FOTOHISTORIE IN
LONDENS MUSEUM
TERDAG 28 JULI 1979
L/ONDEN (GPD) - Op 19 augustus 1839 stond een dicht
opeen gepakte en opgewonden menigte te wachten op de
binnenplaats van het Institut de France in Parijs, waar
een gemeenschappelijke bijeenkomst was belegd van de
academies voor wetenschap en kunst. Op die bijeen
komst maakte de astronoom Francois Arago voor het
eerst de details bekend van een geheimzinnige uitvin
ding: het vastleggen van een beeld op een metalen plaat
zonder dat er een schilder of tekenaar aan te pas kwam.
Met andere woorden, Arago deelde mee dat de fotografie
was uitgevonden.
Iet was niet zijn uitvinding maar
die van Louis Jacques Mandé
Daguerre, een flamboyante man
met een talent voor show-busi-,
ness, die op zijn beurt de kunst
had afgekeken van Joseph-Nicè-
phore Nièpce. Maar in 1839 was
Nièpce al zes jaar dood en Da
guerre, met wie Nièpce in 1829
een maatschap was aangegaan,
streek met de eer.
'oen het bericht zich verspreidde,
en vooral het detail dat men geen
geleerde of kunstenaar behoefte
te zijn om de uitvinding toe te
passen, barstte de verontwaardi
ging los in reactionaire kringen
(dezelfde kringen die bijna an
derhalve eeuw later hun
banvloek uitspraken over de eer
ste harttransplantatie als de werk
van de duivel).
Ie „Leipziger Stadtanzeiger"
schreef over de daguerrotype:
„De wens om vluchtige weer
spiegelingen vast te leggen, is
niet alleen onmogelijk, zoals aan
getoond door een grondig Duits
onderzoek, maar die wens op
zichzelf, de wil om die in vervul
ling te laten gaan, is een godslas
tering. God schiep de mens naar
zijn eigen evenbeeld, en geen en
kele door de mens gemaakte ma
chine mag het beeld van God
vastleggen. Is het mogelijk dat
God zijn eeuwige principes in de
steek heeft gelaten en een
Fransman in Parijs heeft toege
staan de wereld een uitvinding
van de Duivel aan te bie
den?"
Kat de „Leipziger Stadtanzeiger"
blijkbaar het meest stak, was dat
het een Fransman was, die on
danks een grundlich Duits on
derzoek, had aangetoond dat het
stelen van beelden van God mo
gelijk was. Als het al mogelijk
was, schreef het dagblad, dan zou
het al lang geleden zijn uitgevon
den door mensen als Archimedes
of Moses. Daguerre was in ieder
geval de grootste aller gek
ken.
fog geen zes jaar later adverteerde
Richard Beard, een Londense
daguerro-fotograaf die twee stu
dio's in Londen had: „Als wij in
staat waren om in fotogeniek
licht en schaduw Demosthenes te
zien terwijl hij zijn toorn uitstort
te over (Philippus van) Macedo
nië, of Paulus prekende in Athe
ne, met welk een vervoering zou
den wij zulke uitbeeldingen niet
bekijken. De helden en wijsgeren
uit de oude tijden zouden op die
manier beter gebalsemd zijn dan
met Egyptische deskundigheid"
Wat zou de „Leipziger Stadtan
zeiger" daarvan hebben gezegd?
De apostel Paulus op een fo
to!
Het grootste struikelblok in dat
bijna nog embryonale stadium
van de fotografie was de tijds
duur voor een opname. Nièpce
maakte de eerste foto ter wereld
(1826) met een camera die hij acht
uur open liet staan. De foto, het
uitzicht vanuit zijn werkkamer, is
dan ook opvallend omdat de zon
zowel de muren aan linker- als
aan de rechterkant van de bin
nenplaats belicht. Het was Da-
guerre's verdienste, dat hij, door
andere chemicaliën te gebruiken,
de belichtingstijd terugbracht tot
ongeveer een half uur.
Deze toch nog lange belichtingstijd
maakte het moeilijk portretten te
maken, en het is de reden waar
om men in die tijd zoveel van de
geportretteerden op tafels ziet
leunen of, wanneer zij staan,
schilderachtige houdingen ziet
innemen met ellebogen geleund
op piedestalles, zodat zij langer
bewegingloos konden blijven.
Ook latere fotografen, toen de
belichtingstijden nog maar frac
ties van seconden waren, brach
ten onze grootouders nog vaak
hangend en leunend in beeld -
een voorbeeld van het vasthou
den aan tradities die door de
techniek al zijn achterhaald.
