mmvnim
Basisbeweging moet geen
karikatuur bestrijden
Onderzoekgegevens
bij prof. Buikhuisen
moeten vernietigd
Zuidafrikaan kritiseert
persoonlijke religie
Garanties voor geloofsvrijheid in China
GïSBSSIBXl
Dr. Vlijm over nieuw verschijnsel op kerkelijke kaart
Terugblik
op Boston
ONRUST IN WADDINXVEEN
LEIDSCH
DAGBLAD
Gewonde bij botsing
McDonald's
PAGINA i4 ^^PPVfugspKjpaapin
VRIJDAG 27 JULI 1979
Het feit dat op allerlei plaatsen, onafhankelijk van elkaar, in
en tussen en tegenover de officiële kerken basisgroepen
of kritische gemeenten zijn ontstaan (en nog ontstaan) is
voor dr. J. M. Vlijm, oud-studentenpredikant te Leiden,
een duidelijk teken dat er met de kerken iets aan de hand
is.
Met een paar artikelen in de (gere
formeerde) Leidse Kerkbode is
hij ingegaan op dit nieuwe ver
schijnsel in de toch al veelkleuri
ge kerkelijke wereld van Neder
land. Elke kerkelijke gemeente in
wier omgeving zo'n groep ont
staat moet zich wel rekenschap
geven van de oorzaken, zo meent
dr. Vlijm.
De vroegere studentenpredikant,
die nu verbonden is aan de Vrije
Universiteit in Amsterdam, vindt
de afzonderlijke groepen veel
belangrijker dan de "basisbewe
ging" waarin zij zich nu hebben
verenigd, "een beweging die, als
ik het goed zie, niet opkomt uit de
basis, maar uit een klein stukje
van die basis, waar zich mogelij
ke leiders bevinden die een mid
del zoeken om zich krachtig te
kunnen uiten". "De kanalisering
van zoveel verschillende
stroompjes in één bedding zegt
meer over de ingenieurs dan over
de aard van die stroompjes"
Ideaal
De plaatselijke basisgroepen ver
schillen onderling in velerlei op
zicht. Sommige bestaan pas, an
dere al meer dan tien jaar. Som
mige tellen maar enkele tiental
len leden, andere brengen weke
lijks honderden mensen op de
been. De een is vooral liturgisch
bezig, de ander heeft een duide
lijk politiek doel.
Als zulke groepen IN de kerk ont
staan, kan dat, aldus dr. Vlijm, op
z'n minst op twee manieren ge
beuren.
Er zijn gelovigen die zich niet kun
nen verenigen met de gang van
zaken in hun kerk. Zij vinden el
kaar in hun afwijzing van wat hun
kerk doet of zegt. Er zijn ook
kerkleden die samen een bepaald
ideaal willen verwerkelijken. Zij
zien geen kans dat binnen hun
kerk te doen en vormen daarom
een groep, gericht op één bepaald
doel. Formeel gezien rekent dr.
Vlijm ook de "Noodgemeenten"
van verontruste gereformeerden
tot deze categorie
Verder zijn er groepen die TUS
SEN de kerken ontstaan. Dr.
Vlijm noemt als voorbeeld de
"zogenaamde studentengemeen
ten" "Zogenaamd" omdat ze een
grote aantrekkingskracht blijken
uit te oefenen op allerlei mensen
die zich in de bestaande kerken
minder thuis voelen. Zij vormen
vaak wel de helft van de "studen
tengemeente" In de regel zijn
deze gemeenten ontstaan uit de
kerken. Ze worden ook door de
kerken in stand gehouden. Zij
hebben de pastores aangesteld
dan wel beroepen.
Deze pastores zijn, aldus Vlijm, te
recht tot de conclusie gekomen
dat het getuigen van het evange
lie i
Christus i
taire gemeenschap alleen moge
lijk is door hechte samenwer
king. "Velen vinden hier, dank zij
deze samenwerking tussen pas
tores (Vlijm spreekt zelfs van
"pastoresgemeenten" - redactie),
iets van de eenheid van de kerken
en ervaren er een kerk-zijn dat in
de afzonderlijke kerken nooit zo
kan worden beleefd"
Ten slotte zijn er dan nog kritische
groepen TEGENOVER de ker
ken, ontstaan uit reactie
Breuk
Als de Basisbeweging Nederland
stelt dat ze een breuk wil bewer
ken in de negatieve functie die de
kerkinstituten in onze samenle
ving vaak vervullen, dan vraagt
dr. Vlijm zich wel af of alle groe
pen en gemeenten binnen deze
beweging zich in deze karakteris
tiek kunnen herkennen.
