Pop-agenda's en massabladen,
het zijn allemaal fopspenen'
□KERKDIENSTEN
,De muziek
waarvan
hier
sprake is
is
verwerpelijk'
Leidse kerkeraad biedt eerstejaars-leerlingen
gratis een geheel andere" schoolagenda aan
LEIDEN - Het is nog mild ge
zegd: schoolagenda's met
popsterren zijn fopspenen.
De heer J. Boclema, voorzit
ter van de christelijke gere
formeerde kerkeraad in Lei
den, wil het ook nog wel an
ders formuleren: die rauwe,
harde popmuziek, met dat
dreunende ritme, werkt
evenwichtsverstorend; er
zijn redenen om er kwaad
aardige machten achter te
vermoeden; pop mikt op de
massa, heeft geen respect
voor de menselijke persoon;
ze predikt, met haar wortels
in een anti-vadercultuur,
opstand tegen het gezag;
kortom, het rock- en popver-
schijnsel is niet te combine
ren met het christendom.
Zo vindt de heer Boelema.
Natuurlijk moet je niet genera
liseren, zo reëel is Boelema,
zelf vader van opgroeiende
kinderen, nog wel. Niet ieder
die pop hoort, leuk vindt en
er zich ook nog verder mee
inlaat gaat dwalende teloor.
En je mag echte populaire
muziek en pop ook niet ver
warren.
Maar het gevaar loert
levensgroot. De duistere
krachten achter de "pop
religie" maken met duivel
se wellust hun ontelbare
slachtoffers.
En daar moet je dan in positie
ve zin toch wat aan doen.
Nu beschikt een kerkeraad, ge
lukkig, niet over middelen
om de pop-industrie stil te
leggen en de makers en pro
ducenten te verbannen. Hij
kan, zoals de kerkeraad van
Boelema heeft gedaan, wèl
voor jongelui in de "aanval
lige" leeftijd een andere
schoolagenda aanschaffen
en gratis uitdelen waarin
géén hitsige pop-idolen de
toon aangeven maar mooie
ambachten de monotonie
der dagen verzachten. De
keuze viel op een uitgave van
"De Vuurbaak" in Gronin-
Wat is voor de heer Boelema nou een goede schoolagenda?
"Kan ik niet zeggen. Ik zou wèl kunnen zeggen wat een
verantwoorde agenda is: een die, bijbels gezien, door de
beugel kan. Een schoolagenda is namelijk niet waarden-
vrij. Net zomin als propaganda, reclame en folders. Een
agenda zou dat alleen kunnen zijn als ze blanco was.
Teksten, plaatjes, foto's, ze kunnen een boodschap bevat
ten. Zoals de literatuur"
Boelema's grote bezwaar tegen he
dendaagse schoolagenda's is de
popgeest die zich daarvan mees
ter heeft gemaakt.
"En daarmee bedoel ik de propa
ganda op allerlei manieren voor
die stampende, ophitsende beat,
die met het normale populaire
genre muziek niets meer heeft te
maken. Het heeft iets ritueels.
Het ritme van de pop kan be
wustzijnsvernauwing doen ont
staan. Het hersenvocht gaat mee
trillen met die dreunende regel
maat en dat kan het evenwicht
verstoren. Ook de psychedeli
sche lichtshows bevatten ele
menten die via het gehoor en het
gezicht evenwichtsverstoring
kunnen veroorzaken. De herse
nen gaan abnormale impulsen
overbrengen naar verschillende
lichaamsorganen. Sterk-ritmi-
sche muziek kan ook een eroti
sche uitwerking hebben. Kort
om, ik ben bang dat er machten
achter de popcultuur zitten die de
jeugd nadelig beïnvloeden".
Boelema heeft in pop-agenda's ad
vertenties gezien met een, naar
zijn opvatting, dubieuze sexuele
"voorlichting". Dat verbaast hem
eigenlijk niet.
"Als op dat gebied alle normen
wegvallen, ontstaat er een kli
maat waarin de revolutie geboren
kan worden. Noemde de pop-ar
tiest Frank Zappa oversekste
meisjes niet de voorhoede van de
erotische vrijheidsstrijd? De ma
nager van The Rolling Stones
stelt pop gelijk met sex. Je moet
de jeugd er mee in het gezicht
timmeren. En de LSD-profeet
Tymothy Leary noemt drie groe
pen die de grote evolutie van de
nieuwe eeuw ontketenen: de
drugdealers, de popmusici en de
schrijvers en artiesten van de un
derground".
