Ook Nederland
stuurt aan
op erkenning
van de PLO
AMNESTY EN MENSENRECHTEN
de weekbladen
ELSEVIERS
DONDERDAG 23 AUGUSTUS 1979
DEN HAAG - De Nederlandse politieke partijen sleutelen
koortsachtig aan een herziening van hun standpunt over
de PLO. Voor het eerst sinds het ontstaan van de staat
Israël lijkt politiek Nederland zich niet langer te verzetten
tegen een Vorm van erkenning van de Palestijnse bevrij
dingsorganisatie. Vanaf 1979 behoort de fel afwijzende
wijze waarop over tie PLU werd gesproken tot het verle
den.
Individuele politici mogen het
voortouw hebben genomen in
deze discussie, ook de verklarin
gen van de Nederlandse regering
zijn van toon veranderd - alle ver
zekeringen van minister Van der
Klaauw (buitenlandse zaken) ten
spijt. Feit is dat Nederland niet
langer vervuld is van een onbe
perkte sympathie voor Israël,
hoewel het bestaansrecht van dat
land niet ter discussie staat.
Tot de oliecrisis van 1973 heetten
Palestijnen in ons land „terroris
ten". Door de olieboycot van dat
jaar veranderde dat niet, inte
gendeel. En in Israël versterkte
het gevoel zich, dat men in ons
land een solide bruggehoofd in
West Europa had. Maar door de
crisis werden de Nederlanders
zich massaler dan ooit bewust
van de tegenstellingen in het
Midden-Oosten.
Witte voet
Onder invloed van Frankrijk - dat
al sinds De Gaulle kan bogen op
een diplomatieke witte voet bij
de Arabieren - ging in datzelfde
1973 de Europese Gemeenschap
door de bocht. In Londen ver
klaarden de Negen dat Israël be
reid moest zijn „de legitieme
rechten van het Palestijnse voïk
te erkennen". Van de Arabieren
werd daarnaast een erkenning
van het recht van Israël verwacht
om in vrede te leven binnen veili
ge grenzen. Nederland sloot zich
hierbij aan.
De Nederlandse opvattingen kwa
men in een stroomversnelling
doordat ons land in maart een di
recte betrokkene werd. Daarna
werden zowel de Nederlandse
troepen van het VN-vredesleger
in Libanon als hun achterban
zich pijnlijk bewust van wat zich
in het Midden-Oosten afspeelt.
Opvattingen moesten herzien
worden, eenzijdigheid bleek on
mogelijk te handhaven. Onder de
soldaten groeide het anti-semi-
tisme, zoals bleek uit een inter
view de Haagse Post.
Dan is er nog majoor Haddad, de
opstandige Libanese officier, die
een bufferzone tussen Libanon
en Israël bezet houdt. Met de be
richtgeving over het optreden
van deze majoor tegenover de
UNIFIL-troepen - en dus ook de
Nederlanders - steeg de veront
waardiging hierover in ons land.
Automatisch slaat dit terug op Is
raël, dat hem volledig steunt.
Formeel
Voor het eerst moest de Nederland
se regering formeel met de PLO
onderhandelen nadat de Neder
landse cameraman Wil Rutten bij
een reportage in Libanon in een
Palestijnse cel belandde. „Een
puur humanitair contact", zei
Van der Klaauw, maar Israël was
er beDaald niet eelukkie mee. In
die geïrriteerde en nerveuze sfeer
vond vorige maand het bezoek
aan Nederland plaats van Van der
Klaauws collega Mosje
Dayan.
Na drie dagen vertrok Dayan, een
illusie armer. Hij was er niet in
geslaagd de Nederlandse rege
ring een vriendschappelijker
standpunt te laten innemen over
de Israëlische politiek. In plaats
daarvan was hij op zijn vingers
getikt over de bombardementen
op Zuid-Libanon, de nederzet-
Door
Paul de Vries en
Louis Burgers
tingenpolitiek op de Westoever
en de Gazastrook en het gedrag
van majoor Haddad.
