Oppositie: protest tegen
acties
Israël
Turkije schendt de
mensenrechten niet
Regering wil wijziging
van de Dienstplichtwet
Actie voor
Vietnamezen:
al bijna
30 miljoen
Tegen twee broers
drie jaar geëist
voor verkrachting
Zwendelzaak
in Groningen:
velen slapen
nu slecht
VRIJDAG 7 SEPTEMBER 1979
BINNENLAND
PAGINA 7
DEN HAAG (GPD) - De regering
komt met een wijziging van de
Dienstplichtwet, die het mogelijk
moet maken dienstplichtige mili
tairen ook tegen hun zin uit te
zenden voor taken buiten Euro
pa. Maar minister Scholten (de
fensie) zal hiermee wachten tot
de Hoge Raad uitspraak heeft ge
daan in de tegen de staat aange
spannen zaak over de onvrijwilli
ge uitzending van soldaten naar
Libanon.
Met deze toezegging kwam minis
ter Scholten gisteren in de Twee
de Kamer tegemoet aan de wens
van vrijwel alle partijen. Alge
meen was men weinig gelukkig
met de twijfel die laatstelijk over
de rechtsgrond voor de onvrij
willige uitzending is ontstaan.
Aanleiding daarvoor was de uit
spraak in hoger beroep van het
Haagse gerechtshof dat de on
vrijwillige uitzending onrecht
matig zou zijn.
Volgens het Hof is sprake van bij
zondere omstandigheden en mag
de minister daarom de gedwon
gen uitzending niet baseren op de
DEN HAAG (GPD) - De opbrengst
van de Actie Bootvluchtelingen,
die op zondagavond 26 augustus
door premier Van Agt werd in
geleid, blijkt aanzienlijk hoger uit
te vallen dan aanvankelijk werd
gedacht. Gisteren was al 28 mil
joen gulden binnen, de Werk
groep Bootvluchtelingen rekent
er nu op dat de totale opbrengst
zeker 30 miljoen gulden zal be
dragen, in plaats van de 20 mil
joen waar men eerst op reken
de.
Van deze 30 miljoen is 12 miljoen
binnengekomen via de z.g.
„brengactie". Ongeveer 200.000
mensen zorgden voor deze op
brengst. Per postgiro kwam de
rest binnen, in 250.000 overma
kingen. Juist de giro-opbrengst is
aanzienlijk hoger dan werd ver
wacht.
Met dertig miljoen gulden is de Ac
tie Bootvluchtelingen de succes
rijkste vluchtelingenactie die
ooit in Nederland is gehouden.
De tot nu toe hoogste opbrengst
was die van de actie voor Bangla-
desj, die 22 miljoen opbracht.
De Nederlandse opbrengst is veruit
de hoogste van alle Europese
landen waar dergelijke acties zijn
gehouden. Tot nu toe is in alle
Europese landen samen onge
veer 90 miljoen gulden binnen
gekomen.
Intussen heeft de Werkgroep
Bootvluchtelingen gisteren een
aantal projecten goedgekeurd,
die met het binnengekomen geld
zullen worden gefinancierd. Vier
miljoen gulden gaat naar Indone
sië, waarvan 2 miljoen voor een
reddingsoperatie ten bate van
ongeveer 35.000 bootvluchtelin
gen die zijn terechtgekomen op
een reeks kleine eilandjes tussen
Maleisië en Borneo. Na half ok
tober, als de moesson invalt, zijn
deze eilandjes onbereikbaar voor
evacuatie of hulpgoederen.
Bij de reddingsactie zijn tientallen
grotere en kleinere schepen be
trokken, waaronder acht Indone
sische landingsvaartuigen en ook
een Duits en een Frans schip, ge
zonden door de hulporganisaties
Ook een helikopter neemt aan Tijdens het debat over de uitzen-
gewone toepassing van de
dienstplichtwet, waarin gespro
ken wordt van uitzending in
„gewone tijden". Volgens het Hof
mag uitzending alleen op grond
van een ander artikel, dat uitgaat
van buitengewone omstandig
heden. Maar dan is een speciaal
Koninklijk Besluit vereist, en dat
ontbrak tot enkele weken gele
den.