Surrogaat
Boelema is zelf ook op popfeesten
geweest. Hij wilde wel eens we
ten hoe het daar toegaat. Zijn per
soonlijke indruk: "Er hing een
hele zwoele, erotische sfeer in die
hal. Ik had met ze te doen. Want
weet je: pop voorziet in iets; het
moet iets opvullen. Men zoekt
een verbinding met iets hogers.
Geen mens kan zonder zo'n ver
binding. Waarnaar ze op zoek
zijn, weten ze eigenlijk niet. Maar
als God daarbuiten wordt gela
ten, is het pseudo-religiositeit.
Een surrogaat.
Je beluistert er ook een opstand te
gen het gezag in. Er ontstaat in
die massa-vormende atmosfeer
een anti-vadercultuur, die geen
gezag meer boven zich duldt. En
dan bedoel ik niet een gezag dat
zich handhaaft met de vuist, maar
dat kinderen kunnen ervaren als
door God verleend".
Noch als gezinshoofd, noch als
voorzitter van een reformatori
sche kerkeraad wenst de Gronin
ger Boelema knorrig en bedrukt
door het leven te gaan. Hij komt
over als een joviale, blijmoedige
man, die zeker van degelijke
principes houdt maar zijn leven
dige overtuiging niet laat ver
somberen door steriele vormen.
De confessie - als grond en bron
voor een zinrijk leven - is hem
meer waard dan de conventie. En
omdat die christelijke belijdenis
voor hem en zijn geloofsgenoten
geen dor stuk is maar een func
tionerend organisme, komt de
profaan klinkende uitspraak dat
ook in de keuze van een agenda
de Heere het eerste woord moet
hebben hem moeiteloos over de
lippen.
"Ik heb geen behoefte aan ketteija-
gerij. Je moet ook dit wel ge
nuanceerd beoordelen. Per slot
van rekening houdt de een van
dit en de ander van dat. Maar als
het verschijnsel popmuziek zo
om zich heen grijpt en als je
daarin dan tendenzen waarneemt
waarvan je kunt zeggen dat ze
afwijken van de bijbelse lijn, zo
als wij die zien, dan kan er toch
een moment komen datje ook als
kerkeraad van de mensen een
verantwoorde keuze moet vra
gen".
Boelema kan zich helemaal vinden
in de artikelen die de beroepsmu
sicus Ger Hovius voor het blad
"De Wekker" over de popmuziek
schreef. Hovius is muziekleraar
aan een paar scholen, dirigent
van een aantal koren, leraar aan
de dirigentenopleiding van de
Federatie Nederlandse Zangers-
bond en organist van twee
christelijke gereformeerde ker
ken in Amsterdam. De Leidse
kerkeraad bracht zijn artikelen
bijeen in een brochure waarvoor
de heer Boelema de inleiding
schreef. "De belangrijkheid en de
actualiteit van het onderwerp
waren voor ons aanleiding om de
verhandeling van Hovius in deze
vorm uit te geven".
In zijn voorwoord hoopt Boelema
dat de brochure de lezer duidelijk
BOELEMA
Een verantwoorde schoolagenda is een agenda, die, bijbels gezien,
door de beugel kan-
maakt wat achter deze onschul
dig lijkende muziek schuil gaat
en wat onder pop moet worden
verstaan. "De muziek waarvan
hier sprake is, is verwerpelijk"
Met instemming wordt dr. W.
Aalders geciteerd die in zijn boek
"Theocratie of ideologie" de mo
derne muziek afschildert als:
zonder verband, samenhang en
harmonie. "Er is", aldus Aalders,
"alleen de dynamiek van opeen
volgende momenten als losse
tijd-atomen. Daarom komt niets
tot een oplossing. Geen afslui
ting, geen gaaf einde. De span
ning mondt niet uit in vrede, rijp
heid, wijsheid, rust. Alles blijft
fragment, flits, absurditeit. De ui
terste openbaring daarvan is de
popmuziek met haar agressieve
lawaai-explosies".