De eerste foto van een mens, nog in
de tijd van de lange belichtings
tijden, werd per ongeluk geno
men door een onbekende foto
graaf die de Boulevard du Tem
ple in parijs in beeld bracht. Op
de voorgrond staat, heel nietig en
vanuit een bovenraam gefotogra
feerd, een man op het trottoir die
zijn schoenen laat poetsen. En
het is alleen dat detail, dat de foto
interessant maakt.
Het is in de National Portrait Galle
ry (15 Carlton House Terrace) in
Londen, waar deze foto's zijn te
zien op een bijzondere tentoon
stelling „Mensen in Camera
1839-1914" (tot 12 augustus). Mu
seums in Amerika, Frankrijk en
de collectie van het Britse vor
stenhuis hebben er belangrijke
bijdragen voor geleverd.
Londen heeft hiermee niet alleen
Nièpce en Daguerre willen eren,
maar ook en vooral William Hen
ry Fox Talbot, die negen jaar na
Nièpce (in 1835) zijn eerste foto
nam, lang voordat Daguerre
naam maakte. Talbots grootste
verdienste was, dat hij de uitvin
der van het negatief was, zodat
dezelfde afbeelding vermenig
vuldigd kon worden, want Nièp
ce en Daguerre produceerden
positieven die niet herdrukt kon
den worden.
Op de tentoonstelling is ook de fo-
to-chemicaliëndoos, een klein
vierkant kistje, te zien die door
Charles Lutwidge Dodgson werd
gebruikt. Dodgson, beter bekend
als Lewis Carroll, de schrijver
van „Alice in Wonderland", was
een verwoed amateur-fotograaf
die zich even verwoed bezig hield
met het fotograferen van jonge
meisjes in houdingen die voor die
tijd schaamteloos werden geacht.
Toen hij een van deze meisjesfo
to's door een vrouw wilde laten
inkleuren, schreef hij een om
slachtig briefje aan de moeder
van een meisje dat hij al eens eer
der had gefotografeerd, met het
verzoek om de artieste te benade
ren, omdat dat minder opzien zou
baren dan wanneer hij het zelf
rechtstreeks zou doen (die brief is
ook op de tentoonstelling te
zien).
De algemene verspreiding van de
fotografie (die, vreemd genoeg,
pas later op het vasteland van
West-Europa doordrong terwijl
er in Amerika en Engeland al
tienduizenden enthousiaste ama
teurs waren) leidde vrijwel on
middellijk tot een omvangrijke
portretindustrie. Alles en ieder
een, van koningin Victoria tot de
stoepenschrobster van een ge
goede Londende familie, lieten
zich fotograferen. Het was de
drang naar de onmiddellijke ver
eeuwiging, die tot kort daarvoor
alleen door de rijken verwezen
lijkt kon worden met het huren
van al of niet gerenommeerde
schilders.
Een van de fraaiste foto's op de ten
toonstelling is een opname van
de pattepoeferige koningin Vic
toria, gezeten aan een tafel op een
kleed dat kennelijk voor haar op
het gazon is gelegd, met èen bal
dakijn erboven. Ze heeft een aan
tal van de bekende blikken „des
patch" dozen met geheime
staatsstukken voor zich staan. En
wakend over dat alles staat ter
linkerzijde een bediende uit In
dia met een wandelstok te wach
ten die alleen die van haar kan
zijn.
De portrettenperiode wordt op de
tentoonstelling vertegenwoor
digd met een goed zelfportret van
Lewis Carroll, foto's van de Ame
rikaanse schrijver Mark Twain en
Oscar Wilde in een passende le
thargische houding.
(„People in Camera 1839-1914", Na
tional Portrait Gallery, 15 Carlton
House Terrace - vlakbij Picca
dilly Circus).
IEen foto van koningin Victoria, die zich bezig houdt met staatsstukken. Een Indische bediende houdt haar
handelstok in gereedheid.
