Griekenland maakt vriendelijk
gebaar jegens de Sowjet-Unie
Komt Spanje nu wel of niet bij de NAVO?
m
wë-
MK
Meubels steeds
sneller aan
vervanging toe
Amerika en de NAVO lijken uit degrade te geraken
LEIDSCH
DAGBLAD
VRIJDAG 14 SEPTEMBER 1979
tijdens braderie
VOORHOUT
met o.a.
SNELTEKENWEDSTRIJD
Aanvang:
14.00 uur
'n aktieve
krant!
PROVESTE MODE
Haarlemmerstraat, Leiden.
ATHENE - Voor het eerst in de geschiedenis gaat begin
oktober een Griekse premier op bezoek in Moskou. Deze
reis van Karamanlis werpt deze maand zijn schaduwen
reeds vooruit. Griekenland maakt vriendelijke gebaren
jegens de Sowjet-Unie en neemt een verdere afstande
lijkheid in ten opzichte van de NAVO. Met die organisa
tie verbrak Athene in 1974 het militaire verband uit
protest tegen de passiviteit die het bondgenootschap in
acht nam tijdens de Turkse tussenkomst op Cyprus.
De recente beslissing van de Griek
se regering om de noodlijdende
scheepswerf op het Egeische ei
land Syros ter beschikking te
stellen niet alleen van Russische
koopvaardijschepen maar ook
van de hulpschepen van de
Sowjet-marine, moet behalve als
een vriendelijkheidsgebaar je
gens de aanstaande gastheer ook
gezien worden als een waar
schuwing aan de NAVO hoe ver
Griekenlands onafhankelijkheid
daarvan kan gaan.
De aanwezigheid, binnenkort, van
Sowjet-matrozen op een Grieks
eiland midden in de Egeische
Zee, is stellig niet zonder symbo
lische betekenis. Tot nu toe be
schouwde Ankara de Sowjet-
Unie in zekere als bondgenoot in
deze affaire (de omstreden Egei
sche Zee), aangezien beide lan
den grote bezwaren hadden te
gen een eventuele uitbreiding
van Griekenlands territoriale wa
teren tot 12 mijl, waar bijvoor
beeld de Griekse oppositieleider
Papandreou steeds op aandringt.
De Sowjet-Unie achtte daarmee
haar vaarroutes in het oostelijk
deel van de Middellandse Zee,
maar ook haar ankerplaatsen in
gevaar. Bij de internationale top
ontmoeting in Helsinki in 1975
ging Brezjnev een ontmoeting
met de Griekse premier Kara
manlis uit de weg.
Vriendschap
Eén van de dingen die men nu van
Griekse zijde van het aanstaande
bezoek - waarbij naast een eco
nomisch akkoord ook een „poli
tiek document van vriendschap
en samenwerking" zal worden
ondertekend - verwacht, is dat
van Russische zijde deze bezwa
ren zullen worden ingetrokken,
na Griekse garanties ten aanzien
van de vaarroutes. Sommigen
denken zelfs aan de mogelijkheid
van een Russische garantie van
handhaving van de bestaande si
tuatie in de Egeische Zee wat be
treft het zelf regeren over alle
Griekse eilanden vlak langs de
Turkse kust.
Bij de nadering van het bezoek aan
Moskou - dat door soortgelijke
aan Praag en Boedapest, maar
ook aan Peking zal worden ge
volgd - wordt hier erg weinig
publiciteit gegeven aan een mis
sie van drie Amerikaanse NAVO-
experts die in Athene moeten
verduidelijken hoe ver de NA-
VO-voorstellen gaan betreffende
de bijzondere voorwaarden
waaronder Griekenland weer in
het militaire NAVO-verband zal
kunnen terugkeren. Ook deze
kwestie is gekoppeld aan de sta
tus van de Egeische Zee.
Turkse druk
Vorig jaar waren de toenmalige op
perbevelhebber van de NAVO-
strijdkrachten in Europa, gene
raal Haig, en de Griekse opper
bevelhebber, generaal Davos,
overeengekomen dat Grieken
land na zo'n terugkeer de con
trole over de Egeische Zee, die na
1974 aan Turkije toeviel, weer zou
terugkrijgen. Onder Turkse druk
is Haig hiervan, kort voor zijn af
treden, deze zomer teruggeko
men en volgens nieuwe voor
stellen zou noch een Turk, noch
een Griek, maar een Amerikaan
hiermee worden belast.
