President van Irak
legt functies neer
Waardering voor Carter
Zelfbestuur Basken bijna rond
Vietnam naar
conferentie
Nieuw kabinet
voor Libanon
Satelliet
CIA-spion
bij
betogingen
Meer details Amerikaans energieprogramma hekend
KANSAS CITY (ANP/GPD) - President Carter heeft giste
ren details bekendgemaakt van zijn energieprogramma
dat hij heeft ontvouwd tijdens een radio-en televisietoe
spraak in de nacht van zondag op maandag.
Met het programma is een bedrag
gemoeid van 142,2 miljard dollar,
dat geheel wordt gefinancierd uit
bijzondere belastingen op de
overwinst van de olie-maat
schappijen. Verder mag dit jaar
niet meer olie worden ingevoerd
dan 8,2 miljoen vaten per dag,
300.000 vaten minder dan was
toegezegd tijdens de afgelopen
topconferentie in Tokio.
De toegestane in te voeren hoe
veelheid olie voor 1980 zal later
worden vastgesteld. Het quotum
voor dit jaar betekent dat de VS
behoorlijk wat olie kunnen in
voeren. De afgelopen vijf weken
bedroeg de gemiddelde invoer
van ruwe olie per dag bijna 5,4
miljoen vaten, 1,8 miljoen vaten
minder dan de voor dit jaar vast
gestelde hoeveelheid.
In zijn redevoering tot vertegen
woordigers van diverse districten
in Kansas City zei Carter bedrij
ven te willen verplichten tot een
bezuiniging van vijftig procent
op het olieverbruik, wat een be
sparing oplevert van 750.000 va
ten per dag. De oliemaatschap
pijen hoeven geen extra belasting
te betalen op de overwinst uit
zware olie; in 1990 kunnen er per
dag 500.000 vaten worden gepro
duceerd van deze olie.
President Carter zei verder dat in
de toekomst bij een klein aanbod
van benzine een rantsoenerings
plan onvermijdelijk zal zijn. Eer
der dit jaar had het Amerikaanse
Congres zich uitgesproken tegen
rantsoenering.
Inmiddels heeft de Republikeinse
senator John Rhodes in het Huis
van Afgevaardigden laten weten
tegen Carters energieplannen te
stemmen als deze zouden leiden
tot nationalisering van de ener
gie-industrie. Volgens Rhodes
lijkt Carters programma naasting
van deze industrie tot doel te
hebben. Carter kan op zijn vin
gers natellen dat in dit geval geen
steun zal komen van de Republi
keinen, aldus Rhodes.
Gelukkig
De olie-producerende landen
(OPEC) hebben het energiebe
sparingsplan van de Amerikaan
se president Carter gunstig ont
vangen, zo blijkt uit een gister
avond door OPEC-secretaris-ge-
neraal René G. Ortiz uitgegeven
verklaring.
De Arabieren zijn blijkens de ver
klaring duidelijk gelukkig, dat
als de plannen van Carter slagen,
hun olievoorraden veilig onder
de grond kunnen blijven. Een te
snelle exploitatie van de olie be
tekent voor de meeste landen dat
zij binnen een tijd van enkele
tientallen jaren zonder enige
hulpbron van betekenis zouden
komen te zitten.
"De plannen van president Carter
zijn een bemoedigend en in
drukwekkend antwoord op een
ernstig probleem," zo heeft de
Britse premier Margaret That
cher gezegd in een reactie op Car
ters toespraak.
Woekerwinst
WASHINGTON (ANP)-De Amerikaan
se oliemaatschappijen hebben hon
derden miljoenen dollars woeker
winst opgestreken. Dit blijkt uit een
rapport van de Amerikaanse Alge
mene Rekenkamer, zo heeft Edward
Markey, lid van het Amerikaanse
Huis van Afgevaardigden voor de
democratische partij, meegedeeld.
De Algemene Rekenkamer is tot de
slotsom gekomen dat deze toestand
kon ontstaan doordat er sprake is
van een monopolie van de oliemaat
schappijen bij het vaststellen van de
verbruikersprijzen. "Als onlangs ge
nomen besluiten niet betrekking tot
andere industrieën die zich moeten
houden aan overheidsvoorschriften
waren toegepast op de leveranciers
van olie hadden de verbruikers in
1976 wellicht 300 miljoen dollar
minder hoeven te betalen", zo zei
Markey. Voor de jaren 1976 kan dat
worden uitgerekend omdat de
Volgens haar kan het niet anders of
de maatregelen hebben een gun
stige iftvloed op de vooruitzich
ten voor de energievoorziening,
over de hele wereld.
De Franse president, Giscard d'Es-
taing, heeft gezegd dat president
Carters nieuwe energiepro-
gramma gewaardeerd moet wor
den als een positieve bijdrage in
de geest van de recente topconfe
rentie van Tokio.
De Westduitse regering is van me
ning dat de doelstelling van pre
sident Carter om de Amerikaanse
olie-invoer tussen nu en 1990 te
halveren in overeenstemming is
met de verantwoordelijkheid die
de VS als grootste energiever
bruiker in de wereld draagt.