Minister Scholten heeft daarna - op
grond van dat andere artikel -
alsnog een Koninklijk Besluit la
ten uitvaardigen, zodat er toch
een rechtsgrond voor de onvrij
willige uitzending kwam. De
Tweede Kamer liet gisteren in
meerderheid weten dat minister
Scholten daarmee juist heeft ge
handeld. Zou hij dat niet hebben
gedaan, dan was een vacuum
ontstaan waardoor het functione
ren van Unifil in Libanon gevaar
had kunnen lopen, zo erkende de
Kamer. Alleen de PSP'er Van der
Spek was het daar niet mee eens.
Hij vroeg in een motie om intrek
king van het Koninklijk Be
sluit.
De D'66'er Brinkhorst herinnerde
Scholten eraan dat juist de oppo
sitie begin dit jaar aan de minister
om een dergelijk Koninklijk Be
sluit had gevraagd, omdat men
twijfels had over de rechtsgrond.
Scholten wees dat toen af. Nu is
hij daar echter op teruggekomen.
De minister was het echter niet
eens met Brinkhorst dat hij des
tijds „luchthartig" over de argu
menten was heengegaan.
gegaan van de uitspraak van het
Haagse hof - zal overigens nog
wel even op zich laten wachten.
Op grond van het Koninklijk Be
sluit zullen de komende maan
den dus nog diverse soldaten te
gen hun zin naar Libanon uitge
zonden worden. Scholten hield
overigens ook gisteren staande
dat hij juist gehandeld heeft.
De verplichte uitzending is nodig
omdat een aantal zeer specialisti
sche, technische functies, niet
met vrijwilligers zijn te beman
nen. Het idee van de CDA'er
Frinking, om militairen die wel
willen maar een andere functie
hebben om te scholen, is volgens
Scholten, mede gezien de korte
opleidingstijd, niet uitvoerbaar.
Ook wees hij de suggestie van de
socialist Van den Bergh van de
hand om de dagtoelage voor de
VN-soldaten te verhogen om zo
de zaak aantrekkelijker te ma
ken. Volgens de minister mag de
vergoeding - bedoeld voor le
vensonderhoud en extra kosten -
niet als een wervingspremie
worden gebruikt.
DEN HAAG (ANP) - De Tweede-Kamerfracties van PvdA,
D'66 en PSP hebben gisteren van de regering geëist stap
pen bij de Israëlische regering te ondernemen om duide
lijk te maken dat de Israëlische vergeldingsacties wille
keurig zijn en niet in verhouding staan tot Palestijns ge
weld en terreur.
de actie deel.
Verder wordt geld beschikbaar ge
steld voor een noodhospitaal op
het eiland Galang (500.000 gul
den) en voor nooduitrusting voor
vluchtelingen die op dat eiland
aankomen (1,5 miljoen gulden).
ding van dienstplichtigen
Libanon en het functioneren van
de VN-vredesmacht (Unifil) in
Libanon veroordeelden de
woordvoerders Van den Bergh
(PvdA), Brinkhorst (D'66) en Van
der Spek (PSP) de manier waar-
GRONINGEN (ANP) - Officier
van justitie mr. Van Gend
heeft gisteren bij de recht
bank in Groningen tegen
twee jeugdige Veendammers
een gevangenisstraf van drie
jaar geëist. De broers pleeg
den niet alleen diverse inbra
ken, maar stonden tevens te
recht wegens een verkrach
ting en twee pogingen daar
toe.
Op 30 mei sleurden ze een
vrouw, die die avond op weg
was naar haar huis in een bui
tenwijk van Groningen, van
haar fiets. De vrouw, die zich
heftig verzette, werd achterin
de auto van de twee gezet.
Onderweg moest ze zich uit
kleden en werd ze met haar
eigen t-shirt geblinddoekt.
"Houd je bek want je gaat er
aan", had de jongste van de
twee, de 19-jarige R. M. haar
toegevoegd, toen de vrouw
wou gillen. Op een parkeer
plaats werd ze door R. M. en
zijn twee jaar oudere broer H.
