leichenfelds 'wollige',
larokke taalgebruik
NIEUW OP DE
BOEKENPLANK
KRUISWOORD
Egycholo-
sche
edingen
I
5i
m
i
i
BI
175
B
i
es*
a
Oplossing
vorige
week
iers
Gezonder eten
\G 25 AUGUSTUS 1979
lologische biedingen ko-
l in de huidige toernooi-
ktijk nauwelijks meer
r. De tijd is voorbij dat de
ïnpartij zich op eenvoudi-
wijze laat verlakken; het
eermechanisme is daar-
r te zeer geperfectioneerd,
een tegenstander voortij-
past wordt onmiddellijk
ie ondernomen; een laag
ftract wordt vrijwel nooit
jdgepast.
/elke taferelen dat kan lei-
i toont dit spel uit de wed-
ijd tussen Engeland en I ta
ftijdens de Europese kam-
pnschappen.
j 87543
A3
O H54
I f HB8
3 9
V 1 0 8 7 4
2 'OAVB8
104
AH V2
H95
O 1 0
A V 9 5 3
gever, NZ kwetsbaar. De
liaanse zuid opende 1 Sch,
*st paste en noord, Garozzo,
kennelijk met zijn ge-
—chten heel ver weg was,
ste ook! Maar geen nood,
st liet uiteraard geen 1 Sch
elen en hield de bieding
y ien met 2 Ha. Garozzo
1 kram weer aan de beurt en
od als een haas 4 Sch, dat
^et 2 overslagen werd ge
haakt.
Nederlanders hadden daar
Zn naam voor bedacht re-
rtund-bidding en van som-
ige kanten werd zelfs gek
scherend gesuggereerd dit
maar systematisch in te bou
wen. De bieding wordt im
mers toch open gehouden (de
praktijk leert trouwens dat
dat op den duur winnend is)
en daarna kan veel nauwkeu
riger worden geboden.
Het spel leverde overigens toch
verlies op: aan de andere tafel
werd het slem geboden en ui
teraard gemaakt.
Iemand die zich op het gebied
van psychologische biedin
gen een grote faam heeft op
gebouwd is Bob Slavenburg.
En dat vooral omdat juist zijn
acties tot een dikwijls onge
looflijk resultaat leidden, zo
als zijn tegenstanders onder
vonden in het volgende spel
uit een robberpartij om een
stevig tarief.
A V B 8 7 6 5
O 6
O géén
b 10 9 6 4
H 1°3 2
9AV B 7 H 10 9 4
O A3 O 87J2
A 8 7 5 3 2 *HV
94
8 53 2
O H VB 109 54
géén
Noord was gever, alleen OW
kwetsbaar. Noord paste,
evenals Oost, waarop Slaven
burg als zuid, die bang was
dat er voor de tegenpartij een
2 groot contract in zou zitten, 1
Sch. opende. West doubleer
de informatief en noord ver
hoogde tot 6 sch. rondge-
past naar west die doubleer
de. Noord redoubleerde en
zuid vluchtte naar 7 Ru; even
eens door west gedoubleerd.
Noord, die nu eindelijk wak
ker werd, kon toch niet veel
anders doen dan 7 Sch. bie
den en dat werd het ge
doubleerde eindcontract.
West startte hiertegen met KI.
A, door Slavenburg getroefd.
Deze vervolgde Ru 9 en
gooide hierop van tafel, toen
west niet dekte, Ha. 6 af.
Nogmaals klaveren getroefd
maakte Noord's resterende
klaveren hoog en toen onder
Sch A vervolgens de heer viel
was het groot slem nog ge
maakt ook!
TON SCHIPPERHEIJN
Schaakgrootmeester Jan Timman heeft onlangs op
nieuw een mooi succes geboekt. Hij won een sterk
bezet toernooi in de stad Bled-Portoroz (Joegosla
vië) met een score van 11 uit 15, een vol punt voor
sprong op zijn grote rivaal in dit evenement, de
Deen Bent Larsen. Wanneer Timman in goede vorm
blijft moet hij zeker het Interzonaaltoernooi (de weg
naar het Wereldkampioenschap) kunnen winnen.
