Israëli's mogen
nu grond kopen
Kennedy en Reagan sterk
Spanje staat achter Palestijnse zaak
Opschudding over vrijlating Israëlische militair
Felle kritiek
op Bazargan
Op Jordaanoever en
in Gazastrook
CARTER VERMOEID
Per ballon
gevlucht
uit DDR
Congres: Embargo
Vietnam opheffen
Machtswisseling
in Afghanistan
MAANDAG 17 SEPTEMBER 1979
BUITENLAND
PAGINA 9
(Van onze correspondent)
JERUZALEM - Langs omwegen is
de afgelopen week in Israël be
kend geworden dat de opperbe
velhebber van het Israëlische le
ger, generaal Rafael Eytan, een
wegens een viervoudige moord
tot 12 jaar veroordeelde officier
heeft doen vrijlaten. De jonge of
ficier, luitenant Pinto, werd ver
oordeeld wegens het eigenhan
dig wurgen van vier Libanese
burgers.
De moord zou bijna anderhalfjaar
geleden, na de invasie in Zuid-
Libanon, hebben plaatsgevon
den. Na ze eerst te hebben vast
gebonden en gemarteld, wurgde
luitenant Pinto de vier Libanezen
en gooide de lijken in een put.
Pinto moest zich voor zijn daad
verantwoorden voor een militair
tribunaal en werd uiteindelijk tot
acht jaar gevangenisstraf veroor
deeld. Dat vonnis werd direkt
door opperbevelhebber Eytan te
ruggebracht tot twee jaar. Een
derde van de straf wordt wegens
goed gedrag kwijtgescholden,
zodat Pinto reeds volgende
maand vrij komt.
De details van deze zaak zijn tot
vrijdag voor het Israëlische
publiek verborgen gebleven. Be
kend was wel dat iets dergelijks
zich had afgespeeld, maar de mi
litaire censuur verbood publika-
tie omdat het ging om een zaak
die achter gesloten deuren was
behandeld.
De onvermijdelijke vraag was:
waarom heeft Eytan zo gul zes
jaar straf kwijtgescholden voor
een viervoudige moord? Een
antwoord hierop bleef uit omdat
over de zaak niets werd gepubli
ceerd. Tot vrijdag de Los Angeles
Times de twee maanden oude
brief publiceerde die het Knes-
setlid Uri Avnery aan 119 Knes-
setleden had gestuurd. In de brief
stond een opsomming van de fei
ten zoals de rechtbank ze had
vastgesteld.
Opperbevelhebber Eytan had twee
maanden geleden in een krante
interview een gedeeltelijk ant
woord op de vraag gegeven.
Daarin stelde hij dat Pinto had
gehandeld in levensgevaar, al
leen en ver van zijn basis en dus
had moeten optreden naar eigen
inzicht. Volgens generaal Eytan
waren dit verzachtende omstan
digheden.
Uit de publikatie in de Los Angelos
Times blijkt echter dat generaal
Eytan heeft gelogen: Pinto ver
keerde niet in levensgevaar, hij
was niet alleen - er waren twee
soldaten bij - en was dicht bij zijn
basis. De leugen staat vast omdat
niemand de juistheid van Avne-
ry's beschuldigingen bestrijdt -
ook niet generaal Eytan, zijn
baas, minister van defensie
Weizman, of de legerwoordvoer-
der.
Niettemin heeft Weizman ver
klaard generaal Eytan volledig te
steunen. Na drie dagen van stil
zwijgen gaf Eytan zaterdagavond
een verklaring uit waarin hij stel
de dat in zijn krante-interview
overdreven aandacht zou zijn be
steed aan de daarin genoemde
argumenten. Deze zou hij in een
latere verklaring weer hebben
ingeslikt. Bij die gelegenheid zou
hij hebben gezegd de lezing van
de rechtbank niet in twijfel te
trekken - dat is dus de door Av
nery gepubliceerde brief.