Dit moment grepen de politieke
partijen aan om via hun buiten
landspecialisten een paar proef
ballonnetjes op te laten ten gun
ste van de PLO. In PvdA-kringen
lekte een conceptrapport uit van
de werkgroep Midden-Oosten.
De CDA-er Jan Nico Scholten
had het over een „voorzichtige
erkenning" van de PLO door de
regering. Bolkestein (WD) liet
weten persoonlijk geen bezwaar
tegen erkenning van de PLO te
hebben, maar de tijd voor de re
gering nog niet rijp te achten.
Ook het PvdA-rapport bepleit in
formele contacten met de PLO.
Formele erkenning zou pas moe-
Minister Van der Klaauw
ten volgen wanneer de bevrij
dingsorganisatie het bestaans
recht van Israel aanvaardt. Dan
ook moet Israël bereid zijn met de
PLO aan tafel te gaan zitten, al
dus het rapport waarover de
werkgroep het nog deze maand
eens hoopt te worden.
Pronk
Een minderheid binnen de PvdA,
aangevoerd door ex-minister van
ontwikkelingssamenwerking
Jan Pronk, streeft namelijk naar
contacten met de PLO zonder
voorwaarden vooraf. Pronk vindt
het politiek geen goede gedachte
de PLO te vragen eerst de passa
ge in haar handvest over de ver
nietiging van de staat Israël te
schrappen.
Zover zijn de regeringspartijen
CDA en VVD nog niet. Frits Bol
kestein: „Geen erkenning van de
PLO door de regering en ook
geen officiële of officieuze con
tacten. zolang het PLO-handvest
doortrokken is van de wens Israël
te vernietigen en zij met enthou-
de verantwoordelijkheid
r terreurdaden claimt". Maar
hij houdt wel de weg open van
persoonlijke, oriënterende ge
sprekken.
Het dichtst bij Pronk staat Schol
ten, die een lans brak voor „sub
tiel contact" - ook op regerings
niveau - met de PLO, zonder
daarbij voorwaarden vooraf te
stellen. Voorwaarden vooraf zijn
niet zo reëel, meent Scholten,
enerzijds omdat de PLO er op dit
moment toch niet over piekert
vriendelijk te worden tegen Is
raël en anderzijds om dat genoeg
zaam bekend is dat „Nederland
Israël steunt".
Hangijzer
De zaak blijft de komende maan
den een heet hangijzer, dat staat
vast. Maar duidelijk is dat de Ne
derlandseopvattingen belangryk
aan het verschuiven zijn ten gun
ste van de Palestgnen. Koren op
de molen van Jasser Arafat d.e
snelle resultaten boekt met zijn
„glimlach offensief' naar Euro
pa. De door de PLO zo gewenste
„de facto"-erkenning door Euro
pa en de VS lukt niet ver meer
weg. Zo n officieuze erkenning
zou een belangrijke verschuiving
betekenen in de machtspolitieke
verhoudingen in het Midden-
Oosten.
En die heeft de PLO hard nodig wil
zij niet uit de markt geprusd wor
den door met name Syrië en Jor
danië, die - hoewel ze de mond
vol hebben van Arabische solida
riteit - zo hun eigen plannen heb
ben met betrekking tot de West
oever en de Gazastrook. Daarom
moet de PLO uiteindelijk wel
met Israël gaan praten over een
Palestijnse ministaat in deze nu
nog door Israël bezette gebie-
Voorwaarde
PvdA-kamerlid Harry van den
Bergh: „Aan het tot stand komen
van een dergelijk gesprek kan
Nederland op zeer bescheiden
schaal bijdragen". Voorwaarde
daarvoor is dat Nederland dan
wel een redelijke vertrouwens
relatie blijft houden met Israël en
de balans niet volledig laat door
slaan naar de PLO.
Israël kan nog steeds rekenen op de
sympathie van de Nederlanders.
