„Ergerlijke afzijdigheid5'
SQ2B33
Orgel uitgeleend
voor tv en plaat
Erg ongerust""
Wel bij, niet van de krijgsmacht
KERKDIENSTEN
Koster Van Diggelen:
(Van onze redactie
geestelijk leven)
Een compleet Nederlands kerkorgel
is gedemonteerd en vooreen tijdje
overgebracht naar een kasteel
kapel in Zuid-Duitsland om daar
dienst te doen voor tv- en plaat
opnamen. Dit unieke feit betreft
het uit 1773 daterende orgel van
de hervormde kerk in het aan de
Waal gelegen dorpje Dalem onder
de rook van Gorkum.
Dat orgel werd gebouwd door Jo
hannes Mittenreiter, een uit
Zuid-Duitsland afkomstige or
gelbouwer, die enige tijd óok in
ons land heeft gewerkt. De orgels
die hij hier naliet zijn niet talrijk,
maar staan wel hoog genoteerd
op de ranglijst van de Nederland
se orgelcultuur. Die in de Dorps
kerk van Leiderdorp en in de
doopsgezinde kerk te Leiden ko
men ook uit zijn werkplaats.
- balanceren op de rand -
Zoekwerk
Het Dalemse instrument trok sterk
de aandacht van orgelkenners
nadat het in 1969 door een alge
hele restauratie weer in uitste
kende staat was gebracht. Het is
namelijk een van de zeer weinige
exemplaren van dit type die in de
oorspronkelijke toestand be
waard zijn gebleven.
De reputatie van het orgel kwam
ook een Duitse musicus ter ore, die
de opdracht had een orgel op te
sporen waarmee de concerten
van G. F. Handel voor orgel en
orkest op authentieke wijze kon
den worden uitgevoerd voor tv-
opnamen en grammofoonplaten.
Zijn zoekwerk had toen al maan
den in beslag genomen.In Dalem,
waar het eenvoudige vierkante
kerkje uil rond 1800 aan de kron
kelende rivierdijk buiten het cen
trun van het opgeschoven dorp is
De geestelijke verzorgers in de Ne
derlandse krijgsmacht vinden
dat de werkgroep Militarisme
van de Raad van Kerken en het
Interkerkelijk Vredesberaad in
een onlangs verschenen rapport
een vertekening geeft van hun
werk. Die reactie was wel te ver
wachten. Immers, dit rapport
spreekt over de geestelijke ver
zorging bij de krijgsmacht als
over een "ideologische vlag die
een bepaalde lading moet dek
ken". Ook de geestelijke verzor
gers zijn, volgens deze negatieve
zienswijze, betrokken bij de feite
lijke oorlogsvoorbereiding
Krijgsmachtpastoraat is wezenlijk
een stuk kerkewerk, zo stellen de
komen te staan, vond hij precies
wat hij zocht: een in alle opzich
ten gaaf instrument, dat met niet
te veel moeite in de kapel van het
barokkasteeltje "Favorite" bij
Baden-Baden zou kunnen wor
den opgebouwd. Musicologen
hebben vastgesteld dat Handel
juist voor een orgel van dit genre
zijn muziek moet hebben gecom
poneerd. Het kasteeltje biedt voor
dit doel een ideaal decor.
Kistorgel
Monumentenzorg bleek geen be
zwaar te hebben tegen tijdelijke
overbrenging van het orgel naar
Baden-Baden. En het kerkbe
stuur wilde ook wel meewerken.
De orgelfirma Blank, die het Da
lemse orgel heeft gerestaureerd,
werd gevraagd de demontage en
overbrenging te begeleiden, en
toen de nodige verzekeringspa
pieren in orde waren stond niets
hoofden van dienst van de rooms-
katholieke en protestantse
geestelijke verzorging in hun
reactie daartegenover. "Priesters
en predikanten brengen een
boodschap van heil waar het on
heil zo duidelijk dreigt". Als de
geestelijke verzorger zich daar
van terdege bewust is, is het niet
terecht, hem te verwijten dat in
zijn groep geheel anders dan
bij de kerkelijke vredesbeweging
het bestaansrecht en de nood
zaak van de krijgsmacht eigen
lijk niet ter discussie staan. "Juist
zij die door de kerk geroepen en
gezonden zijn om dit werk te doen
ervaren de noodzaak om met een
kritische maar ook solidaire hou
ding bij de menssn te zijn".
"Mede door het werk van onze
bond is hierin de laatste jaren
aanzienlijke verbetering geko
men. De niet-georganiseerde
collega's profiteren daarvan mee,
maar beseffen zij dan niet hoe
veel inspanning en geld het ons
met elkaar heeft gekost om een
dergelijk resultaat te bereiken?"