Schepen
KLEINE VAART
idara 26 35 zzw Fernando Noronha nr
uina Broere pass 27 Doggersbank nr
[elfzijl
rnne Danielsen 26 te Livomo
Inna Drent 26 rede Formia
itlantisch 26 180 w Florida
plypso pass 27 Crossand nr Kingslynn
iarla 26 150 no Georgetown nr St Lau-
snt
joneordia 26 v Rotterdam nr Antwerpen
iannel 26 v Rotterdam
utch Master 27 v Barry nr Middlesboro
jutch Mate 27 te Rotterdam
Dan 26 v Rotterdam nr Mistley,
frnpire 26 te Rotterdam
pcpansa-2 26 v Rotterdam
pso 26 v Rotterdam nr Perth
Esey Express 26 100 zw Freetown nr
tlondon
[ortenaer 26 v Rotterdam
puriersgracht 26 200 nw Kp Palsmas nr
Pgos
boiersgracht 26 te Bejaia
hstar pass 26 Galitas nr Tartous
lare Iratum 26 te Rotterdam
Matjan 26 v Amsterdam nr Delfzijl
Menje 26 v Rotterdam
Pechudo pass 27 Lowestoft nr Oostende
Plancius 26 v Amsterdam nr Kampen
Rochab 26 t.a. rede Casablanca
Rozengracht 27 te Amsterdam
Sambre 26 v Rotterdam nr Poole
Shipmair-6 27 v Cartagena nr Jackson
ville
Silvia 26 v Rotterdam nr Dagenham
Situla 26 100 o Fortaleze nr Santos.
GROTE VAART
Baam 26 v Amsterdam nr Le Havre
Bussum 26 te Yokohama
Chevron The Hague 26 v Purfleet nr Rot
terdam
Cinulia 26 580 o Bermuda nr Stanlow
Delfborg 26 v Tarragona nr Porto Empe-
Eemhaven 26 360 n St. Paulsrock nr Rio
de Janeiro
Esso Bonaire 26 46 nw Cape Blanc nr
Rotterdam
Inco Transspirit 26 510 nno Flores nr Li
verpool
Katendrecht 26 120 nno Recife nr
Agrondos Reis
Latirus 26 90 nw Cap Blanc nr Fos
Nedlloyd Agulhas 26 te Douala
Nedlloyd Bahrain 26 v Antwerpen nr
Port Said
Nedlloyd Bangkok 26 te Suez
Nedlloyd Barcelona 26 v Bremen nr
Hamburg
Nedlloyd Dejima 26 v Singapore nr
Hong Kong
Nedlloyd Delft 26 v Jeddah nr Suez
Nedlloyd Fiji 26 v Hong Kong nr Singa-
Nedlloyd Hoorn 27 500 w Cochin nr Sin
gapore
Nedlloyd Katwijk 29 te Singapore verw
Nedlloyd Kobe 26 v Beira nr Maputo
Nedlloyd Korea 26 400 nnw Kaapstad nr
Pointe Noire
Nedlloyd Lek 27 te Hong Kong verw
Nedlloyd Nagasaki 26 v Port Elizabeth
Nedlloyd Nassau 30 te Hong Kong verw
Nedlloyd Rochester 26 v Port Said nr
Marseille
Nedlloyd Rosario 27 te Mina Quaboos
Nedlloyd Tasman 26 v Fremantle nr
Suez
Nedlloyd Waal 26 325 no Darwin nr Ma-
Safocean Albany 28 te Adelaide verw
Salland 27 te Paramaribo
Tagelus 26 te Amsterdam
Thameshaven 26 v Buenos Aires nr San
tos
Viana 26 v Punta Caraon nr Puerto Mi
randa
Zwijndrecht 26 v Stade nr Port Kamsar
Leidse bioscopen
LUXOR: "Grease", da. 2.30, 7.00 en 9.15
uur, zo. 2.15, 4.30, 7.00 en 9.15 uur, al.
CAMERA: "The good, the bad and the
ugly", da. 2.00 en 8.00 uur, zo. 1.00 en 8.00
uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "The French connec
tion", vr. en za. 11.30 uur. 16 jr.
TRIANON: "Elvis, the movies da 2.30.
7.00 en 9.15 uur, zo. 2.15,4.30,7.00 en 9.15
uur, al.
REX: "De grote bevrediging", da. 2.30,
7.00 en 9.15 uur, zo. 2.15,4.30,7.00 en 9.15
uur. 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Wie versiert wie?',
vr. en za. 11.30 uur, 16 jr.
LIDO 1: "Moonraker", da. 2.30. 7.00 en
9.15 uur, zo. ook 4.45 uur, 12 jr.
LI DO 2: "The Deerhunter", da. 8.00 uur,
16 jr.
Kindervoorstelling: "Martijn en de ma
giër", da. 2.30 uur, zo. ook 4.45 uur.
LI DO 3: "Animal House", da. 7.00 en 9.15
uur, al.
Kindervoorstelling: "Tom en Jerry", da.
