„Echt wel blij dat
ik er een punt
achter kan zetten"
Groeien naar een nieuwe levensfase: 65-plus
Gevoelens bij pensionering
Vergunning voor
flat Kaiserstraat
Zweilandbad blijft
misschien toch open
voor zwemverenigingen
ZATERDAG 21 JULI 1979
Het wordt steeds meer als wenselijk en
zelfs noodzakelijk gezien om oudere
werkftemers die a«.n de rand van hun
pensionering staan daarop voor te be
reiden. Het is tenslotte niet niks om'
van de ene op de andere dag van leven
volgens een door je werk bepaald ritme
over te schakelen op een ritme dat je
zelf bepaalt, een leven datje zelf invult.
Als je werk de zin gaf aan je leven, moetje
nu zelf die zin zien te vinden in andere
dingen. Het contact met mensen in het
werk valt weg, je inkomen wordt min
der. Je gaat je misschien "minder"
voelen, nutteloos en overbodig omdat
je leeft in een maatschappij waarin de
jeugd de toekomst heeft en ouderen
niet meer meetellen. Je kunt ineens het
gevoel krijgen dat je oud wordt, vooral
als je gezondheid dan ook nog minder
wordt.
Aan de andere kant biedt gepensioneerd
zijn tegenwoordig, en dat is nog maar
heel kort zo, geweldige nieuwe moge
lijkheden. Maar die moet je dan wèl
ontdekken. Vanuit deze gedachten zijn
vier vormingsinstituten in Noord-
Holland in 1967 van start gegaan met
een cursus "Pensioen in Zicht" voor
werknemers die twee tot drie jaar voor
hun pensionering zaten en hun vrou
wen. Op dit moment wordt de cursus in
zo n vijftien internaatscentra in het
land gegeven.
De landelijke werkgroep van het project
"Pensioen in Zicht", waarin samen
werken: Federatie van vormingscen
tra, Vereniging van volkshogeschool-
werk, Arbeidersgemeenschap der
Woodbrookers, Landelijk beraad voor
plaatselijk vormingswerk en Bond van
Nederlandse volksuniversiteiten, is
naarmate ervaring met het project
werd opgedaan tot het besef gekomen
dat het beter is de cursisten in hun ei
gen woonplaats kennis te laten maken
met de dingen die daar voor hun van
belang zijn na hun pensioen dan een
groep mensen uit het hele land ergens
bij elkaar te zetten.
De werkgroep is daarom druk bezig het
project te regionaliseren, en binnen die
ontwikkeling valt ook de cursus voor
werknemers van Leidse bedrijven op
Oud Poelgeest. De cursus wordt gege
ven in samenwerking met K&O in Lei
den; de deelnemers verblijven vier da
gen intern op Oud Poelgeest en twee
dagen bij K&O aan de Oude Vest, in de
tijd en op kosten van hun werkgever.
Tot nu toe hebben alleen de gemeente,
de universiteit en het energiebedrijf
"Rijnland" er aan meegedaan.
In het programma zitten zowel praktisch
punten zoals kennismaking met aller
lei instellingen en voorzieningen op
sociaal, dienstverlenend en cultureel
vlak en voorlichting en gesprekken
over Financiën, rechtspositie en ge
zondheid, als ruimte voor bezinning op
de eigen situatie, de positie van de ou
dere werknemer in het bedrijf en in de
maatschappij en de te verwachten ver
anderingen na de pensionering.
De werkgroep van het project "Pensioen
in Zicht" is ook steeds meer tot het be
sef gekomen dat een dergelijke cursus
alléén niet voldoende is wil men ie
mand echt begeleiden naai
levensfase die na de pensionering aan
breekt. De groep heeft daarom kort
geleden een soort ideaal-plan opge
steld dat ook reëel lijkt een cursus van
ongeveer tien dagen, verspreid over
bijvoorbeeld anderhalf jaar en ideaal
gesproken ook nog een keer een jaar na
de pensionering. Dat laatste gebeurt al
incidenteel.