Hij ontkent niet dat de kerken vaak
hebben nagelaten een positieve
invloed op de samenleving uit te
oefenen, "maar de vraag is wel of
men de kerken van vroeger mag
verwijten dat zij zich niet genoeg
hebben beziggehouden met vra
gen die wij nü beginnen te ho
ren". De zin in een stuk van de
Basisbeweging dat de christelij
ke kerken in de loop van de ge
schiedenis de functie hebben ge
had de bestaande verhoudingen
in de maatschappij te rechtvaar
digen, klinkt hem veel te genera
liserend en te goedkoop. In dit
verband herinnert hij aan de re
formator Calvijn en, om dichter
bij huis te blijven, aan Abraham
Kuyper "Is de door hem ontke
tende beweging in de vorige
eeuw, met zijn schoolstrijd, zijn
sociale programma, zijn politieke
bewustwording van de "kleine
luyden" en zijn stichting van een
Vrije Universiteit, een poging om
bestaande toestanden te
rechtvaardigen?"
Dr. Vlijm geeft toe dat er veel op de
kerken is aan te merken. "Maar"
zo laat hij erop volgen, "wie
daarin verbetering wil brengen,
moet niet proberen groepen sa
men te binden door ze aan te spo
ren een karikatuur te bestrijden.
Een werkelijke basisbeweging
zou gestalte moeten zijn van be
trokkenheid bij de kerk van
Christus. Deze kerk valt niet sa
men met de bestaande kerkinsti
tuten maar heeft met deze institu
ten toch wel het een en ander van
doen"
r DR. VLIJM - veel te goedkoop -
De grote, met zoveel spanning te
gemoet geziene conferentie van
de Wereldraad van Kerken over
"geloof, wetenschap en toe
komst", die in Boston (Verenigde
Staten) is gehouden, heeft niet
die resultaten afgeworpen waar
op men had gehoopt. Tot een
werkelijke discussie tussen we
tenschappers en theologen is het
niet gekomen. De Derde Wereld
voelde zich onbegrepen wat be
treft de toepassing van weten
schap en technologie, maar ook
de deelnemers uit het Noorden
konden door de belangen die hen
verdeeld houdèn ternauwernood
tot een echt gesprek komen.
Er is dan toch een resolutie aan
vaard, waarin wordt gezegd dat
de kernbewapening een ernstig
gevaar is voor de mensheid en dat
een totale vernietiging als gevolg
van het gebruik van kernwapens
vóór het eind van deze eeuw niet
onwaarschijnlijk is, maar zo'n
krasse uitspraak heeft nauwe
lijks nog enige betekenis. De
verwachting dat er diepgaand
zou worden gesproken over de
verhouding tussen mens en
schepping en over wat de tradi
tionele theologische opvattingen
hebben betekend voor de sociale
en economische ontwikkeling
van de mensheid is niet vervuld.
Nederlandse deelnemers hadden
het al moeilijk om de conferentie
tot een uitspraak over het ge
bruik van kernenergie te bewe
gen, dit vanwege de grote belan
gen die daarbij in hoogontwik
kelde landen, de Verenigde Sta-
n, op het spel staan.
"Om gehoorzaam te zijn aan het
evangelie van Jezus Christus ge
loven wij dat wij stem moeten
geven aan de onmondigen, ons
moeten vereenzelvigen met de
armen en onderdrukten en moe
ten vechten voor rechtvaardig
heid, gelijkheid, verzoening en
vrede".
Dat zei de zwarte secretaris-gene
raal van de Zuidafrikaanse Raad
van Kerken, bisschop Desmond
Tutu, op de jaarlijkse conferentie
van deze raad in Hammanskraal.
