio Delmare (Neerlands jongste piraat, waarop souveniijager Aad onlangs een kijkje is wezen ne men) op. Moet onderwijl even kwijt dat Hilversum 3 hem een vuiltje in het oor is. „Het heet een popstation te zijn. Laat me niet lachen. Haha." Zes jaar zit Aad Jansen nu in de zender- busmess. „Of ik er bezeten van ben? Ja maar wij hebben daar een woord voor. Noemen dat de bakkeritus. Als je eenmaal je microfoon vrees over wonnen hebt, kom je niet meer van die bak af." Microfoonvrees?? „Ja. De eerste keer weetje niet watje moet zeggen. Sta je te stamelen en te stotteren. Kijk, je hoort wel dingen maar je kunt er nog niet over meepra ten. Maar dat gaat vanzelf wel over, hoor." Radio Condor Het mag duidelijk zijn dat Aad Jansen weet waarover hij praat. „Ik krijg veel post, uit binnen- en buitenland. Hier heb je zo'n brief. Of ik weet wanneer en hoelang Radio Condor voor het laatst in de lucht is geweest. En zo niet: of ik dat wil uitzoeken. Best wel, zulke dingen doe ik graag. Ga er dan ook meteen aan beginnen", licht Aad Jansen toe. En voor de verandering legt hij zijn oor maar eens op Radio Caroline te luister.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 16