Woordvoerder Klaus Bolling
verwees naar de regeringsverkla
ring van 4 juli waarin Bondskan
selier Schmidt heeft aangedron
gen op energiebesparing, een
vermindering van het oliever
bruik en het bevorderen van al
ternatieve energieopwekking
door de industrielanden.
Bonn vindt vooral het voornemen
van de VS om op grote schaal
synthetische brandstof te gaan
produceren belangwekkend,
evenals het terugdringen van olie
bij de opwekking van elektrici
teit en de beoogde besparing van
energie in het huishouden.
Weinig gedaan
Minister Van Aardenne van eco
nomische zaken sprak gister
avond zijn waardering uit over de
energieplannen van Carter.
Van Aardenne beschouwt Carter's
voorstellen niet als een "omslag"
Hij sprak zijn hoop uit dat zij door
het Amerikaanse Congres zullen
worden aangenomen. Tot nog toe
heeft Amerika op dit gebied nog
weinig gedaan, aldus de be
windsman, die dit illustreerde
aan de hand van de benzine-slur-
pende grote Amerikaanse auto's.
De Amerikaanse president Carter maakte gisteren in Michigan meer details over zijn energieplannen bekend.
Daarbij kreeg het publiek de gelegenheid hem vragen te stellen.
Op de vraag of Nederland nu met
een soortgelijk plan voor ener
giebesparing gaat komen, merkte
de minister op dat wij de meeste
van deze maatregelen al hebben.
Met name noemde hij in dit ver
band het programma van wonin
gisolatie, dat al enkele jaren goed
werkt.
Hoewel Van Aardenne zich positief
uitliet over de voorgestelde maat
regelen van Carter, wees hij ook
op de mogelijke negatieve gevol
gen. Daarbij doelde hij op de mo
gelijkheid dat door sterke Ame
rikaanse importbeperking de be
staande toestand van een groter
vraag dan aanbod zou kunnen
omslaan in het omgekeerde van
een te groot aanbod.
Een soortgelijke opmerking werd
ook gemaakt door dr. ïr. A.P. Oe-
le, voorzitter van de Voorlopige
Algemene Energieraad, het
hoogste adviescollege van de
Nederlandse regering op ener
giegebied. Hij wees op de moge
lijkheid van "dezelfde dolle toe
standen, maar dan helemaal de
andere kant uit" op de oliemarkt,
als de voorstellen van Carter
werkelijkheid worden.
Verhullen
De Sowjet-Unie heeft de Verenigde
Staten verweten de werkelijke
oorzaken van de energiecrisis te
verhullen, zo meldt het Russi
sche persbureau Tass. Volgens
Tass heeft Carter met geen woord
gerept over de onbekwaamheden
van de grootste Westerse macht.
"Hij heeft niet gesproken over de
kwalijke rol van de monopolie
positie van de Verenigde Staten,
waardoor er vele miljarden uit de
winst op olie binnenkomen", al
dus Tass.
Volgens het Russische persbureau
is het gegaan zoals het altijd gaat;
als kapitalistische industrielan
den te kampen hebben met een
energiecrisis wordt de schuld af
gewenteld op de ontwikkelings
landen en de landen van de
OPEC en worden deze landen
onder druk gezet. "Carter stelt de
OPEC verantwoordelijk voor de
inflatie en de werkloosheid in zijn
land; er zullen er maar weinig zijn
die zich hierdoor om de tuin laten
leiden", aldus Tass.
BAGDAD (AFP) - Het Iraakse staatshoofd, generaal
Achmed Hassan El-Bakr, heeft gisteravond voor de te
levisie in de Iraakse hoofdstad verklaard, dat hij "om
gezondheidsredenen" besloten heeft zijn functies neer
te leggen van president van de republiek, secretaris-ge
neraal van de Iraakse Baas-partij en voorzitter van de
"raad voor de leiding van de Iraakse revolutie".
Het Iraakse staatshoofd El-Bakr.legt om gezondheidsredenen zijn fun
ties neer. Hij wordt opgevolgd door Saddam Hoessein, de huidige vic<
voorzitter van de raad voor de leiding van de revolutie.
WASHINGTON (UPI) - Uit
voorheen geheime maar gis
teren gepubliceerde stukken
blijkt dat de Amerikaanse
centrale inlichtingendienst
(CIA) tegen het einde van de
jaren zestig gebruik maakte
van satellieten om Ameri
kaanse studenten te bespio
neren bij betogingen tegen
Amerika's betrokkenheid bij
de oorlog in Vietnam.
Uit de stukken is verder geble
ken dat de CIA buitenlandse
radio-uitzendingen aftapte
over anti-Vietnamactivitei-
ten van filmactrice Jane Fon
da en oud-minister van justi
tie Ramsey Clark.
Het bespioneren van de studen
ten - Amerikaanse staatsbur
gers - in opdracht van het Wit
te Huis toen daar Lyndon B.
Johnson zetelde - was blij
kens de stukken een poging
om er achter te komen of de
Amerikaanse anti-oorlogs
beweging misschien buiten
landse connecties had. Ver
band tussen de actievoerders
in Amerika en buitenlandse
instellingen is nooit gevon
den.