Molens
Van Diggelen vertelde dat een
poosje geleden iemand voor de
bond bedankte omdat hij het niet
nodig vond nog langer lid te blij
ven, gezien zijn uitstekende rela
tie met het kerkbestuur. Daar
heeft hij als koster en als bonds-
bestuurslid geen goed woord
'Alsof onze bond alleen maar zou
bestaan uit mensen die perma-
het transport meer in de weg.
De kleine hervormde gemeente van
Dalem behelpt zich nu - en dat
gaat heel goed - met een door de
firma Blank beschikbaar gesteld
De geestelijke verzorging erkent dat
het hier om een werkterrein gaat
dat kan worden gekenschetst als
"ethisch-paradoxaal"Maar het
gaat niet aan, de euvels van het
militarisme alleen bij de militair
of bij het militaire apparaat te
zoeken. Het "ja" van de geestelij
ke verzorgers ten aanzien van een
door democratische besluitvor
ming tot stand gekomen krijgs
macht blijft een "ja" in die
ethisch-paradoxale situatie. "De
geestelijke verzorger zal zich er
voortdurend bewust van moeten
zijn dat hij zelf en de mensen voor
wie hij er is met hun geweten ba
lanceren op de rand. Hij zal
daarom gewetensvragen nimmer
mogen ontwij kenmaar ze veeleer
ter sprake moeten brengen".
nent met hun kerkbestuur in de
clinch liggen. Als dat waar zou
zijn, zou ik onmiddellijk de bond
de rug toekeren. Wij onderhou
den goede contacten met de ker
ken, en met elkaar werken we er
hard aan een zo goed mogelijke
maatschappelijke positie voor de
kosters te krijgen. Dat vraagt al
tijd weer veel tijd. Maar dat ligt
niet zozeer aan ons. Ook de ker
kelijke molens plegen in de regel
langzaam te malen.
Vruchten
Van Diggelen blijft het een erger
lijk verschijnsel vinden dat een
klein aantal kosters het werk doet
en steunt en dat een grote groep
lustig de vruchten plukt zonder
er ook maar één cent voor op tafel
te brengen.
S. J. DE GROOT
kistorgeltje.
De Duitse tv zal hoogstwaar
schijnlijk de tv-opnamen te gele
gener tijd afstaan voor uitzen
ding in Nederland.
De hoofden van dienst menen dat
die ruimte er is.
De taak van de geestelijke verzor
ging, zo schrijven zij, is een ande
re dan die van de krijgsmacht
zelf. De pastor is er niet voor de
organisatie, maar voor de mens.
Hij zal nooit mogen opgaan in het
apparaat, maar dienstbaar móe
ten zijn aan mensen die leven en
werken in die speciale sector van
onze "verantwoordelijke maat
schappij" die "krijgsmacht" heet.
De conclusie van de geestelijke ver
zorgers luidt dan ook, dat het
goed is in dié hoedanigheid BIJ
(en niet VAN) de krijgsmacht te
mogen zijn.
Rassen. De lutherse kerken,
vooral in Zuidelijk Afrika, moe
ten op korte termijn rapporte
ren hoe zij het anti-apartheids-
besluit van de algemene verga
dering van de Lutherse Wereld
federatie (1977) hebben uitge
voerd. In dat besluit wordt ge
zegd, dat de kerken in Zuidelijk
Afrika, op basis van het geloof
en om de eenheid van de kerk te
manifesteren, publiekelijk en
ondubbelzinnig het bestaande
apartheidssysteem moeten af
wijzen. Het uitvoerende comité
van de Wereldfederatie besloot
tot dit onderzoek naar de resul
taten van de resolutie op zijn
jaarvergadering deze week in
het Braziliaanse Joinville.
De afgevaardigden constateerden
dat aan de ene kant ledenkerken
in dat gebied het besluit van 1977
uitvoeren, maar dat er in kerken
ook praktijken voorkomen die de
apartheid ondersteunen, zoals de
toelating van gelovigen van één
ras of huidskleur tot het avond
maal. Het uitvoerende comité
neemt zich voor, de ledenkerken
zo lang aan het besluit van 1977
(Dar es Salaam, Tanzania) te
herinneren tot alle de apartheid
fundamenteel en in de praktijk
hebben afgewezen.