De regering heeft de zaak bij afwe
zigheid van Weizman nog niet
behandeld. Enige ministers heb
ben reeds te kennen gegeven de
opperbevelhebber te zullen steu
nen tegen de „internationale las
tercampagne". Vanuit de Knes
set is echter Eytans aftreden
geëist. Volgens het Israëlische
militaire recht mag de opperbe
velhebber vonnissen van het mi
litaire gerechtshof zelfstandig
wijzigen. Formeel is Eytan dus
niet buiten zijn boekje ge
gaan.
Blijft over diens leugen. „Maar mi
nisters spreken toch ook wel eens
niet helemaal de waarheid"?, zei
een Likoed-Knessetlid onschul
dig. „Die hoeven dan ook niet af
te treden. Waarom zou Eytan, één
van Israëls beste militairen, voor
eenzelfde .vergrijp' dan wel de
rekening moeten betalen?"
(Van c
correspondent)
JERUZALEM - Israëli's mogen voortaan land aankopen
op de westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook. Dit
heeft de Israëlische regering gisteravond besloten. Daar
mee werd een uit 1967 daterende militaire verordening
ingetrokken die aan Israëlische privé-personen en instan
ties verbood land te kopen in de bezette gebieden.
Regeringswoordvoerder Arieh Na- een absurde en discriminerende
or gaf als toelichting op dit rege- situatie was rechtgezet. „Overal
ringsbesluit dat door dit besluit ter wereld kunnen en mogen jo-
TEHERAN (UPI/DPA/Reuter) -
Irans machtige sji'itische geeste
lijkheid heeft gisteren weer een
felle aanval gedaan op premier
Bazargan en een van Chomeini's
voornaamste assistenten drong
zelfs aan op zijn aftreden.
Abol Hassan Bani Sadr die eerder
het aanbod van Bazargan om tot
zijn regering toe te treden afsloeg,
verklaarde dat de Iraanse rege
ring bezig is uiteen te vallen en
dat het nu tijd is haar door een
andere te vervangen. Bani Sadr,
de belangrijkste theoretische
econoom van de Iraanse islamie
ten, verweet het overgangskabi
net van Bazargan dat het alleen
maar experimenteert en zonder
duidelijke lijn regeert. Ook Mo
hammed Behesjti die lid is van de
raad van deskundigen die zich
over een nieuwe Iraanse grond
wet moet uitspreken, en ajatollah
Azari-Gomi, die aftrad als open
bare aanklager in Teheran uit
protest tegen wat hij noemde ob
structie van de regering, leverden
félle kritiek op het beleid van Ba
zargan en de zijnen.
Maar Bazargan sloeg onmiddellijk
terug. Hij verklaarde in een rede
dat zijn regering is beroofd van de
macht om de problemen aan te
pakken waarmee het land wor
stelt.
Bazargan, die al diverse malen zijn
ontslag als premier heeft inge
diend, maar op last van Chomeini
moet aanblijven, zei gisteren dat
zijn regering niet zal aftreden. De
geschiedenis, het volk, de imam
(het onofficiële staatshoofd
Chomeini) en God hebben ons de
plicht tot regeren opgelgd, aldus
Bazargan. Hij wees erop dat men
in het begin geloofde dat de re
volutie was afgelopen met de af
zetting van de sjah en het herstel
van het constitutionele bewind.
Maar, aldus de Iraanse premier,
de regering zag zich geplaatst
voor het optreden van contra-re
volutionairen en eisen van de ar
beidende bevolking. De arbei
ders gingen niet akkoord met de
wijze waarop de fabrieken wer
den geëxploiteerd en men zette
ons onder druk om de banken te
naasten. Regeringsbureaus
moesten worden gezuiverd en wij
kwamen tenslotte tot het besef
dat de grondslagen van de staat
dienden te worden gewijzigd. El
ke probleem dat ontstond als ge
volg van de revolutionaire veran
deringen, aldus Bazargan, werd
de regering in de schoenen ge
schoven maar die had niet de
macht de problemen aan te pak
ken, laat staan ze uit de wereld te
helpen.
