'Pais had met
organisaties
moeten praten'
Dajan in Nederland
NORIT.
Minister had moeten afwachten
Klimrek voor fietsers
Reactie sociaal-geneeskundige Bos:
Chimpanseemoeder
adopteert jong
Gevonden
munten zijn
geen „geld"
ONDERDAG 26 JULI 1979
BINNENLAND
VEENDAM (GPD) -
In het Oosterdiep
geduikelde fietsers
in Veendam krijgen
het een beetje com
fortabeler. De ge
meente zal een sta
len klimrek aanben-
gen tegen de hoge
kade. In het water
gevallen fietsers
kunnen dan gemak
kelijker op het droge
komen.
Dit klimrek zal precies
onder een berucht
muurtje bij een brug
worden bevestigd.
Het lage muurtje
heeft (indirect) en
kele Veendammer
wielrijders een nat
pak bezorgd. Fiet
sers die voor het
stoplicht moeten
wachten, gebruiken
het uitnodigende
verhoginkje als
Kuif geeft met behulp van verzorgster Monika Tentuynte de drie maan
den oude baby Roos eigenhandig defies.
ARNHEM (ANP) - Het Burgers Dierenpark in Arnhem is er als
eerste ter wereld in geslaagd een chimpanseepleegmoeder te
leren een bij haar ondergeschoven baby te voeden met de fles.
Het is op zich al zeer bijzonder dat een chimpanseemoeder an
dermans kind adopteert, maar volgens dierentuindirecteur An
ton van Hooff is dit experiment met de flesvoeding nog nooit
vertoond.
De drie maanden oude baby Roos is bij haar moeder weggehaald
omdat deze door doofheid niet in staat was haar eigen kind te
verzorgen. Ze reageerde niet op de wensen van haar baby en
sleepte het vaak aan de achterpoot met zich mee. De eerste twee
maanden kreeg Roos bij de familie Van Hooff in huis de fles,
maar volgens de dierentuindirecteur'heeft dat het grote nadeel
dat zo'n aapje nooit meer zal kunnen worden opgenomen in de
chimpanseekolonie.
De in het dierenpark werkende etholoog (deskundige op het gebied
van het gedrag van dieren) dr. Frans de Waal, kwam toen op het
idee de flesvoeding uit handen te geven aan een apemoeder. Dr.
De Waal is verbonden aan het biologisch instituut van de Rijksu
niversiteit in Utrecht en leidt in Burgers een enkele jaren durend
onderzoek naar de hiërarchische verhoudingen onder chimpan
sees.
Na zorgvuldig zoeken werd een geschikte pleegmoeder gevonden,
het 25-jarig vrouwtje Kuif. Dit dier had al diverse jongen verloren
omdat het niet genoeg melk gaf.
De verzorgers hadden er ongeveer een maand voor nodig om Kuif
de baby te laten adopteren en om haar te leren op de juiste wijze
de fles te hanteren. Daartoe heeft verzorgster Monika Tentuynte
veelvuldig het chimpanseejong voor het hok van de aanstaande
moeder de fles te geven. De veronderstelling dat Kuif zou afkij
ken hoe zo'n fles moet worden gehanteerd (het bekende na-apen)
bleek ongegrond. Met behulp van veel belonen moest de pleeg
moeder stapje voor stapje worden geleerd wat er van haar werd
verwacht.
Als het experiment geheel lukt, kan dat volgens Van Hooff inhou
den dat deze aapjes in de toekomst niet meer door mensen be
hoeven te worden grootgebracht. Overigens verwacht dr. De
Waal dat ook andere apensoorten als gorilla's en oerang-oetangs
even goed in staat zijn jongen flesvoeding te geven.
In Burgers heeft men om het jong bij Kuif geadopteerd te krijgen
gebruik gemaakt van bestaande rolpatronen in de apenkolonie.
Het was bij biologen bekend dat elke chimpanseebaby een "tan
te" heeft. Dat is een vrouwtjesaap die groot vertrouwen geniet bij
de moeder en dientengevolge ook als enige in de kolonie aan het
kind mag komen.