De voorzitter van de lederatie, Dis-
schop Josiah Kibira uit Tanzania,
zei in zijn openingsrede dat de
politieke machten buiten Afrika
dit continent nog steeds als
speelplaats gebruiken. "Of Afri
ka en de Afrikaanse landen nog
worden gekoloniseerd, laat deze
machten koud". Hij verweet En
geland, dat het niet met alle mid
delen ernaar streeft, de blanke
Rhodesische politicus Ian Smith
uit zijn machtspositie te stoten.
Kibira méént stellig, dat Zuid-
Afrika niet zonder buitenlandse
hulp in staat is diverse resoluties
van de Verenigde Naties zomaar
ZATERDAG 25 AUGUSTUS 1979
te negeren. Hij prees Carter en
Sadat. "Dat zijn mannen die zich
werkelijk voor de vrede inzet
ten".
In zijn jaarverslag merkte dr. Carl
Mau, secretaris-generaal, op, dat
de lutherse kerken niet alle de
zelfde positie innemen tegenover
de Wereldraad van Kerken.
Sommige maken bezwaar tegen
nauwere banden. Hij zei, dat
hierover een open discussie moet
komen. In 1983 wordt zowel de
volgende assemblee van de We
reldraad gehouden als de alge
mene vergadering van de Lu
therse Wereldfederatie. Mau zou
- graag de lutherse vergadering
hetzelfde thema willen geven als
de assemblee van de Wereldraad.
De lutherse kerken kunnen beide
vergaderingen dan beter voorbe
reiden.
Opvoeding tot vrede
Berlijn. Voor het eerst sinds
hun organisatorische scheiding
in 1969 hebben de evangelische
kerken in Oost- en West-Duits-
land een gemeenschappelijke
verklaring uitgegeven, en wel
naar aanleiding van het feit dat
veertig jaar geleden de tweede
wereldoorlog uitbrak. Het schrij
ven roept de kerken in de beide
Duitslanden op zich bewust te
zijn van hun bijzondere verant
woordelijkheid voor de vrede en
zich in te zetten voor een conse
quente opvoeding tot vrede.
"Door de Duitse aanval op Polen
ontbrandde .een oorlog waarbij
vrijwel alle volken en staten be
trokken raakten. Die oorlog be
hoort niet tot het verleden. Nog
steeds zijn miljoenen mensen in
rouw. De tegenstellingen tussen
de volken zijn erdoor verdiept.
Maar ook is het verlangen ver
sterkt naar een politieke orde
ning, die een wereldwijde vrede
tot werkelijkheid kan maken".
rfiliü
De Leidse koster P. van Diggelen (Zuiderkerk Lammen-
schansweg) vermoedt een egoïstisch trekje als hij ziet
dat zoveel collega's - drievierde van het totaal - zich
afzijdig houden als op hen een beroep wordt gedaan om
de kostersgelederen te versterken. Van Diggelen maakt
deel uit van het hoofdbestuur van de kostersbond,
waarin protestantse en rooms-katholieke kosters zich
broederlijk hebben verenigd.
In het bondsorgaan laat hij zich op
niet mis te verstane wijze uit over
dat feit. "Ongeorganiseerden
profiteren van bondswerk", staat
er boven zijn stukje. Eén passage
daaruit "Je mag toch van een
koster verwachten, gezien zijn
functie en religie, dat begrippen
als sociale bewogenheid en soli
dariteit hem niet vreemd zijn".
Onvrede
Koster Van Diggelen bevestigde
mij, dat er in zijn bond duidelijk
onvrede bestaat over de niet-
georganiseerden. "De vraag
waarom het merendeel van de
kosters zich afzijdig houdt intri
geert ons hevig".
Nog niet zo lang geleden werden de
kosters maar mondjesmaat be
loond.
Vrijzinnigen in
Leiden-Oegstgeest:
Het bestuur van de Vereniging van vrijzinnige Hervormden Leiden
- Oegstgeest is "heel erg ongerust" geworden na de publikatie
van het beleidsrapport vanwege de Leidse hervormde gemeente,
waarin onder meer een vermindering van het aantal predikants
plaatsen wordt aanbevolen om de financiën weer gezond te ma
ken.
Toen de centrale kerkeraad het bestuur van de vereniging had
gevraagd, het beroepingswerk in de vacature van dominee Wa
genvoorde - waarmee men al een eind was gevorderd - te stop
pen, heeft het onmiddellijk enige leden van de kerkeraad en van
de kerkvoogdij uitgenodigd voor een informatieve bespreking.
Dat was eind juni.