De Rus Tsesjkovski werd vier
de maar zijn landgenoot
Kuzmin moest met een ge
deelde achtste plaats genoe
gen nemen. Opvallend was
ook de gedeelde zesde plaats
van Tony Miles (Engeland)
met de Argentijn-Quinteros.
Er deed ook een onbekende
Chinees mee met de mooie
naam Jung Xuan. Hij ver
sloeg Gligoric, maar bracht er
daarna toch niet veel van te
recht. Hij verloor elf partij
en...!
Hier volgt een van de beste par
tijen van onze landgenoot.
Wit: Ivkov
Zwart Timman
Engels
1. Pgl-£3 Pg8-f6 2. c2-c4 b7-b6 3.
g2-g3 Lc8-b7 4. Lfl-g2 g7-g6 5.
b2-b3 Lf8-g7 6. Lcl-b2 0-0
Het komt niet vaak voor dat
beide spelers de dubbele
fianchetto toepassen. De
meeste schaakbladen noe
men de opening "Engels",
maar m.i. hebben we hier te
maken met een variant uit het
Réti-systeem. 7. 0-0 c7-c5 8.
Pbl-c3 Pb8-a6 9. d2-d4 d7-d5
10. d4xc5 Pa6xc5 11. Pc3xd5
Pfl6xd5 12. Lb2xg7 Kg8xg7
13. c4xd5 Dd8xd5 14. Ddlxdö
Lb7xd5
Met deze grote afruil heeft Iv
kov stellig gedacht aan remi
se, maar Timman geeft dat
niet gauw. 15. Tfl-dl TfR-d8
16. Tal-cl Kg7-f6 17. b3-b4
Pc5-e6 18. a2-a3 Ld5xf3 19.
Tdlxd8!?...
De eerste onnauwkeurigheid.
19... Lf3xg2 20. Td8-d7 Lg2-h3
21. Tcl-c6 Kf6-g7 22. Tc6-c4
a7-a5 23. f2 f3 b6-b5 24. Tc4-h4
Pe6-f4! 25. Td7xe7 g6-g5 (Zie
diagram).
abedefgh
m
E
n
m
m
m
m
m
Zwart neemt nu het heft in han
den en kan naar hartelust
combineren. 26. Th4xh3
a5xb4! 27. Th3xh7+ Kg7xh7
28. a3xb4 Pf4-e6 29. Te7xf7+
Kh7-g6 30. Te7-b7 Pe6-d4 31.
Tb7-b6+ Kg6-f5 32. Kgl-f2
Kf5-e5 33. h2-h4 g5xh4 34.
g3xh4 Ta8-a2 35. h4-h5
Ta2xe2+ 36. Kf2-g3Te2-el 37.
h5-h6 Tel-hl 38. Kg3-g2 Thl-
h5 39. Kg2-g3? Th5xh6! en wit
gaf op.
Wit Ribli
Zwart Maijanovic
Damegambiet
1. c2-c4 e7-e6 2. d2-d4 d7-d5 3.
Pgl-f3 c7-c5 4. c4xd5 e6xd5 5.
Jan Timman
g2-g3 Pb8-c6 6. Lfl-g2 Pg8-f6
7. 0-0 Lf8-e7 8. Pbl-c3 0-0 9.
Lcl-g5 c5-c4!?
Het is altijd moeilijk te zeggen
wat beter is: de tekstzet of het
nemen op d4. Wil men op
winst spelen, dan is het door
schuiven wel acceptabel. 10.
Pf3-e5 Lc8-e6 11. f2-f4 Pc6xe5
12. d4xe5 d5-d4 13. Pc3-b5
Dd8-b6 14. a2-a4
Na 14. ef6: gf6: 15. Lh6 Db5:!
komt zwart goed te staan. 14...
d4-d3+ 15. Kgl-hl Le6-g4 16.
Lg2-f3 Lg4xf3+ 17.Tflxf3 a7-
a6 18. Pb5-c3?
