'Breed kabinet
nodig voor
oplossing van
energiecrisis'
Geestelijk gehandicapten willen ook met vakantie
"Aantjes mag niet terug
ZATERDAG 4 AUGUSTUS 1979
PAGINA 19
Door
Louis Burgers
en
Pieter Maessen
overgrootoom staat nog
steeds slecht aangeschreven
in confessionele kringen we
gens zijn verzet als minister
tegen „kerkscholen". Haar
grootvader was lid van de
Eerste Kamer.
Net als haar vader wilde ze ad
vocaat worden. Tot de poli
tiek in haar studietijd greep
op haar kreeg. Nu overweegt
ze opnieuw te gaan studeren -
politicologie ditmaal. Daarna
misschien een wetenschap
pelijke carrière, maar niets
staat nog vast.
Haar afkomst heelt geen in
vloed gehad op haar politieke
keuze voor de VVD, gelooft
ze. In '58-'59 meende ze te
moeten kiezen tussen PvdA
en VVD. Maar beide stromin
gen kende ze nauwelijks. Uit
eindelijk werd het, een ge
voelsmatige keuze, voor de
VVD, gebaseerd op haar indi
vidualistische levensopvat
ting.
„Daarmee kon ik mij vermoe
delijk wel in de VVD thuis-
voelen en niet in de PvdA",
zegt ze over het afwegings
proces. Confessionele partij
en kwamen nooit in aanmer
king, want godsdienst dient
volgens haar geen basis te zijn
voor een politieke opvat
ting.
Ze koos voor de politiek als vak.
Idealen spelen hierbij niet di
rect de belangrijkste rol, het is
veel meer het werk in het
parlement, het omgaan met
mensen in groepen, dat haar
aanspreekt. „Ik heb wel be
paalde politieke idealen,
maar het is iets te eenvoudig
om te zeggen dat ik uitslui
tend leef voor het verwezen
lijken daarvan".
Abortus
Met de abortuskwestie ligt het
wat anders. Aan het zelfbe
schikking srecht van de
vrouw verbond zij eind vorig
jaar haar politieke toekomst.
Sinds kort is ze er echter van
overtuigd dat het „kunstige
bouwwerk" van de ministers
Ginjaar (VVD) en De Ruiter
(CDA) het niet zal halen. Uit
de reacties is volgens haar
gebleken, dat het door het
kabinet bereikte compromis
in de praktijk geen oplossing
biedt.
„Het wetsontwerp ging nogal
onze kant op. Er stonden na
tuurlijk ook onaangename
dingen voor ons in, maar ik
zelf was wel bereid om enkele
compromissen te sluiten.
Maar nu heb ik het gevoel dat
de beide regeringspartijen
het stadium van een eventu
eel vergelijk gepasseerd zijn".
En: „Mij heeft gefrappeerd
dat de PvdA zo'n voorzichtig
en afwachtend standpunt
heeft ingenomen".
In het najaar moet het kabinet
beslissen wat met het wets
ontwerp gebeurt. „Ik weet
niet of ze de verantwoorde
lijkheid zullen nemen het in
te trekken. Ze zullen het eer
der door de Kamer laten ver
werpen", verwacht ze. Wat
daarna gebeurt is nog ondui
delijk. Misschien komt er een
nieuw wetsvoorstel van
PvdA, D'66 en WD, mis
schien ook alleen van de
PvdA of van PvdA en
D'66.
Kabinetsbeleid
Overigens is mevrouw Kap-
peijne best te spreken over
het kabinet-Van Agt De
VVD-inbreng is volgens haar
inhoudelijk goed aanwezig.
„Ik heb niet de indruk dat het
kabinetsbeleid door het CDA
overheerst wordt", stelt ze
vast.
Ook het optreden van premier
Van Agt is geen tegenvaller.
„Ik had niet zo'n hoge pet op
van de kwaliteiten van Van
Agt als minister-president,
maar ik moet zeggen dat me
dat is meegevallen. Ik vind
dat hij i het heel aardig
doet".
Volgens mevrouw Kappeijne is
Van Agt's grootste kracht als
regeringsleider dat hy com
promissen weet te bereiken
door de juiste formulering op
het juiste moment voor te
stellen. Zyn befaamde afkeer
van de politiek komt mogelijk
slechts voort uit „nog niet ge
heel afgeronde zelfken
nis".