Sex en pop
lijk". "Als zij elkaar vinden zijn
alle remmen los. Er ontstaat mas
sahysterie". Hij hekelt ook de
"ongekende arrogantie" van de
popsterren. "De Beatles", aldus
Hovius, "beschouwden zich po
pulairder dan Jezus Christus. De
jeugd wordt zo het slachtoffer
van haar eigen cultus. Popgroe
pen gaan na de sex nu ook het
gebruik van verdovende midde
len bezingen en propageren".
Volgens Hovius zijn de meeste
groepen in de echte popwereld
aan drugs verslaafd.
Ook in Nederland zijn popgroepen
die de duivel en zijn kunsten be
zingen. "Kampioen is wel de Rot
terdamse groep Lemming, die in
een show voor jongeren van 13 tot
18 jaar een naaktdanseres laat op
treden die een verhouding heeft
met satan. Haar aardse vriendje
wordt voor zijn vriendschap door
de duivel bestraft en opgehangen
aan een kruis. Dat alles speelt
zich af onder het genot van rauw
stampende beat. De maker van
de show beroemt zich erop, de sa
tan goed te hebben bestudeerd.
Ook de satan weet: wie de jeugd
heeft, heeft de toekomst. Zijn
toekomst is er een van eeuwige
God-verlatenheid. Als deze bar
baarse muziek hier al zo klinkt,
hoe zal ze dan klinken in de hel,
het rijk van satan en zijn volge
lingen!"
Jonge mensen adviseert Ger Ho
vius, eerst de tekst door te nemen
voordat zij een popnummer in
tens gaan beluisteren, en ook het
evenwicht tussen ritme en melo
die goed te wegen.
"Gezonde" agenda
De schoolagenda die de kerkeraad
van de heer Boelema voor de eer
stejaars van het voortgezet on
derwijs heeft aangeschaft loopt-
dat moet wel gezegd - niet over
van christelijkheid. De plaatjes
en verhaaltjes gaan ditmaal heel
zakelijk over historische am
bachten in een moderne wereld
(papier- en meubelmaker, pot
tenbakker, smid, weefster en za
delmaker), "niet om het verleden
te idealiseren maar om er in alle
nuchterheid aan te herinneren
hoe ver we in denken en doen al
van de natuur zijn afgeraakt".
De weken beginnen traditiege
trouw met de zondag en na elke
zaterdag volgt een korte spreuk.
Soms een tekst uit de bijbel, dan
eens een gedicht, ook spreek
woorden en pittige uitspraken
van denkers en schrijvers. De
samensteller is bij zijn keuze niet
bevoogdend te werk gegaan. Een
aforisme van Otto Weiss dat de
leerling dikwijls de straf krijgt
die de leraar verdient, zal de
scholier zeker aanspreken. En
met de zin van Edward Gibbon
dat iedereen twee opvoedingen
ontvangt: een van anderen en een
die hij zichzelf geeft (belangrij
ker!), kan een leerling ook wel uit
de voeten.
Boelema vindt het een "gezonde"
agenda. "Niet overbijbels. Dat
hoeft ook niet. Kinderen moeten
uit je hele levenswandel zien dat
je een christen bent. Opvoeding,
vorming, catechisatie, gesprek
ken, dat alles geeft hun de bijbel
se bagage om te onderscheiden
waar het op aankomt. Tegenover
de massa de gemeenschap der
heiligen. Tegenover de honger
naar sensatie de relatie met men
sen die ook willen leven naar dat
andere principe. Dat kun je ook
op al die massabladen van te
genwoordig toepassen. Als je die
echt dóór hebt, wil je ze niet meer
lezen. Het zijn allemaal fopspe
nen. Je kunt ze natuurlijk niet
ontlopen, net zomin als de pop
muziek; daarvoor zijn we te zeer
met de samenleving verweven.
Maar je kunt elkaar wel helpen
om de juiste houding daartegen
over te vinden"
"Geheel anders"
Als rechtgeaard gereformeerd man
- een typering waarop hij zich
overigens niet laat voorstaan -
weet Boelema precies waarop hij
moet terugvallen als hij de pop
geest radicaal afwijst en de kerk-
jeugd met zijn kosteloze Vuur
baak-agenda in een andere rich
ting loodst.