Maar onder invloed van de gewij
zigde omstandigheden in het
Midden-Oosten groeit het gevoel
dat zonder de PLO een goede re
geling onhaalbaar zal zijn. De een
sneller, de ander langzamer
stuurt elke partij in ons politieke
spectrum aan op een uitspraak
die erkenning van de PLO moge
lijk maakt
Wie de rapporten van Amnesty
International over de men-
senrechtenproblematiek leest,
kan alleen maar somber wor
den gestemd. In meer dan
honderd staten, verpreidover
vrijwel alle continenten, wor
den de mensenrechten ge
schonden. De landen waar de
rechtsbescherming van de
burger afdoende is verzekerd,
zijn duidelijk in de minder
heid. Het gaat om méér dan
politieke onderdrukking, hoe
afschuwelijk op zichzelf ook.
Tot de fundamentele mensen
rechten behoort ook het recht
te zijn gevrijwaard tegen ar
moede en gebrek. Maar voor
800 miljoen medewereldbur
gers geldt dat niet. Zij leven
op of onder de grens van het
bestaansminimum. Te vaak
wordt ook vergeten dat in tal
van landen aan de vrouw de
meest elementaire rechten
worden onthouden.
Maar er zijn ook lichtpunten. In
de afgelopen jaren verdwe
nen de dictaturen in Portu-
gql, Griekenland en Spanje.
1979 zag de val van Amin in
Oeganda en van Somoza in
Nicaragua. Hoopgevend is
ook dat in de democratische
landen steeds meer wordt in
gezien dat de strijd voor de
mensenrechten een onderdeel
dient te zijn van het buiten
lands beleid. Vroeger was dit
een omstreden zaak. Thans
komen menigmaal de negen
lidstaten van de Europese
Gemeenschap gezamenlijk in
de weer als van ernstige
schendingen van mensenrech
ten sprake is. Onder president
Carter is ook Amerika een ac
tief mensenrechtbeleid gaan
voeren.
Tekenend voor deze groeiende
belangstelling voor de men-
sentechte is ook dat de Slot-
acte van de Conferentie voor
Veiligheid en Samenwerking
in Europa, in augustus 1975
in Helsinki aanvaard, de
verplichting tot respect voor
de mensenrechten duidelijk is
vastgelegd, dit mede op hard
nekkige Nederlandse aan
drang. Helaas valt nog steeds
een schrille tegenstelling te
constateren tussen dit begin
sel en de dagelijkse praktijk
in het Sow jet-blok.
Maar wel is deze afspraak van
Helsinki een belangrijke mo
rele steun voor hen die in
communistisch Oost-Europa
de strijd voor grotere vrijheid
voeren. Charta '77 in Tsjecho-
slowakije heeft haar actie ge
baseerd op de Slotacte van
Helsinki. Het vroeg niet om
het verjagen van het commu
nistische regime; het vroeg
uitsluitend aan de Tsjecho-
slowaakse regering om de
verlichtingen van Helsinki na
te komen die zij vrijwillig was
aangegaan.
De niet-communistische landen
van Europa hebben elkaar in
het kader van de Raad van
Europa gevonden in een Eu
ropees verdrag, dat een om
schrijving geeft van de men
senrechten die door de ver
dragspartijen moeten worden
gerespecteerd, maar boven
dien voorziet in de mogelijk
heid dat een staat een klacht
indient tegen een verdrags
partij waarvan wordt aan
genomen dat deze de verplich
tingen in verband met hand
having van de mensenrechten
heeft geschonden. De meeste
lidstaten van de Raad van
Europa, waaronder ook Ne
derland. hebben ook het indi
viduele klachtrecht van hun
burgers erkend.