Blanco
De heer Godding, onder wiens leiding de
cursussen op Oud Poelgeest staan, zegt
dat de deelnemers over het algemeen
tamelijk blanco binnen komen. 'Ik
heb de indruk dat veel mensen niet
voldoende onder ogen zien wat voor
enorme veranderingen er na de pen
sionering optreden. Je kunt wel zeg
gen: ik heb mijn hobby's, maar je ver
geet dan dat hobby's hun zin ontlenen
aan je werk, als afwisseling. Als je niet
meer werkt krijgen ze een andere func
tie. Dan heb je op een gegeven moment
je laatste postzegel ingeplakt, en wat
dan?"
"Ik denk overigens," gaat Godding ver
der "Dat ze het ook best zonder hob
by's redden, als ze maar zin aan hun
leven kunnen blijven geven. Je moet
oppassen met mensen activiteiten aan
te praten, het zit hem erin dat ze bewust
een eigen keuze kunnen maken. Het is
een enorm moeilijke levenskunst om
het juiste evenwicht te vinden: betrok
ken blijven bij wat er om je heen ge
beurt, maar ook genieten van het feit
dat je niet meer hoeft."
LEIDEN - De heer Blaauw is in dienst bij gemeentewerken, mevrouw Jansen bij de
universiteit en de heer Lavaleije werkt op de gemeentesecretarie. Zij zullen alle drie in
1980 met pensioen gaan, en volgden dit jaar de cursus "Pensioen in Zicht" op Oud
Poelgeest en bij K&O.
"Waarom, niet?", zegt mevrouw
Jansen. "Bij. ons zeiden er een
paar: daar ga je toch niet heen, je
weet toch wel watje gaat doen na
je pensionering? Maar het is een
malig datje die cursus kunt doen
en mijn nieuwsgierigheid was
gewekt. Ik dacht: dat wil ik wel
eens horen." "Plus het inzicht dat
het nuttig kanzijn," vult de heer
Blaauw aan. De heer Lavaleije
was ook nog vanwege zijn profes
sie, waarin hij zich bezighoudt
met maatschappelijke aangele
genheden en volksgezondheid,
geïnteresseerd. Hij zegt: "Veel
mensen weten weinig van alle
voorzieningen die er zijn, en heb
ben ook geen interesse om zich te
oriënteren."
Ze hebben het alle vier, ook me
vrouw Blaauw was erbij, een erg
leerzaam gebeuren gevonden.
Iedereen heeft de informatie die
voor hem of haar nieuw was op
gepikt en ze zijn geconfronteerd
met elkanders ervaringen en in
zichten. En daardoor geprikkeld
tot nadenken. Door die ene deel
nemer bijvoorbeeld die zei bang
te zijn voor de tijd na zijn 65ste,
die zei: "Ik ben jaloers op jullie
met al je hobby's, ik heb er maar
één en dat is schilderen en be
hangen, maar eens raak je uitge
schilderd en behangen aan je
huis en wat dan?"
Abrupt
De cursus was geen panklaar ge
heel, zegt Lavaleije, maar bood
overal openingen, en de anderen
beamen die uitspraak volledig.
Zij zien niet op tegen de tijd na
hun pensionering, al beseffen ze
dat die grote veranderingen met
zich mee zal brengen. Ze vinden
wel dat ze zich op die veranderin
gen beter zouden moeten kunnen
voorbereiden. De overgang is nu
te abrupt. "Je hebt de avond te
voren bij wijze van spreken nog
een avondvergadering gehad, en
de volgende dag mag je niet meer
komen," zegt Lavaleije.
Lezers schrijven
Het Spoortje (2)
In uw artikel "Het Spoortje zal wel
dra weer volop bruisen van le
ven", (Nieuwsspiegel van
woensdag) is de datum van op
heffing van het spoor niet juist.
