Hernieuwde aandacht voor Kristians Tonny
De enige die zich tussen Leiden en Katwijk
niets van files aantrekt is deNZH-buschauffeur.
Konsumenten Kontakt: baby's moeten meer aan de borst
Debusdus
Tentoonstelling in Haags Gemeentemuseum
VRIJDAG 7 SEPTEMBER 1979
VARIA
PAGINA 21
(Van onze redactie volksgezondheid)
DEN HAAG - Baby's moeten, zo mogelijk, borstvoe
ding krijgen. Daarvoor pleit Konsumenten Kontakt
in een brochure „Babyvoeding". Deze wens is in
tegenstelling tot de huidige ontwikkeling, waarbij
de medische wereld eenzijdig op flesvoeding is ge
richt. Er is weinig informatie over borstvoeding en
de overheid geeft geen stimulansen, eerder doet zij
het tegendeel. KK heeft verder veel kritiek op som
mige fabrieksmatig bereide baby- en peutervoe
ding.
De voeding van de Nederlandse
baby is sterk afhankelijk van
toevallige omstandigheden.
De overheid hanteert vrijwel
geen richtlijnen en voor
schriften voor babyvoeding.
Consultatiebureaus handelen
voornamelijk naar eigen in
zicht. Mede hierdoor worden
op grote schaal verouderde en
soms minder gewenste advie
zen over babyvoeding ver
strekt.
Volgens Konsumenten Kon
takt bestaat er een ernstig ge
brek aan objectieve informa
tie over babyvoeding. Moe
ders komen slechts met moei
te te weten wat het beste voor
hun kind is, zowel wat betreft
melkvoeding als latere bij
voeding. Medici streven
overwegend naar het ver
strekken van flesvoeding.
Mede daardoor haakt een
ruime meerderheid van de
moeders, die borstvoeding
willen geven, al na 10 dagen
af.
Onjuist
Konsumenten Kontakt verwijt
in zijn brochure de overheid
gebrek aan noodzakelijke
stimulansen voor het geven
van borstvoeding. In tegen
stelling tot andere landen is er
nooit een beleid met betrek
king tot de zuigelingenzorg
uitgestippeld. Het zou hard
nodig zijn de situatie eens te
inventariseren en op basis
daarvan voorstellen te doen
voor verbeteringen. Hoe wei
nig de overheid zich tot dus
ver aan de zuigelingenvoe
ding gelegen laat liggen illu
streert de consumentenorga
nisatie met een voor
beeld.
Zo heeft minister Ginjaar
(volksgezondheid) Tweede-
Kamervragen over zuigelin
genvoeding onjuist beant
woord. Hij stelde dat de laat
ste jaren met succes pogingen
worden gedaan om het geven
van borstvoeding te bevorde
ren. Daarbij wees hij op het
bestaan van de organisatie
„Borstvoeding Natuurlijk",
die overigens uit onvrede
over het achterblijven van
overheidsinitiatieven is opge
richt. Daarmee is echter de
vraag niet beantwoord, aldus
KK.
Ook uit andere kwesties blijkt
trouwens dat de overheid zich
niet al te zeer met zuigelin
genzorg bezighoudt. In ver
gelijking met andere landen
is het zwangerschapsverlof in
ons land maar matig geregeld.
De regeling is dat de vrouw
kan doorwerken tot zes we
ken voor de (vermoedelijke)
datum en dan weg kan blijven
tot zes weken daarna. Door
werken tot twee weken voor
de datum en 10 weken daarna
vrij nemen is niet toege
staan.
In Zweden kent men acht
maanden verlof, het zoge
naamde opvoedingsverlof dat
ook door de man in plaats van
de vrouw kan worden opge
nomen of door hen samen in
deeltijd. België kent 14 we
ken, vrij te verdelen over de
periode voor en na de beval
lingsdatum. Finland heeft ze
ven maanden, W-Duitsland
heeft nu een zwangerschaps
verlof van zes weken en een
bevallingsverlof van acht we
ken benevens recht op vier
maanden opvoedingsverlof,
dat de overheid betaalt op ba
sis van het netto-loon met een
bepaald maximum.
Uitbreiding
Volgens KK zou uitbreiding
van het bevallingsverlof dan
wel het instellen van een op
voedingsverlof of een andere
regeling die in eerste instantie
bedoeld zal zijn om vrouwen
meer gelegenheid te geven
een kind te krijgen zonder
hun baan op te geven een po
sitieve invloed op borstvoe
ding hebben. In de wet zou
een regeling zoals die nu geldt
voor alle vrouwelijke ambte
naren moeten worden opge
nomen. Daarbij bestaat de
verplichting dat de vrouwe
lijke ambtenaar die een
borstkind heeft, gelegenheid
moet krijgen haar kind te zo
gen.