Van Griekse zijde is dit resoluut af
gewezen en Karamanlis gaf ook
te kennen dat Griekenlands te
rugkeer in het militaire verband
"helemaal geen haast" had. De
verhouding met de NAVO ver
kilde verder toen Griekenland
aankondigde niet mee te zullen
doen aan de grote NAVO-ma-
noeuvres deze maand in het oos
ten van de Middellandse Zee en
andere manoeuvres op Griekse
bodem afgelastte.
Woensdag kwam de premier in de
stad Komotini tijdens zijn tour
nee door Noordoost-Griekenland
met de toespeling dat de EG op
den duur tot een defensief (ver-
dedigings-technisch) sterkere
gemeenschap zou kunnen uit
groeien dan de NAVO. En ook in
regeringsgezinde bladen wordt
steeds herinnerd aan de moge
lijkheid dat Griekenland de
Amerikaanse basis op Griekse
bodem zou kunnen sluiten, zoals
Turkije dat deed na de instelling
van het Amerikaanse wapenem
bargo in 1975.
Griekse premier Karamanlis
De toestand wordt voor de Ameri
kaanse diplomatie steeds neteli
ger omdat gelijktijdig met Anka
ra wordt onderhandeld over een
nieuw defensie-akkoord, dat
voorziet in het blijven van de nog
overgebleven Amerikaanse in
stallaties op Turkse bodem. Na
de opheffing van het embargo vo
rig jaar van de Turkse regering-
Ecevit konden die voorlopig
open te blijven tot 9 oktober.
De onderhandelingen gaan over fi
nanciële en andere Amerikaanse
tegenprestaties. Die voorzien o.a.
in Amerikaanse wapenleveran-
ties ter waarde van ongeveer 2,5
miljard dollar, Amerikaanse
steun voor de Turkse wapenin
dustrie en (gelijkwaardig tegen
wicht voor de Grieks-Russische
overeenkomst inzake Syros) ge
bruik door de Zesde Vloot van de
scheepswerf Golcuk. Daarvan
worden de gunstige voorwaarden
later deze maand door Ameri
kaanse marine-experts onder
zocht.
Vermoedelijk zullen deze onder
handelingen op 9 oktober nog
niet zijn voltooid. Ecevit zou ook
huiverig zijn, vijf dagen voor de
kritieke senaatsverkiezingen van
14 oktober, een spectaculair ak
koord met de Ameri kanen te slui
ten waardoor hij linkse aanhang
zou kunnen verliezen. De bases
in Turkije zullen dus vermoede
lijk nog een tijd lang een voorlo
pig statuut behouden. De onder
handelingen zouden echter wel
flinke voortgang maken en de in
druk rijst dat Ankara zich op het
ogenblik veel bereidwilliger op
stelt ten aanzien van de Ameri
kaanse diplomatie dan Athene.
Beurs venvacht 30.000 bezoekers
UTRECHT (ANP) - Op de internationale meubelbeurs die maan
dag in Utrecht van start is gegaan, worden dit weekeinde ruim
30.000 kijklustige consumenten verwacht. De eerste dagen was
de beurs uitsluitend toegankelijk voor meubileringsbedrijven en
woninginrichters, maar morgen en overmorgen is ook het grote
publiek welkom. Voor een onenterend bezoek dan, want de con
sumenten kunnen op de beurs geen meubelen kopen.
De beurs biedt volgens de organisatoren een vrijwel compleet
overzicht van het huidige aanbod. Ruim 500 fabrikanten uit vijf
tien landen tonen er hun collecties en zij „bezetten" samen alle
Jaarbeurshallen ofwel 53.000 vierkante meter expositieruimte.
Import
Ons land importeert veel meubelen. De Nederlandse industrie ver
zorgde vorig jaar iets meer dan de helft van de binnenlandse
markt voor houten meubelen Drs P.W.C. Pessers, voorzitter van
de Centrale Bond van Meubelfabrikanten, zette deze weck op een
persconferentie in Utrecht uiteen, hoe met het „kwaliteitsplan
voor de meubelindustrie" wordt gepoogd, de concurrentieposi
tie van de Nederlandse meubelfabrikanten te verstevigen.
