Picasso
de hak genomen
California Suite: vaak
leuk, soms erg flauw
Zweeds regisseurs-duo met verzonnen biografie over schilder
Films
deze week
VRIJDAG 7 SEPTEMBER 1979
Heeft nieuwste
Fellini een
politieke
achtergrond
of niet?
"Ik wilde noch een histori
sche film noch een politiek
of sociologisch essay ma
ken.Ook heb ik niet de
vakbonden willen veroor
delen. De film gaat ge
woon over de repetitie van
een orkest".
"Orkestrepetitie"; regierFederico
Fellini; hoofdrollen:Balduin
Baas e.a.; theater:Lido 3; 16 jaar
Eigenlijk wilde de Italiaanse regis
seur niet eens dat er over zijp
laatste werkstuk "Orkestrepeti-
tie"(Prova d'Orchestra) geschre
ven zou worden. Maar daar valt
natuurlijk bij een film van de be
faamde Italiaan zeker niet te ont
komen. De pers maakte niet al
leen heel wat woorden vuil aan
Fellini's werkstuk, maar boven
dien kon niemand heen om de
door Fellini zo fel ontkende poli
tieke inhoud.
Na het zien van "Orkestrepetitie"
ook niet zo merkwaardig, want de
symboliek ligt er duimendik bo
venop datje haast boze opzet zou
vermoeden. Fellini die eens wilde
zien tot wat voor hoogdravende
bespiegelingen zijn film aanlei
ding zou geven.
Hoe dan ook: het conflict dat Fellini
tussen het orkest en zijn dirigent
(een rol van de in West-Berlijn
wonende Nederlander Balduin
Baas) laat groeien, plus de aan
wezigheid van een eersteklas
patser als eigenaar van het orkest
en een al even onguur ogende
vakbondsman wijzen duidelijk in
de richtihg van politiek engage
ment. De vorm waarin hij dit alles
den. Hij steekt weer een felle ti
rade af, die - als het beeld zwart
wordt - ontaardt in Duits geblaf,
dat herinneringen oproept aan
nazi-Duitsland.
"Orkestrepetitie" heeft Fellini in
eigen land veel kritiek van links
opgeleverd. Sommige progres
sieven voelden zich met de op
stand van het orkest, dat niet veel
verder komt dan Hysterische kre
tologie, danig in hun hemd gezet.
De vraag is echter of dat Fellini's
bedoeling was. Mij lijkt het eer
der toe dat hij (ervan uitgaande
dat "Orkestrepetitie" wél een po
litieke achtergrond heeft) een
waarschuwend geluid heeft wil
len laten horen. Als de revolutie
al strandt bij wat loze leuzen en
geen werkelijke alternatieven
aandraagt, ontstaat er een va
cuüm. waarin de dictatuur welig
kan tieren. Een uitleg, die zich
trouwens gemakkelijk voor een
ander laat inruilen. Gedeeltelijk
een gevolg van het feit dat Fellini
zijn sympathie by geen van de
partijen legt. De leden van het or
kest worden afgeschilderd als
(om met Van Agt te spreken)
non-valeurs en zijn afkeer van de
dirigent blijkt vooral uit het laat
ste gedeelte met het Hitler-ge-
brul.
Los van de politieke stellingname
staat vooral de bewondering voor
Fellini's vakmanschap. Bezwa
ren tegen het toch wat statische
karakter van de film (opnamen
blijven beperkt tot de crypte)
vallen weg tegen het prachtige
camerawerk en de van de Ita-
De orde is weer hersteld. Het
orkest heeft zich weer rond de
dirigent geschaard, terwijl op
de achtergrond de sloperskogel
onheilspellend hangt.
gegoten heeft, doet sterk denken
aan "Roma"(onlangs nog in de
nachtvoorstelling van Camera)
en de voor televisie gemaakte "I
Clowns".