Hij pakt een bijbel en slaat hoofd
stuk 4 op van de brief die de
apostel Paulus eens aan de ge
meente in Epheze schreef. Het
gaat daar over de nieuwe levens
wandel. Tegenover alle wereldse
ijdelheid worden de heiligen eri
gelovigen in Christus Jezus op-,
geroepen "geheel anders" te zijn
Paulus laat er in zijn brief geen twij
fel over bestaan wat hij daarmee
bedoelt. Popmuziek komt in he(
rijtje waarvoor hij waarschuwt
uiteraard niet voor. Maar de heer
Boelema en zijn mede-kerke-
raadsleden leiden hun oordeej
over alles wat pop is daaruit wèl
af.
Het is hun vertaling van een bijbels
gegeven naar onze tijd.
S. J. DE GROOT
Een plaatje uit de andere schoolagenda: de papiermaker
(houtsnede van Nico Bulder, uit 1942)
LEIDEN - Herv. Gem.: Hoogl. kerk 10
mevr. ds. De Mey, 11.45 oee. studenten-
dienst; Marekerk 10 ds. De Jong, 5 ds.
Bouman, Heerde; Maranathakerk 10 dr.
Van der Zwaan; Regenboog (Merenwijk)
9.30 pastor Van Well; Bethlehemkerk 10
ds. Pannekoek; Bevrijdingskerk 9 ds.
Wagenvoorde; Vredeskerk 10 ds. De
Haan, Oegstgeest; Waalse kerk 10.30 ds.
De Jonge; Acad. Z. 10.15 ds. Bovenberg;
Diac. huis 10.30 ds. v.d. Meer Sassen-
heim. Geref. Kerk.: Zuiderkerk 9 ds. v.d.
Bom Den Haag; Petrakerk 10.30 ds. v.d.
Bom; Oude Vest 10 ds. Flinterman Den
Haag, 7 ds. Sijtsma; Maranathakerk 10
dr. Van der Zwaan; Bevrijdingskerk 9
ds. Wagenvoorde; Groenhoven 10 ds.
Sijtsma. Dolerende Noodgemeente
Groot Leiden (Pieterskerkstraat 1); 8.30
hr. Van Drunen, 5 hr. Veth. Geref. Kerk
Vrijg. (Herengracht 70): 10 en 5. Chr. Ge
ref. Kerk (Steenschuur 9): 11 ds. Quist
Rijswijk, 5 hr. Boelema. Geref. Gem. (N.
Rijn): 10 en 4.30. Geref. Gem. in Ned.
(Bethl. kerk Driftstraat): 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgracht):
10.15 mevr. ds. Westera. Re-
monstr.-Doopsgez. Gem. (Pieterskerk-
straat 1): 10 ds. Kuipers. Baptistenge
meente (D. Rijn 3): 10. Evang. Christen
gemeenschap (Middelstegracht 3): 10 hr
Dikkes. Zendingswerk Middernachts-
roep (Zoeterw. Singel 21 y. 5 nam. hr. v.
Duuren. Evangeliecentrum Zijlsingel 2:
zond. 10 hr. Holder, di. 8 hr. Nieuwen-
huizen. Pinkstergemeente (D. Rijn 3): 3
evang. Haan. Leger des Heils (Hooi
gracht): 10 en 7.30. Nieuw Apost. Kerk
(H. Rijndijk 24): 9.30 en 4, wo. 8. Zeven
dedagadventisten (Lokhorstk.): elke zat.
9 45 bijbelstudie, II prediking. Christian
Science (Steenschuur 6): 10.30. Kerk van
I J Chr. v.d. Heiligen der L. Dagen (Steen-
I schuur 6): 10.15. Oud Kath. Kerk (Zoe
terw. singel): 10. Rooms-Kath. Kerken:
Haagweg zat. 7, zond. 9 en 10.45; Heren
singel zat. 7, zond. 8.30 en II; Rijndijk zat.
7, zond. 9.30 en 11.30; Steenschuur zat. 7,
zond. 8.30, 10, 11.30, 6 en 7; Boshuizer-
laan zat. 7, zond. 9.30 en II; Lamrren-
schansweg zat. 7, zond. 9, 10.30 er» 12;
Haarl. straat zat. 7, zond. 9.30, 10.45 en
12.15.