Behalve het besluit om het rege
ringsapparaat te zuiveren, heeft
de Iraanse revolutionaire raad
gisteren nóg twee besluiten ge
nomen. Krachtens het ene zullen
alle particuliere scholen in Iran
onder staatstoezicht worden ge
plaatst, de buitenlandse scholen
uitgezonderd, en op grond van
het andere zullen duizenden niet-
politieke gevangenen binnenkort
van een amnestie profiteren. Uit
gesloten van deze amnestie zijn
onder meer oplichters waarbij
het gaat om een bedrag van meer
dan ongeveer 14.500 gulden,
mensen die een groot bedrag aan
steekpenningen hebben aange
nomen en handelaars in verdo
vende middelen.
HAZEBROUCK, FRANKRIJK
(AP) - In noord-oost Frankrijk
zijn gistermiddag acht personen
om het leven gekomen toen twee
sportvliegtuigjes in de lucht met
elkaar in botsing kwamen.
De toestellen hadden elk drie pas
sagiers aan boord in het kader
van een jaarlijkse stunt, de "ope
ratie luchtdoop", die de bevol
king de kans geeft een gratis eer
ste vlucht te maken.
Volgens de autoriteiten zijn de toe
stellen na de botsing in een wei
land neergestort en volledig uit
gebrand.
Consequenties
De praktische consequenties
van dit principe-besluit zijn niet
zo duidelijk. Ondanks het be
staande verbod werden er langs
omwegen al sinds jaren zaken
gedaan tussen verkooplustige
Arabische Jordaniërs op de be
zette Westoever - die daarvoor in
hun vaderland met de doodstraf
worden bedreigd - en kooplusti
ge Israëli's.
Die verkoop ging dan wel ofwel via
een onherroepelijke volmacht
van bezitsoverdracht, ofwel via
het buitenland. Van nu af aan zijn
deze transacties dus legaal, ter
wijl in geval van land dat privé-
eigendom is ook niet langer van
onteigening gebruik hoeft te
worden gemaakt nu de weg van
kopen is geopend.
Een aantal „absurditeiten" blijft
bestaan: zo is het Israëli's niet
toegestaan zonder vergunning
van de militaire autoriteiten lan
ger dan 24 uur te verblijven in be
zet gebied. Wie dus in bezet ge
bied land koopt en er een huis op
bouwt, mag er nog niet automa
tisch in wonen. Naor lichtte toe
dat de regering wel maatregelen
heeft genomen om tegen te gaan
dat via deze aankoopprocedures
organisaties als Goesh Emoe-
niem (het fanatieke Blok der Ge
lovigen) privé-nederzettingen
kunnen beginnen.
WASHINGTON (Reuter/UPI) - De
Amerikaanse president Jimmy
Carter (foto) kennelijk overver
moeid, heeft het zaterdag hal
verwege een lange afstandsloop
laten afweten. Toen Carter, sa
men met enkele honderden ren
ners, ongeveer de helft van het
tien kilometer lange traject door
heuvelachtig terrein in Maryland
had afgelegd, begon hij te wan
kelen en staakte op advies van
zijn lijfarts de prestatieloop.- Een
woordvoerder van het Witte Huis
liet later weten dat er geen reden
tot bezorgdheid is over de ge
zondheid van de 54-jarige presi
dent.
NAILA (WEST-DUITSLAND)
(AP) - Vier volwassenen en
vier kinderen zijn gisteren uit
de DDR gevlucht in een zelf
gemaakte hete-luchtballon,
vervaardigd uit stukken ny
lon en beddegoed.
De vluchtelingen landden gis
termorgen bij Naila, een dorp
bij Hof in de buurt van de
Oostduitse grens op West
duits grondgebied.
Hun leider, een vliegtuigmon
teur die verzocht hun anoni
miteit te bewaren, verklaarde
dat zij om ongeveer half twee
in de nacht bij Lobenstein in
Thuringen aan hun onder
neming waren begonnen.