„Mensen zitten vaak wat inge
wikkelder in elkaar dan van
buitenaf lijkt. Het feit dat hy
nu al geruime tijd minister-
presid ent is en nog niet heeft
gezegd dat hij voor een vol
gend kabinet niet meer be
schikbaar is, brengt mij tot de
paradoxale conclusie dat het
hem dus kennelijk toch ook
meevalt. Daarom zegt hij mis
schien wel eens andere din
gen dan hy in werkelijkheid
meent. Want een beroep datje
helemaal tegenstaat kun je
niet zonder ernstige innerlij
ke schade zo lang voortzet
ten".
De Kamer zal zich meteen na het
zomerreces moeten bezighou
den met de zaak-Aantjes. Mr.
Kappeijne is lid geweest van de
(politieke) commissie uit de
Tweede Kamer die heeft onder
zocht wat mensen die op de
hoogte waren van Aantjes' ver
leden, met die kennis hebben
gedaan. Ondanks de gevoelig
heid van het onderwerp heeft ze
een uitgesproken mening.
Als Aantjes lid van de VVD was
geweest zou hij van haar niet in
de Kamer mogen terugkeren:
"Ik zou dat negatief benaderen.
Waarom moest hij in de oor
log op deze wijze naar Neder
land terugkeren; waarom kor
hij daar niet blijven? Ook heeft
hij gelogen. Hij heeft zijn poli
tieke carrière op een leugen ge
bouwd. Hij was nooit in de poli
tiek gekomen als dit toen be
kend was geweest".
Behalve met Aantjes zit het CDA
nog met een tweede „lijk in de
kast", oud-minister van defensie
Kruisinga, die na de verkiezin
gen voor het Europees Parle
ment recht heeft op een kamer
zetel. In het CDA steekt men
nauwelijks onder stoelen of
banken dat men de man vanwe
ge zijn uiterst eigenzinnig op
treden in de politiek liever niet
dan wel terug ziet komen.
Mevrouw Kappeijne beschouwt
Aantjes' optreden sinds zijn
„val" als minder acceptabel dan
Kruisinga's houding. De laatste
gedraagt zich nogal cynisch,
maar doet dit zo duidelijk dat
iedereen het door heeft. Met
Aantjes ligt dat anders. „Hij zegt
dat hij niet terug wil, behalve
als hij gevraagd wordt. Onder
tussen stelt hij daarmee wel zijn
kandidatuur".
DEN HAAG - Annelien Kappeijne acht het niet uit
gesloten dat een kabinet „op brede basis" nodig zal
zijn om ons land goed door de komende energiecri
sis te loodsen. Ze denkt dat in de „verre toekomst"
een vorm van samenwerking tussen D'66 en WD
tot stand komt. Ze haalde in het afgelopen jaar keer
op keer de kranten als dè dissident van de liberale
Tweede-Kamerfractie. Ze heeft er ook nooit een ge
heim van gemaakt voorstander te zijn van een poli
tieke samenwerking tussen VVD en PvdA.
Zakelijk
Al met al een hele lijst achter de
naam van mr. Annelien Kap
peijne van de Coppello (42).
Als vice-voorzitter van de
WD-fractie schokte ze on
langs vriend en vijand door
haar mededeling, dat ze aan
politieke „metaalmoeheid"
leed. Een besluit om haar ka
merlidmaatschap op te geven
heeft ze nog niet genomen.
Dat kan ook nog wel drie
kwartjaar op zich laten wach
ten.
Het kabinet op brede basis, in
de volksmond ten onrechte
vaak een nationaal kabinet
genoemd, is sinds de kabi
netsformatie van 1977 een li
beraal stokpaardje. Het was
geen goedkope stunt van
Wiegel, zoalswel gesugge
reerd werd, en de dreigende
energiecrisis maakt het voor
stel actueler dan ooit: in de
komende twee jaar kan het uit
nood geboren worden.