Na daarom te hebben gevraagd, kreeg het bestuur een paar exem
plaren van het bewuste (vertrouwelijke) rapport, zodat men het
kon bestuderen en van commentaar voorzien. Eveneens op ver
zoek van het bestuur zullen enkele bestuursleden van de vereni
ging als gast de komende vergaderingen van de centrale kerke
raad, waarin over het beleidsrapport wordt gediscussieerd, mo
gen bijwonen en aan de beraadslagingen, weliswaar zonder
stemrecht, kunnen deelnemen als er op basis van het rapport
beleidsbeslissingen moeten worden genomen.
De leden van de Vereniging van vrijzinnige Hervormden krijgen in
het blad "Kerk en Wereld" van het bestuur de verzekering dat het
zich tot het uiterste zal inspannen om de vrijzinnige predikants
plaats in Leiden - Oegstgeest te behouden.
"Wij zijn van mening dat we een aantal zeer sterke argumenten tot
onze beschikking hebben. Die zullen wij volledig uitbuiten. Het
is een zaak die ons allen in hoge mate aangaat".
Gebrek aan plaatsruimte in dit nummer van "Kerk en Wereld"
verhinderde het bestuur op deze argumenten nader in te gaan.
Maar dat komt de volgende keer.
"Kerk en Wereld" is een maandblad.
Het Mittenreiter-orgel in het Dalemse kerkje, dat naar het Duitse
Baden-Baden is overgebracht voor tv- en plaatopnamen.
(Eigen foto)
LEIDEN - Herv. Gem.: Hoogl. kerk 10
dr. Meijers, 11.45 oec. stud, dienst; Ma-
rekerk 10 ds. Lagerwey Den Haag. 5 dr.
Meijers; Maranathakerk L. Morsweg 10
ds. Koolstra; Regenboog (Merenwijk)
9.30 ds. Hortensius, 11.15 ds. Hortensius
en pastoor Van Well; Bethlehemkerk 10
mevr. ds. Van Everdingen; Bevrijdings
kerk Zuid-West 10.30 ds. Boogert, af
scheid; Vredeskerk 10 ds. Bouhuys;
Acad. Z. 10.15 ds. Bovenberg; Diac. huis
10.30 ds. Van 't Hof; Endegecst 9.30; Pe-
trakerk Sur. straat 10.30 hr. Haaring, do-
vendienst; jeugdkapel Vredeskerk 10;
jeugdkapel Goede Herder, Oude Vest 13.
10.30. Geref. Kerk: Zuiderkerk 10.30 ds.
v.d. Bom Den Haag; Petrakerk 9 ds. v.d.
Bom; Oude Vest 10 mevr. Schaafsma L.
Dorp, 7 ds. Rietveld; Mar. kerk 10 ds.
Koolstra; Bevr. kerk 10.30 ds. Boogert,
afscheid; Groenh. 10 drs. Korteweg; Re
genboog zie herv. gem.; Petrakerk 10.30
hr. Haaring, dovendienst. Geref. Kerk
Vrijgemaakt 10 en 5 ds. Gootjes, Heren
gracht. Dolerende Geref. Kerk Groot-
Leiden, Lokhorstkerk, P. Kerkstr. 1: 8.30
en 5 ds. Lievaart. Chr. Geref. Kerk
(Steenschuur 9): 10 en 5 prof. dr. Ver
steeg Apeldoorn, avondmaal. Geref.
Gem. (N. Rijn): 10 en 4.30 leesdienst Ge
ref. Gem. in Ned. (Betl. kerk Driftstraat):
11.30 en 5.30. Evang.-Luth. Gem. (Hoogl.
Kerkgracht): 10.15 ds. Happee. Re-
monstr.-Doopsgez. Gem. (Pieterskerk-
straat 1): 10 ds. Kuipers. Baptistenge
meente (O. Rijn 3): afscheid ds. v. Mane
ren. Evang. Christengemeenschap
(Middelstegracht 3): 10 hr. Dikkes. Zen
dingswerk Middernachtsroep (Zoeterw.
singel 21): 5 nam. Evangeliecentrum
Zijlsingel 2: 10 hr. Witkamp, di. 8 Edgard
Holder. Pinkstergemeente (Rapenburg
10): 10 hr. Eikerbout. Leger des Heils
(Hooigracht): 10 en 7.30. Nieuw-Apost.
kerk (H. Rijndijk 24): 9.30 en 4, wo. 8.
Christian Science (Steenschuur 6): 10.30.
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Steenschuur 6): 10.15. Zevendeda
gadventisten (Lokhorstkerk): elke zat.
