PRINS FILIBERKE Amerikaanse kunst van periode voor de oorlog u VRIJDAG 27 JULI 1979 Laatst was er een discussie op de tv waarbij de stukken je weer om de oren vlogen. Ik no teerde „een stuk medezegge- schap" dat is alweer een cli ché geworden, niemand durft nog „medezeggenschap" te zeggen zonder er „een stuk" voor te zetten), „een stuk rust", en, de mooiste van allemaal, „een stuk schrikeffect"Een blinde vriend van me, die noodgedwongen veel naar de radio luistert, signaleerde de zer dagen zelfs iemand die niets liever wilde dan „een stuk verlengstuk" te zijn. Misschien, denk ik de laatste tijd wel eens, is het nuttig te trachten er mee te leren leven. Net als met de bom. Het zal in ieder geval een stuk in je ge moedsrust schelen. Misschien is „een stuk" wel een stuk ver rijking van de taal, omdat je er op handige wijze mee kunt aangeven, dat het maar om een gedeeltelijke medezeggen schap, een klein beetje rust, een niet al te hevig schrikef fect, en een onderdeeltje van het verlengstuk gaat. Boven dien zou het wel eens een van onze belangrijkste literatoren geweest kunnen zijn, die ,#en stukje" als een der eersten in onze taal gebruikt heeft. Theo Thijssen, de schrijver van ,Kees de jongen"heeft in een rede op het Eerste Paedagogi- sche Congres in 1926 betoogd, dat elke les „een stukje initia tief' van de onderwijzer Postzegel Iets tussen een onbedaarlijke lachbui en intens verdriet be vangt me als ik lees dat ik kan inschrijven op 73 goud op zil veren Proofzegels van De Eer ste Postzegels Ter Wereld. Ze kosten 75 gulden per stuk, en elke postzegel die in goud op zilver is afgebeeld is de eerste zegel die ooit werd uitgegeven in een van de 73 landen die als allereerste postzegels uitga ven. Wat moet ik me daar ei genlijk bij voorstellen: 73 lan den die als allereerste postze gels uitgaven? Volgens mij kan er maar één land het al lereerste land zijn geweest dat postzegels uitgaf, en één van die 73 landen die in deze goud-op-zilver collectie is op genomen, moet het drieënze ventig ste land zijn geweest, een typische laatbloeier dus, altijd kippetje de achterste, maar nu dan toch doorgesto ten tot de 73 landen die het eerst postzegels uitgaven. Sterker nog: het allereerst! Zo gerekend behoorde de Oosten rijkse wielrenner Schönba- cher tot de 90 wielrenners die als allereersten de Tour de France beëindigden... Authentiek Maar dat is allemaal nog tot daar aan toe, het treurigste moet nog komen. Al die aller eerste postzegels worden „au thentiek herschapen in 24-ka- raats goud op sterling zilver". Authentiek herschapen, nu u weer! Hoe authentiek is een herschepping als je iets van papier nabootst in goud op zilver, zonder de oorspronke lijke kleuren, maar in een ma- treliëf dat de postzegels zelf nooit bezaten? Er is, zo wordt ons nu verzekerd, sprake van ,jeen officiële en authentieke uitgifte", die vergezeld zal gaan van een Certificaat van Echtheid met de handteke ning van de Secretaris-Gene raal van de Internationale Vereniging van Postdirecteu ren. Een Certificaat van Echtheid bij iets dat niet Echt is... Of zou die Secretaris-Generaal onder de Postdirecteuren echt denken dat je geen strafport hoeft te betalen als je in plaats van een zegel van 55 cent zo'n officiële goud op zilveren proof van de in 1840 als aller- allereerste uitgegeven Engelse fenny Black"-zegel