Ook in het kader van de Ver
enigde Naties is sinds de
Tweede Wereldoorlog veel
werk verricht betreffende de
normstelling inzake de men
senrechten. Ik denk bijvoor
beeld aan de in 1948 door de
Algemene Vergadering van
de Verenigde Naties aan
vaarde Universele Verkla
ring inzake de rechten van de
mens, en aan de VN-verdra-
gen over economische, sociale
en culturele rechten,over bur
gerlijke en politieke rechten
en over de bestrijding van de
rassendiscriminatie. Maar
niet is het gelukt om overeen
stemming te bereiken over
procedures om staten die de
aangegane verplichtingen
schenden, te noodzaken deze
na te komen. Zelfs bleek het,
ondanks herhaalde Neder
landse pogingen, niet moge
lijk te komen tot een hoge
commissaris voor de rechten
van de mens, en dit ondanks
het feit dat terwille van de
aanvaarding van deze ge
dachte diens bevoegdheden
zeer bescheiden waren gefor
muleerd.
Toch hebben de VN-verdragen
een betekenis. Zij bieden de
mogelijkheid om de mensen-
rechtpraktijk van bepaalde
staten te toetsen aan de door
hen aangegane verplichtin
gen; zij ontnemen de zich mis
dragende staat de mogelijk
heid om kritiek van buitenaf
te weren met het argument
dat het hier om een interne
aangelegenheid gaat. De VN-
verdragen leven de rechtsba
sis op voor een dergelijke in
ternationale bemoeienis.
Het belang rijkste VN-orgaan op
het gebied van de mensen
rechten is de in 1946 in het ka
der van de ECOSOC ingestel
de Commissie voor de Rechten
van de Mens. Nederland is
vanaf 1 januari 1980 voor een
driejarige periode als lid van
deze commissie gekozen. De
commissie verricht belangrijk
werk bij het bestuderen en
rapporteren van mensenrech
ten. Een van haar meest op
vallende daden in het recente
verleden was het instellen
middels een werkgroep van
een onderzoek naar de schen
ding van de mensenrechten in
Chili.
De rapporten van deze werk
groep zijn de voornaamste
grondslag geweest voor de de
batten die in de afgelopen ja
ren in de VN over Chili zijn
gevoerd - debatten die enige
malen met een scherpe ver
oordeling met de praktijk van
het Chileense regime zijn
beëindigd.
De samenstelling ran de com
missie is een afspiegeling van
de machtsverhoudingen bin
nen de VN. Dat betekent dat
ook landen vertegenwoordigd
zijn die een geheel andere vi
sie op mensenrechtsituaties
hebben dan het onze. Dit
maakt het werk in de commis
sie verre van eenvoudig. Ook
valt te bedenken dat een aan
tal landen,als gevolg van hun
(politieke of economische
machtspositie, weinig of niet
gevoelig is voor internatio
nale druk. Iran kan in dit
verband als één van de voor
beelden worden genoemd
Hoe moeizaam de strijd ook is,
toch is er geen reden voor
moedeloosheid. In democrati
sche staten groeit de bereid
heid van regeringen, vaak ge
stimuleerd door particuliere
organisaties, om een actief
mensenrechtbeleid te voeren.
Het gaat erom deze activitei
ten zodanig te richten, te ka
naliseren en te coördineren,
dat het lot van de slachtoffers
ran onderdrukkingran ver
volging en marteling ook
werkelijk uxjrdt verbeterd.
Het is een werk dat vele tegen
slagen te zien geeft, maar ook
succes. Wij kunnen en mogen
ons niet veroorloven onze in
spanningen te iverzwakken;
we zullen ze moeten verdub-
In De Tijd wordt minister Albeda
van sociale zaken uitgebreid ge
portretteerd. Veel opmerkelijks
valt er overigens niet te lezen of
het zou de uitlating van de minis
ter moeten zijn dat hij uit het ka
binet stapt als hij niet de kans
krijgt het hem voor ogen staande
beleid uit te voeren. Dit lijkt een
schot voor de boeg in verband
met de besprekingen over het
dekkingsplan van de begroting
voor 1980. Albeda relativeert de
dreiging van zijn opmerking ech
ter onmiddellijk met de verzeke
ring dat het kabinet tot op heden
als een goed team functioneert.
"Zelfs beter dan andere teams
waarin ik wel eens heb mogen
werken".
Het omslagverhaal gaat over het
alcoholgebruik door de jeugd.