M. diverse keren verkracht.
Nadat de twee mannen nog
een tijdje met haar hadden
rondgereden, werd de vrouw
op een achterafweggetje uit
de wagen gezet. Haar lderen
werden haar achterna ge
gooid. Een toevallig passe
rende politieauto trof het
slachtoffer daar aan.
Op 25 juni besloten beide broers
opnieuw een dergelijk 'ver
zetje' op touw te zetten. Twee
keer die avond poogden zij in
de binnenstad van Groningen
een argeloze vrouw hun auto
in te sleuren. Twee keer mis
lukte het, omdat in het ene
geval buurtbewoners af
kwamen op het hulpgeroep
van de betreffende vrouw en
er in het andere geval een auto
aankwam, waardoor de twee
op de vlucht sloegen. Inmid
dels had de politie een duide
lijk signalement van de twee
en konden zij korte tijd later
worden aangehouden.
De officier van justitie, die geen
goed woord overhad voor het
gedrag van het tweetal, dat hij
"verachting voor vrouwen en
hen zien als object" verweet,
vond dat deze zaak bij het
publiek veel opschudding
had veroorzaakt. "En wij zul
len het publiek nu laten zien
dat deze dingen niet onge
straft kunnen gebeuren", al
dus de officier.
Mr. G. J. Niezink, de raadsman
van R. M. vroeg zich af of het
strafrecht wel de gepaste
vorm is om op verkrachtin
gen te reageren. Omdat een
langdurige gevangenisstraf
geen oplossing biedt, aldus
mr. Niezink, vroeg hij de
rechtbank een gevangenis
straf met een voorwaardelijk
deel en een geldboete op te
leggen.
Mr. S. H. Wachter, de raadsman
van H. M., weet het optreden
van het tweetal aan het insta
biele ouderlijke milieu
waarin zij hadden geleefd. De
raadsman wees er op dat de
maatschappij meer gebaat is
bij een behandeling dan met
een langdurige gevangenis
straf. Mr. Wachter vroeg de
rechtbank de uitspraak tegen
zijn cliënt een jaar te willen
uitstellen, in welk jaar zijn
cliënt in een behandelingste
huis zou moeten doorbrengen
en waaruit naderhand zou
kunnen blijken dat dit bij
hem effectief was geweest.
Waarop de officier van justitie
repliceerde dat het doel van
de straf niet is dat er niet zulke
delicten meer gepleegd wor
den, maar dat het doel van de
straf 'straf is.
De twee verdachten zelf ver
klaarden beiden nadrukke-
lijk niet behandeld te willen
worden. "Ik ben een normaal
mens, ik hoef niet naar een
psychiater", zei H. M.
De rechtbank besloot na kort
beraad dat in beide zaken op
20 september uitspraak zal
worden gedaan.
op Israël preventieve bombar
dementen uitvoert. Volgens Van
den Bergh ligt in Jeruzalem een
bijzondere verantwoordelijkheid
voor toenemend geweld. "Het is
niet aanvaardbaar dat het geweld
door preventieve bombardemen
ten van een zodanige omvang is
dat vele honderden mensen, voor
het overgrote deel ook burgers,
omkomen en tienduizenden ook
onschuldige mensen elders on
derdak moeten vinden. Met
inachtneming van het recht van
zelfverdediging leidt dit alles
slechts tot verharding en ver
scherping, die de taak van Unifil
met de dag moeilijker maakt", zo
zei hij.
Van den Bergh vroeg de regering
verder, juist omdat hij weet hoe
gevoelig men begrijpelijkerwijs
in Israël is voor Palestijns ge
weld, daarnaast te verzekeren dat
zij alles in het werk zal stellen om
ook de Palestijnse bevrijdingsor
ganisatie (PLO) en de links-Liba-
nezen tot matiging en zelfbeheer
sing te brengen.
Brinkhorst van D'66 kon in de wij
ziging van de Israëlische politiek
in de richting van preventieve ac
tie onmogelijk een antvyoord zien
op Palestijnse terreur, die overi
gens niet valt goed te praten. De
regering zal scherp bij de rege
ring van Israël moeten proteste
ren. Met zo'n protest zou zij ook
steun geven aan Mosje Dajan, die
er anders over denkt dan premier
Begin, "maar die overspoeld
wordt door de haviken".