In ieder geval was 18. ef6: gf6:
19.Lh6 beter geweest Nu gaat
het initiatief naar zwart.
18... Db6xb2 19. e5xf6 Le7-b4!
Zeer slim! Op 20. Pd5 komt
de2:enz.
20. e2xd3 Lb4xc3 21. Tal-bl
Db2-a2 22. d3xc4 Ta8-d8 23.
Ddl-b3 Da2-e2!
De Joegoslaaf speelt zeer fijn.
24. Tbl-n Td8-d2 25. Tfl-f2 De2-
e4 26. Khl-g2 Td2xf2+ 27.
Kg2xf2 Lc3-d4+ 28. Kf2-fl
Tf8-e8
De Hongaar Ribli, die met Lar
sen op de gedeelde tweede
plaats eindigde (19 uit 15),
verloor deze partij en ver
speelde daarmee de gedeelde
eerste plaats met Jan Tim
man.
29. Db3-d3 De4-el+ 30. Kfl-g2
Ld4-c5 31. f6xg7?...
Het enige was 31. Kh3! met nog
enige overlevingskansen. Er
volgde nog: 31... Te2+ 32. Kh3
Th2:+ 33. Kh2: Dgl+ 34. Kh3
Dhl 35. Kg4 h5+ 36. Kf5
Dh3+ en wit gaf op.
Het mat is niet te verhinderen.
De 16-jarige Harry Kasparow
uit de Sowjet-Unie won een
sterk bezet toernooi in Joego
slavië. Hier een van zijn in
drukwekkende zeges.
H. Kasparow-Walter Browne
I. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 b6 4. a3
(Weer een van die psychologi
sche zetten. De jongeman
weet alles van theorie af, maar
zet graag zijn gerenommeer
de opponenten aan het na
denken!) 4... c5 5. d5 La6 6.
Dc2 ed5: 7. cd5: d6 8 Pc3
Pbd7 9. Lf4 Le7 10. g3 0-0 11.
Lg2 Te8 12. 0-0 Ph5 13. Ld2
Phf6 (Beter b5) 14. Tfel LfB
15. a4 Pg4 16. Pb5 Lb7 17. e4
a6 18. Pa3 Tb8 19. h3 Pgf6 20.
Lc3 Dc7 21. Pd2 (Kasparow
toont reeds een bijzondere
feeling in dergelijke stellin
gen. Veld c4 ziet hij als een
aangewezen plaats voor
paarden!) 21... Lc8 22. Lfl g5
(Browne weet het niet meer...)
23. Ptt h6 24. Pc4 b5 25. ab5:
ab5: 26. e5! Pd5: 27. Pd6: Ld6:
28. ed6: Dd8 29. Pe5 Pb4 30.
Dd2 Pe5: 31. Te5: Te5: 32. Le5:
Pc6 33. De3 Pe5: 34. De5: c4
35. Lg2 Le6 36. Ta7! b4 37. Le4
c3 38. Lh7: Kh7: 39. De6: en
zwart gaf op.
Men spreekt in de Sowjet-Unie
veel over Kasparow. Men
noemt hem een toekomstige
Bobby Fischer! Over een jaar
weten we meer...
BISHOP
nooit klassieke muziek beluistert moet wel in-
!eSIemmen met de titel waaronder J. Reichenfeld,
luziekcriticus van "kwaliteitskrant" NRC Han-
^lsblad een aantal van zijn artikelen bundelde:
'eKjchrijven over muziek kan eigenlijk niet" (NRC
ieulenhoff, Rotterdam/Amsterdam 1979, 22,50).