AARLANDERVEEN - Herv. Gem.: 10
ds. Hemmes O. geest, 7 ds. Pannekoek,
Leiden. Geref. Kerk: zie herv. Chr. Ge
ref. Kerk: 9.30 en 6.30. R.K. Kerk: zat. 7,
zond. 7.30 en 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: Adventskerk 9.30 ds. Bogers, 6.30
ds. Stolk; Kruiskerk 9.30 hr. Sierat, Lei
den; Opst. kerk 9.30 ds. Schaap Schoon
hoven, 6.30 ds. Oort; G.H. kerk 10.30 ds.
Lamme (dienst voor horenden en do
ven), 6.30 ds. Verheul; De Bron 9 ds.
Verheul, 6.30 ds. Bogers; Driehoorne 7
ds. Koers; Ashram 9.30 ds. Hoogendijk;
Oudshoornse kerk 10 ds. Van Rossum
Voorburg; Sionskerk 9.30 en 6.30 kand.
Kammeraad. Geref. Kerk: Mar. Kerk
9.30 hr. Schoenmaker; Salv. kerk 9.30 ds.
Stolk, 6.30 hr. Schoenmaker; zie ook
herv. gemeente. Geref. Kerk Vrijg: 8.45
en 6.30. Geref. Kerk vrijg. buiten V.: 9.30
br. Smit, 7 ds. Sawyer. Chr. Geref. Kerk:
9.30 dienst, 2.30 ds. v.d. Ent. Oud Geref.
Gemeente: 9.30 en 4. Baptistengemeen
te: 10 evang. Lourens, 6.30 evartg. Lei
dekker. Noord (Sportlaan): 10 hr. Velle-
koop. Volle Evang. Gem. (school Prelu-
deweg): 10 hr. v. Putten. Pinkergemeen
te Bethel (R.-Kruisgebouw): 6 nam.
Pinkstergemeente Alphen (R.-Kruisge
bouw): 10 voorm. Leger des Heils: 10 en
6.30 uur. R.K. Kerken: Bon. kerk zat. 7,
zond. 8.30, 10 en 11.30; Piuskerk zat. 7,
zond. 9, 10.30 en 11.45; De Bron zat. 7,
zond. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN - Herv. Gem.: 9.30 ds.
Verheul Zegveld, 6 ds. v. Laar, Zeist. Ge
ref. Gem.: 9.30 dienst 3 ds. Driessen.
BODEGRAVEN - Herv Gem.: Dorps
kerk 9.30 ds. Klusener, Zeist, 6.30 ds.
Van Brummelen, Huizen; Salvatorkerk
9.30 ds. Sirag Leusden, 6.30 ds. Poort,
legerpredikant, Oisterwijk; Bethlehem
kerk 9.30 ds. De Vreugd, 6.30 ds. Kluse
ner. Geref. Kerk: 9.30 dienst, 6.30 kand.
Jaspers Focks. Geref. Kerk Vrijg.: 9.30
en 4.
BOSKOOP - Herv. Gem.: Dorpskerk
9.30 ds. Stelwagen, 6.30 ds. (in geref.
kerk); De Stek 9.30 ds. Heymans. Geref.
Kerk: 9.30 ds. Dijkstra; zie verder herv.
Geref. Gem.: 9.30 en 6. Opwekkingsge
meente (Concordia): 9.30. Verg. v. Gelo
vigen (Nieuwstraat): 9.30 en 5. R.K. Ker
ken: zat. 5.30 en 7, zond. 9.30 en 11.
HAZERSWOUDE - Herv. Gem.: 9.30 en
6.30 ds. Geertsema. Geref. Kerk: 9.30en 5
ds. Versluys. R.K. kerk: dorp. zat. 7,
zond. 8 en 10; Ryndijk rond. 10; Het An
ker zat. 7, zond. 8.45 en 11.15.
HILLEGOM - Herv. Gem.: 10 ds. Roth-
fusz, 7 ds. Mulders, Haarlem, in geref.
kerk. Geref. Kerk: 10 ds. Hoekstra, Den
Haag; zie ook herv. Chr. Geref. Kerk: 16
en 5 kand. zuur. R.K. kerk: Martinuskerk
zat. 7, zond. 8.30, 10, 11.30 en 12.45; Jo
zefkerk zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30.