Een televisieploeg (met Fellini als
interviewer) komt opnamen ma
ken van een orkestrepetitie in een
-ook akoestisch- erg fraaie cryp
te. Eerst is er alleen nog maar de
conciërge, die vol liefde vertelt
over de geschiedenis van de repe
titieruimte, waarna langzamer
hand de orkestleden binnen
druppelen. De vakbondsleider
meldt dat de bond weliswaar ak
koord gaat met de aanwezigheid
van de tv, maar de musici mogen
zelf beslissen of ze geïnterviewd
willen worden. Er ontstaat wat
tumult, sommigen willen er geld
voor zien, maar uiteindelijk zege
viert de ijdelheid.
Dan komt de dirigent binnen. Een
autoritair figuur, die duidelijk
weerstanden oproept. Al vlot
komt het tot een botsing met het
orkest dat er wat apathisch bijzit.
Hier en daar worden melige
grappen gemaakt, terwijl ande
ren met een transistorradio naar
het verslag van een sportwed
strijd luisteren. Een woede-uit
val van Balduin Baas volgt,
waarna een pauze wordt ingelast.
Na die pauze komt het conflict tot
een werkelijke uitbarsting: de
orkestleden slaan aan het muiten.
Hun grieven staan op de gewijde
muren gekalkt en musiceren
doen ze alleen nog maar op eigen
houtje en zo vals mogelijk. Baas
kijkt lijdzaam toe, maar krijgt
onverwachts hulp van een gigan
tische, bij sloopwerkzaamheden
gebruikte kogel, die één van de
muren van de crypte verbrijzelt.
De harpiste sneuvelt onder het
puin en de schrik zit er bij de ove
rigen zo in dat ze zich weer ge
hoorzaam rond de dirigent scha
ren. De dan volgende uitvoering
lijkt uitstekend te klinken, maar
Balduin Baas is nog niet tevre-
liaanse cinema zo bekende, fraaie
kleuren. Ook de schitterende ty
petjes, die Fellini zoals altijd, laat
opdraven, zijn heel treffend ge
schetst.
"Orkestrepetitie" droeg Fellini op
aan zijn 'lijfcomponist' Nino Ro
ta, die na het voltooien van de
muziek voor "Hurricane" van
Jan Troell overleed.
Omdat "Orkestrepetitie" maar iets
langer dan een uur duurt, zijn er
twee korte filmpjes in het voor
programma opgenomen.de iets
te ver doorgevoerde grap "The
waltzing policemen" van de
Amerikaan Kerry Feitham en
"Zwei frauen in der Oper" van
Christian Veit-Attendorf, waarin
twee dames die een schouwburg
schoonmaken, gevolgd worden.
BART JUNGMAN
Scène uit "De dolle dwaze avonturen van Picasso'
AMSTERDAM (GPD) - „Het was onze bedoeling om
zelf een biografie te creëren, te verzinnen van een
kunstenaar met een hele grote naam. We hadden Mo
zart kunnen nemen of Beethoven, maar omdat we
allebei affiniteit voelen met Picasso en zijn werk,
kozen we voor hem.
Daar komt dan nog bij dat die man zo'n grote artiest is,
dat zijn naam niet meer kapot te krijgen is, zeker niet
door zo'n film en dat zijn leven een groot deel van
deze eeuw bestrijkt, waar ook weer leuke dingen mee
te doen zijn".
Aan het woord Tage Danielsson (regie, scenario) en
Hans Alfredson (co-regie, scenario en één van de
hoofdrollen) van de Zweedse film Picassos Aventyr,
een in grote trekken geslaagde aaneenschakeling
van de meest uiteenlopende grappen die deze week
in verschillende Nederlandse steden onder de titel
De Dolle Dwaze Avonturen van Picasso in première
is gegaan.
een leugen die de werkelijkheid onthult" schijnt Pi
casso eens gezegd te hebben, wat het komische
Scandinavische duo deed besluiten om voor 95 pet
een film bij elkaar te liegen, ook al omdat de zoge
naamd serieuze biografische films naar hun zeggen
al voor 70 pet romantiseren en liegen.