;enen die alléén maar Hil-
jrsum 4 beluisteren hebben
klankrijke paperback al-
Yig op een ereplaatsje in de
\st staan. Zodat enkel nog
grauw-muzikale midden-
oot die wel 's een étude van
fropin heeft aangehoord of
stemmend geknikt bij de
astorale van Beethoven,
irzelt omtrent aanschaf,
aas, ben ik bang. Het boek
pent veelbelovend en zeer
esbaar met een aantal prij-
;nde bijdragen van o.m. Jan
lokker, Peter Schat, H.Hof-
nd en Maarten 't Hart, en
iet te vergeten een verhelde
rend interview met Reichen
feld ("Ik probeer muziek te
TJeschijven in een andere
lal") door NRC-kunstredac-
I ïurK.L. Poll.
dit onderhoud valt de uit-
praalc die naderhand zo te-
i_»cht als titel aan de bundel is
^^erstrekt; Poll stelt dat Rei
chenfeld graag muzikale in-
örukken "vertaalt in los-
Aje woorden uit andere kun-
ly*ten", waarop de recensent
/yCoegeeft "Ik voel het als een
yevaar. Het gaat mij om een
iLepaald soort klankvorming,
&fur\ en scherp. Met scherp
-edoel ik niet schril, maar
V/ ieel duidelijk omlijnd, in te
enstelling tot van die lekke-
e wollige tonen. Zo'n verge-
ijking valt in goede aarde bij
nensen die er ontvankelijk
oor zijn, andere raken er
[eirriteerd door. Ik probeer
nuziek te beschrijven in een
mdere taal. Dat kan natuur
lijk eigenlijk niet. Je kunt
>ver muziek niet schrijven
_i
Wat muziek uitdrukt, is veel
"bestimmter" dan je ooit met
woorden kunt weergeven.
Daarom vind ik dat je eigen
lijk niet kunt schrijven over
muziek. Als je het toch doet,
moet je je toevlucht nemen
tot andere gebieden, tot lite
ratuur of architectuur",
(p.16/17).
Reichenfeld ziet dit m.i. haar
scherp, en zijn gelijk wordt
kort daarop aangetoond door
de bijdrage van Marius Flot-
huis ("Beethovens laatste
kwartetten - verleden en toe
komst"), waarin voor de leek
onbegrijpelijke notensche
ma's worden afgewisseld met
passages als: "Een kras voor
beeld van een "ellips" is ook
te vinden in de finale van
opus 135, maat 248-249. Het
akkoord es-bes-fis is in de
klassieke harmonie niet te
duiden, tenzij als voorhou
ding voor es-bes-g of door het
enharmonisch gelijk stellen
met es-bes-ges." (p.30)
Wartaal, meneer, behalve mis
schien voor musicologen en
hun ploeterende studenten:
een dergelijke bijdrage be
hoort in een vakblad en niet
open en bloot verkoopbaar in
de algemene boekhandel!
Maar het gaat om Reichen-
felds recensies, en over 't al
gemeen zijn die voorberei
dende stukjes heel goed lees
baar, zodat ik zonder schroom
aan de hoofdmoot zelf begon.
Helaas, alweer.
De muzikale ingewijde zal best
wel genieten van Reichen-
felds "wollige", maar vooral
barokke taalgebruik by zyn
beschrijvingen van Gesual-
do's "Madrigalen", de gram
mofoonopname van "Die
Zauberflöte", Mahlers schet
sen en zyn Tiende symfonie
of het klavieroeuvre van De
bussy, om er maar enkele te
noemen.
Ook de minder gehoorgerichte
lezer kan wel genieten van de
interessante historische ge
gevens die de stukjes "opvro
lijken" of van het vindingrij
ke woordgebruik waarmee
het "onbeschrijflijke" be
schreven wordt; zoals in de
volgende passage: "Zulke
stukken - de Ballade opus 23
en het Scherzo opus 31 - kunt
u op de andere kant van Mi-
chelangeli's plaat horen. Hij
bezit die kracht wèl, en het
spel ontaardt nooit in kracht
vertoon. Speelse razernij en
demonische hoogspanning
ontladen zich bij hem met een
flitsende invretendheid zon
der één oorverdovend accent,
zonder één globaal neerge
slagen akkoord. Alles is by
Michelangeli op de souplesse
en op de rijkdom van de can-
tabiliteit ingesteld. Ook bij de
afwikkeling van de furieuze
akkoordformaties blijft de
klank nog onderverdeeld in
diverse toonwaarden. Elk van
zyn vingers moet - zoals dit
bij Chopin 't geval was - on
der controle staan van een in
dividuele wilsuiting. Het kan
niet anders." (p.105)
"Flitsende invretendheid"! Dit
is toch wel een erg knap taal
gebruik al betekent het hele
maal niets. Dat Reichenfeld
een groot muziekkenner en
-beschrijver is staat, vermoed
ik, wel vast. In de orde van
een Wina Bom op culinair, en
Hubrecht Duyker op
wijnvaardig gebied: wollige
woorden voor zaken die enkel
door andere zintuigen op
recht genoten kunnen wor
den.