Het vrouwtje Kuif is nu die rol van tante opgedrongen. Verzorgster
Monika speelde de rol van moeder en stond langzaam maar zeker
toe dat Kuif aan "haar" kind mocht zitten, totdat de pleegmoeder
het jong geheel als het hare beschouwde. Het bijzondere daarbij
was volgens Van Hooff dat Kuif eerst in haar eigen taal vroeg of
zij het kind wel mocht bezitten. Voor verzorgster Monika en dr.
De Waal betekende dat een vette kus van Kuif.
SCHIPHOL-LEIDEN (GPD) - De
Leidse sociaal-geneeskundige dr.
G. J. Bos is niet verrast door de
felle kritiek van minister Ginjaar
van volksgezondheid en milieu
hygiëne op zijn onderzoek naar
de kankersterfte in Nederland.
De wetenschapper vergelijkt de
reactie van de bewindsman met
die van een kankerpatiënt. „Als
iemand het bericht krijgt dat hij
kanker heeft, zal hij dat in eerste
instantie ook willen ontken
nen".
Bos vindt dat de minister te snel
heeft geantwoord op de vraag van
kamerleden. Hij zegt dat er mo
menteel een discussie gaande is
met het staatstoezicht op de
volksgezondheid over de door
hem gevolgde onderzoekmetho
de. De sociaal-geneeskundige
had het beter gevonden wanneer
de minister het resultaat van deze
discussie zou hebben afge
wacht.
Volgens de Leidenaar spitst de dis
cussie zich toe op het aandeel van
de kanker in de sterfte. Het
staatstoezicht meent dat moet
worden uitgegaan van óf de totale
sterfte, óf van de absolute kan
kersterfte. Dr. Bos heeft beide
gehanteerd.
Hoewel het ministerie twijfelt aan
de waarde van het onderzoek,
zegt dr. Bos de laatste tijd steeds
meer overtuigd te zijn geraakt
van de juistheid van zijn metho
de. Vooral omdat het onderzoek
de nadruk legt op de kanker die
overbodig is. Om die reden be
grijpt Bos het argument van
Ginjaar niet, dat hij kanker als
een ziekte-eenheid behandelde,
terwijl het, aldus de minister, in
werkelijkheid een verzamelnaam
is voor tientallen aandoeningen
die elk een eigen ontstaanswijze
en natuurlijk verloop hebben. De
Leidse wetenschappen „Ik geef
juist het verschil aan tussen on
vermijdelijke kanker en onnodi
ge kanker. Onvermijdelijke kan
ker ontstaat door erfelijkheid.
Onnodige kanker door factoren
van buitenaf. Hoe ik die cijfers
heb uitgesplitst? Dat is mijn ge
heim. Dat is een doordenkertje,
waar ik een academisch dispuut
over wil hebben. Het is te inge
wikkeld om het zo even uit te leg
gen".
Dr. Bos hoopt dat de kamerleden
geen genoegen nemen met het
antwoord van de minister. „De
waarde van mijn onderzoek staat
nog niet vast. Dat komt pas wan
neer de discussie tussen mij en
het staatstoezicht is afge
rond".
Hij wil niet ingaan op de kritiek van
Ginjaar op zijn onderzoek. Veel
daarvan heeft hij zelf al onder
kend in het interview met het
Haarlems Dagblad. Ook begrijpt
dr. Bos niet dat Ginjaar in diens
antwoord Haarlemmermeer cen
traal stelt, terwijl die plaats alleen
maar een voorbeeld was. In Vlis-
singen en Veldhoven bestaat ook
een relatief zeer hoge kanker-
sterfte. De bedoeling van Bos is
door middel van zijn onderzoek
een aanzet te geven tot een lan
delijke kankersurveillance. Dat
houdt een soort opsporings
dienst in naar de verwekkers van
„onnodige kanker", waarna er
maatregelen genomen dienen te
worden. De sociaal-geneeskun
dige noemt de uitgebreide onder
zoeken naar baarmoeder- en
borstkanker „het spannen van
het paard achter de wagen. Op die
manier blijf je aan de gang. Je
moet de verwekkers opspo
ren".