Ook zou de overheid initiatie
ven kunnen nemen inzake
een evenwichtiger aanbod
van informatie over zuigelin
genvoeding. De reclame voor
flesvoeding zou bijvoorbeeld
aan banden gelegd moeten
worden, zegt KK. Tot dusver
lijkt de overheid eerder met
plannen rond te lopen die
borstvoeding negatief kun
nen beinvloeden. Staatsse
cretaris mevrouw Veder-Smit
(volksgezondheid) is van plan
het aantal kraamklinieken
drastisch te verlagen. Het me
rendeel der vrouwen die nu in
klinieken bevallen zal dan
naar het ziekenhuis gaan.
Daarvan is vooralsnog geen
positieve invloed op het
borstvoeden van te verwach
ten, aldus de brochure.
KK bespreekt in zijn uitgave
uitvoerig alle kanten van de
voeding van Kinderen tot een
jaar. Voor- en nadelen van
borst- en flesvoeding worden
uitvoerig vermeld, evenals de
wenselijkheid van bijvoedin
gen. Kritiek is er op sommige
industrieel bereide baby- en
peutervoeding. Potjes Olvarit
bijvoorbeeld vermelden nog
steeds niet wat erin zit en de
gebruiksaanwijzingen zijn
niet optimaal. De consumen
tenorganisatie vindt dat voor
kinderen boven de vijf maan
den zelfgemaakte voeding,
mits hygiënisch bereid, de
voorkeur heeft boven Olva
rit.
Vergiftigingen
Olvaritvoeding is dermate fijn
dat de kaakfuncties niet vol
doende worden gestimu
leerd. Het eten van blad
groente als spinazie, andijvie
en kropsla, moet voor kinde
ren tot zes maanden ernstig
worden afgeraden. Blad
groenten bevatten vrij grote
concentraties nitraat. Deze
stof kan worden omgezet in
het uiterst giftige nitriet. Uit
het buitenland zijn meerdere
gevallen bekend van nitriet-
vergiftigingen bfj baby's met
lodelijke afloop
Konsumenten Kontakt vi dt
dat de overheid de produktie
van babyvoeding met nitraat-
rijke groenten voor kinderen
tot zes maanden moet verbie
den. Ook consultatiebureaus
moeten het gebruik van blad
groente afraden. Uit voe
dingsoogpunt bestaat er geen
enkele reden tot het nuttigen
van bladgroente op jonge
leeftijd. Kinderkoeken als Li
ga moeten volgens KK wor
den afgeraden omdat ze
schadelijk zijn voor het ge
bit.
Wat pappen betreft, havermout
verdient de voorkeur boven
Bnnta en Bambix. Overigens
levert een ontbijt van bruin-
brood met kaas en een beker
melk meer nuttige voedings
stoffen dan een bord pap. Het
eten van brood is ook zeer
bevorderlijk voor de kauw-
functie. Kindervoeding zou in
ieder geval volgens reeds be
staande aanbevelingen moe
ten worden geëtiketteerd.
Aan de samenstelling moeten
eisen worden gesteld. Ver
melding van slagzinnen als
„voor de gezondheid van uw
baby" zouden verboden moe
ten worden.
DEN HAAG - De min of meer op de achtergrond geraakte kunstenaar Kristians Tonny
(1907-1977), die voor een groot deel van zijn leven in het buitenland vertoefde, wordt in
het Gemeentemuseum van Den Haag met een tentoonstelling opnieuw onder de aan
dacht gebracht.
Tegelijk met deze expositie is een
monografie van Tonny versche
nen, die op zijn twaalfde jaar zijn
eerste Parijse expositie had en
daarmee als snel de benaming
'wonderkind' kreeg toebedeeld.
Hoewel hij in het surrealistische
milieu van Parijs verkeerde, veel
vrienden daaronder had, be
hoorde hij niet tot de surrealisten
in strikte zin. De enige Nederlan
der die door de godfather van het
surrealisme, André Breton, als
echte surrealist werd erkend
heette niet Tonny, maar Joop
Moesman.
Parijs
Tonny's vader, de schilder A. Kris
tians, kreeg het talent van zijn
zoon in de gaten, toen deze al van
zijn vijfde jaar af tekeningen,
aquarellen en linosnedes begon
te maken die men nauwelijks nog
kindertekeningen kon noemen.
Het gezin Kristians was in 1913
verhuist naar Parijs, waar Tonny
door zijn ouders werd meegeno
men naar films, cabarets, cafés,
die een blijvende indruk op hem
zouden maken. Want naast de
cowboytekeningen uit zijn jonge
jaren, zijn het veelal impressies
uit deze beau-monde die Tonny
verbeeldde.