ROB VOOREN
^de kookboekenserie Luitingh
yfiiourmet (f 22 $0) uitgegeven
/ij Luitingh in Laren zijn
J\rie nieuwe boeken versche-
&eu. Inspelend op de tendens
7» m wat gezonder te eten "Het
*-"oeft niet altijd vlees te zijn"
"~yan Ursula Grüninger. Een
llagje vleesloos kan met be-
f'.ulp van dit boek gauw sma
den naar meer. Erg aardig is
Wet hoofdstukje dat de schrijf-
T ter besteedt aan de vaak on
dergewaardeerde aardappel.
**^et groot rauwkost en salade-
wek" van Ulrich Klever geeft
h-iet alleen veel smakelijke re
cepten maar ook een handig
Zr werzicht van de vele nieuwe
1 jroentesoorten die er tegen-
voordig zijn om die salades
s*o aantrekkelijk mogelijk te
nakenDe recepten geven een
-<
idee hoe met al die nieuwig
heden gewerkt kan worden.
Naast die nuttige informatie
is er ook een aardig hoofd
stukje over de geschiedenis
van de salade.
Het derde boekje "1000 calo
rieën" van Bonnie Buurke is
een oude bekende. Aan de re
cepten is niet veranderd al
leen de kilojoules staan nu
naast de calorieën aangege
ven. Verder heeft men in deze
heruitgave begrippen als
energie-arm en energie be
perkt ingevoerd.
"Da's pas goeie soep" van Ursel
Norman met tekeningen van
Derek Norman is ook een Lu i-
tingh-uitgave (prijs 32J90).
Het bevat recepten iwor vrij
algemeen bekende soepen
maar ook een paar uitschie
ters zoals de kersensoep en de
Califomische avocadosoep.
De schrijfster heeft ook haar
recepten van nuttige kante
keningen voorzien, zodat je
meteen weet of een soep op
nieuw opgewarmd mag wor
den, de vrieskist in kan of
meteen moet worden gegeten.
Boter bij de vis (prijs 14$0) uit
gegeven bij Elsevier. De vis-
en stripliefhebber op z'n wen
ken bediend. Een kookboek is
stripvorm. Aardig getekend
door Ulrich Olschowski. Als
kijkboek zeer geslaagd maar
of het nu ook handig werken
in de keuken is dat is de
vraag.
HvdH
'De slag om Antwerpen en de Schelde'. J.L. Moulton. Uitg. Hol-
landia. Prijs 29,50.
Voor de bevoorrading van de Amerikaanse en Britse legers langs
de grenzen van Duitsland bleek in 1944 de bevrijding van de
Antwerpse haven en de openstelling van de Schelde een militaire
noodzaak.
De operatie kwam echter te laat, omdat veldmaarschalk Montgo
mery prioriteit wilde geven aan de (mislukte) doorstoot via Arn
hem. Door het ontbreken van de (korte) aanvoerroute Antwerpen
- een geweldige strategische blunder - kwamen in de Ardennen
en n.o. Frankrijk de sterkste geallieerde strijdkrachten zonder
voldoende voorraden te zitten. Het Duitse opperbevel kreeg
daardoor ruimte voor een hergroepering, het Ardenne-offensief
volgde en boven Moerdijks Nederland werd opgeknapt met de
hongerwinter.