Dr. Bos is niet teleurgesteld dat
Ginjaar een vorm van kankerbe
waking in Nederland van de hand
wijst. „Een nader onderzoek
komt toch wel, wanneer ik te
voorschijn kom met nieuwe cij
fers. Bovendien, een volgend ka
binet heeft misschien een andere
mening dan Ginjaar". De Leide
naar voegt er een vraag aan toe:
„Waarom bewaart het Ameri
kaanse ministerie van defensie zo
angstvallig de gegevens van de
soldaten die in de jaren '50 lijfe
lijk aanwezig moesten zijn bij de
ontploffing van een atoombom in
de Nevada-woestijn? Veel van
die soldaten lijden aan kanker of
zijn er al aan gestorven. De erfge
namen voeren nu al jarenlang een
proces tegen defensie, maar die
wil de gegevens niet prijsgeven.
Ook aan mijn voorstel voor een
kankersurveillance zitten zeer
scherpe juridische kanten".
De laatste
van Afkes
tiental
overleden
LEEUWARDEN (ANP)-Op 93-
jarige leeftijd is gisteren Aale
Feenstra in Leeuwarden
overleden. Hij was de laatste
van het gezin dat model heeft
gestaan voor Nynke van
Hichtums boek "Afkes tien
tal". In het boek heet hij Wy-
be.
Nynke van Hichtum. alias
Sjoukje Bokma de Boer, ge
huwd met mr. P. J. Troelstra,
schreef Afkes tiental in de
zomer van 1900. Het boek ver
scheen in 1903 bij Wolters in
Groningen. Pas echt bekend
werd het toen Kluitman in
Alkmaar het in 1906 opnieuw
uitgaf. Het boek is sindsdien
in vele talen vertaald, onder
meer in het Fries. In het Frie
se dorp Warga, waar het ver
haal speelde, staat nu een
beeldengroep van Afkes tien
tal. Het huisje waarin het ge
zin Feenstra rond de eeuw
wisseling woonde is geres
taureerd.
Reactie NFO op plannen
voor het onderwijs:
AMSTERDAM (ANP) - Minister Pais van onderwijs heeft
een unieke mogelijkheid om met de vakorganisaties tot
overeenstemming te komen, laten passeren.
Uit de voorstellen die de minister
heeft gedaan voor verbetering
van de werkgelegenheid in.het
onderwijs, blijkt volgens de Ne
derlandse Federatie van Onder
wijsvakorganisaties (NFO) dat de
minister en de vakorganisaties
het eens zijn over de omvang van
de te nemen maatregelen. De
NFO concludeert daaruit dat er
blijkbaar ruimte aanwezig was
voor overleg tussen minister en
vakorganisaties over de aanpak
van de werkloosheid in het on
derwijs. Dit zegt de NFO in een
persverklaring.
De NFO is blij dat de minister ini
tiatieven heeft genomen om de
werkgelegenheidssituatie in het
onderwijs te verbeteren. Volgens
de NFO komt het aantal extra ar
beidsplaatsen dat door de minis
ter is geschapen globaal overeen
met de wensen van de NFO.
Daarom betreurt de NFO het dat
de minister "zich nog steeds niet
bereid verklaart tot een gesprek
met de onderwijsvakorganisaties
over de voorstellen die door de
organisaties zijn gedaan". In een
dergelijk overleg zouden de door
de NFO gewenste prioriteiten
aan de orde kunnen komen.
Naast verlaging van de groeps
grootte in het kleuteronderwijs
en het lager onderwijs moet vol
gens de NFO onder meer aan
dacht worden besteed aan de
veiligheidsnormen in het be
roepsonderwijs. Tussen deze
prioriteiten en de voorrang die de
minister nu heeft gegeven aan het
onderwijs aan anderstaligen, had
volgens de NFO een afweging
moeten plaatsvinden die uit
gangspunt had kunnen zijn voor
overleg. Ook over de afschaffing
van de vergoeding voor begelei
ding van studenten uit opleidin
gen door onderwijzend personeel
had overleg moeten plaatsvin
den. Voor de begeleiding van
hospitanten moeten faciliteiten
worden geschapen, aldus de
NFO. De NFO is steeds bereid tot
overleg, zo laat zij weten.
SCHIPHOL (ANP)-Op Schiphol is
gistermiddag de Israëlische mi
nister van buitenlandse zaken,
Mosje Dajan, aangekomen. De Is
raëlische bewindsman, die met
een lijntoestel van de KLM van
uit Tel-Aviv op Schiphol arri
veerde, zal tot en met morgen
middag in ons land blijven.
De Israëlische minister werd op de
luchthaven onder meer begroet
door zijn Nederlandse ambtge
noot Van der Klaauw.