„Stel dat we zeer onverhoedse
internationale ontwikkelin
gen krijgen. Bijvoorbeeld,
wat wel in de pers staat, dat de
Amerikanen gewapend in
grijpen in het Midden-Oosten
om hun olieaanvoer veilig te
stellen. Dat zou een situatie
zijn van tegen oorlog aan. Het
politieke leven hier zou zich
belachelijk maken door dan
nog over diè halve procent
van Geertsema de degens te
kruisen."
(Dit naar aanleiding van een re
cente verklaring van de libe
rale voorman Geertsema, die
voorrekende dat op sociaal-
economis ch gebied de ver
schillen tussen PvdA en WD
beperkt bleven tot een half a
één procent meer of minder,
red.)
Annelien Kappeijne: „Het ka
binet op brede basis is geen
goedkope oplossing voor al
onze problemen." Ook vindt
ze het uit parlementair oog
punt niet ideaal omdat de op
positie zichzelf opheft. „Toch
zie ik het wel dichterbij, dan
waar we in de actuele politiek
van uitgaan." Onafwendbaar
acht ze deze ontwikkeling
niet.
Nieuwe vormen van politieke
samenwerking zijn ook een
alternatief. Met D'66 bijvoor
beeld. Met deze partij heeft de
VVD een soort van haat-liefde
verhouding, omdat de Demo
craten zijn samengekomen
door zich juist af te zetten te-
Vooral met de Democraten
moet een zakelijk gesprek tot
stand kunnen komen, vindt
het liberale kamerlid. Tot
1971 hebben vooral de jonge
ren in de partij hier ook naar
gestreefd. Doordat de VVD in
de politieke lift terechtkwam,
was dat na dat jaar niet meer
zo nodig. De pogingen wer
den dan ook gestaakt. Maar
juist bij D'66 treft ze een her
kenbare liberale inslag aan,
zodat overleg zinvol kan
zijn.
Zo vindt ze het individualisme
dat de liberaal kenmerkt, ook
terug bij de gemiddelde De
mocraat. Deze is over het al
gemeen wat intellectualisti-
scher dan een VVD'er. Het
kiezersarsenaal van D'66 is
kleiner, goede opleiding, be
hoorlijk inkomen en beweeg
lijkheid onder de kiezers zijn
kenmerkend. De VVD is wat
gevarieerder samengesteld,
bij hen ligt ook wat meer de
nadruk op zakelijkheid.
De nauwe samenwerking, die
mevrouw Kappeijne met D'66
mogelijk acht, kan niet met de
socialisten tot stand komen.
Daarvoor liggen de partijen te
ver uit elkaar. Alleen op puur
zakelijk-politieke gronden
kan samenwerking tot stand
komen. Maar niet op dit mo
ment, want de ideologische
verschillen zijn daarvoor nog
te groot. En ook wanneer de
sociaal-economische ver
schillen kleiner worden, blijft
bijvoorbeeld defensie be
staan als een soort splijt-
Dat wil niet zeggen dat de VVD
niets van de PvdA kan leren.
Voor mevrouw Kappeijne is
de openheid, die de PvdA be
tracht bij politieke menings
verschillen juist een kracht
van de socialistische partij.
„Politieke discussie staat in
de VVD nog slechts in de kin
derschoenen. Dat moet ver
anderen anders verliezen we
de aantrekkingskracht op de
jonge kiezer".
Ze legt uit dat het gebrek aan
discussies binnen de VVD
nog dateert uit de tijd van
prof. Oud, de man die de VVD
heeft gemaakt. „Die was erg
overtuigd van zijn eigen ge
lijk, hield grote verhalen. Hij
had helemaal geen behoefte
aan discussies". Ook bestaat
binnen de WD angst dat
openbare discussies gezien
worden als tweedracht of be
sluiteloosheid. „Maar ik vind
dat als je naar buiten brengt
datje ergens mee bezig bent,
dan word je aantrekkelijk
voor allerlei mensen, die
voorheen de VVD als een
stille poel hebben ge-
Karakter
Mevrouw Kappeijne van de
Coppello behoort tot dat klei
ne groepje kamerleden, dat er
zonder veel moeite telkens
weer uitspringt. Toch is ze
haast schuw in haar contac
ten met de pers. Ze zoekt de
publiciteit niet, zodat haar
bekendheid daar niet van
daan kan komen.