Van de slag om Antwerpen en de daaraan voorafgaande controver
se in de geallieerde legerleiding geeft generaal-m^joor Moulton
een deskundig en gedocumenteerd verslag. Het boek telt 32 pa
gina's foto's, waaronder vele van de gevechtshandelingen in en
rond Vlissingen.
'De hel van de Pacific. Kenneth Dodson. Uitg. Omega/Nieuwe
Wieken. Prijs 29,50.
Heruitgave van Dodsons in 1954 verschenen oorlogsroman 'Away
all boats. In het boeiende verhaal worden de lotgevallen beschre
ven van bemanning en mariniers van de 'Belinda', een aanval-
transportschip dat stryd leverde met de Japanners.
'Helden tot het laatste uur'. Charles Whiting. Uitg. Hollandia.
Prijs 18.90.
Groepje SS'ers, vermomd als Amerikaanse militairen, infiltreert
tijdens het Ardennen-offensief van december 1944 in de geal
lieerde linies. De bedoeling is een aantal Amerikaanse opper-of-
ficieren, o.w. generaal Patton, te vermoorden. Charles Whiting
zegt zijn keiharde oorlogsverhaal te hebben gebaseerd op histori
sche feiten.
"Grondturnen voor meisjes" door Hans Timmerman, prijs 22.50
en "Les- en oefenvormen voor ritmische en jazzgymnastiek"
door Inge Otto, prijs 27,50. Beide uitgaven van Uitgeverij
Hollandia, Baarn.
Beide boekjes, ofschoon op zichzelf staand, maken deel uit van de
serie "Lichamelijke opvoeding en sport in de praktijk". Als
hulpmiddel bij zowel praktische als theoretische instructie zijn
zy zeer nuttig te noemen. Beide werkjes zyn uitvoerig geïllu
streerd met foto's en tekeningen.
"Ieder vindt zijn weg". Annie Oosterbroek-Dutschun. Uitg. Zo
mer en Keunig.
Wie een zoetsappig verhaaltje wil lezen over twee zusjes, die om
onbegrijpelijks redenen beiden het hart hebben verpand aan
dezelfde, bepaalde niet zo aardige jongen kan bij Annie Ooster-
broek-Dutschun terecht. 'Ieder vinst zyn weg' is een zwart-wit
tekening van de simpelste structuur.
HORIZONTAAL
1. sneeuwschaats
3. krantenjongen
5. gravin van Holland
11. muurholte
13. houding
14. nageslacht
15. onderricht
16. familielid
17. rivier in Gelderland
20. wier
21. hoon
24. mak
26. toeschouwerstribune
29. troefkaart
31. zedeles
32. zinnebeeld der jeugd
33. klein vertrek
34. welpenleidster
37. ijle stof
38. onaangename geur
41. persbureau
42. rommel
45. vreemde munt
47. noorse godheid
48. watering
49. rivier in Engeland
50. vat
51. bevel
52. Engels telwoord
53. spoedig.
VERTIKAAL
FELE E RUL u S T ENT
Tïii1l o|ïni jirH
HAAN PAHK
Oplossing Vorige puzzel
De prijs van 25.- werd toege
kend aan P. Rietdijk, Dorps
straat 42, Leimuiden.
De prijs wordt de winnaar toe
gezonden.
Oplossingen met vermelding
"Kruiswoordraadsel" op brief
kaart of enveloppe voor don
derdag zenden aan: Redactie
Leidsch Dagblad, Witte Singel
1,2311 BG Leiden.
2.
heilig boek der Mohamme
danen
4.
onversaagd
6.
hoeveelheid
7.
rivier (Spaans)
8.
trek
9.
tijdelijk gebruik
10.
met goed gevolg examen
doen
11.
lekkernij
12.
beroep
18.
het binnen trekken
19.
echtgenote
22.
leider
23.
zinspeling
25.
vlaktemaat
26.
groente
27.
groet
28.
filmplaafie
30.
tydperk
35.
met kleine hapjes eten
36.
gulzig eten
38.
hoon
39.
slotwoord
40.
stuk karton
42.
haal
43.
bestelling
44.
vrucht
46.
zeehond.