9.45 bijbelstudie, 11 prediking. Oud
Kath. Kerk (Zoeterw. singel): 10. Rooms-
Kath. kerken: Haagweg zat. 7, zond. 9 en
10.45; Herensingel zat. 7, zond. 8.30, 9.30
en 11; Rijndijk zat. 7, zond. 9.30 en 11.30;
Steenschuur zat. 10 en 7, zond. 8.30, 10.
11.30, 6 en 7; Boshuizerlaan zat. 7, zond.
9.30,11 en 12.15; Lammenschansweg zat.
7, zond. 9,10.30 en 12; Haarl. straat zat. 7,
zond. 9.30, 10.45 en 12.15.
ABBENES - Herv. Gem.: 9.30 ds.
Goverts.
AARLANDERVEEN - Herv. Gem.: 10
ds. Van Malssen te Leiderdorp, avond
maal, 7 hr. Goedhart. Geref. Kerk: 10 en,
6.30 ds. Oldemans Hilversum. Chr. Ge
ref. Kerk: 9.30 dienst, 6.30 stud. Boiten,
Zeist R.K. Kerk: zat 7, zond. 7.30 en
10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: Adv. kerk 9.30 dr. Haitsma, 6.30
ds. Geertsema H.woude; Kruiskerk 9.30
ds. Bogers; Opst. kerk 9.30 ds. Heymans
Boskoop, 6.30 ds. Bogers; De Bron 9 dr.
v. Santen, 3 bevestiging en intrede ds.
Moll; Ashram 9.30 ds. Verheul; G.H.
kerk 10.30 dr. v. Santen, 6.30 ds. Mulder;
Oudsh. kerk 10 ds. Oort; Sionskerk 9.30
ds. Ouwendijk, 6.30 ds. Zoutendijk,
Noorden. Geref. Kerk: Mar. kerk 9.30 ds.
Vree, 6.30 ds. Stolk, ha; Salv. kerk 9.30
ds Stolk. 6.30 ds. Vree, ha; G.H. kerk 9
ds. Mulder. 6.30 zang; De Bron 10 ds. v.d.
Ree, 10.30 ds. Mulder, 3 intrede ds. Moll.
Zie ook herv. gemeente. Geref. Kerk
Vrijg.: 8.45 leesdienst. 6.30 ds. Borgdorff.
Geref. Kerk Vrijg. Buiten Verband (nij-
verh. School Willemstr.): 9.30 ds. Waag-
meester, 7 nam. ds. Blokhuis. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 4.30 ds. Hamstra. Oud Ge
ref. Gemeente: 9.30 en 4. Baptistenge
meente: 10 evang. Kits, 6.30 ds. Koek
koek; Noord (Sportlaan) 10 hr. v.d.
Vlugt. Volle Evang. Gem. (school Prelu-
deweg): 10 hr. v. Putten. Leger des Heils:
10 en 6.30 uur. Com. de Vlamingstr.
Pinkstergemeente Bethel (R.-Kruisge-
bouw): 6 nam. Pinkstergemeente Al
phen (R.-Kruisgebouw): 10 voorm. R.K.
Kerken: Piuskerk zat. 7, zond. 9,10.30 en
11.15; Bon. kerk zat. 7, zond. 10.30; De
Bron zat. 7, zond. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN - Herv. Gem.: 9.30 en 6
ds. Exalto. Geref. Gem.: 9.30 leesdienst,
7 ds. v. Gelder, dond. 30 aug. 7.30 ds.
Rietdijk.
BODEGRAVEN - Herv Gem.: Dorps
kerk 9.30 ds. Droogers, 6.30 ds. De Bruin
Sliedrecht; Salv. kerk 9.30 ds. Richter,
evangelisatiedienst 6.30 ds. Kooien IJs-
selstein; Bethl. kerk 9.30 ds. De Vreugd,
6.30 ds. Roelofsen, Zeist. Geref. Kerk:
9.30 en 6.30 ds. Buitenhuis. Geref. kerk
Vrijg.: 9.30 en 4 leesdienst.
BOSKOOP - Herv. Gem.: Dorpskerk
9.30 ds. Heymans, 6.30 ds. Stelwagen; De
Stek 9.30 ds. Masselink R.dam. Geref.
Kerk: 9.30 en 5 ds. Omta. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 5 ds. v. Langevelde, ha.
Geref. Gem.: 9.30 en 6. Opwekkingsge
meente (Concordia): 9.30 Verg. v. Gelo
vigen (Nieuwstraat): 9.30 en 5. R.K. Ker
ken: zat 5.30 en 7, zond. 9.30 en 11.
HAZERSWOUDE - Herv. Gem.: 9.30 ds.
Geertsema, 6.30 hr. Bakker, Maassluis.