HOOGMADE - Herv. Gem.: 10 hr. Diep
enveen, Groningen. R.K. kerk: zat. 7,
zond. 10.
DE KAAG - Herv. Gem.: 9.30 ds. Kolk
man. R.K. kerk: zat. 7, zond. 8 en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: Dorpskerk 10 ds. Vink, 6 ds.
Schuurman; Ontmoetingskerk 10 ds.
Bouman, Heerde, 6.30 ds. Hagen, Zwol
le, Geref. Kerk 9.30 prof. dr. Verkuyl
A.dam, 6.30 hr. Smit. R.K. kerk: zat. 7,
zond. 9.30 en 11.15
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Gem.:
Nieuwe Kerk 10 ds. De Jong, 6 ds. Van
Roon; Oude Kerk 8.30 en 10 ds. Boer, 6.
ds. Kruymer Schoonrewoerd; Ichthus-
kerk 10 ds. Schuurman. 5 ds. Hovius;
Pnièlkerk 9.30 ds. Kruymer, 6 ds. Boer;
Gr. v. Pr. school 9 ds. Vink. Hoeksteen 10
dovendienst en Duitse dienst; Overduin
2 ds. Baas. Geref. Kerk: vredeskerk 9.30
en 6 ds. Schaafsma Utrecht; Triumfator-
kerk 9.30 ds. Janssens R.dam, 6.30 ds.
Schaafsma. Geref. Kerk Vryg.: 10.15
leesdienst, 3 ds. Zomer. Geref. Kerk
Vrijg. Buiten V.: 8.30 en 7 ds. In 't Hout
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds. v.d. Ent.
Geref. Gem.: 10 en 5 leesdienst, wo. 7.30
ds. Hofman. Geref. Gem. in Nederland:
di. 7.30 ds. De Groot Rijssen. Volle
Evang. Gem. (Voorstraat 100): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: 10 ds. Bronsgeest, Heemstede, 5
ds. Stolk, Alphen. Geref. Kerk: 8.30 dr.
v.d. Zwaan, Leiden 5 zie herv.
Leiderdorp - Herv. Gem. en Geref.
Kerk: Dorpskerk 10 mevr. Jacobi, 6.30
ds. Knorth; Hoofdstraat 10 ds. Does
burg; Scheppingskerk 9 ds. Knorth;
Elis. ziekenhuizen 10 gez. dienst. Baptis
tengemeente: 10 br. De Vries. R.K. kerk:
zat. 7, zond. 9 en 10.30.
LEIMUIDEN - Herv. Gem.: 9.30 ds.
Lalleman; camping 7 hr. Dikkes, Leiden.
Geref. Kerk: 9.30 kand. v. Wallinga, 7 ds.
Koffrie. R.K. kerk: zat. 7, zond. 7.30,9.30
en 11.15.
LISSE - Herv. Gem.: Grote Kerk 9 ds. De
Gelder; Pauluskerk 10.30 en 7 ds. De
Gelder. Geref. Kerk: 10.30 hr. Stam. Ge
ref. Kerk Vrijg.: 10 en 2.45 ds. v. Nus.
Geref. Kerk Vrijg. Buiten V.: 9 hr. Riet
kerk, 5 ds. Waagmeester. Chr. Geref.
Kerk: 10.30 en 4.30 ds. v. Dyken. Geref.
Gem.: 10 en 4 ds. Hakkenberg. Oud Ge
ref. Gem.: 9.30 en 3. R.K. Kerken: Aga-
thakerk zat. 7, zond. 10 en 11.30; Poel-
polder zat. 7, zond. 11.30; Mariakerk zat.
7, zond. 8.30, 10 en 11 45; Engelbew. zat.
7, zond. 8, 9.30 en 5.45.
NIEUWKOOP - Herv. Gem.: 9.30 hr. v.
Eeden, Putten, 6.30 ds. Heymans, Bos
koop. Geref. Kerk: 9.30 dienst, 6.30 hr.
Stam. Chr. Geref. Kerk: 9.30en 6.30. R.K.
kerk: zat. 7, zond. 7.30, 9 en 10.45.
NIEUWVEEN - Herv. Gem.: 9.30 ds. Le-
feber. Alphen, 7 ds. Ten Napel. Geref.
Kerk: 9.30 kand. v.d. Meulen, 7 zie herv.