Het vullen van de ballon met
4.000 kubieke meter hete
lucht vergde ongeveer een
half uur. Dankzij een gunsti
ge, lichte noord-westenwind
dreven zij met een snelheid
van ongeveer 40 kilometer
per uur over de grens, die op
dat punt van oost naar west
loopt. De vlucht, waarbij een
hoogte van 2.500 meter werd
bereikt, duurde ongeveer 20
minuten. Ongeveer 150 meter
van de landingsplaats staan
hoogspanningslijnen in het
veld.
De vliegtuigmonteur verklaar
de dat een eerdere vluchtpo
ging op 4 juli was mislukt,
omdat zij toen op ongeveer
200 meter van de grens weer
naar beneden waren geko
men. De vluchtelingen slaag
den erin onopgemerkt naar
huis terug te keren, maar
moesten delen van hun eerste
ballon achterlaten, die door
een Oostduitse grenspa-
trouille werden ontdekt. On
danks grondige zoekacties
slaagden de Oostduitse auto
riteiten er niet in de groep te
achterhalen.
BOSTON/SAN DIEGO (UPI) - Se
nator Edward M. Kennedy zou
zelfs bij een niet-aktieve kandi
daatstelling president Carter met
een 2-1 meerderheid verslaan in
de staat New Hampshire in de
verkiezing voor het kandidaat
schap van zijn partij.
Dat is de uitkomst van een enquête
van de Amerikaanse krant Bos
ton Sunday Globe naar de voor
keur van de democratische kies
gerechtigden.
Zelfs als Kennedy zich niet zelf
kandidaat stelde, maar door an
deren op de lijst zou worden gezet
Cwrite-in candidate'), zou hij vol
gens de enquête 58 procent van
de stemmen krijgen tegen 28 pro
cent voor Carter en 11 procent
voor Jerry Brown, de gouverneur
van Californië, nummer drie in
het rijtje serieuze gegadigden
voor de democratische kandida
tuur.
Het kiezersonderzoek werd telefo
nisch gehouden onder ruim twee
duizend geregistreerde democra
tische kiesgerechtigden, in de
week van zeven tot elf september
In die periode liet Kennedy, de
mocratisch senator voor de staat
Massachusetts, weten dat hij
overwoog mee te doen aan de
verkiezingen van 1980.
New Hampshire is de eerste staat
waar een verkiezing voor een
presidentskandidaat wordt ge
houden en vervult mede daar
door een sleutelfunctie in het
verdere proces dat uiteindelijk
leidt tot de selectie van de demo
cratische kandidaat.
Ex-gouverneur Ronald Reagan van
Californië heeft gisteren zijn kan
sen om republikeins presidents
kandidaat te worden, aanzienlijk
versterkt. De afgevaardigden
naar de conventie van de re
publikeinse partij in Californië
besloten met grote meerderheid
tot handhaving van het systeem
van 'winnaar krijgt alle stem
men". Dat wil zeggen dat de kan
didaat die de voorverkiezingen in
Californië wint, op de nationale
conventie van de Republikeinse
partij kan rekenen op de stem
men van alle 168 Californische
afgevaardigden. Pogingen om in
Californië een systeem van even
redige verdeling, dat ook in ande
re staten geldt, in te voeren, leden
schipbreuk.
Omdat Reagan als favoriet geldt in
de voorverkiezingen in Califor
nië. zal hij op de republikeinse
nationale conventie volgend jaar
in Detroit al verzekerd zijn van de
steun van de grootste delegatie.
Om aangewezen te worden tot
presidentskandidaat zijn de
stemmen van 997 afgevaardigden
naar de conventie nodig.
WASHINGTON (Reuter) - Presi
dent Carter moet opheffing van
het Amerikaanse handelsembar
go tegen Vietnam overwegen.
Dat zou kunnen bijdragen tot een
vermindering van de vluchtelin
genstroom uit Vietnam, want die
wordt deels veroorzaakt door
economische ontberingen. Tot
die conclusie komt een groep uit
het Amerikaanse Huis van Af
gevaardigden, die vorige maand
in Azië het vluchtelingen
probleem heeft bestudeerd.
(Van onze correspondent)
MADRID - „Mijn bezoek aan
Spanje is een succes zonder pre
cedenten". Dit zei Jasser Arafat,
de leider van de Palestijnse be
vrijdingsbeweging PLO zaterdag
op een persconferentie te Madrid.