Bij de raad zijn 28 kerken met on
geveer 15 miljoen Zuidafrikaanse
en Namibische christenen aan
gesloten van wie 85 procent zwart
is of kleurling. Het thema van de
conferentie is: "De kerk als alter
natieve samenleving"
Volgens de Zwitserse informa
tiedienst "Geloof in de twee
de wereld" hebben het Natio
nale Volkscongres en de Ad
viserende conferentie van net
Chinese Volk garanties gege
ven voor de vrijheid "om het
eigen geloof te belijden" In
de "adviserende conferentie"
zaten vertegenwoordigers
van het boeddhisme, de islam
en het christendom (zowel het
rooms-katholicisme als het
protestantisme).
Op grond van een onlangs aan
genomen artikel in het Chine
se wetboek van strafrecht
worden ambtenaren bestraft
die mensen in het "legitieme
belijden van hun geloor' hin
deren. De directeur van het
nieuwe bureau voor religieu
ze aangelegenheden heeft de
"bende van vier" - de in on
genade gevallen radicalen
rond Mao's weduwe - ver
antwoordelijk gesteld voor de
onderdrukking van gelovi
gen. Van de regering kreeg dit
bureau nu de opdracht de
geloofsgemeenschappen
weer tot "normale activitei
ten" te brengen.
De informatiedienst "Geloof in
de tweede wereld" meldt ook,
dat Peking het Vatikaan heeft
laten weten diplomatieke be
trekkingen te willen aankno
pen. Een bezwaar voor Pe
king is wel, dat nationalis
tisch China bij het Vatikaan al
Radio
De Wereldbond van Bijbelge
nootschappen in Stuttgart
bericht dat veel Chinezen
geïnteresseerd zijn in bijbels
en informatie over het
christelijke geloof. Dit jaar
hebben al meer dan 10.000
Chinezen gereageerd op de
christelijke programma's van
radio "Far East Broadcasting
Station" in Hongkong. Vroe
ger kreeg dit radiostation
nauwelijks brieven als reactie
op zijn chineestalige uitzen
dingen.
Binnenkort begint de Wereld
bond van Bijbelgenoot
schappen, die ook bij deze
programma's is betrokken,
met een op bijbelteksten ge
baseerde cursus Engels. Voor
kinderen staat een tweetalige
uitzending in het Chinees en
het Engels op stapel.
Bisschop Tutu merkte op, dat dit
standpunt de raad weinig geliefd
maakt bij de blanke medechris
tenen. Hij kritiseerde kerken en
gelovigen die er een "persoonlij
ke religie" op nahouden en de
maatschappij niet naar de eisen
van Christus willen veranderen.
Veel christenen, aldus Tutu, pro
beren, hun gebrekkige aandeel in
ontmoetingen met andere kerken
te rechtvaardigen met het voor
wendsel dat deze zich te veel be
zig houden met "activistische
theologie" "Alsof echte theolo
gie iets anders is dan activiteit.
Was de menswording van Chris
tus dan geen goddelijke actie?"
De conferentie heeft de "broeder
kring" van predikanten van de
drie niet-blanke dochterkerken
van de Nederduits Gereformeer
de Kerk als lid van de raad aan
genomen. De blanke moeder
kerk, die het opneemt voor de
Zuidafrikaanse regering, stapte
een paar jaar geleden uit de raad.
Dr. Allan Boesak zei als verte
genwoordiger van de "broeder-
kring" dat deze graag meer oe
cumenisch contact wil en dat alle
predikanten er lid van kunnen
worden als zij maar willen strij
den tegen onrecht en vóór bevrij
ding in Zuid-Afrika.
WADDINXVEEN/LEIDEN
- Er is in Waddinxveen
grote ongerustheid ont
staan nu gebleken is dat de
omstreden Leidse hoogle
raar professor dr. W.
Buikhuisen gebruik
maakt van onderzoekge-
gevens die in 1965 door
mevrouw drs. E.J. Nagel,
toen schoolarts, zijn ver
kregen. In dat jaar ver
richtte zij een biologisch-
medisch onderzoek onder
schoolverlaters van lagere
scholen in Waddinxveen.
Over de mogelijke gevaarlijke so
ciale effecten van de biologisch-
medische onderzoekresultaten is
in de wetenschappelijke wereld
en daarbuiten uitvoerig gedis
cussieerd naar aanleiding van het
voorgenomen biologisch-me-
disch onderzoek van de crimi
noloog Buikhuisen. Belangrijke
onderzoekgegevens zijn in het
bezit gekomen van deze hoogle-
Het Humanistisch Verbond Gouda
en Omstreken heeft daarom aan
het college van burgemeester en
wethouders een verontruste brief
gestuurd. "Hoewel wij ook be
zorgd zijn over het ontstaan van
"criminologische" stereotypen,
is dit niet de eerste reden om te
reageren".