Explosief
WD-woordvoerder Blaauw merk
te op: "Wij moeten ons serieus
gaan afvragen of wij als er een
jaar opzit, nog wel verder willen
met Unifil. Voor we het weten
komt secretaris-generaal Wald-
heim van de Verenigde Naties
vragen of we zo vriendelijk willen
zijn weer voor een tijd troepen ter
beschikking te stellen. De toe
stand wordt hoe langer hoe ex
plosiever. Wat doet Waldheim er
aan om het bestaande conflict op
te lossen", vroeg Blaauw zich af.
De WD staat zeer kritisch tegen
over een nieuwe termgn. D'66-
woordvoerder Brinkhorsfwil in
elk geval een kamerdebat vóór er
een beslissing valt over een
nieuwe termijn.
Alle fracties hadden waardering
voor de wijze waarop Unifil haar
taak opvat. De PvdA hecht grote
betekenis aan de VN-vredes
macht: als die er niet zou zijn,
ontstond een nog explosiever si
tuatie, aldus woordvoerder Van
den Bergh. Hij voelde niets voor
de gedachtengang van de Liba
nese ambassadeur bij de Ver
enigde Naties, Ghassan Tueni,
die meer gebruik van geweld
door Unifil voorstaat. Dat is niet
de opdracht van Unifil.
CDA-woordvoerder Frinking had
geen behoefte aan een evaluatie
op dit ogenblik. Praten of Ne
derland moet blijven meedoen in
Unifil kan altijd nog als de situa
tie op oorlog gaat lijken, meende
hij. De Kamer moet er dan bij
worden betrokken. Maar nu, na
zes maanden deelneming in Uni
fil "is ongeduld een slechte leer
meester". Frinking wilde even
wel niet gezegd hebben, dat Ne
derland voor vele jaren een bij
drage aan Unifil moet leveren.
Een onderonsje tussen fractiewoordvoerders in de Tweede Kamer tijdens het debat over Unifil. V.l.n.r. Blaauw
(WD), Brinkhorst (D'66), Frinking (CDA), Van den Bergh (PvdA) en op de rug gezien Verburgh (GPV).
Volgens minister Van der Klaauw
Van der Klaauw
Geld vermist
bij politie
in Roermond
ROERMOND (GPD) - Bij het korps
gemeentepolitie van Roermond
wordt geld vermist uit de op
brengst van transacties waarbij
door wetsovertreders de boetes
rechtstreeks aan de politie zijn
afgedragen.
Op verzoek van het openbaar mi
nisterie in Roermond is de rijks
recherche uit Den Bosch een paar
dagen geleden al begonnen aan
een onderzoek. Dat onderzoek zal
moeten uitwijzen of het geld op
zettelijk is verduisterd of op an
dere wijze is verdwenen. Korps
chef G. van Vlijmen zegt „Op het
ogenblik is er alleen nog maar
sprake van vermissing van een
geldbedrag, of van een aantal
bonnen die als kwitantie voor de
boetes aan de overtreders wor
den gegeven. Daarmee staat nog
niet vast dat politiefunctionaris
sen verduistering hebben ge
pleegd".
Hij acht het mogelijk dat bonnen
zijn gestolen uit de boekjes var-
het surveillancepersoneei of dat
er meermalen voor één overtre
ding abusievelijk meerdere bon
netjes zijn afgegeven.
Vast staat dat het onderzoek door
de rijksrecherche zich richt op
meerdere leden van het korps.
DEN HAAG (GPD) - Minister Van
der Klaauw (buitenlandse zaken)
meent dat het niet bewezen is dat
in Turkije de mensenrechten
ernstig worden geschonden. Hij
ziet geen aanleiding om, na be
studering van het recénte rapport
van de kerken, actie te onderne
men bij de Raad van Europa. Hij
meent dat het rapport geen nieu
we elementen aandraagt die her
overweging van de beslissing, dat
de 41 Turken ons land moeten
verlaten, rechtvaardigen.