De overheid draagt aan dit plan anderhalf miljoen bij en de indus
trie zelf ruim 350.000 gulden. Dit geld is onder meef bestemd voor
het subsidiëren van specialistische hulp bij kwaliteitsverbete
ring in de bedrijven. Verder zullen er speciale cursussen worden
gegeven en kwaliteitseisen met bijbehorende materiaalspecifica-
ties worden vastgelegd voor de verschillende soorten meubelen.
Aan dat laatste werkt ook het houtinstituut TNO mee. dat onder
meer eenvoudige apparatuur gaat ontwikkelen waarmee in de
bedrijven zelf de nodige proeven kunnen worden gedaan. Be
drijven die aan de eisen voldoen mogen een speciaal certificaat
voeren. Rond zestig meubelfabrikanten doen mee met het „kwa
liteitsplan".
Eiken
Op de beurs blijkt, dat eiken meubelen nog steeds erg in trek zijn.
Dat is al sinds het begin van de jaren zeventig het geval. Dit genre
ligt de Nederlandse fabrikanten goed, er zijn in ons land betrek
kelijk veel kleine bedrijfjes waar nog vooral ambachtelijk wordt
gewerkt.
De woninginrichters verwachten in de jaren tachtig een 'nieuwe
huiselijkheid' als reactie op energieschaarste. de steeds grotere
uniformiteit en massaliteit buitenshuis en de werktijdverkor
ting.
C.T. van Breemen, bestuurslid van de Stichting Perscentrum Wo
ninginrichting. zei tijdens de persconferentie dat de toenemende
vrije tijd nu al duidelijk van invloed is op het consumptiepatroon
in de woninginrichtingsbranche. De adspirant-kopers onenteren
zich veel beter en veel langer. Voordat ze tot de aankoop beslui
ten bezoeken Ze gemiddeld vier a vijf zaken. Onderzoek heeft
uitgewezen, dat het 'oriëntatieproces' maanden in beslag neemt:
een vijfde deel van de kopers is zelfs meer dan een jaar bezig met
kijken en vergelijken.
Vervanging
Tweederde van de gekochte meubelen dient ter verv anging van
'oude' kasten, stoelen en bedden. Maar die vervanging gebeurt
steeds eerder. In het begin van de jaren zestig deed men gemid
deld nog tussen de twaalf en vijftien jaar met z'n meubels, nu is
dat nog maar zes tot acht jaar.
Van Breemen noemde het ook belangrijk, dat dankzij de opkomst
van de centrale verwarming steeds meer kamers van de woning
bij het 'huiselijk leven' worden betrokken. Andere voor deze
sector belangrijke punten zijn, dat de gemiddelde grootte van de
huiskamer dc laatste twintig jaar is toegenomen van 25 tot 35 a 40
vierkante meter en dat het aantal huishoudingen zich nog steeds
uitbreidt. Dat laatste is vooral een gevolg van het toenemend
aantal éénpersoonshuishoudingen. Zij vormen voor de woning
inrichters een nieuwe doelgroep.
Al met al is er volgens Van Breemen weinig reden om de toekomst
voorde meubel- en woninginrichtersmarkt somber in te zien. Hij
verwacht dat de bestedingen jaarlijks met vijf a zes procent zul
len toenemen en dat er in 1985 een totale omzet van tegen de tien
miljard gulden mogelijk zal zijn.
(Van c
correspondent)
MADRID - Spanje voert een onduidelijke politiek ten
opzichte van de NAVO. Als enig land met drie bui
tenlandse militaire bases woonde Spanje als waar
nemer de conferentie van niet-gebonden landen op
Cuba bij. Er zijn aanwijzingen dat het binnen de
regeringspartij Unie van het Democratisch Cen
trum UCD, die vooralsnog Spanjes buitenlandse
politiek bepaalt, rommelt tussen voor- en tegen
standers van aansluiting bij het Westerse defensie
apparaat.
Spanje streeft ernaar om zich in
zijn buitenlandse politiek niet
te onderwerpen aan een van
de twee heersende
machtsblokken in de wereld.