"Wij doen dit vooral", zo zegt het
Humanistisch Verbond,omdat
wij bezorgd zijn over de be
scherming van de privacy, die
kan worden geschaad wanneer
individuele personen gebruik
kunnen maken van adressenbe
standen waarover zij in hun kwa
liteit van ambtenaar (schoolarts)
kunnen beschikken en die onder
de verantwoordelijkheid van het
gemeentebestuur berusten.
Omdat wij menen dat een weten
schappelijk onderzoek als dit
door zijn opzet een informatie
verzameling per leerling/per
schoolcarrière veronderstelt,
teneinde later de gesprekken met
leerlingen en/of ouders te kun
nen relateren en te evalueren. Dit
houdt in dat mevrouw Nagel in
haar kwaliteit als schoolarts
waarschijnlijk een dubbele ad
ministratie heeft gevoerd".
Het Humanistisch Verbond heeft
VOORHOUT
APPIE HAPPIE
STRAATTEKENWEDSTRIJD
voor de jeugd van 6 t/m 15 jaar.
Plaats van handeling: Boerhaaveschool - Kerkweg
Donderdag 2 augustus
Aanvang: 14.00 uur
Inschrijving: vanaf 13.00 uur
die dag op het het schoolplein Boerhaaveschool.
Deelname geheel GRATIS!!
De jury staat onder leiding van Dik Bruynesteyn.
lie deelnemers/sters ontvangen een fraaie AppieHappie-peL.
het college van B en W naar aan
leiding daarvan een achttal vra
gen gesteld waaronder onder an
dere of het college van B en W
mevrouw Nagel toestemming
heeft gegeven een dubbele medi
sche administratie t.b.v. haar on
derzoek aan te leggen. En of het
college bereid is om als inder
daad blijkt dat mevrouw Nagel
zonder toestemming een derge
lijke administratie heeft gevoerd,
haar te verzoeken deze gegevens
terug te geven of eventueel ge
rechtelijk te dwingen deze af te
staan.
Het Humanistisch Verbond wil ook
weten of het college van B en W
bereid is tevens na te gaan of de
bedoelde bescheiden mede on
derdeel uitmaken van de onder
zoekgegevens, die inzet zijn van
het kort geding voor de Haagse
rechtbank en te onderzoeken of
het bestuur van de Leidse uni
versiteit bereid is gegevens, in
dien deze wederrechtelijk ver
kregen zijn, terug te geven, dan-
wel de president van de Haagse
rechtbank te verzoeken de op
Waddinxveen betrekking heb
bende onderzoekgegevens aan
het college van b en w terug te
geven, ter vernietiging?
Tenslotte vraagt het Humanistisch
Verbond of het college bereid is
strengere richtlijnen op te stellen
ter bescherming van de privacy
van de Waddinxveense burgers.
Mevrouw Nagel heeft in het verle
den, toen haar broer professor
mr. W.H. Nagel nog directeur was
van hét Criminologisch Instituut
van de Leidse universiteit, nooit
problemen gehad met haar on
derzoek. Die problemen kwamen
pas toen haar broer vorig jaar
werd opgevolgd door dr. Buik
huisen.
De strubbelingen binnen het insti
tuut namen toen hand over hand
toe en mondden uiteindelijk uit
in een kort geding dat half juni
voor de Haagse rechtbank dien
de.
In '65 raakte het instituut van Nagel
voor de eerste keer bij het onder
zoek van diens zuster betrokken
toen zij als schoolarts informatie
had verzameld over schoolverla
ters van de lagere school in Wad
dinxveen. De gegevens van het
onderzoek waren van medisch
sociale aard.
Mevrouw Nagel voelde zich in het
geheel niet op haar gemak toen
bekend werd dat dr. Buikhuisen
biologisch medische gegevens
wilde gaan gebruiken voor het
verklaren van crimineel gedrag
Mevrouw Nagel was bang dat
Buikhuisen bij deze volgens haar
bedenkelijke manier van werken
gebruik zou maken van haar on
derzoek gegevens.