Ondergetekende heeft als
dienstplichtige van 6 R.V.A. als
dienstplichtige met het spoortje
meegereden naar huis dat Bo
venkerk was. De reis duurde in
die dagen ongeveer 3 a 4 uur, af
hankelijk van het wachten op de
overstapperrons. Men stapte He
rensingel op en tegen de brug
over de Zijl ging het echt met een
slakkengang. Daarna'Oud Ade,
Rijpwetering, Oude Wetering,
Leimuiden naar Hoofddorp,
overstappen en wachten op het
spoortje naar Aalsmeer, en weer
wachten op het spoortje naar Bo
venkerk Dan moes' men nog on
geveer 20 minuten lópen alvorens
thuis te zijn, dat gaat tegenwoor
dig veel sneller. Nu duurt dezelf
de reis met de bus maximaal één
uur en twintig minuten. Maar
toen kon je meer genieten met het
spoortje, want wat voorbij rolde
kon men goed bekijken. De tijd is
nu gejaagder.
M. den Hartog
Timorstraat 16
Leiden
Jansen: "Het zou een
beetje afbouwen moeten zijn
vanaf je zestigste bijvoorbeeld.
Het zou veel prettiger zijn om dan
alvast wat meer vrije tijd te heb
ben, nu weetje eigenlijk niet hoe
het zal zijn om niet meer te moe
ten werken. Dat dacht ik vroeger
ook niet hoor, toen ik 55 was
dacht ik: ik kan wel tot mijn hon
derdste zo doorgaan. Maar nu, als
ik geen zin meer heb om nog iets
te doen als ik 's avonds gegeten
heb, nu denk ik: voor mij hoeft
het allemaal niet meer zo."
Onbehagen
Ook voor Blaauw en Lavaleije hoeft
het niet meer zo. Ze hebben het
beiden een beetje moeilijk met de
veranderde inzichten waarmee ze
in hun werk geconfronteerd
worden. Lavaleije: "Wat vroeger
geen probleem was is het nu wel,
en je wordt er veel meer mee ge
confronteerd. De maatschappij
wordt harder en je kunt het wat
moeilijker verwerken dan vroe
ger. Er wordt zoveel spankracht
van je gevergd."
"En dan zijn er zoveel dingen te
genwoordig waaraan je je ergert,
maar waar je bijna machteloos
tegenover staat. Vroeger had je
slechte toestanden, die onder
kende je en daar ging je iets voor
doen. En nu, onbehagen, je
denkt: ik heb mijn leven aan deze
maatschappij gegeven, ik heb er
dertig, veertig jaar voor gewerkt
en nu komt er dit van terecht. Ik
ben echt wel blij dat ik er een
punt achter kan zetten, en als dat
op mijn 64ste kan is het ook
goed."
Blaauw laat zich er niet over uit,
maar denkt er hetzelfde over. Het
was niet de mening van iedereen
in de groep "Pensioen in Zicht",
er zijn er ook die best nog een
tijdje door willen gaan. "Maar
eens komt de tijd dat je ophoudt.
En het is altijd beter om daar van
tevoren over na te denken," zegt
mevrouw Blaauw.
"Mijn man en ik waren er voor die
tijd al mee bezig. Hij zal me niet
op mijn lip zitten. Een heleboel
vrouwen denken: nou komt die
man de hele dag in huis, nou gaat
ie zeggen hoe ik het moet doen.
Bij ons is dat geen probleem,
maar ik kan me voorstellen dat
het een hele belasting voor een
vrouw kan zijn als een man nooit
zijn handen laat wapperen. Je
moet afspraken maken, want je
moet toch samen verder. Daar
over zijn we wel na gaan denken
door die cursus, hij zei: als jij ziek
bent moet ik toch eigenlijk ook
kunnen komen. En ik moet toch
ook belastingzaken en zo kunnen
doen. Je moet elkaar een beetje
kunnen vervangen, daarover
hadden we eigenlijk nooit ge
dacht."
Moois
Nu ze straks met een vriendelijk
woord en een enveloppe met in
houd of een andere blijk van
waardering naar huis worden ge
stuurd zullen ze zich in het gun
stigste geval volop storten in lief
hebberijen die er door hun werk
dikwijls bij ingeschoten zijn en
zullen ze zich in het ongunstigste
geval stierlijk vervelen. Mevrouw
Jansen en de heren Blaauw en
Lavaleije zullen, als je hun plan
nen hoort, aan dat laatste voorlo
pig niet toekomen. Blaauw:
"Helemaal geen probleem, ik heb
een hoop plezierige dingen te
doen. Twee hobby's, muziek en
fotografie, die ik voortzet, plus
genealogie, het onderzoek naar
familie. En ik zal ook meer kran
ten en tijdschriften gaan lezen, ik
heb zo bitter weinig gelezen."