op je en velop zou vastkitten? Ik neem trouwens aan dat de beleg gers die 73 x 75 gulden over hebben voor deze postzegel collectie, meer geïnteresseerd zijn in de echtheid van het goud, dan in welke echtheid ook waarover een postdirec teur kan oordelen. Willem III Wat me ook zo verdrietig stemt, is dat al die goud-op-zilver zegels, die in de advertentie „op ongeveer ware grootte", dus niet op ware grootte zijn afgebeeld, nu dankzij een avondje vergulden allemaal even duur zijn geworden: 75 gulden,ongeacht de grootte en waarde van de originele ze gels die natuurlijk sterk in verkoopsprijs verschillen. Postzegelkenner par excellen ce Hero Wit zou bijvoorbeeld grif 3000 gulden neertellen voor een ongebruikte fenny Black" (maar ook niet meer), terwijl onze eerste 5-cents-ze- gel met Koning Willem III, uitgegeven in 1852, onge bruikt niet meer dan 2250 gulden kost, en gebruikt... 75 gulden. Even veel dus als zijn goud-op-zilver-kopie! En die is niet eens gestempeld!! Of toch, op zijn manier? Hoe dan ook, het bevalt me niets dat al die gouden zegels pre cies hetzelfde kosten. Dat duidt op nivellering vervlak king, eenheidsworst, maar gelukkig worden ze met de re gelmaat van één per maand naar de inschrijvers ge stuurd, dus ik neem aan dat over 100 jaar de proofs die in oktober 1979 verstuurd zijn, aanzienlijk meer waard zul len blijken dan de proofs die in september 1985 zijn ver stuurd.Maar dan wel dankzij de stijging van de goud prijs. )ÜSSELDORF (GPD) - Amerika tussen 1920 en 1940. De tijd van een ongehoorde technische vooruitgang, van de auto, de radio en de film. De tijd ook van de onderwereld van Chicago, van het alcoholverbod, van Al Capone. De periode waarin Rudolph Valenti no, Douglas Fairbanks, Charlie Chaplin, Buster Kea- ton, Harold Lloyd „helden van het witte doek" wer den. 7ia de radio kon elke Amerikaan kennismaken met de muziek van Louis Armstrong, Duke Ellington en vele andere briljante nieuwe componisten en musici. Schrijvers als William Faulkner, Abton Sinclair, Eu gene O'Neill en Edmund Wilson publiceerden wer ken die vaak de vernietigende uitwerking van Big Business en de consumptiemaatschappij op het le- ven van de individuele mens weergaven. In Düsseldorf is nog tot 12 augustus werk van een aantal schilders uit de periode 1920-1940 te zien. De kunsthistoricus Peter Selz uit Burgley heeft voor de Kunsthalle een reizende tentoonstelling (na Düssel dorf in Zürich en Brussel) met 165 werken van acht tien schilders georganiseerd. Zij voeren ons terug tot de eerste na-oorlogse tijd, weerspiegelen het min of meer verdwijnen van de Verenigde Staten van het wereldtoneel, laten de glans en optimisme uit die tijd zien, maar ook de brute keerzijde van de opbloei van het begin van de jaren twintig .de schok van de depressie. In die tijd is in Amerika op grote schaal een voorkeur voor het realisme in de beeldende kunst. Een in drukwekkend voorbeeld daarvan is Edward Hopper (1882-1967). Hopper heeft lang niet alles in beeld gebracht van wat hierboven is aangegeven. In eerste instatie was hij de schilder van de Amerikaanse provincie: kleine ste den met eenvoudige houten huizen in horizontale rijen. Daarna maakte hij voorstellingen van indus triële interieurs, hotels, bureaus, winkels. Hopper lukte het, zoals Kristine Stile in de catalogus van de Düsseldorfer