Dat gebruik heeft een zorgwek
kende omvang genomen. Uit een
onderzoek is gebleken dat 81
procent van de jeugd van 16 t/m
18 jaar vrij geregeld alcohol con
sumeert. Twee jongens van 19
jaar die zo'n twintig pilsjes op een
avond naar binnen slaan en zich
zelf nog tot de matige drinkers
rekenen zeggea"Wij verslaafd?
Als het zou moeten hielden we er
morgen mee op. Maar het is lek
ker dus waarom zou je? Drank is
helemaal niet ongezond, dat is
zo'n gelul. Nee, weetje wat erg is?
Drugs, marihuana en zo, dan ben
je echt verslaafd". Een hulpver
lener wijt het overmatige alco
holgebruik aan de huidige onze
kerheid bij de jeugd.
Pelle Mug, fractievoorzitter van
de PvdA in Amsterdam, zegt dat
de afgetreden wethouder Irene
Vorrink moeite had om de juiste
toon te vinden. "Ze heeft wel eens
de neiging zich af te sluiten. En in
een Amsterdamse situatie gaat
het dan mis. Dat pikken Amster
dammers niet".
Verder in De Tijd een terugblik
op de snelle verkiezing, een jaar
geleden, van de inmiddels over
leden paus Johannes Paulus I en
een artikel over akkerbouwer
Jaap de Boer uit de Flevopolder
die zich niet klein laat krijgen
door prijzen en paardebloemen.
Voorts een artikel over de ramp
zalige gebeurtenissen rond de
Fastnet-zeilrace. Hoe kon het ge
beuren?
Aan de vooravond van het we
reldkampioenschap wielrennen
op de weg mag Jan Raas, één van
de favorieten voor de titel, zijn
zegje doen. Raas maakt zich boos
op die sportjournalisten die in
hun artikelen suggereren dat een
dergelijk kampioenschap wordt
gekocht of verkocht. Raas: "Het is
een keihard wereldje. Daarom
snap ik ook niet dat de pers durft
te schrijven over 'laten winnen'
en zo. Dat is gewoon belachelijk.
Het is godverdomme keihard.
Kijk, als er in één of andere
strontkermiskoers in België wat
gebeurt dan neem ik dat wel aan,
daar zal heus wel eens wat gebeu
ren". Even verderop in het artikel
geeft Raas overigens wel toe dat
er tijdens een belangrijke koers
vaak druk wordt 'gepraat'.
Mr. Van Veen, de spreekbuis van
de werkgevers, vindt dat er van
Bestek'81 onvoldoende terecht
komt. Vorige week baarde hij op
zien met pittige kritiek aan het
adres van het 'ondernemers-
vriendelijke kabinet-Van Agt', in
de Haagse Post doet hij het wat
genuanceerder "Het kabinet is
van te optimistische uitgangs
punten uitgegaan. Als er dan te
genvallers komen moet men dat
corrigeren. Doet men dat over
1979 niet dan zal het zich in 1980
herhalen".
De succesvolle film The China
Syndrome, handelend over de
gevaren van kernenergie en de
pogingen van machthebbers om
dat te verbloemen, kreeg destijds
in Amerika nogal wat negatieve
recensies. Die recensies worden
nog eens opgerakeld tegen de
achtergrond van de kernramp in
Harrisburg die zich kort na het
gereedkomen van de film voor
deed. Ook in de Haagse Post een
debat tussen PvdA'er Jan Pronk
en WD'er Frits Bolkestein over
de PLO en een reportage over 'de
stopkogel van Wiegel'.
MAGAZINE
Ook in EM aandacht voor de
wielrennerij. Alice Oppenheim
interviewde ex-coureur Peter
Post, nu ploegleider. Post bekent
dat zijn ouders het wielrennen
maar ordinair vonden. "Mijn va
der was een middenstander, hij
had een slagerij. Wielrennen, dat
was voor de hele gewone mensen,
daar kreeg je een ronde rug van.