Lavaleije: "Ik houd veel van de na
tuur, wandelen, fietsen en einde
lijk eens zien wat voor moois er in
ons land is. Daar heb ik nooit tijd
voor gehad, net als voor musea,
daar kom je ook maar sporadisch.
Er gaat iets voor je open en dan
wil je dieper graven. Nu is het zo
dat ik maar boeken koop, die ik in
de kast zet in de hoop dat ik er
nog eens aan toe kom om ze te
lezen."
Mevrouw Jansen is van plan om
naast haar hobby's als filmen, le
zen en handwerken de contacten
die door haar werk een beetje
verwaterd zijn te verstevigen. Ze
zegt: "Ik houd van mensen, ik zal
niet vaak alleen kunnen zijn. En
?n bijeenkomst bij K O, Aan de overkant
i geheel rechts met gebloemd jasje)
je moet uitkijken dat je genoeg
kennissen hebt buiten je kinde
ren. Ik hoop nog een poosje ge
zond te blijven. Dat is het voor
naamste, dat je in je eigen huis
kunt blijven. Want ik kom nog
wel eens in "Leythenrode" op be
zoek en als ik die mensen daar zie
dan krijg ik het benauwd. Dan
denk ik: als ik toch ook zó
moet..."
"We hopen allemaal nog een aantal
jaren plezierig en gezond te kun
nen leven," zegt Lavaleije. "Ge
nieten van de móóie dingen en de
rest dan maar op de koop toe ne-
MARGA WUIS
LEIDEN - Jacqueline Wiegel,
echtgenote van dc minister,
opent vrijdag 27 juli om drie
uur de "Zomer Flora '79". De
ze bloemenexpositie wordt
van 27 juli tot en met 5 augus
tus in de Ton Menkenhal aan
de Vondellaan gehouden, ter
gelegenheid van het Rijns-
burgse bloemencorso dat op 4
augustus door de regio trekt.
Op de tentoonstelling zal de
nostalgische sfeer niet ontbre
ken. Er zijn behalve zo
merbloemen terrassen, en wa
terpartijen aangelegd. Bo
vendien zorgt de vereniging
"De Vogelvrienden" voor een
volière met bijzondere vogels
in de vierduizend vierkante
meter grote hal.
De inrichting van de tentoon
stelling, die dagelijks ge
opend is van tien uur 's och
tend tot tien uur 's avonds, is
in handen van deskundigen
onder leiding van Herman
van de Berg. Als bloem-ar-
rangeur heeft hij al meerdere
tentoonstellingen en corso's op
zijn naam staan.
Pienin Leiden
LEIDEN - Burgemeester en Wet
houders hebben gisteren defini
tief besloten een nieuwe bouw
vergunning af te geven voor de
bouw van een studentenflat aan
de Kaiserstraat. De Stichting
Studentenhuisvesting mag een
flat bouwen met 140 in plaats van
de aanvankelijk gedachte 200
kamers.
De beslissing van het college wijkt
niet af van het principe-besluit
dat al enkele maanden geleden
werd genomen. B en W zijn met
de Stichting Studentenhuisves
ting overeen gekomen dat de
zijvleugel op de binnenplaats van
de flat vervalt en deze ruimte als
parkeergelegenheid wordt be
nut.
De gemeente denkt op deze wijze
tegemoet te komen aan de be
langrijkste bezwaren uit de
buurt. Met het wegvallen van de
hoge zijvleugel moet voorkomen
worden dat de bebouwing boven
de karakteristieke huizen aan het
Rapenburg uitsteekt. Met het
scheppen van parkeerruimte
moet het bezwaar van parkeer-
hinder in de omgeving worden
voorkomen.