tentoonstelling schrijft, „de stille isola tie, die vaak achter het overdreven uiterlijk van het Amerikaanse leven staat, te ontdekken". Zijn schil derijen uit de jaren dertig en veertig worden geken merkt door de stemming van de depressie. Edward Hopper slaagde er in Amerika te tonen zoals waarschijnlijk weinig anderen. Toen ik vorig jaar voor de eerste keer enkele van Hy is inderdaad het voorbeeld bij uitstek van het realisme in de Ameri kaanse schilderkunst, dat zo belangrijk was in de periode tussen de beide wereldoorlogen. In Düssel dorf springt hij er met Ben Shahn, een agiterende socialist en vooivechter van de mensenrechten, dui delijk uit. Wat bij de meeste andere kunstenaars op valt is de „bekendheid" van hun werk, ondanks het l feit dat de door Selz uitgekozen schilders, althans voor mij, redelijk onbekend waren. Het meeste is niet erg revolutionair en bijna alle schilderijen zijn figuratief. Op zichzelf is dat niet zo verwonderlijk. Ook in de Oude Wereld, Europa, ontstond in de "ee'eer en 30aren een hernieuwde belangstelling voor de figuratie. Stro mingen als de nieuwe zakelijkheid, het surrealisme en zelfs het werk van Picasso waren „herkenbaar". Maar vóór deze terugkeer waren er minstens vijftien jaren geweest, waarin de beeldende kunst revolutio nair veranderde. De kubisten hadden bijvoorbeeld niets overgelaten van het verschil tussen voor- en achtergrond. De fauvisten ontwierpen een nieuw kleurgebruik. Deze stromingen waren in Amerika bekend. Alfred Stieglitz had bijvoorbeeld in galerie in York, waar werk van Picasso, Mattis en Braque werd vertoond. Op de grote „Armory"-ten toonstelling in 1913 in New York was het „puikje" van de Europese avant- garde aanwezig. Verzamelaars als het echtpaar Arensberg en Lillie P. Bliss, wier collecties nog altijd kernstukken van belangrijke Amerikaanse musea (het Museum of Art in Philadelphia en het Museum of Modern Art in New York) zijn, richtten zich op Europa. Toch vond dit nieuwe Europese elan niet meer dan een oppervlakkige respons in Amerika. De Amerikaanse kunstenaars uit de periode 1920-1940 hielden zich bezig met hun directe omgeving. Weliswaar niet meer louter het „leven uit de straten", zoals een groep schilders in 1908 had geëist (die groep werd later de „vuilnisbakkenschool" genoemd), maar de onderwerpen stonden nooit echt ver van het bed. Zulke verschillende schilders als Reginald Marsh, Ivan le Lorraine Albright en Ben Shahn behandel den het stadsleven, de rijen werklozen, de armoede, de ellende uit New Yorks „zwervershoek the Bowe ry", de gemaakte vrolijkheid van de revumeisjes. Fabrieken, enorme graansilo's, spoorwegen, wolken krabbers, de befaamde Brooklyn Bridge (waarover Majakovski bij zijn bezoek aan Amerika in 1925 schreef: „Ik ben trots op deze ene mijl staal"), kort om, Amerika's industrie en dominerende architec tuur wordt verheerlijkt en geromantiseerd in het werk van Charles Demuth, Georgia O'Keeffe, Char les Sheeler en Joseph Stella. Kunstenaars die goed hebben gekeken naar de Europese kunst. In ieder geval is een aanzet tot abstractie te herkennen. In het jaar 1955 schreef Clement Greenberg in een op stel over „Schilderkunst op Amerikaanse wijze" (aangehaald in Die Zeit): „Literatuur-ja, wij weten, dat wij op dit gebied een paar belangrijke dingen hebben voortgebracht; de Engelsen en