In een ijltempo laat de film belangrijke gebeurtenissen
uit het leven van Picasso de revue passeren, waarbij
Danielsson gebruik maakt van verschillende humo
ristische middelen. Zo past hij, naast enkele origi
nele vondsten, pure klassieke slap-stick toe en krijgt
hij weer andere lachers op zijn hand met parodie,
satire, trucage en stukjes animatie-film. Kortom, een
mozaïek van diverse soorten grappen en stijlen die je
de indruk geven dat er heel wat mensen aan het
script meegewerkt hebben en er op de set heel wat
geïmproviseerd is.
Tage Danielsson: „Maar dat is niet zo. Na een hele tijd
brainstormen over Picasso en zijn leven hebben
Hans Alfredson en ik een kant en klaar script ge
maakt, waarin ook grappen verwerkt zijn van onze
Picasso, de bekende Zweedse (tv-)acteur Gosta Ek-
man. En zo'n script maken lijkt, als je de film ziet,
heel jolig werk met een paar borrels erbij, maar bij
ons betekent dat toch keihard werken, weken,
maanden lang van 9 tot 5.
Bij zo'n film als deze kun je de grappen niet improvise
ren, je kunt moeilijk een hele dag op inspiratie wach
ten; dat zou handenvol geld kosten. De grappen in de
film stonden dan ook allemaal van tevoren vast. Als
er geïmproviseerd is, dan is dat op het gebied van het
spelen.
„En als je zegt dat er verschillende stijlen in de film
zitten, dan klopt dat wel. Dat is zo'n beetje ons han
delsmerk. Komedie maken betekent voor mij con
stant de stemming van het publiek veranderen. Het
is de bedoeling datje van tevoren nooit weet watje
daarna voorgeschoteld krijgt, vandaar al die verras
singen in de film".
Hans Alfredson: „En de echte komedie is natuurlijk
niet alleen maar lachen. Kijk maar naar iemand als
Chaplin, daar komen ook veel tragische aspecten bij
kijken".
Wat dat betreft hebben de twee, die in Zweden een
soort productiebureau runnen voor komische films,
shows, radio- en tv-programma's, enz. hun film ook
volgestopt met allerlei serieus uit te leggen verwij
zingen naar mensen en gebeurtenissen uit de 20e
eeuwse (kunst)geschiedenis.
De guitige manier waarop tijdgenoten van Picasso, zo
als Satie (honky-tonk-pianist), Hemmingway (cow
boy) en Apollinaire gepresenteerd worden, getuigt
nog van een prettig luchtige aanpak. Maar verwijzin-
de vercommercialisering van Picasso's
bijvoorbeeld een symbolisch animatie-
er Spaanse Burger- en Tweede Wereldoor
log zorgen toch voor een verdieping van de film.
Danielson-Alfredson: „Voor alles wilden we een leuke
film maken, maar het is logisch dat, wanneer je zoals
wij al jaren bezig zijn, je eigen overtuigingen door
gaan klinken. Dat zijn de mensen in Skandinavië ook
van ons gewend. We willen geen oplossing geven
voor een dergelyk probleem als de vercommerciali
sering van de kunst, maar we willen ook niet ver
bloemen dat er heel wat mensen zijn (geweest) die
profiteren van het genie van Picasso en daar heel rijk
van zijn geworden. Om grote kunstenaars worden
soms hele industrieën gebouwd".
gen na
kunst
stukje c
De produktie van schrijver Neil
Simon is werkelijk verbluffend.
Aan de lopende band levert hij
toneelstukken en filmscenario's
af, doorgaans op het komische
vlak. In een verloren moment
blijkt hij ook nog eens beide za
ken te combineren: een toneel
stuk bewerken voor film. Cali
fornia Suite is het resultaat. Deels
een aardig resultaat. Vier a vijf
van de ongeveer tien hoofdper
sonen die hij in het sjieke Bever-
"California Suite"; regie: Herbert
Ross; hoofdrollen: Jane Fonda,
Michael Caine e.a.; theater: Ca
mera; alle leeftijden.
ley Hills hotel heeft gedropt, zijn
op de voor Neil Simon zo ken
merkende manier leuk. De ene
gevatte opmerking volgt de an
der in een razendsnel tempo op.