R.K. kerk: zat. 7, zond. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP - Chr. Geref. Kerk:
9.30 dienst, 3 ds. De Joode. R.K. kerk:
zat. 7. zond. 9.30 en 11.
NOORDEN - Herv. Gem.: 9.30 hr. Hen
zen, Leiderdorp, 7 ds. Zoutendijk. Geref.
Kerk (Woerdense Verlaat): 9.30 ds.
Vruggink, Apeldoorn, 7 hr. Van der
Kraan. R.K. kerk: zat. 7, zond. 9 en 10.30.
NOORDWIJK - Herv. Gem.: Grote Kerk
Voorstraat 10 dr. Jansen, 7 kand. Bakker
S.heim; Hoofdstraat 10 hr. v. Straalen
O.geest, 7 (in geref. kerk Hoofdstraat) dr.
Jansen, De Rank Golfbaan 10 ds. Van
Eyck Gouda, 3.30 ds. Schaap Schoonho
ven; Sole Mio 9 hr. Korbee, Leiden; De
Rank 8 nam. Duitse dienst. Geref. Kerk:
Hoofdstraat 10 ds. Warnink, 7 dr. Jansen;
Vinkenlaan 9.30 dienst, 7 ds. Warnink;
stichtingskerk 11.15 ds. Warnink. Ned.
Prot. Bond: 10.30 ds. Wagenvoorde (in
aulaO.Zeeweg). R.K. kerken: Zee 9.30en
11; Binnen 8. 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT - Herv. Gem.:
10 ds. Kalkman, met avondmaal. R.K.
kerk: Jozefkerk zat. 7, zond. 8.30 en 10;
Viktorkerk zat. 7, zond. 9.30 en 11.
OEGSTGEEST - Herv. Gem.: Groene
Kerk 10 ds. Van Dalfsen R. dam; Gem.
centrum 10.30 ds. Mulder R.dam, 7 ds.
Brokerhof; Endegeest 9.30 pastor Bos
houwers; Van Wyckerslooth 4.30 ds.
Hemmes. Geref. Kerk: 10 ds. Heems
kerk. Geref. Kerk Vryg.: 9.30 leesdienst,
4.30 ds. v. Nus. Geref. Kerk Vrijg. Buiten
V.: 8.45 br. v. Dyk, 3 ds. Bouma. R.K.
kerk: Will, kerk zat. 7, zond. 9, 10.30 en
12; Bon. kapel zat. 6.30, zond. 9 en 11.
Volle-Evangeliegem. (gem.centr.): 4. hr.
v.d. Brugge.
OUD-ADE - R.K. kerk: zat. 7, zond. 8.30
en 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gem.: 9.30 dienst. Geref. Kerk:
9.30 kand. Jaspers Focks, 6.30 ds. Liem,
Wormer. R.K. kerk: zat. 7, zond. 9.30 en
11.30.
ROELOFARENDSVEEN - R.K. ker
ken: Mar. Presentatie zat. 7, zond. 8,9.30
en 11; P. Banden zat. 7, zond. 8, 9.30 en
11.30.
RIJNSATERWOUDE - Herv. Gem.: 9.30
ds. Bouman, Katwijk, 7 ds. Hanemaayer,
Alphen. Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst,
2.15 ds. Bouw.
RIJNSBURG - Herv. Gem.: Grote Kerk
9.30 ds. v.d. Velde, Mijdrecht, 5 ds. v.
Niel; Bethelkerk 9.30 ds. v. Niel, 7 ds.
Van Doorn te Alphen. Geref. Kerk: Pe
trakerk 9.30 ds. Bouma, Noordwijk, 5 ds.
Baayen; Imm. kerk 9.30 ds. Baayen, 5 ds.
De Raadt; Mar. Kerk 9.30 ds. Eringa Den
Haag, 5 ds. Ravensbergen; camping 10
mevr. Doyen. Geref. Kerk Vrijg.: 10 en
5.15. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. De
Joode. Evang. Christengemeente (aula
mavo): 10 br. Vork. R.K. gemeenschap
(aula tuinb. school): zat. 7, zond .10.30.
RIJPWETERING - R.K. kerk: zat. 7,
zond. 7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv Gem.: 9 ds.
Kalkman Noordwijkerhout, 10.30 ds.