Deze visie maakte koning
Juan Carlos vorig jaar ken
baar bij zijn staatsbezoek aan
China. Premier Adolfo Sua-
rez herhaalde dit standpunt
vorige maand in Brazilië.
Een heel ander geluid liet Mar-
celino Oreja, de Spaanse mi
nister van buitenlandse za
ken, vorige week horen in de
senaat, waar hij de buiten
landse politiek van Madrid
toelichtte. „Het kabinet-Sua-
rez is een voorstander van de
aansluiting van Spanje bij de
NAVO. Het is nooit Spanjes
bedoeling geweest een neu
trale of pro-Derde-Wereld
landen politiek te voeren",
aldus de bewindsman. Tus
sen neus en lippen door kon
men nog de naweeën bespeu
ren van Marcelino Oreja's
felle reactie op uitlatingen
van Fidel Castro, die in zijn
openingsrede op de conferen
tie van niet-gebonden landen
in Cuba Spanje op het hart
drukte om toch vooral niet lid
te worden van de NAVO.
Bij de besprekingen in Brussel
over het lidmaatschap van
Spanje bij de Europese Ge
meenschap kondigde Marce
lino Oreja op 10 september in
het Koninklijke Instituut
voor Internationale Betrek
kingen aan dat Spanje eigen
lijk al lang deel uitmaakte van
het westerse defensiesys
teem, door middel van het
Spaans-Amerikaanse vriend-
schaps- en samenwerkings
akkoord. Dit verdrag werd in
1953 onder Franco onderte
kend en op grond hiervan be
schikken de Amerikanen
over drie militaire bases in
Spanje. In Brussel herhaalde
minister Oreja nog eens het
officiële regeringsstandpunt,
dat Spanje lid moet worden
van de NAVO, omdat dit op
het gebied van defensie een
logische aansluiting is op
„Hinterland" Europa.
Marcelino Oreja leek echter een
dag later een stapje terug te
doen. Op de persconferentie
in de Belgische hoofdstad
vertelde hij dat de toetreding
tot de Europese Gemeen
schap, die gepland is voor
1983, niet noodzakelijkerwijs
gepaard hoeft te gaan met het
lidmaatschap van de NAVO.
„Maar", aldus Oreja „het is
best mogelijk dat het verkrij
gen van beide lidmaatschap
pen gelijktijdig plaats vindt".
Zijn collega, Leopolcjo Calvo-
Sotelo, minister voor Europe
se zaken, deed nog een duit in
het weifelende Spaanse NA-
VO-zakje met de opmerking:
„Bij de besprekingen over de
toelating van Spanje tot de
Europese Gemeenschap is
het lidmaatschap van de NA
VO nooit aan de orde ge
weest".
Deze diplomatieke uitlatingen
van de Spaanse bewindslie-
op uit is om het NAVO-lid-
maatschap met zijn militaire
verplichtingen en kosten zo
lang mogelijk uit te stellen?
Regering-Suarez: uitstel?
den op de persconferentie
werpen vragen op, want in
1981 loopt het Spaans-Ame
rikaanse vriendschaps- en
samenwerkingsakkoord af,
dat in 1976 voor een periode
van vijfjaar werd verlengd.
Betekent dit dat de regering-
Suarez, die officieel tot 1
maart 1983 in het zadel zit, er-
Geeft het kabinet er de voor
keur aan om in 1981 het
Spaans-Amerikaanse ver
drag, dat op het ogenblik een
huur opbrengt van 150 mil
joen dollar per jaar, te her
nieuwen? Of kan het zijn dat
de UCD-regering, onder druk
van de Verenigde Staten, op
korte termijn in het parle
ment een discussie over de
NAVO op gang brengt, even
tueel gevolgd door een refe
rendum. met de bedoeling
een beslissing te forceren
vóór 1981, het jaar waarin de
Spaans-Amerikaanse over
eenkomst afloopt? Vandaar
dat een definitieve beslissing
over het NAVO-lidmaatschap
waarschijnlijk in dat jaar zal
worden genomen.
De regering-Suarez beseft dat
de toetreding van Spanje tot
de NAVO een uiterst moeilijk
punt is voor de Spanjaarden.