Zo vlug dat de humor pas, als de
dialoog al weer een stuk verder is,
tot je doordringt. Vermoeiend
maar wel leuk. De andere sterren
moeten het met wat flauwe slap
stick doen, die niet al te geslaagd
is. Die numerieke scheiding is zo
gemakkelijk te maken omdat de
hoofdrolspelers niets anders ge
meen hebben dan dat ze in het
zelfde hotel slapen. Het gaat om
vier echtparen en een gescheiden
stel, die elkaar onderling niet
ontmoeten.
Leuk wordt California Suite pas als
de camera is gericht op Alan Al-
da, Jane Fonda, Michael Caine,
Maggie Smith of Walter Matthau.
De eerste twee zijn het echtpaar
dat uit elkaar is en moet bepraten
bij wie de dochter blijft. Smith en
Caine zijn de Britten in het gezel
schap. Maggie Smith speelt een
actrice (Michael Caine haar we
derhelft), die voor een Oscar is
genomineerd, maar het uiteinde
lijk niet krijgt (voor haar rol in
California Suite kreeg ze hem
overigens wel, wamt sentimen
taliteit schuwen ze in Hollywood
niet).
Dit viertal is met zijn grote routine
geknipt voor het werk van Si
mon. Matthau is een vaste klant
in dit genre. Hoewel niet zo leuk
als anders, kan hij in zijn rol van
joodse zakenman toch genoeg
van zijn komische talenten kwijt.
Veel minder leuk zijn Richard
Pryor en Bill Cosby, die als twee
doktoren met hun vrouwen op
vakantie zijn. Niet zozeer met
woord als wel met gebaar moeten
zij komisch doen en dat lukt, zo
als gezegd, niet erg. Die zo ver
schillende componenten maken
California Suite tot een zeer ver
deeld genoegen. Lof verdient ze
ker regisseur Bert Ross. die de
losse delen tot een vlot lopende
film bewerkte.
BART JUNGMAN Maggie Smith en Michael Caine zijn twee van de reeks bekende ac teurs en actrices in "California Sui ie".
Blijvers
"The Warriors" - Opwindende
film over jeugdbendes, Luxor,
Leiden.
"Moonraker" - James Bond.
Lido 1, Leiden.
"In de ban van de ring" - Tol
kien verfilmd. Lido 2, Leiden.
"C'Eravamo tanto Amati" -
Boeiend gespeel met kleuren
door Ettore Scola, Studio, lei
den.
"Uit elkaar" - Speelfilm van
Herman van Veen, Tnanon,
Leiden, Euro 1, Alphen.
"Ashanti" - Moderne slaven
handel in avonturenfilm. Euro
2, Alphen.
Nieuw in Alphen
"The China Syndrome" - Jane
Fonda, Jack Lemmon en Mi
chael Douglas in dramatische
verwikkelingen rond kerncen
trale, Euro 3, Alphen.
"Elvis, the movie" - Over Elvis
Presley, Euro 4, Alphen.
Rex
"Little girl blue" - Verlegen
meisje loopt geen blauwtje.
Kindermatinee
"Popey's dolle avonturen" -
Camera, Leiden.
"Woody Woodpecker" - Lido 3,
Leiden.
"50 Jaar Mickey Mouse" - Stu
dio, Leiden.
"Herbie gaat naar Monte Car
lo" - Euro 4, Alphen.
Nachtfilms
"Macbeth" - Camera, Leiden.
"Greta zonder mannen" - Rex,
Leiden.
"Vrouwen die ervan houen" -
Euro 1 en 2, Alphen.
"The mechanic" - Euro 3, Al
phen.
"Naar het binnenste der aar
de" - Euro 4, Alphen.
Haagse bioscopen
"Avalanche Express" - da. 2.30,
7.00 en 9.15 uur, zo. 2.00, 4.15,
7.00 en 9.15 uur Apollo 1. 12 jr.