Haar optreden in de Kamer
wordt gekenmerkt door koel
te en afstandelijkheid, maar
aan de interruptiemicrofoon
lijkt ze geen centimeter te
willen wijken. Over haar stijl
van debatteren: „Goed luiste
ren en dan ga je in de aanval.
Met overtuiging, dat is een fa
cet in mijn karakter. Dan zitje
niet lief en vrolijk te kijken. Je
moet een bedreiging zijn op
dat moment".
Nog steeds staat ze bekend als
de vrouw die in het Menten-
debat Van Agt (toen minister
van justitie) zo fel aanviel.
„Agressieve vrouwen lusten
ze hier niet. In Nederland
gaan ze er nog steeds van uit
dat een minister de baas is en
dat een kamerlid zich kalm
moet houden".
„Interrupties zijn het zout in de
politieke pap. Dat kan de ech
te confrontatie opleveren".
Wanneer ze tegenover de mi
nister staat, de ene hand in de
zij, de andere aan de micro
foon: „Op een gegeven mo
ment gaat het om vraag en
antwoord. Dat is het wezen
van het debat. In tweede ter
mijn of by een interruptie
weet je hoe het eigenlijk
zit".
„Het parlementaire debat heeft
mij altijd geweldig aange
trokken. Niet eens zozeer het
regeren ergens op een depar
tement, maar het parlemen
taire zaalwerk. Misschien heb
ik mezelf daarop gespeciali
seerd".
Liberaal
Annelien Kappeijne stamt uit
een liberale familie. Haar
Mr. Annelien Kappeijne van de Coppello.
Niet allen bij „normale" vakan
tiegangers kunnen zich
problemen voordoen, zoals
overspannen raken. Een
week of wat geleden deden
zich ook problemen voor toen
onverwacht een groep
geestelijk gehandicapten in
een bus stapte en de mede
passagiers hevig in paniek
raakten. Een van hen vertelde
zelf werkzaam te zijn in een
tehuis voor gehandicapten.
Ze wilde een paar weekjes op
verhaal komen van dat toch al
zware werk en zag zich nu
voor het feit geplaatst, dat ze
haar vakantie in dezelfde
sfeer moest doorbrengen.
Maar ook andere passagiers
maken doorgaans veel be
zwaar als ze met een groep
geestelijk gehandicapten een
busreis moeten maken of er
mee in hetzelfde hotel wor
den ingedeeld. Ze generen
zich, ergeren zich of vinden
dat hun vakantie - waar ze
zuinig voor hebben gespaard
- op z'n minst niet optimaal
kan zijn.
Het regende afgelopen weken
klachten, bijvoorbeeld uiteen
Spaans hotel, waar zo'n groep
was ondergebracht die zich
nogal vrijmoedig opstelde je
gens een aantal vrouwelijke
gasten en die bovendien het
zwembad niet gebruikte zoals
de anderen dat wilden.
Het probleem heeft zich in het
verleden niet of nauwelijks
voorgedaan, maar dit jaar
schijnen veel meer groepen
geestelijk gehandicapten op
reis te gaan en de meeste be
geleiders wensen niet van te
voren de reisorganisatoren op
de hoogte te stellen van de ge
aardheid van hun groep.
Verrassingen
„Ze willen juist integratie als
onderdeel van hun therapie
en stellen ons daarom moed
willig herhaaldelijk voor ver
rassingen", aldus iemand uit
de wereld van de touropera
tors, die het standpunt van de
zwakzinnigenzorg best be
grijpt, maar die ook enig be
grip vraagt voor zijn eigen
moeilijkheden.
Hij weet overigens dat hij zich
gemakkelijk het verwijt van
te willen discrimineren op de
hals haalt en doet er daarom
graag zoveel mogelijk het
zwijgen toe. Maar het
probleem ligt er, zoal niet
voor de reisorganisatoren,
dan wel voor hun clientèle die
in het algemeen rechtlijnig
over dit soort vraagstukken
denkt.
„Men wil", aldus deze woord
voerder, „graag gemakkelijk
over de problematiek praten,
zolang men er zelf niet mee
wordt geconfronteerd. Men
wil best sociale gevoelens ten
toon spreiden, maar liever
niet in de vakantie".