2.30 uur,zo ook 4.45 uur.
STUDIO: "Waterschapsheuvel", da. 7.00
en 9.15 uur, al.
Kindervoorstelling: "50 Jaar Mickey
Mouse", da. 2.30 uur, zo. 2.30 en 4.45 uur.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuiij en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuisj
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis:
Middagbezoekuun 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage
lijks van 14.00-19.00 uur. (Niet meer dan
2 bezoekers per patiënt-
Sint Elisabeth-ziekenhuis:
Volwassenen, dagelijks van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00 uur
(alleen voor echtgenoot van 15.00-16.00
uur en van 18.30-19.30 uur. Babyshow
laatste kwartier van middag- en avond
bezoek.
Kinderafdeling: dag. van 15.00-18.30
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinderen
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
Maandag t!m vrijdag
1830-18.45 uur
Zaterdag en zondag
14.45-15.00 uur.
Bezoek aan ernstige pattenten, wanneer
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling
Elke dag:
14.15-15 00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30;
13.30-14.15 en 18.30-19 30 uur 3e klas
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur Kraamaf
deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000
Bioscopen Alphen
EURO 1 en 2: "Moonraker", da. 1.30,6.30
en 9.00 uur, zo. ook 4.00 uur, in Euro 1
ook za. 12.15 uur, 12 jr.
Nachtvoorstelling Euro 2: "Black Gun",
za. 12.15 uur, 16 jr.
EURO 3: "Pas op of we slaan d'r op", da.
1.45,6.45 en 9.15 uur. zo. ook 4.15 uur, al.
Nachtvoorstelling: "The turning point",
za. 12.15 uur. 16 jr.
EURO 4: "De gendarme op vrijersvoe
ten". da. 2.00, 7.00 en 9.30 uur, zo. ook
4.30 uur, al.
Nachtvoorstelling: "Black Emanuelle",
za. 12.15 uur, 16 jr.
Galerie "De Poort" (Herensteeg 11):
Zomerexpositie van olieverven, aqua
rellen en tekeningen, geopend tot 30 ju
woensdag-zaterdag van 13-17 uur, zon
dag van 13-16 uur.
c0udcllieuuts
28 juli 1979
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- Een officieel bericht uit
Kaapstad meldt, dat de Zoeloe
koning Cetawayo (ook Ketsj-
wayo. ca. 1836-1884, Red.) de
Engelsche voorwaarden niet
had aangenomen en dat Zoeloes
op Engelsche troepen geschoten
hadden. Het Engelsche leger
rukte daarna op den 3-den Juli
op, viel de Zoeloes aan en slaag
de erin hen met ontzaglijke ver
liezen totaal te verslaan. Ulundi
is ingenomen en verwoest. Lord
Chelmsford berichtte uit Um-
volosi.dat hij met 4062 man Eu-
ropeesche en 1103 man inland-
sche troepen en acht stukken ge
schut, van alle kanten werd
aangevallen door 20.000 Zoe
loes. Nadat het gevecht twee
uren had geduurdbegonnen de
Zoeloes te wijken. De Engelsche
cavalerie voerde toen een char
ge uit en er volgde een volslagen
vlucht. Het verlies der Zoeloes
bedroeg 1.000 man aan dooden.
De Engelschen hadden tien doo
den en 54 gewonden. SirG. Wol-
seley beschouwt den oorlog als
geëindigd en zal spoedig met
Cetawayo eene bijeenkomst
hebben om over de vredesvoor
waarden te onderhandelen.
Vijftig jaar geleden:
- De Bulgaarsche stad Tsjir-
pan en andere plaatsen in den
omtrek, die verleden jaar reeds
dooreen aardbeving werden ge
troffen, zijn opnieuw geteisterd
door een hevigen aardschok.
Een groot aantal van de nteuio
gebouwde huizen werd zwaar
beschadigd. De bevolking, ten
prooi aan een paniek, vluchtte
in grooten getale naar buiten.
In heftigheid stond de nieuwe
aarschok maar weinig achter
bij de eerste schokken der be
ving van 1928, die Tsjirpan en
andere plaatsen vrijwel geheel
verwoestte.
- Een der oudste kerken van
Sleeswijk-Holsteindie van
Kellinghausendateerend uit
1150, is door brand vernietigd.
Het vuur verbreidde zich met
razende snelheid, zoodat het ge
bouw in korten tijd in een
vlammenzee gehuld was. Aan
redden viel niet meer te denken.
Het geheele gebouw is tot den
grond toe afgebrand.