Minister Dajan was bij aankomst
niet bereid op vragen van journa
listen in te gaan. Van der Klaauw
voetsteun. Vooral
bij regenachtig weer
glijden veel fietsers
weg en vallen in het
Oosterdiep. Omdat
enkele Veendam-
mers hebben ge
klaagd dat ze daarna
moeite hebben om
weer uit het Ooster
diep te klauteren,
wil de gemeente hen
tegemoet komen
met een klim
rek.
wilde slechts meedelen dat voor
de besprekingen van vandaag,
geen agenda is opgesteld.
"Het zal een tourd'horizon worden,
waarbij de situatie in het Midden-
Oosten een belangrijk onderdeel
vormt", aldus minister Van der
Klaauw. Op de vraag of de relatie
PLO-Europa onderwerp van ge
sprek zou zijn antwoordde de
Nederlandse bewindsman: „Nee,
want die relatie is er niet. Wel zal
vanzelfsprekend het Palestijnse
probleem bij de besprekingen
over het Midden-Oosten aan de
orde komen".
Volgens minister Van der Klaauw
zullen de luchtvaartproblemen
die er tussen Nederland en Israël
bestaan geen onderwerp van ge
sprek zijn.
Minister Van der Klaauw wilde niet
ingaan op de schriftelijke vragen,
die de Twee-Kamerleden Schol
ten en Gualtherie van Weezei
(beiden CDA) gistermorgen aan
de bewindsman hebben gesteld.
Zij willen dat minister Van der
Klaauw in zijn gesprekken met
zijn Israëlische collega blijk geeft
van zijn ongerustheid over de re
cente Israëlische luchtaanvallen
op Libanon, waarbij "onschuldi
ge burgers en weerloze kinderen
het slachtoffer worden".
Het Palestina Komité heeft bij de
Nederlandse regering geprotes
teerd tegen de officiële ontvangst
van de Israëlische minister van
buitenlandse zaken. Mosje Da
jan.
Het Komité constateert dat de Ne
derlandse regering officiële con
tacten met de Palestijnse bevrij
dingsorganisatie afwijst, zolang
deze niet aan allerlei voórwaar-
den heeft voldaan, zoals het
beëindigen van terreuracties.
ROTTERDAM ANP) - Op het tankopslag terrein van Shell in Europoort
is gistermiddag brand uitgebroken in een pompbuis. Het vuur werd in een
half uur bedwongen.
De brand ging gepaard met metershoge vlammen en een rookontwikkeling,
die tot ver in de omtrek te zien was.
Het vuur is bestreden door de bedrijfsbrandweer van Shell en BP en de
korpsen van Rozenburg en Rotterdam. Volgens een woordvoerder van
Shell hebben leidingen gevuld met ruwe olie vlam gevat.
ADVERTENTIE
Met de constatering dat de toe
komst van de wereld er nu niet
bepaald rooskleurig uitziet is de
in Boston (Verenigde Staten) ge
houden conferentie van de We
reldraad van Kerken over geloof,
wetenschap en toekomst geëin
digd. Een groot gezelschap
theologen, wetenschapsbeoefe
naars en kerkleiders heeft op de
ze conferentie van gedachten
gewisseld over uiteenlopende
zaken als onderwijs, de energie
crisis, milieukwesties, ontwape
ning en de technische mogelijk
heden om erfelijk materiaal te
beïnvloeden.
De voorzitter, metropoliet Paulos
Gregorius uit Zuid-India, zei in
zijn slotrede dat de conferentie
geen verzoening of hereniging
heeft gebracht tussen geloof en
wetenschap. Dr. Paul Albrecht,
die de laatste zitting voorzat,
toonde zich wat optimistischer.
Hij sprak van een doorbraak en
een duidelijke uitdaging aan het
adres van de wetenschappelijke
en technologische gemeenschap.
Een van de belangrijkste resoluties
die de conferentie aannam be
treft een stop van vijfjaar voor de
bouw van kerncentrales en de
ontwikkeling van alternatieve
energiebronnen. De resolutie zal
ter goedkeuring worden voorge
legd aan het centrale comité van
de Wereldraad. Ze is bedoeld als
een aanbeveling voor alle rege
ringen. Een groep verzette zich
ter conferentie heftig tegen deze
resolutie. Zij verdedigde de
kernenergie als de veiligste weg
voor de opwekking van elektrici
teit.