Mataheru Zandvoort, 6.30 ds. Mansveld
Bussum. Geref. Kerk: 9.30 hr. Stam, 6.30
zie herv. Chr. Geref. Kerk: 9 ds. v. Dy
ken, 5 ouderling Pieper. R.K. kerk: zat. 7,
zond. 9 en 11.
TER AAR - Herv. Gem.: 9.30 ds. Zou
tendijk, Noorden, 6.30 d.s Van Hoegee,
Alphen. Geref. Kerk: 9.30 ds. Kairupan
(uit Ind.), 6.30 kand. v. Wallinga. R.K.
kerk: Aard am zondag 9 en 12; Langeraar
zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30.
VALKENBURG - Herv Gem.: 10 ds.
Veldkamp, Den Haag, 6.30 ds. v.d. Bo-
gerd, Rijnsburg. Geref. Kerk: 9.30 ds.
v.d. Meulen, Wassenaar, 6.30 ds. De
Raadt. Geref. Kerk Vrijg.: 9.30 lees
dienst, 5 ds. Zomer.
VOORHOUT - Herv. Gem.: 10 ds. Bro
kerhof. R.K. kerk: zat. 7, zond. 9,10.30 en
11.45.
VOORSCHOTEN - Herv. Gem.: Dorps
kerk 10 ds. Meijering, aula NH 9.30 ds.
De Vries Den Haag; Hulp en Heil 10 ds.
Lentz. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. v.d.
Kamp, Wassenaar. Geref. Kerk Vrijg.: 10
en 5 ds. Boersema. R.K. kerken: Laur.
kerk zat. 7, zond. 10 en 11.30; M. Gods-
kerk zat. 7, zond. 8.30 en 10.30.
WADDINXVEEN - Herv. Gem.: Be
thelkerk 10.30 hr. v. Doom, 6.30 ds. Jon-
gerden 9 hr. v. Doom, 5 ds. Verwelius;
Hoeksteen 9.30 ds. Frederikse Hoornaar,
6.30 ds. De Ruiter, Ermelo; Imm.kerk
9.30 en 7 ds. Hulst. Geref. Kerk: Kr.kerk
9 hr. Van Oudheusden; Ontm.kerk 10.15
ds. v.d. Berg, 5 ds. Meijer Ouderkerk a.d.
Amstel. Oud Geref. Gem.: 10 en 6.30.
Chr. Afgesch. Gem.: 9.30 en 5. Volle
Evang. Gem. (Lindengaarde 17a): 9.30.
R.K. kerk Viktorkerk 10; ViktorkerklO;
Ontm. kerk 8.30 en 11.45.
WARMOND - Herv. Gem.: 10 ds. Visch,
zendingspredikant. R.K. kerk: zat. 7,
zond. 8.30, 10 en 11.30.
WASSENAAR-Herv. Gem.: Dorpskerk
10 ds. v.d. Broek uit Ghana, 4.30 ds. Tuk
ker; Kievietskerk 10 mevr. ds. Sybrandy
Den Haag; Messiaskerk 10 ds. v. Zanten,
Dorpscentrum 9.30 ds. Tukker. Geref.
Kerk: 10 ds. De Raadt, 7 ds. v.d. Meulen;
Zuid 10 ds. Van Buuren A.dam. Ned.
Prot. Bond: 10.30 prof. dr. Sperna Wei
land, R.dam.
WOUBRUGGE - Herv. Gem.: 9.30 en
6.30 dr. Meyers, Leiden. Geref. Kerk:
9.30 en 6.30 prof. dr. Nauta A.Dam. R.K.
kerk: zat. 7, zond. 10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gem.: 9.30 ds.
Nicolai. Geref. Kerk: 9.30 en 7 hr. De
Hoop. R.K. kerk: zat. 7, zond. 9 en 10.45.
ZOÊTERWOUDE - Herv. Gem.: 10 ds. v.
Mélissen te Leiderdorp. R.K. kerken:
Meerburgkerk zat. 7. zond. 9.30 en 11;
Janskerk 10.30; Chr. Dienaarkerk zat. 7,
zond. 9.15.
ZWAMMERDAM - Herv. Gem.: 9.30 ds. i
Van Hoegee, Alphen, 6.30 ds. Lalleman,
Oude Wetering. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30
ds. Hartkamp.