Fransen heb ben ons dat laten weten. Nu kunnen zij zo langza merhand datzelfde over onze schilderkunst zeg gen". De kunst van de tweede helft van deze eeuw is voor een groot deel een Amerikaanse aangelegeheid, dat heeft vrijwel de hele wereld de Amerikanen laten weten. In de tijd daarvoor, zo blijkt in Düsseldorf, hebben in de Verenigde Staten echter ook zeer begaafde kun stenaars gewerkt. T^EA! KJ OOR O i+J6g.DEAi De heeZTE: P^OB UBfi Ê/4 OPqBCOiT flET PS^lCUOLOCtlSCHE tlE-THODE/J ■- t: CjEEA* 4&&JETAAL /AJTFC- LlCfEAJTE, lAjBTEHSCHAP- PEOfK- VE&ANTNOOR. De BSMApeeiuc} hl^SCHlSAj K-0M IK DE VOIQBN DE OOH *lETHOOt E DOfcE V. IAJOO^DEAJ cv»*/ujLr. De avonturen van Jommeke Dank u, hoogheidl Oei. weegt JJ7 die oorkonde zo zwaar?... Hahadie kist zit ook nog. rol goud en diamanten1 .jaemir Oh-boe- Boelik wou u ook nog wat vragenkergeet Ikke-ben- Braat niet,die zo qoed was ons zijn kamelen te qevenEn wees niet te streng voor klli-cha-Re! zijn \vader en On-no-Zelle. Ze zullen hun lesje TT wfl ht^hhwan1 En wij beloven op onze beurt dat 1 wij het geheim zullen meedragen J ons graF.J^ Kon ik nog maai bijten Het is zo fantastisch prins te zijn. Maar, eind qoedal goed'. ry vHf *)tr&Th\ pA 466 g Ja.'L wordt nu toch stilaan tijd Fi/iperke Uw moeder zat al heel Zonnedorp onder geweend hebben. CREPESSUZETTE 80 g bloem. 3 dl melk, 2 eieren, zout, 50 g boter. 50 g sui ker, 4 suikerklon tjes, 1 sinaasappel, 1 citroen, 1 dl Curasao. Maak van de bloem, melk, eieren en het zout een flensjesbe slag en bak hier rag dunne flensjes van. Smelt de suiker in de koekepan. Wrijf de suikerklontjes over de schoongemaakte sinaasappel, zodat de geur van de schil er goed intrekt Doe daarna de klontjes in de koekepan. Pers de sinaasappel en de citroen uit en giet dit sap by de suiker en kook het in tot het sausje stroperig gaat worden. Giet er de helft van de Curasao by. Leg de in vieren gevouwen flensjes even in het sausje tot ze goed heet zyn en schik ze daarna dak pansgewys op een voorverwarmde schotel. Maak de rest van de Curasao in de juslepel boven de gasvlam heet. Steek hem aan en giet hem brandend over de flensjes. Schepen KLEINE VAART Breehelle pass 25 Martinique nr Trini dad, Breekant 26 250 n Brisbane, Breezand 25 160 zw Kp. Blanc nr Rotter dam. GROTE VAART 'Acmaea 26 te Teesport verw., Acteon 26 vn Aden nr Port Victoria, Alhena 25 600 zw Fogo nr Rotterdam, Alkmaar 25 vn Marseille nr Barcelona, Alnati 25 t.a. Buenos Aires, Alphacca 25 525 nw Walvisbaai nr Rot terdam, Amstellaan 25 60 zo Lobito nr Hamburg, Amstelmeer 24 vn Nagoya nr USA, Amstelstad 25 vn Melbourne nr Sydney. |Amstelveen 25 55 o Adduatol nr Yoko hama, Nmstelveld 25 315 nw Geraldton nr Geelong, I Antilla Cape 26 te Rio Grande, 3aarn 26 te IJmuiden verw., 3reda 25 300 no Azoren nr St. Maarten Britsum 25 pass Pentland nr Leningrad Broere Emerald 25 vn Tarragona nr Le Capulonix 25 370 w Mombassa nr Singa pore, Chevron Eindhoven 25 280 nnw St. Francisco nr Balbao, Chevron Freeport 25 340 zzw Monrovia nr Europoort, Chevron Kentucky 25 180 ozo Beira nr Freeport, Chevron Madrid 25 430 zo Saigon nr Sin gapore, Chevron Rome 25 110 ono Guadaloupe nr Freeport, Douckexpress 25 210 zo Suez nr Ham burg, Dosina 25 15 zw Cape Flattery nr Los Angeles, Eemsborg 26 vn Amsterdam nr Delfzijl, Fulgur 25 te Lagos, Gardenia 27 te Venice verw, Getafix 25 