Volgens het zaterdag uitgegeven
communiqué van het Spaanse
ministerie van buitenlandse za
ken streeft Spanje naar een glo
bale oplossing voor een duurza
me vrede in het Nabije Oosten,
die gebaseerd is op resoluties van
de Verenigde Naties en waarbij
het Palestijnse volk z'n nationale
rechten kan uitoefenen.
Jasser Arafat drukte zijn ernstige
bezorgdheid uit over het militaire
pact tussen de Verenigde Staten,
Israël en Egypte, dat na het ak-
koord-Camp David werd geslo
ten. De PLO-leider veroordeelde
dit pact scherp, „omdat", naar hij
zei, „dagelijks Amerikaanse
vliegtuigen die worden gemani
puleerd door de Israëli's, Zuid-
Libanon bombarderen met het
doel Palestijnse vluchtelingen en
het Libanese volk uit te roeien.
Hierbij gebruikt men het meest
moderne Amerikaanse oorlogs-
materieel zoals gasbommen en
napalmbommen, wapens die
volgens internationale afspraken
zijn verboden".
Arafat verklaarde dat de rechten
van de mens in Libanon, Jorda
nië en in de Gaza-strook met voe
ten worden getreden door het
zionistische terrorisme. De PLO-
leider meende dat deze genocide
van het Palestijnse volk alleen
maar kan worden beantwoord
met onverwachte acties. Voorts
zei hij dat er op het ogenblik
24.000 Palestijnen zonder enige
vorm van proces in Israëlische
gevangenissen zijn opgeslo
ten.
Jasser Arafat wilde niet ingaan op
de vraag of de PLO bereid is de
omstreden bepaling in het Hand
vest van de Palestijnen over de
totale vernietiging van de staat
Israël te veranderen. De vraag of
de PLO de radicale Baskische af
scheidingsbeweging ETA-militar
als een terreurbeweging ziet
werd door Arafat afgewimpeld
met de verklaring dat hij zich niet
wilde bemoeien met interne aan
gelegenheden van andere landen.
Bij het stellen van deze vraag
toonde een aantal leden van de
PLO zich zeer geïrriteerd.
De leider van de PLO had lovende
woorden voor de Amerikaanse
ex-ambassadeur voor de Ver
enigde Naties, Andrew Young,
die zich wegens een contact met
de Palestijnse bevrijdingsbewe
ging genoodzaakt zag af te tre
den. Arafat dacht dat de zaak-
Andrew Young de Amerikaanse
weigering om de rechten van het
Palestijnse volk te erkennen niet
zal beïnvloeden. Voorts wees de
PLO-leider op de bedreiging van
de vrede in het Nabije Oosten
door de permanente aanwezig
heid in dit gebied van drie Ame
rikaanse vlooteenheden. die be
voorraad worden vanuit Haifa en
Alexandrië. „Laten de Amerika
nen maar proberen de Arabische
oliebronnen te bezetten als zii een
tekort hebben aan energie", lach
te Arafat, die verklaarde dat de
voortdurende vertrapping van de
rechten van het Palestijnse volk
het schermen met olie als wapen
volkomen rechtvaardiede.
Na zijn bezoek aan Madrid begaf
Jasser Arafat zich naar Algerije
en Marokko, waar hij met de au
toriteiten besprekingen voerde
over het conflict om de westelijke
Sahara. Volgens het Algerijnse
weekblad „Octobre" heeft de
Sowjet-Unie een aantal militaire
vliegtuigen van het type Mig-23
aan het Frente Pohsario geleverd.
Het weekblad vermeldt niet hoe
veel vliegtuigen Rusland heeft
overgedragen en welke nationali
teit de piloten bezitten.
De afgevaardigden menen ook dat
de besprekingen over het aan
knopen van diplomatieke be
trekkingen tussen de Verenigde
Staten en Vietnam moeten wor
den hervat. Het ontbreken van
diplomatieke contacten belem
mert een duurzame oplossing
van het vluchtelingenprobleem.