De bewindsman deelde dat de
Tweede Kamer gisteren mee in
antwoord op een aantal vragen
van de PvdA'ers Van den Bergh
en mevrouw Haas-Berger. Vol
gens de minister verschilt het
nieuwste rapport over de positie
van christenen in Turkije, wat de
weergave van de feiten betreft,
niet van het rapport dat een lid
van de Nederlandse ambassade
in Turkije opstelde. De be
windsman vindt dat hij zich aan
de basisconclusies van dat rap
port kan houden. Er zijn, zei hij in
de Kamer, geen aanwijzingen
voor politieke vervolging.
Volgens de minister heeft de rap
porterende ambtenaar vrij met
allerlei mensen in Turkije kun
nen praten. Als hij geremd zou
zijn geweest, zou hij dat zeker ge
rapporteerd hebben. Er is, bena
drukte de bewindsman, geen
grond te vinden om te spreken
Geen Chileens fruit
UTRECHT (ANP) - De FNV heeft
besloten haar leden op te roepen
om geen fruit uit Chili meer te
kopen. Die oproep gaat tevens
gepaard met allerlei acties. Vol
gens een woordvoerder zal de
FNV met werkgroepen op mark
ten verschijnen om er voorlich
ting te geven over de situatie in
Chili. Ook is de FNV van plan,
personeel van winkels waar fruit
uit Chili wordt verkocht, te bena
deren. Op 11 september, wanneer
de val van de regering-Allende
wordt herdacht, zal dc FNV ook
aanwezig zijn op allerlei bijeen
komsten in het land.
De FNV wil met haar acties de
Chileens regering economische
schade toebrengen. Naar haar
oordeel worden de vakbonds
rechten in Chili geschonden.
over verwijtbare nalatigheid en
geen kwestie van ernstige schen
ding van de mensenrechten.
Je moet, hield hij de Kamer voor,
stelselmatige vervolging kunnen
waarmaken wil je om actie van de
Raad van Europa kunnen vragen.
Hij vond wel dat, als berichten in
de pers juist zijn over gevangen
gezette christenen die wel be
waakt, maar niet door de over
heid gevoed worden, dat be
schouwt moet worden als schen
ding van de mensenrechten. Hij
zegde een onderzoek toe.
Van der Klaauw herhaalde nog
eens dat de positie van de chris
tenen in Z.o.-Turkije uiterst
moeilijk is, maar dat elders in dat
land wel vestigingsmogelijkhe
den te vinden zijn. De drang om
naar het buitenland te gaan,
wordt volgens hem bij de chris
ten-Turken vooral ingegeven
door economische motieven.
Protocol bij
begrafenis
schreef geen
uniform voor
LONDEN (ANP, Reuter) - Het pro
tocol voor de begrafenis van lord
Mountbatten bevatte geen dwin
gende kledingvoorschriften voor
de genodigden. Dit heeft een
woordvoerder van de Britse ko
ninklijke familie gisteren desge
vraagd meegedeeld. "Het was
geheel aan prins Bernhard om te
besluiten wat hij bij de begrafenis
zou dragen", aldus de woord
voerder.
Premier Van Agt liet woensdag via
de Rijksvoorlichtingsdienst we
ten dat prins Bernhard bij de be
grafenis van lord Mountbatten
een marine-uniform zou dragen.
Het protocol zou dat hebben
voorgeschreven. Het dragen van
het uniform moest, aldus de ver
klaring van Van Agt, worden ge
zien als een eerbetoon aan lord
Mountbatten, met wie de prins in
de tweede wereldoorlog een
nauwe relatie had.
GRONINGEN (GPD) - Zenuwach
tige bankdirecteuren, stroman
nen die woest de hoorn op de
haak gooien en makelaars die
vertwijfeld vechten voor hun
goede naam. De Oostgroninger
zwendelaffaire, die vorige week
aan het rollen kwam, bezorgt heel
wat mensen een slechte nacht
rust. Vooral nu duidelijk wordt,
dat de zwendel steeds omvang
rijker wordt. De ontdekking van
een verdachte grondaankoop in
Gieten, waar de justitie zich het
eerst op had geworpen, blijkt
slechts het topje van de ijsberg te
zijn.