LEIDEN - De mogelijkheid bestaat
dat het Zweilandbad (omgeving
Weidse Hout) open blijft De as-
bestlaag die in het bad is ver
werkt zal binnenkort worden
verwijderd (kosten zo'n 80.000
gulden) waarna de gemeente zal
bekijken of het bijna twintig jaar
oude bad nog te gebruiken is. B
en W besloten vorig jaar augustus
het bad te sluiten omdat het eter-
niet en asbest dat in het Zwei
landbad is gebruikt gevaar ople
verden voor dc gezondheid.
Het zou de bedoeling zijn dat vier
zwemverenigingen het bad gaan
gebruiken voor het zwemonder-
richt. Zij moeten dan wel de ex
ploitatiekosten, zo'n 60.000 gul
den, voor hun rekening nemen.
Voor het zover is moet ook de scha
de worden opgenomen die ont
stond bij een rioolbreuk in de
machinekamer. Die is nog niet
oekend omdat de arbeidsinspec-
i de Zieei-
tie de gemeente de toegang tot
het zwembad verbood
Het zwembad stond op de nomina
tie om gesloopt te worden. De
kosten van het weer opknappen
waren volgens wethouder Tes-
selaar (sportzaken) destijds te
hoog. De gemeente dacht het
probleem van het leszwemmen
opgelost te hebben door de open
stelling van het VijfMeibad. maar
er is nog steeds dringend behoef
te aan zwemruimte.
Eterniet bevat het zogenaamde
blauwe asbest, dat sinds 1 okto
ber 1978 niet meer verwerkt mag
worden. Het grootste probleem
bij het verwijderen van de ge-
luidswerende materialen eterniet
en asbest is dat er bij het vervan
gen bepaalde hoeveelheden on
zichtbare asbestvezels kunnen
vrijkomen, die in de longen te
recht kunnen komen. Na gerui
me tijd - gesproken wordt van
twintig tot dertig jaar - kan dat
ontaarden in stofiongen (asbe
stose) of longkanker.
De ruimte die vrijblijft door het
wegvallen van de bebouwing op
de binnenplaats moet volgens de
beslissing van burgemeester en
wethouders minimaal ruimte
bieden aan 30 auto's.
De verwachting is dat de nieuwe
bouwvergunning nog op tegen
stand zal stuiten in de omgeving.
De buurtvereniging Pieters- en
Academiewijk toonde zich en
kele maanden geleden al gere
serveerd. Volgens voorzitter R.J.
van Cruijsen karakteriseerde het
gewijzigde bouwplan toen nog
als een "absurditeit".
DSW: moeite
met binnenhalen
voldoende orders
LEIDEN - Het heeft de gemeente
lijke Dienst Sociale Werkvoor
ziening vorig jaar nogal wat
hoofdbrekens gekost om de or
derportefeuille constant gevuld
te houden. De werkvoorziening
ondervond vooral begin 1978 veel
problemen, zo staat in het jaar
verslag te lezen. Het aantal zoge
naamde "leegloopuren" by de
dienst nam vooral in maart en
april (vooral voor het inpakwerk)
toe tot zestien procent. Daarna
was de capaciteit weer volledig
bezet, zodat over het hele jaar een
leegloop van 2,6 procent werd
genoteerd. De dienst, die gehan
dicapten en degenen die (nog)
niet in een normaal bedrijf kun
nen werken aan aangepast werk
helpt, verwacht voor 1979 een
aanmerkelijk gunstiger resultaat.
Dit jaar zullen hoogstwaar
schijnlijk de resultaten van de
vorig jaar op langere termijn aan
getrokken orders tot uiting ko
men.
Wat de bezetting betreft via de
DSW werden ruim negenhon
derd mensen aan aangepast werk
geholpen) viel er vorig jaar een
uitbreiding te constateren. Het
aantal hoofd- en handarbeiders
groeide; wat het industrieel
werkverband betreft was er
sprake van stabilisatie.
Vorig jaar heeft de DSW een be
scheiden begin gemaakt met het
verrichten van administratieve
werkzaamheden voor derden.
Daarnaast heeft de dienst drie
werkverbanden, toeleveringsbe
drijf "De Waard" - de diverse
rijks- en gemeente-instellingen
en objecten als kwekerijen en
plantsoenen.