De missie had van een functionaris
van het departement van premier
Nguyen Co Thach vernomen dat
de vluchtelingen van Chinese af
komst hun eigendommen mee
smokkelen uit Vietnam om in het
buitenland een bedrijf te kunnen
opzetten. Als ze legaal emigreren
was dat niet mogelijk. De func
tionaris had hen verzekerd dat
drastische maatregelen waren
genomen om het illegaal vertrek
tegen te gaan. Sinds het begin
van het jaar waren ongeveer 4000
gevallen berecht, en in enkele ge
vallen waren doodvonnissen uit
gesproken.
Man op straat
doodgebeten
CHARLEROI (BELGA - AFP) -
Een 36-jarige Belg is vrijdag
avond. toen hij in de plaats Thi-
meon zijn hond uitliet, door twee
leeuwen doodgebeten De leeu
wen. die waren ontsnapt uit een
d leren tuin, zijn later door de poli
tie afgemaakt.
De nieuwe'president van Afgha
nistan, Hafizollah Amin
MOSKOU (UPI) - In Moskou is gis
teren telefonisch uit Kaboel ver
nomen dat president Nur Mo
hammed Taraki van Afghanistan
is afgetreden en opgevolgd door
premier Hafizollah Amin.
Of Taraki vrijwillig is opgestapt of
plaats heeft moeten maken is niet
duidelijk.
Zijn aftreden is te verrassender
waar hij nog vorige week in Mos
kou vertoefde en er sprak met
president Bren^ji\jev. Hij was op
de doorreis naar huis van de con
ferentie van niet-gebonden lan
den in Havanna. Brezjnjev had
Taraki verzekerd van de onafge
broken en onzelfzuchtige steun
van de Sowjet-Unie in zijn strijd
tegen mohammedaanse opstan
delingen in Afghanistan.
De Afghaanse televisie heeft het af
treden bevestigd en alleen ge
zegd dat Taraki was opgestapt
omdat hij zich ,moe en niet goed'
voelde.
In Kaboel is bedrijvigheid van sol
daten en tanks gesignaleerd.
De Afghaanse televisie deelde mee
dat de nieuwe president, Amin,
de natie vanavond zou toespre
ken.
Vrijdag was in Kaboel het hoofd
van de politie, Taroon, doodge
schoten. Hij werd gisteren begra-
Taraki is president van Afghanis
tan geweest sinds de omverwer
ping en de dood van president
Mohammed Daoed in april 1978.
De 62-jarige Taraki was voorzitter
van 's lands Chalq of volkspartij,
maar hij had voortdurend on
enigheid met Amin, de nieuwe
president, die Russisch spreekt.
Behalve na zijn bezoek aan Cuba
had Taraki ook ervoor een bezoek
aan Moskou gebracht. In decem
ber 1978 had hij daar een Rus-
sisch-Afghaanse verdrag van
vriendschap en samenwerking
ondertekend.
Uit alle 28 provincies van Afghanis
tan zijn gevechten gemeld tussen
de regeringstroepen en de op
standige mohmmedanen. De po
gingen van de regering om vast in
het zadel te blijven hebben alleen
succes gehad in de grote bevol
kingscentra. De regering in Ka
boel zou worden geholpen door
5.000 Russische adviseurs.
Zaterdag had Taraki het ontslag
bekendgemaakt van minister van
binnenlandse zaken overste As-
lam Watanjar en minister van
grenszaken kolonel Mazdoorjar.
Zij werden gearresteerd.
Op het ogenblik waarop dit werd
bekendgemaakt, deelde radio
Kaboel mee dat een groep mos
limrebellen de abtswoning van
Taraki had aangevallen. Of de
president toen binnen was werd
er niet bÜ gezegd.
Het Russische persbureau heeft
Taraki's heengaan gistermiddag
zonder commentaar bekendge
maakt. Het sprak van .aftreden
om redenen van gezondheid'. De
opvolging door Amin werde
eveneens vermeld.
k Nur Mohammed Taraki