M:Lf'Eem.ene stemmen nam de
conferentie een resolutie aan
waarin er bij alle landen op wordt
aangedrongen te streven naar
beperking en uiteindelijk af
schaffing van de kernwapens.
In een andere resolutie wordt ver
zet aangetekend tegen manipula
tie met menselijk erfelijk mate
riaal voor andere doeleinden dan
het corrigeren van erfelijke af
wijkingen.
De deelnemers, van wie een derde
uit de ontwikkelingslanden
kwam, veroordeelden de techni
sche toepassingen van de weten
schap als deze niet leiden tot een
rechtvaardige, levensvatbare
maatschappij, gebaseerd op
deelneming van iedereen.
De natuurwetenschappers vroegen
de kerken en de theologen, de
vooroordelen tegen de weten
schap, en de natuurwetenschap
in het bijzonder, nu eindelijk
eens te laten varen en morele
normen te ontwerpen voor het
gedrag van de mens die verant
woordelijk is voor de toepassin
gen van wetenschappelijke ont
dekkingen.
Beroepingswerk. Hervormde
Kerk: beroepen door de synode
tot vlootpredikant kandidaat C.
Spaans Utrecht; bedankt voor
streekgemeente Drieslag (Hem,
Venhuizen, Oosterleek, Schel
linkhout, Wijdenes) kandidaat A.
Kobus Leeuwarden.
Officier in beroep
HAARLEM (ANP) - De officier van
justitie bij de rechtbank in Haar
lem, mr. C. van Riel, gaat in be
roep tegen de vonnissen, die de
rechtbank vorige week donder
dag uitsprak in de Haarlemse
bouwfraudezaak. Van Riel is het
niet eens met de anderhalf jaar,
die de 37-jarige onderaannemer
J.N. uit Marken heeft gekregen,
en de straffen van één jaar, waar
van drie maanden voorwaarde-
li>'- voor de 39-jarige L.G. uit
Drachten en de 30-jarige P.K. uit
Hoofddorp. Tegen elk van de
laatste twee had de officier an
derhalf jaar geèist. Tegen de eer
ste, die hij al één van de aanstich
ters beschouwt, 2,5 jaar.
"Zulke voorwaarden blijven
blijkbaar achterwege als het om
contacten met Israel gaat". Het
Palestina Komité vraagt minister
Van der Klaauw in een brief hoé
dit met elkaar is te rijmen.
Het Komité wijst erop dat minister
Dajan mede-verantwoordelijk is
voor "de Israëlische terreurbom-
bardementen" van de laatste da
gen op Libanon. Dat geldt in het
algemeen voor vele Israëlische
acties waarvan het aantal slacht
offers onder de burgerbevolking
een veelvoud is van welke Pale
stijnse actie dan ook, aldus het
Palestina Komité.
SEROOSKERKE (ANP) - De mun
ten die op 8 juni in een slooppand
in Serooskerke werden gevon
den, vormen volgens de Middel
burgse advocaat mr. J.J. van der
Weel, die optreedt als procureur
voor de gemeente Veere, een
schat. En volgens artikel 642 van
het Burgerlijk Wetboek komt de
ze schat de gemeente Veere toe.
Dit heeft de advocaat van de ge
meente Veere gisteren schrifte
lijk aan de rechtbank in Middel
burg laten weten.
Daar wordt de strijd uitgevochten
over de vraag aan wie de munten,
stammend uit de vijftiende eeuw,
toebehoren. Zijn het de erfgena
men die de woning waarin de
munten zijn gevonden vorig jaar
aan de gemeente verkochten of
de gemeente Veere, eigenaresse
van het pand?
De erfgenamen, de vier zusters
Geldof uit Vlissingen menen dat
zij recht hebben op de schat, om
dat ze via een aparte clausule in
de verkoopakte hadden bedon
gen dat alle in of op het pand ge
vonden geld onverwijld aan hen
zou worden uitgekeerd.
Over dat woord geld is nu een juri
dische stryd ontbrand. Volgens
de gemeente Veere moet onder
geld het begrip "algemeen gang
baar betaalmiddel" worden ver
staan. Dit karakter hebben de ge
vonden munten al eeuwen gele
den verloren, zo liet mr. Van der
Weel de rechtbank weten.