Het waren ook heel gewone jon
gens die het deden. Gerben Kar
stens is de zoon van een notaris
maar dat kun je niet aan hem
merken. Dat is een geval apart,
zo'n rare, rauwe boerevogel is
dat". Post zegt dat hij evenals de
renners van tegenwoordig vroe
ger ook wel eens wat middelen
slikte: "Maar ik ben er nooit beter
door gaan rijden, eerlijk waar
niet. Het maakte bij mij de zenu
wen alleen maar erger, de stop
pen sloegen door".
De heren van het KNMI blijken
nogal geirriteerd over alle kritiek
die ze naar aanleiding van hun
(dikwijls foutieve) voorspellin
gen te verwerken krijgen. "Als
het regent krijgen wij daarvan de
schuld", klinkt het verongelijkt.
De meteorologen van het KNMI
vinden dat ze dit jaar betere voor
spellingen doen dan in de vijf
voorgaande jaren.
EM start deze week met een
nieuwe serie over architectuur.
Professor Carel Weeber karakte
riseert de moderne kleinschalig
heid als "nieuwe truttigheid". "Ik
heb die uitdrukking gekozen
omdat men de overzichtelijkheid
uit de architectuur ging bannen.
Overal verschenen hoeken en ga
ten. Men durfde niet meer ruim
telijk te denken
VN opent met een artikel over de
erbarmelijke controle van de zo
genaamde wet investeringsreke
ning (WIR). Deze wet. vorig jaar
mei ingegaan, verleent onderne
mers fikse belasting-voordelen
wanneer ze in bepaalde gebieden
investeringen plegen. Volgens
VN-redacteur Feike Salverda,
die belasting-topman Sleddenng
aanhaalt, zijn de WIR-prémies in
de zakken van ondernemers ver
dwenen zonder dat er een vol
doende controle heeft plaatsge
vonden naar de rechtmatige uit
betaling van de premies. Het ar
tikel draagt de kop Het ver
schrikkelijke gelijk van Marcus
Bakker omdat deze CPN-politi-
cus destijds over de wet zei: "Het
is niets anders dan een reusachti
ge overheveling van geld naar de
ondernemingen".
Oud-ambassadeur Boon verde
digt de door velen gelaakte ma
nier van optreden van diploma
ten: "Je moet je, net als een beest,
tot op zekere hoogte- aanpassen
bij je omgeving anders word je
uitgeroeid. Je kunt niet in een ge
zelschap waar iedereen in r«»k is.
in een open hemd komen. De
heer Den Uyl kon je altijd overal
herkennen als de enige vent die
op recepties voor donkere pak
ken in een bruin pak rondliep.
Het was niet erg, je kon hem zo
overal makkelijk vinden maar
een zekere conformiteit is wen
selijk".
Ex-premier Bachtiar van Iran
zegt over de huidige Iraanse lei
der Chomeiny dat de islam bg
hem voor alles gaat. "De islam
moet de wereld regeren zoals het
katholicisme in de tijd van Karei
de Vijfde. En hij denkt dat hij de
paus van de islam is terwgl er on
der de ongeveer vijfhonderd
miljoen islamieten op de wereld
minder dan tien procent net als
Chomeiny sjiiet zijn".
De Amerikaanse filmacteur Jack
Lemmon bekent aan Ab van Ie
peren de pest te hebben aan Ita
liaanse actrices. "Sophia Loren
vind ik ongenietbaar Die meet
zich de air aan van femme fatale,
alsof ze alle mannen rauw lust
maar ze eigenlijk alleen maar in
de diepvries wil stoppen". In VN
voorts een interview met de bin
nenkort 95 jaar oude bouwmees
ter H.Th.Wijdeveld. Het kleuren-
katern is gewijd aan het feno
meen stacaravan waar elk week
end tienduizenden Nederlanders
naar toe trekken.
hervormd
nederland
Dit opinie-weekblad was giste
ren nog niet in de Leidse kiosken
verkrugbaar.
BERT PAAUW