Het imperium, dat hoofdverdachte
P. M. uit Veendam met verval
singen en knoeierijen zou hebben
opgebouwd, is krakend ineenge
stort. In de val worden veel meer
mensen meegetrokken dan de
twee die samen met M. (de 49-ja-
rige F. F. uit Hoogezand en de 32-
jarige L. G. uit Stadskanaal) in
het Huis van Bewaring zitten.
Gisteren zijn weer zes arrestaties
verricht. M. laat met zijn praktij
ken een spoor van brokstukken
achter. De grootste klappen zijn
gevallen bij de banken, die door
de overtuigende transacties van
de Veendammer zakenman de
kassa lieten rinkelen.
De Slavenburgs Bank trad als eer
ste gedupeerde voor het voet
licht. De 3,5 miljoen die deze
bank in zaken van M. stopte,
werden door directeur L. G.
moeiteloos op tafel gelegd. Hij
werd overdonderd door de vlotte
babbel van M. Het wekte zelfs
niet zijn achterdocht dat M. het
geld liet overmaken op de privé-
rekening van zijn zwager J. S. in
Veendam. Deze werd van de ene
op de andere dag 3,5 miljoen gul
den rijker, maar moest het geld al
snel weer afstaan aan M.
J. S. fungeerde als een van de vele
stromannen die M. nodig had om
zijn schuldeisers van zijn vroege
re faillissementen van het lijf te
houden. De ontdekking van dit
soort praktijken kostte L. G. zijn
baan als bankdirecteur. Dat hij
duidelijk onder „hypnose" was
gekomen van M., bleek wel uit
het feit dat hij bij hem in dienst
trad als financieel adviseur.
Op dat moment waren ook de rode
lichten gaan branden bij de
christelijke spaarbank Eigen
Haard in Groningen, waar M. op
voordracht van (nota bene) de
voorzitter van de raad van com
missarissen, de advocaat mr. P.
C. Berghuis uit Haren, als dè rela-
tie-van-het-jaar was binnenge
haald. De bank keerde voor drie
miljoen aan hypotheken en kre
dieten uit.
De opwinding was groot toen ge
ruchten begonnen door te sijpe
len, dat justitie belangstelling
voor de praktijken van de Veen-
dammer zakenman begon te to
nen. Kredieten die in opdracht
van M. waren overgeheveld naar
rekeningen van andere banken,
probeerde de spaarbank vertwij
feld terug te roepen. Het was ver
geefse moeite. Ook bij die banken
was men erachter gekomen dat
M.'s imperium op los zand was
gebouwd. De rekeningen werden
geblokkeerd. Onder het motto
..binnen is binnen" bleef het geld
in eigen huis. De heer Berghuis
weigert overigens commentaar te
geven.
Dat de actieradius van de Veen-
dammer zakenman („gewiekst
tot en met") veel groter was dan
Oost-Groningen. kwam deze
week aan het licht De Banco de
Jerez in Amsterdam heeft een
vordering van zeven miljoen gul
den.
De Amro-Bank, die aan een vorige
affaire rond M. toch zeer slechte
herinneringen had overgehou
den, komt ook al niet zonder
kleerscheuren uit de zwendelaf
faire vandaan. De afdeling Public
Relations is zeer behulpzaam,
maar komt uiteindelijk toch niet
met getallen voor de dag. De
„schande" wordt liever niet aan
de grote klok gehangen. Dit geldt
ook voor de Algemene Bank Ne
derland. Er wordt grif toegege
ven dat de ABN als correspon
dent („dus met weinig risico") is
opgetreden tussen M. en de Ban
co de Jerez. De vraag voor welk
groot bedrag de bank in de affaire
is getrokken, levert een wtjds
antwoord op: „U mag niet den
ken aan enige miljoenen".
Scheutiger dan de bankdirecteu
ren, die angstig afwachten hoe de
affaire afloopt, zijn sommige ou
de relaties van M. Uit wat ze ver
tellen, wordt duidelijk dat de
Veendammer dezelfde trucen
doos hanteerde waarmee hij en
kele jaren geleden al veel succes
had. Hy bracht toen Veendam en
omgeving in rep en roer met zyn
kant-en-klaarwoningen, waar
voor hij mensen aanbetalingen
liet doen, terwijl hty de woning) n
nooit leverde.