"The Mean Machine" - da. 7.30,
9.45. do., vr., ma. en di. ook 2.00
uur, Apollo 2, 12 jr.
"The China Syndrome" - da.
2.00, 7.00 en 9.30 uur, zo. 1.30,
4.00, 7.00 en 9.30 uur. Asta, al.
"The big fix" - da 2 00. 7.30 en
9.45 uur, zo. ook 4.15 uur, Bijou,
al.
"Uit elkaar" - da. 2.15, 7.15 en
9.30 uur, zo. 1.45. 4.15. 7.15 en
9.30 uur, Calypso, 12 jr.
"De dolle dwaze avonturen van
Picasso" - da. 2.15, 6.45 en 9.15
uur, zo. 1.15, 4.15 en 9.15 uur.
Camera, al.
"Un papilion sur l'épaule" - da.
2.00,7.00 en 9.30 uur, za. woe. en
zo. alleen 7.00 en 9.30 uur. Ci
neac 2. 16 jr.
"The Warriors" - da. 2.00, 7.00
en 9.30 uur, zo. 1.30,4.00,7.00 en
9.30 uur. Corso, 16 jr.
"I never promised you a rose-
garden" -. da. 8.15 uur, vr. en za.
7.00 en 9.30 uur, zo. 3.30, 7.00 en
9.30 uur. Du Midi, 16 jr
"De val van Rome" - za., zo. en
woe. 3.30 en 7.30 uur, overige
dagen 1.30 en 7.30 uur. Euro, al.
"Moonraker" - da. 2.00, 6.45 en
9.30 uur, zo. 1.15, 4.00, 6.45 en
9.30 uur, Metropole 1, 12 jr.
"In de ban van de ring" - da.
2.00, 6.45 en 9.30 uur, zo. 1.15,
4.00, 6.45 en 9.30 uur, Metropole
2, al.
"Tiro" - da. 2.00. 6.45 en 9.30
uur, zo. 1.15, 4.00, 6.45 en 9.30
uur, Metropole 3, 16 jr.
"The Deerhunter" - da. 2.00 en
8,00 uur, Metropole 4. 12 jr,
"Sybil" - da. 2.00, 6 45 en 9.30
uur. zo. 1.15, 4 00. 6 45 en 9.30
uur, Metropole 5, 16 jr.
"Sherlock Holmes contra Jack
the Ripper" - da. 1.45, 6.45 en
9.30 uur, zo. ook 4.15 uur, Odeon
1, 16 jr.
"Jaguar lives" - da. 2.00,6.45 en
9.15 uur, zo. ook 4.30 uur, Odeon
2, 12 jr.
"Take the money and run" - da.
2 00, 6.45 en 9.15 uur, zo. ook
4.30 uur, Odeon 3. 16 jr
"De gebroeders Leeuwenhart"
- da. 1.45, 6.45 en 9.30 uur, zo.
4.15 uur, Odeon 4. al.
"Baby Face" - da. 12.30, 2.15,
4.00, 5.45, 7.30 en 9.15 uur. zo.
vanaf 2.15 uur. Le Paris 1. 16 jr.
"Deep Throat" - da. 12.00, 1.45,
3.30, 5.15, 7.00 en 8 45 uur. zo.
vanaf 1.45 uur, Le Paris 2, 16 jr.
"Paris Porno" - da. 12.15, 2.00.
3.45. 5.30, 7.15 en 9 00. zo vanal
2.00 uur. Le Paris 3, 16 jr.
"The Warriors" - da. 2.00, 7.00
en 9.30 uur. za. en zo. 1.30. 4 00.
7.00 en 9.30 uur. Passage. 16 jr.
"Uit elkaar" - da 2.00, 7.00 en
9.30 uur. zo. 1.00. 7 00 en 9.30
uur.m Studio 2000, 12 jr
"Marathon Man" - da. 2.00. 7.00
en 9.30 uur, De Uitkyk, 16 jr.