Voorstanders van dit lid
maatschap zijn alleen de cen
trumpartij UCD en de con
servatieve democratische
coalitie CD onder leiding van
oud-Franco-minister, Manuel
Fraga Iribarne. Beide politie
ke groeperingen hebben
maar net de meerderheid in
het Spaanse parlement.
De UCD legt bij de toetreding
tot de NAVO het westerse
militaire apparaat eén beper
king op: onder geen beding
mag Spapje een opslagplaats
worden van NAVO-kernwa-
pens. UCD-leden hebben met
genoegen het witboek over de
Europese defensie gelezen,
dat begin deze maand door de
Westduitse sociaal-demo
craat Hans Apel aan de inter
nationale pers werd gepre
senteerd. Hierin staat dat
Spanje via het Spaans-Ame
rikaanse vriendschaps- en
samenwerkingsakkoord wel
degelijk een aandeel heeft in
de verdediging van West-Eu
ropa en dat het een westers
steunpunt is aan de Middel
landse Zee. Daarnaast ver
meldt het witboek, dat West-
Duitsland niet bereid is om de
enige Europese NAVO-lid-
staat te zijn waarin een op
slagplaats van nucleaire wa
pens het directe doelwit
vormt van de vijand.
Alle andere politieke partijen in
Spanje zijn tegen toetreding
tot de NAVO. Socialisten en
communisten staan op het
standpunt dat Spanje een
neutrale defensiepolitiek
moet voeren. Hoewel de so
cialistische arbeiderspartij
PSOE en de Eurocommunis-
tische partij PCE principiële
tegenstanders zijn van bui
tenlandse militaire bases in
Spanje, hebben zij voorlopig
geen bezwaar tegen de aan
wezigheid van de drie Ameri
kaanse bases in het land.
Deze partijen beseffen dat het
verdwijnen van de Ameri
kaanse aanwezigheid uit
Spanje het militiare even
wicht aan de Middellandse
Zee verstoort. Linkse regio
nale nationalistische partijen
vinden de NAVO een militair-
imperialistisch bolwerk, dat
er alleen maar op uit is om de
belangen van de Verenigde
Staten in Europa te bescher-
Net zoals de politici zijn ook de
Spaanse militairen verdeeld
over de aansluiting bij de
NAVO. Sommigen zien in het
lidmaatschap van de militaire
alliantie een mogelijkheid om
het leger met het modernste
materiaal uit te rusten, maar
ze kijken wel op tegen de kos
ten; anderen zijn van mening
dat Spanje bij een conflict
tussen Oost en West geen en
kele rol van betekenis kan
Alle realistische politici en mili
tairen zijn het erover eens dat
Sparvje op militair terrein
onmogelijk een neutrale posi
tie kan innemen. Spanje is
een westers land, maar het
blijft door zijn geografische
ligging een symbiose tussen
Europa en Afrika. Een volle
dig NAVO-lidmaatschap
houdt in dat het gehele
Spaanse territorium onder
deze militaire organisatie
valt. Gezien de conflictsitua
tie in Noordwest-Afnka zul
len Algerije, Marokko en het
economische zwakke Maure-
tanie nooit toestaan dat NA-
VO-bases worden aangelegd
op de Canarischc Eilanden of
in de Spaanse enclaves aan de
Marokkaanse Middellandse-
Zeekust, de havensteden
Ceuta en Melilla.
Door de economische crisis en
de grote werkloosheid in
Spanje lijk het onwaarschgn-
lijk dat het kabinet-Suarez op
korte termijn het NAVO-lid
maatschap aan de orde zal
stellen. Politieke waarnemers
menen dat de economische
conjunctuur veel te ongun
stig Is om met eon vooi tri
over defensie voor de dag te
komen dat de Spaanse bur
gers financiële offers kost.
Daarnaast is Spanje bezig de
schade aan de buitenlandse
politiek, indertijd door de dic
tatuur veroorzaakt, te her
stellen In het licht hiervan
laveerde de Spaanse af
gevaardigde Robles Piquer
op de conferentie van de niet-
gebonden landen handig tus
sen Marokko en Algerije
door. Het resultaat van de
Spaanse aanwezigheid in
Havana kwam begin deze
week uit de bus: in principe
gaat Algerije belangrijke
hoeveelheden aardgas en olie
aan Spanje leveren.