106 ozo Kaapstad nr Durban, Hollandia 25 vn Zeebrugge, Kennemerland 25 vn Hamburg nr Bre men, Laconica 25 480 w St. Helena nr Durban, Maasbracht 25 450 o Mombasa nr Kaap stad, Maasbree 26 te Donges, Moordrecht 25 75 zo Acapulco nr Tokio- bay, Nedlloyd Adelaide 25 vn Auckland ni Tauranga Nedlloyd Hong Kong 26 te Buenos Aires verw., Nedlloyd Katwijk 25 600 z Sri Lanka nr Singapore, Nedlloyd Kingston 25 165 ozo Curacao nr Kaapstad, Nedlloyd Kyoto 25 vn Melbourne nr Fremantle, Nedlloyd Leuve 25 60 wnw Algiers nr Rotterdam, Nedlloyd Linge 25 vn Duinkerken nr Le Havre, Nedlloyd Loire 26 te Ras al Mishab, Nedlloyd Niger 25 vn Colombo nr Syd ney, Nedlloyd Rhone 26 vn Antwerpen nr Karachi, Nedlloyd Schie 25 400 zw Lobito nr Apapa, Nedlloyd Seine 26 te Probolingo, Nedlloyd Steenkerk 25 340 no Reunion nr Durban, Nedlloyd Waalekerk 26 vn Papeete nr Nedlloyd Westerkerk 26 te Penang Salland 26 vn Grenada nr Paramaribo, Scherpendrecht 25 13 w Dakar nr Le Ha- Tagelus 26 te IJmuiden, Trident Amsterdam 25 te Amsterdam, Visten 25 vn Gent nr Porsgrun, Waterland 26 vn Amsterdam nr Bremen. Leidse bioscopen LUXOR: "Grease", da. 2.30, 7.00 en 9.15 uur, zo. 2.15, 4.30. 7.00 en 9.15 uur, al. CAMERA: "The good, the bad and the ugly", da. 2.00 en 8.00 uur, zo. 1.00 en 8.00 uur, 16 jr. Nachtvoorstelling: "The French connec tion", vr. en za. 11.30 uur, 16 jr. TRIANON: "Elvis, the movies", da. 2.30, 7.00 en 9.15 uur, zo. 2.15,4.30,7.00 en 9.15 uur, al. REX: "De grote bevrediging", da. 2.30, 7.00 en 9.15 uur, zo. 2.15,4.30,7.00 en 9.15 uur, 16 jr. Nachtvoorstelling: "Wie versiert wie?', vr. en za. 11.30 uur, 16 jr. LIDO 1: "Moonraker", da. 2.30, 7.00 en 9 15 uur, zo. ook 4 45 uur, 12 jr LIDO 2: "The Deerhunter", da. 8.00 uur, 16 jr. Kindervoorstelling: "Martijn en de ma giër", da. 2.30 uur, zo. ook 4.45 uur. LIDO 3: "Animal House", da. 7.00 en 9.15 uur, al. Kindervoorstelling: "Tom en Jerry", da. 2.30 uur.zo. ook 4.45 uur. STUDIO: "Waterschapsheuvel", da. 7.00 en 9.15 uur, al. Kindervoorstelling: "50 Jaar Mickey Mouse", da. 2.30 uur, zo. 2.30 en 4.45 uur. Bioscopen Alphen EURO 1 en 2: "Moonraker". da. 1.30,6.30 en 9.00 uur, zo. ook 4.00 uur, in Euro 1 ook za. 12.15 uur, 12 jr. Nachtvoorstelling Euro 2: "Black Gun", za. 12.15 uur. 16 jr. EURO 3: "Pas op of we slaan d'r op", da. 1.45,6.45 en 9.15 uur, zo. ook 4.15 uur, al. Nachtvoorstelling: 'The turning point", za. 12.15 uur, 16 jr. EURO 4: "De gendarme op vrijersvoe ten", da. 2.00, 7.00 en 9.30 uur, zo. ook 4.30 uur, al. Nachtvoorstelling: "Black Emanuelle", za. 12.15 uur, 16 jr. Galerie "De Poort" (Herensteeg lik Zomerexpositie van olieverven, aqua rellen en tekeningen, geopend tot 30ju li. woensdag-zaterdag van 13-17 uur, zon dag van 13-16 uur Ongevallendienst ziekenhuizen Leiden Ongevallendienst elke dag Academisch Ziekenhuis behalve van dinsdag 13,00 uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones- senhui^ en van vrijdag 13.00 uur tot za terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuisj Bezoekuren ziekenhuizen Diaconessenhuis: Middagbezoekuur 13.45-14.30 uur. Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur. Kraamafdeling: vaders extra van 18.00-18.30 uur Kinderafdeling dage lijks van 14.00-19.00 uur. (Niet meer dan 2 bezoekers per patiènO Sint Elisabeth-ziekenhuis: Volwassenen, dagelijks van 14.00-14.45 uur en van 18.30-19.30 uur. Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00 uur (alleen voor echtgenoot van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30 uur. Babyshow laatste kwartier van middag- en avond bezoek. Kinderafdeling: dag. van 15.00-18.30 Academisch Ziekenhuis Voor alle patiënten (behalve kinderen) zijn de bezoekuren als volgt: Elke dag: 14 15-15.00 uur 18.30-19.30 uur Voor de prematurenafdeling gelden de volgende bezoekuren (alleen voor ou- der$ Maandag t/m vrijdag 1830-18.45 uur Zaterdag en zondag: 14.45-15X)0 uur. Bezoek aan ernstïpe pafienten.wanneer voor ernstige patiënten doorlopend be zoek wordt toegestaan kan de hoofdver pleegkundige hiervoor speciale kaarten verstrekken. Bezoektijden Kinderkliniek: Dagelijks: 15.00-15.45 uur 18.30-19.00 uur. Bezoektijden kinderafdeling: Elke dag: 14.15-15.00 uur 18.30-19.00 uur Alphen aan den Rijn Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30; 13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas 13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur Kraamaf deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou ders 18.-18.30 uur. Geluidshinder Schiphol Klachten over geluidshinder van vlieg verkeer van en naar Schiphol kunnen dag en nacht worden gemeld bij het in formatiecentrum Geluidshinder Schip hol (020-175000. ^hicfALieuius - Een paardendief te Zug, in Zwitserland, was onlangs op heeterdaad betrapt en in de ge vangenis gebracht. Daar kwam hij op het denkbeeld om van het stroo uit zijne matras en zijne kleederen een pop te maken en die aan den zolder op te hangen. Zelf ging hij achter de deur staan toen deze door den cipier en een gendarme, die hem kwa men halen, geopend werd. Wat hij venvacht had, geschiedde: de cipier en de gendarme snel den toe om den vermeenden zelfmoordenaar los te snijden en daarvan maakte de gevangene gebruik om de deur uit te slui pen, die hij achter zich sloot en aldus, voor het oogenblik al thans, zijne vervolging onmo gelijk maakte. Hij verborg zich in het kreupelhout nabij de ge vangenis, omdat hij,slechts half gekleed, overdag niet verder durfde vluchten. Voordat de nacht kwam werd hij echter ontdekt en in de gevangenis te ruggebracht - Te Stafford in Engeland zijn twee politie-ag enten wegens meineed tot vijf jaar dwangar beid veroordeeld, daar zij een herbergier valschelijk beschul digd hadden, dat hij in zijne ei gene woning beschonken was geweest. De "Globe" is er zeer mede ingenomen, dat in dit ge val eene strenge straf is toege past. Vijftig jaar geleden: -Uit Moskou verneemt Reuter, dat het politieke staatsdepar- tement op 23 dezer uonnts wide in de zaak tegen zestien uitge weken Wit-Russenmeest mo narchisten en oud-officieren, die schuldig werden verklaard aan anti-sovjetactie met mede werking der Chineesche autori teiten aan de grens tn het Verre Oosten. Allen werden ter dood veroordeeld en de strgf werd onmiddellijk voltrokken. - Bij de Getreide-Kredietbank te Mainz is men een groot- scheepsche verduistering op het spoor gekomen als gevolg van mislukte speculaties van den directeur dier instelling, Georg Hofmann. Een zeergroot aantal handelaren zal daardoor, naar men vreest, geruïneerd worden. De Deutsche Rentenbank heeft besloten steun te verleenen. Hofmann is in hechtenis geno men.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 21