Geschillencommis
sie
De zaak is urgent geworden
toen een aantal toeristen zich
beklaagde bij de geschillen
commissie van de Stichting
Consumentenbe langen van
de Algemene Nederlandse
Vereniging van Reisbureaus.
Zij vroegen hun geld terug
omdat hun reis was bedorven
door de aanwezigheid in de
groep van een aantal geeste
lijk gehandicapten. De ge
schillencommissie stelde de
klagers in het gelijk. Ze kre
gen een deel van hun reisgeld
terug omdat de reisorganisa
tor verzuimd had (aldus de
uitspraak) hen van tevoren in
te lichten over het inconve-
niént.
Daarmee is volgens de reisor
ganisatoren de weg geopend
naar een massale terugbeta
ling van gelden. Noodge
dwongen stellen ze nu voor
zover mogelijk al hun passa
giers van tevoren op de hoog
te als die in gezelschap van
gehandicapten reizen, met als
gevolg dat het nogal eens
voorkomt dat iemand z'n reis
afzegt of boekt op een vol
gende. Daardoor komt van de
integratie niets terecht - de
groepen reizen dan immers
toch alleen - en wordt dit
soort reisjes kostbaar, waar
door ze dus een fors verlies
voor de organisatoren opleve
ren.
Een extra complicatie is dat in
veruit de meeste gevallen de
organisatorén niet kunnen
waarschuwen, om de een
voudige reden dat ze niet we
ten of onder de boekingen
ook een aantal geestelijk ge
handicapten is. Niet alleen de
passagiers, maar ook de ho
telhouders, de vervoerders en
de touroperator zelf komen
vaak voor een verrassing te
staan.
„Onaanvaardbaar"
Op verzoek van de reisbureau
wereld om gehandicapte
groepen als zodanig aan te
melden is tot nu toe slechts
sporadisch ingegaan. Inte
gendeel, het Nationaal Or
gaan Zwakzinnigenzorg heeft
een fel protest aangetekend
bij de geschillencommissie.
„Het is onaanvaardbaar om
als eis te stellen dat niet-ver-
standelij k gehandicapte
deelnemers aan een groeps
reis tevoren uitdrukkelijk
geinformeerd moeten zijn
over het deelnemen van ver
standelijk gehandicapte
deelnemers. Als bij groeps
reizen een regeling getroffen
moet worden om te kunnen
voorkomen dat het gedrag
van medereizigers het reisge-
noegen teniet doet, dan dient
zo'n regeling te gelden voor
alle deelnemers en niet voor
sommigen wel en voor ande
ren niet", aldus de NOZ.
Het is duidelijk, de NOZ wil
zeggen dat onder de „norma
le" reizigers ook wel vreemde
en lastige klanten zitten die
de pret voor anderen kunnen
bederven en het wenst de
geestelijk gehandicapten niet
als zodanig aangeduid te zien.
Het orgaan wenst dat de uit
spraak wordt herroepen en
dat de gehandicapten dezelf
de rechten houden als ieder
ander.
Het is een standpunt waartegen
principieel weinig in te bren
gen valt. Maar niet alle Ne
derlandse vakantiegangers
en niet iedere buitenlandse
hotelhouder denken zo ruim.
De reisorganisaoren hebben
ook met deze mensen te ma
ken. Zij dreigen tussen de wal
en het schip te vallen: zelfs als
zij het NOZ gelijk geven - als
ze dat al willen - doen hun an
dere klanten dat niet. Die
willen gewoon ongestoord
met vakantie en ze voelen
zich niet happy met een groep
die afwijkend gedrag ver
toont in hun nabijheid.
Theorie en praktijk botsen. Het
probleem zou alleen maar
kunnen worden opgelost
door de groepsreizen af te
schaffen en aangezien dat niet
gebeurt zullen de klachten
voorlopig nog wel blijven
komen. En nu eerst maar eens
kijken wat de geschillen
commissie daarmee doet
Zou die durven zeggen dat
het maken van een groepsreis
nu eenmaal risico's in zich
draagt dié iedereen moet ac
cepteren?
KEIMPE KOOPMANS