Mevrouw Nagel wil daarom al haar
materiaal terug. Een gedeelte
kreeg zij terug, maar een ander
deel werd door Buikhuisen aan
de rector magnificus van de
Leidse universiteit professor D. J.
Kuenen overhandigd, die het ma
teriaal op zijn beurt bij een nota
ris deponeerde. Mevrouw Nagel
nam daar geen genoegen mee en
wil al haar materiaal terug.
Tijdens het kort geding gingen bei
de partijen er tenslotte mee ak
koord om te bekijken of er bij de
universiteit misschien een ander
instituut is te vinden dat bereid is
in samenwerking met mevrouw
Nagel het onderzoek voort te zet
ten. Het kort geding is daarop tot
1 oktober aangehouden.
'n aktieve
krant!
Provesle Mode Haarlemmerstraat - Leiden
LEIDEN - Bij een ernstige aanrijding op het kruispunt Boshuizerkade-
Telderskade is gistermiddag een 61-jarige inwoonster van Wassenaar
gewond geraakt.
De vrouw, bestuurster van een personenauto, zou geen voorrang hebben
verleend aan een auto die werd bestuurd door een 29-jarige Leidenaar.
Bij de botsing werd de auto van de vrouw totaal vernield. De bestuurster
liep naast een aantal kneuzingen en schaafwonden een bekkenbreuk op
en is opgenomen in het Academisch Ziekenhuis
Wat de kernbewapening betreft
is steun gevraagd voor het pro
gramma van de Wereldraad inza
ke militarisme en ontwapening
en aangedrongen op een verbod
van kernproeven. Maar voor der
gelijke resoluties hoeft een grote
conferentie als deze, met hon
derden deelnemers uit allerlei
wetenschappelijke richtingen,
niet bijeen te komen, want die
uitspraken kunnen op willekeu
rig elk ander congres van de We
reldraad worden gedaan.
Het eerste doel was een werkelijke
dialoog tussen wetenschappers
en theologen op gang te brengen.
Niet om de wetenschappers te
bekeren, maar om kennis van en
begrip voor eikaars normen en
waarden op te doen en zo te ko
men tot een gezamenlijk, inspire
rend inzicht. En dan vooral het
inzicht dat ook de beoefenaars
van wetenschap en technologie
vóór alles gaan streven naar een
rechtvaardiger, voor iedereen
leefbare wereld.
Dat proces heeft de Wereldraad
sinds 1975 heel uitdrukkelijk op
zijn agenda staan. Maar ook in die
kringen is een en ander nog lang
niet in al zijn facetten uitgewerkt.
Lezers schrijven
De uitspraken van de heer Blok
land in deze krant van gisteren
(Vestiging McDonald's in Leiden
in opspraak) worden door het
personeel van McDonald's ten
zeerste onjuist bevonden. Er
heerst bijvoorbeeld geen jaag-
sfeer, de betalingen zijn juist en
er is geen ziekteverzuim.
De verstandhouding personeel-
management is uitstekend en
daarom vragen wij ook de heer
Blokland bij zichzelf te rade te
gaan waaróm hjj McDonald's de
rug toekeerde. Verder willen wij
nog enkele punten toelichten. De
verwijten die de heer Blokland
aan het adres van onze vestiging
richt, berusten volgens ons op
onwaarheden. Volgens ons kon
de heer Blokland niet meer op te
gen de door hemzelf gecreëerde
werksfeer.
Het is dan ook niet vreemd dat na
het vertrek van de heer Blokland
de werksfeer aanzienlijk is verbe
terd. Dat de heer Blokland een
wanbeleid voerde ten aanzien
van het personeel wordt door
velen erkend. Wie in de produk-
tielijn van hamburgers een fout
maakte kreeg dan ook van hém
de wind van voren.
Zelfs in de vestiging Leiden en ook
in de andere vestigingen van
McDonald's wordt de klant zeker
niet belazerd! En wat betreft het
rotwerk: wij zijn als personeel
van mening dat het werk hier af
wisselend en aangenaam is. Wij
hopen als personeel van McDo
nald's Leiden met dit artikel ook
de andere kant van de zaak toe te
hebben gelicht.
N. P. Groot,
Van Diepeningenlaan 9,
Leiderdorp, en
M. B. Hoedeman,
Krefeldlaan 8,
Leiden,
personeelsleden van McDonald's
Leiden.