In 1920 exposeert A. Kristians in
galerie Mouninou en hij arran
geert dan een expositie in dezelf
de galerie van zijn kleine Rem
brandt. De pers is bijzonder en
thousiast. Ook illustreert Tonny
in datzelfde jaar het kinderboek
"Strooptochten" van Emmy van
Lokhorst. Op zijn veertiende/vijf-
tiende jaar kreeg hij de gelegen
heid om te gaan werken in het
atelier van Jules Pascin, waar hij
de 'transfer' tekentechniek leer
de die hij later zou perfectione
ren. Pascin, zelf ook een tekenvir
tuoos, propageerde dat een teke
ning in volle vrijheid van de te
kende hand moet worden ge
maakt, zonder controle van het
oog. Hij had een vorm van blind-
tekenen bedacht, transfer door
hem genoemd, waarbij met een
niet-schrijvende stift of ander
puntig voorwerp getekend wordt
op een blanco vel papier, dat aan
de onderkant bestreken is met
een verfstof; op een onderliggend
blad wordt sde afdruk van de
blindtekening vastgelegd. Deze
techniek vereist een snelle han
delwijze, vooral bij tekeningen
van groot formaat, en Tonny
werd dan ook gedwongen sterk
associatief, zonder voorbedachte
rade te werk gaam. Het automa
tisme en de vrije associatie van
deze transfer-werkwijze, zijn
eveneens twee belangrijke be
ginselen van het surrealisme.
Tonny's werkwijze is verwant
aan het surrealisme, maar de uit
werking, de beeltenissen, de
thematiek is vaak geheel ver
schillend. Zijn grillige figuren, op
verschillende niveau's van het
vlak door elkaar dansend, vech
tend met wolven en demonen, of
niets dan zichzelf zijnde, lijken
meer een metafysische benade
ring a la de Chirico te verbeelden
of een Jeroen Bosch in herinne
ring te brengen, dan bijvoorbeeld
een symbolische wereld van Max
Ernst. Toch krijgt hij dankzij zijn
Wolven, duivels
Kristians Tonny in het Haags Gemeentemuseum. Olieverf ca. 1960: "Het zwarte paard"
Kristians Tonny.
natuurlijke affiniteit met het sur
realisme een uitnodiging om te
exposeren op de eerste "Exposi
tion Surréaliste" in 1925 in parijs.
Van dan af raakt hij bekend en
verkeert hij in surrealistische
kringen bij vrienden als Péret,
Crevel, Artaud, Hugnet, maar
ook frequenteert hij het gezel
schap rond de Amerikaanse dich
teres Gertrude Stein, van wie hij
ooit nog eens een portret zal ma
ken. Veel tentoonstellingen in
Parijs, later ook in Nederland,
vallen hem ten deel, en in de jaren
voor de Tweede Wereldoorlog
reist hij onder meer naar Marok
ko en Mexico. En vooral Mexico
zal diepe indruk op hem maken
wat ook zijn weerslag heeft in zijn
werk uit latere jaren. Na de oorlog
komt Tonny terug in Nederland
Oeuvre
De tentoonstelling in het Haags
Gemeentemuseum geeft een
ruim overzicht van Tonny's oeu
vre, met voornamelijk transfer-
tekeningen uit de 20er en 30er ja
ren en een aantal schilderijen uit
de jaren na de Tweede Wereld
oorlog Het tekentalent van Ton
ny is in zijn gehele oeuvre zicht
baar; de schilderijen zijn ook
meer met kleur ingevulde teke
ningen dan met kleur gecompo
neerde beelden. Kenmerkte zijn
vroegere werk zich nog door de
wirwar van figuurtjes die op ver
schillende plans neergezet wa
ren, zijn latere tekeningen en
schilderijen vertonen evenwich
tige landschapcomposities
waarin allerlei figuren verborgen
zitten, die pas bij betere be
schouwing opvallen. Zijn wereld
is een vreemde, mystieke wereld,
waarin de mens, als hij nog aan
wezig is, een ondergeschikte rol
speelt. Kristians Tonny is altijd
zijn tekenstijl trouw gebleven,
heeft zich nooit aangesloten bij
een groep of ergens toe willen
behoren, wat een waarborg is
gebleken voor het persoonlijk
karakter van zijn kunst. In Ne
derland is er nooit veel waarde
ring geweest voor het surrealis
me of nauw verwante kunstui
tingen, een reden waarom Kris
tians Tonny op de achtergrond is
geraakt. De schrijvers van de
monografie, Laurens Vancrevel
en Frida de Jong, doen dan ook
een beroep op mensen die wer
ken van Tonny bezitten of die in
lichtingen kunnen verstrekken.
Het verhaal is lang niet compleet.
De biografische aantekeningen
in deze monografie komen nogal
oppervlakkig en onvolledig
over.Ook ontbreken er kunsthis
torische beschouwingen, alhoe
wel de kritieken van kunstcritici,
ruimschoots opgenomen in dit
boek, bijzonder goede informatie
bieden. De tentoonstelling, waar
ook nog een videoband met een
interview met Tonny aanwezig is,
kan men tot 30 september bezoe
ken.
JURRIAAN
VAN KRANENDONK.
ADVERTENTIE
De NZH lijnen 31,32 en 41 tussen Katwijk en
Leiden lopen als een trein. Dankzij een vrije baan,
stoplichtbeïnvloeding en passeerstroken doet de
bus er nooit langer dan ca. 20 minuten over.
En dat voor maar f 39,- per maand. Vraag een
aanvraagformulier voor 'n abonnement!