Geref. Kerlc 9.30 ds. Brink A. Foort, 5 ds.
Huisman Z.meer. R.K. kerk: Rijndijk 10;
Anker zat 7, zond. 8.45 en 11.15; dorp zat.
7, zond. 8 en 10.
HILLEGOM - Herv. Gem.: 10 ds. Roth-
fusz, 7 ds. v. Bruggen, diensten van
Schrift en Tafel; Parkwijk 3 ds. Roth-
fusz, id. Geref. Kerk: 10 ds. Oegema, O.
geest, ha.
R.K. Kerk: Mart. kerk zat. 7, zond. 8.30,
10,11.30 en 12.45; Jozefkerk zat 7, zond.
8 30, 10 en 11.30.
HOOGMADE - Herv. Gem.: 10 ds. Ha
gen Voorburg. R.K. kerk: zat 7,zond. 10.
DE KAAG - Herv. Gem.: 9.30 ds. Kolk
man, gezinsdienst R.K. kerk: zat. 7, zond.
8 en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: Dorpskerk 10 ds. Gebraad, 6 ds.
De Vos; Ontm. kerk 10 ds. v. Doom te
Alphen, 6.30 ds. Gebraad; wijkgebouw
De Wiek 10 hr. Brouwer, evang. dienst.
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds. Vrolijk, ha.
R.K. Kerk: zat. 7, zond. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Gem.: N.
Kerk 10 ds. Vink, 6 ds. Hovius, Oude
Kerk 10 ds. De Jong. 5 ds. Boer; Ichthus-
kerk 10 kand. Guyt, 4 ds. De Jong;
Pnielkerk 9.30 ds. Boer, 5 hr. Bakker; Gr.
v. Pr. school 10 ds. Vroegindewey;
Hoeksteen 10 dovendienst; Overduin 2
ds. Baas. Geref. Kerk: Vr. kerk 9.30 en 5
ds. v.d. Horst, ha; Tr. kerk 10 en 5 ds. v.d.
Linde Den Haag. Geref. Kerk Vrijg.:
10.15 en 3.30 leesdienst. Chr. Geref.
Kerk: 10 en 5 ds. Baars, Urk. Geref.
Gem.: 10 en 4 ds. Boogaard, wo. 7.30 ds.
Baayens. voile Evang. Gem. (Voorstraat
100Y. 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: 10 ds. v.d. Linden, 5 ds. Kruizinga
Woerden. Geref. Kerk.: 9.30 ds. Vreug-
denhil te Leidschendam, 5 zie herv. ge
meente.
LEIDERDORP - Herv. Gem. en Geref.
Kerk: Dorpskerk 10 ds. De Jonge te Lei
den, 6.30 mevr. Jacobi; Hoofdstr. kerk 10
ds. Geursen; Scheppingskerk 9 en 10.30
ds. v. Loenen; Leythenrode 10 ds. Lut-
mers, ha; Elis. ziekenhuis 11 ds. Mak.
Baptistengemeente: 10 br. De Vries.
R.K. kerk: zat. 7. zond. 9, 10.30 en 12.
LEIMUIDEN - 9.30 ds. Zoutendijk,
Noorden. Geref. kerk: 9.30 ds. De Kruijf
Rijnsaterwoude, 7 ds. Los. R.K. kerk:
zat. 7, zond. 7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE - Herv. Gem.: Grote kerk 10 ds.
De Gelder, 7 ds. 't Hooft; Pauluskork 10
ds. 't Hooft. Geref. kerk: 10 ds. De Wit, 7
ds. Bezemer, Ter Aar. Geref. Kerk Vrijg.:
10 en 4.30 leesdienst. Geref. Kerk Vrijg.
Buiten V.: 10.45 ds. Schuurman, 7 ds.
Janse. Chr. Geref. Kerk.: 10 en 4.30 ds. v.
Dijken, avondmaal. Geref. Gem.: 10 ds.
Hakkenberg, avondmaal, 4 ds. Hakken
berg. Oud Geref. Gem.: 9.30 en 3. R.K.
Kerken: Agathakerk zat. 7, zond. 10 en
11.30; Poelpolder zat. 7, zond. 9 en 11.30;
Mariakerk zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.45;
Engelbew. zat. 7, zond. 8, 9.30 en 5.45.
NIEUWKOOP-Herv. Gem 9 30 en 6.30
ds. Bronsgeest, ha Geref. Kerk: 9 30 en
6.30 ds. Nooteboom. Chr. Geref. Kerk:
9.30 dienst, 2.15 ds. Hamstra. R.K. Kerk:
zat 7, zond. 7.30, 9 en 10.45.
NIEUWVEEN - Herv. Gem.: 9.30 ds.
Stelwagen Boskoop, 6.30 kand. v.d.
Weerd. Geref. Kerk: 9.30 ds. v. Reenen
Uithoorn, 7 kand. Nathanael. R.K. Kerk:
zat. 7, zond. 9 en 11.
NIEUW VENNEP - Herv. Gem.: 9.30 ds.
Koole Den Haag, 7 ds. Goverts. Geref.
Kerk: 9.30 ds. Wijngaarden, 6.30 ds.
Rang. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 3 ds. Vis
ser. R.K. Kerk: zat. 7, zond. 9.30 en 11.
NOORDEN - Herv. Gem.: 9.30 kand. v.
Vuuren, 7 ds. Ouwendijk Alphen. Geref.
Kerk (Woerdense Verlaat): 9.30 ds. v.
Wijk A.dam, 7 ds. Verdoom Waddinx-
veen. R.K. Kerk: zat 7, zond. 9 en 10.30.
NOORDWIJK - Herv. Gem.: Voorstraat
10 dr. Henkei Den Haag, 7 ds. Keuning;
Sole Mio 9 ds. Keuning, avondmaal;
Hoofdstr. 10 ds. Van Achterberg Leiden,
7 ds. Elgersma; De Rank 10 ds. v. Win
gerden Gorkum, 5 hr. Visser Gouda; De
Rank 8 u nam. Duitse dienst. Geref.
Kerk: Buurtkerk 9.30 ds. Bouma; Vin-
kenlaan 9.30 ds. Elgersma, 7 ds. Baayen
Rijnsburg; st. kerk 11 hr. Stam Sassen-
heim. Ned. Prot. Bond: 10.30 ds. mr.
Hoevers Wassenaar (aula O. Zeeweg).
R.K. Kerken: Zee 11.45 dienst in geref.
kerk Hoofdstr. wegens verbouwing van
de kerk; Binnen 8, 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT - Herv. Gem.:
10 ds. Streefland te Nijkerk. R.K. Kerk:
Jozefkerk zat. 7, zond. 8.30 en 10; Viktor-
kerk zat 7, zond. 8.30 en 11.
OEGSTGEEST - Herv. Gem.: Groene
Kerk 10 ds. Ter Linden, avondmaal;
Gem.centrum 10.30 ds. Wemer, Wasse
naar. Geref. Kerk 10 ds. Heemskerk; En
degeest 9.30 pastor Boshouwers; Van
Wyckerslooth 4.30 ds. Sierat; Gem.cen
trum 7 nam. ds. Irik, jeugddienst. Geref.
Kerk: 10 ds. Heemskerk, gezinsdienst.
Geref. Kerk Vrijg.: 10.45 ds. Bosma, 3 ds.
Gootjes. Geref. Kerk Vryg. Buiten V.:
8.45 en 4 ds. v.d. Berg. R.K. kerk:
Will.kerk zat 7, zond. 9, 10.30 en 12;
Bon.kapel zat. 6.30, zond. 9 en 11. Vollt
Evangeliegem. (gem.centr.): 4 hr. v.d.
Brugge.
OUDE ADE-R.K. kerk: zat. 7,zond. 8.30
en 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gem.: 9.30 ds. Lalleman. Geref.
Kerk: 9.30 ds. Damsma, Rijnsburg, 6.30
hr. Stam, S.heim. R.K. kerk: zat. 7, zond.
9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN - R.K ker
ken: M. Pres. zat. 7, zond. 8,9.30 en 11; P.
Banden zat. 7, zond. 8, 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE-Herv. Gem.: 9.30
ds. Los, 7 ds. De Kruijf. Chr. Geref. Kerk:
9.30 dienst, 2.15 ds. Bouw.
RIJNSBURG - Herv. Gem.: Grote Kerk
9.30 ds. v.d. Oever, Nieuwleusen, 5 ds.
v.d. Bogerd; Bethelkerk 9.30 ds. v.d. Bo-
gerd, 5 ds. v.d. Meer, Sassenheim,
jeugddienst. Geref. Kerk: Petrakerk 9.30
hr. Stam, Sassenheim, 5 dr. Van Oeve-
ren; Imm.kerk 9 en 10.30 dr. v. Oeveren, 5
ds. Elgersma, Noordwijk; Mar. kerk 9.30
ds. Baayen, 5 ds. Damsma; camping 10
dienst. Geref. Kerk Vrijg.: 10 en 5.15.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. De Joode,
avondmaal. Evang. Christengemeente
(aula mavo): 10 ds. Visser, A.dam. R.K.
gemeenschap (aula tuinb.school): zat. 7,
zond. 10.30.
RIJPWETERING - R.K. kerk: zat. 7,
zond. 7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv. Gem.: 9 hr.
Christ, Leiden, 10.30 ds. v.d. Meer, 7 ds.
Rebel, afscheid van de chr. geref. kerk.
Geref. Kerk: 9.30 ds. v. Santen, 7 ds. De
Raadt, Valkenburg. Chr. Geref. Kerk: 10
ds. Rebel. Almere, 7 zie herv. gemeente.
Ned. Prot. Bond: 10.30 hr. Klijnsma.
R.K. kerk: zat. 7, zond. 9 en 11.
TER AAR-Herv. Gem 9.30 ds. Lefeber,
Alphen, 6.30 ds. Nicolai. Geref. Kerk: 10
ds. Bezemer, 6.30 ds. De Wit, Lisse. R.K.
kerk: Aardam zond. 9 en 12; Langeraar
zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30.
VALKENBURG - Herv. Gem.: 10 hr.
Van Straalen, O.geest, 6.30 ds. v.d. Bo
gerd, Rijnsburg. Geref. Kerk: 9.30 ds. De
Raadt, 6.30 ds. v. Santen, S.heim. Geref.
Kerk Vrijg.: 9.30 leesdienst, 2.30 ds. v.d.
VOORHOUT - Herv. Gem.: 10 ds. Bro
kerhof. R.K* kerk: zat 7, zond. 9,10.30 en
11.45.
VOORSCHOTEN - Herv. Gem.: Dorps
kerk 10 ds. Meijering, 7 ds. Van der
Schoot; aula NH 9.30 ds. Van der Schoot,
ha; Hulp en H. 10 ds. Verheule. Geref.
Kerk: 9.30 ds. De Zwart, 7 zie herv. ge
meente. Geref. Kerk Vrijg.: 10.15 en 4.30
ds. Boxman. R.K. kerken: Laur.kerk zat.
7, zond. 10 en 11.30; M. Godskerk zat 7,
zond. 8.30 en 10.30, aula NH 11.
WADDINXVEEN - Herv. Gem.: Be
thelkerk 10.30 en 6.30 ds. Verwelius;
Hoeksteen 9.30 en 6.30 ds. Roetman; Be
thelkerk 9.30 en 5 ds. Verboom;
Immlkerk 10 en 5. Geref. Kerk: Kruis
kerk en Ontmoetingskerk 10 en 5. Oud
Geref. Gem.: 10 en 6.30. Chr. Afgesch.
Gem.: 9.30 en 5. Volle Evang. Gem. (Lin-
dengaarde 17a): 9.30. R.K. kerk: Ont
moetingskerk zat. 7, zond. 8.45, 11.45 en
7; Viktorkerk zat. 7, zond. 10.
WARMOND - Herv. Gem.: 10 ds. Den
Tonkelaar. R.K. kerk: zat. 7, zond. 8.30,
10 en 11.30.
WASSENAAR-Herv. Gem.: Dorpskerk
10 ds. Steenstra, 4.30 dr. Tukker, Noord-
horn, 7 orgelconcert; Kievietkerk 10 dr.
De Bruine, Bloemendaal; Messiaskerk
10 ds. Van Buuren, Zoetermeer; Dorps
centrum 9.30 ds. Tukker. Geref. Kerk: 10
ds. Swierts, Maassluis, 7 ds. Damsma,
Rijnsburg. Ned. Prot. Bond: 10.30 ds.
Zwartendijk, Den Haag.
WOUBRUGGE - Herv. Gem.: 9.30 hr.
Goedhart, 6.30 ds. Stelwagen, Boskoop.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Den Hengst,
Hoofddorp, 6.30 kand. Van Wallinga, Ter
Aar. R.K. kerk: zat. 7, zond. 10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gem.: 9.30 ds
Nicolai, 7 ds. Van de Ree, Alphen. Geref.
Kerk: 9.30 hr. Koenes, A.dam, 7 zie herv.
gemeente. R.K. kerk: zat. 7, zond. 9 en
10.45.
ZOETERWOUDE - Herv. Gem.: 10 ds.
Wolthaus. R.K. kerken: Janskerk zond.
10.30; Chr. Dienaarkerk zat. 7, zond. 9.15.
ZWAMMERDAM - Herv. Gem.: 10 ds.
Haakman, 6.30 ds. v.d. Heiden. Geref.
Kerk: 10 ds. Davidse, Zevenhuizen, 6.30
zie herv. gem.