De stukken zijn met een beroep
op de wet op de vrijheid van
informatie opgevraagd door
het "Center for National Se
curity Studies", een onder
zoekinstituut dat uit particu
liere middelen wordt gefi
nancierd en dat het nooit zo
erg op de activiteit van Ame
rikaanse. inlichtingendien
sten heeft begrepen.
BEIROET (DPA/AFP) - Premier
Selim El-Hoss van Libanon heeft
gisteren in Beiroet bekendge
maakt dat hij een nieuw kabinet
van twaalf ministers heeft ge
vormd.
Hoss, die op 16 mei zijn ontslag had
aangeboden, ad-interim echter
was aangebleven en door presi
dent Elias Sarkis was belast met
de vorming van een nieuw kabi
net, noemde de totstandkoming
van de nieuwe ploeg een „eerste
stap op de weg naar stabiliteit en
zekerheid in Libanon".
Het nieuwe kabinet, waarin alleen
Hoss en minister van buitenland
se zaken Foead Boetros hun por
tefeuille behielden, bestaat vol
gens politieke waarnemers uit
persoonlijkheden die alle poli
tieke stromingen in Libanon ver
tegenwoordigen zonder er even
wel formeel toe te behoren.
Het vorige kabinet van Hoss van
acht leden had voornamelijk be
staan uit geestverwante techno
craten van de eerste-minister.
Generaal El-Bakr kondigde ver
volgens de benoeming aan van
Saddam Hoessein, de huidige vi-
ce-voorzitter van de raad voor de
leiding van de revolutie, in de
functies, die hij, El-Bakr, tot dus
ver heeft bekleed.
Waarnemers merken op, dat dit de
eerste keer is in de geschiedenis
van Irak, dat een staatshoofd om
gezondheidsredenen is afgetre
den.
De afgetreden president begon op
zeer jeugdige leeftijd een militai
re en vervolgens een politieke
loopbaan. Hij nam in 1958 deel
aan de revolutie tijdens welke
koning Faysal van Irak werd
vermoord.
El-Bakr was betrokken bij de re
volutie van Mossoel die in fe
bruari 1959 door de Nasseristen
en Baasisten werd georgani
seerd. Hij werd gearresteerd en
later vrijgelaten.
Tot 1963 bekleedde El-Bakr geen
enkele officiële functie. In 1963
toen de Baas-partij aan de macht
kwam, werd hij belast met de
vorming van een nieuwe rege
ring. Enkele maanden later werd
hij benoemd tot vice-president
van de Iraakse republiek door het
In het nieuwe kabinet is Charles
Helou, van 1964 tot 1970 staats
hoofd van Libanon, minister
zonder portefeuille.
„The Citizen
verkocht
JOHANNESBURG (Reuter) - The
Citizen, het regeringsgezinde
blad dat in het centrqm staat van
het financiële schandaal in Zuid-
Afrika, wordt verkocht voor de
prijs van 1 rand (ongeveer 2,50).
De oprichting van The Citizen in
1976, met behulp van 12 miljoen
rand aan geheime regeringsfond
sen, leidde tot het recente finan
ciële schandaal dat minister van
informatie Connie Mulder en
president John Vorster, de
voormalige premier, hun functie
kostte.
staatshoofd Abdel Salam Aref.
Maar na meningsverschillen tus
sen beide mannen, trok Achmad
Hassan El-Baks zich uit het poli
tieke leven terug en wel tot april
1968.
Op 17 juli 1968 organiseerde El-
Bakr een staatsgreep tegen het
nieuwe staatshoofd Abdel
Rachman Aref. Bakr werd presi
dent.
In maart 1970 tekende El-Bakr een
akkoord met Barzani, hoofd van
de Koerdische democratische
partij, die enkele maanden gele
den in de VS overleed. Op grond
van dit akkoord kregen de Koer
den in Irak autonomie en werden
hun betrekkingen met het cen
trale bewind geregeld.
In juli 1973 tekende El-Bakr ook
een "nationaal pact" met de
Iraakse communistische partij.
Op 1 juli 1972 nationaliseerde hij de
Iraakse petroleum maatschappij.
Sowjet-Unie
De afgetreden Iraakse president
sloot voorts een verdrag van
vriendschap en samenwerking
met de Sowjet-Unie. Na de Israë-
lisch-Arabische oorlog van 1973
poogde El-Bakr een afwijzings
front te vormen tegen elke vorm
van onderhandelingen met Is
raël. In oktober 1978 tekende hij
met president Assad van Syrië
"het handvest voor gemeen
schappelijke nationale actie" met
het oog op een fusie tussen Irak
en Syrië. Hij slaagde erin in no
vember 1978 een negende Arabi
sche topconferentie tot stand te
brengen tegen de akkoorden van
Camp David tussen Egypte en Is-
Waarnemers in Beiroet zijn van
oordeel, dat de vervanging van
El-Bakr geen noemenswaardige
invloed zal hebben op de buiten
landse politiek van Irak.
De 42-jarige Saddam Hoessein, die
thans alle teugels van de macht in
handen heeft, werd reeds lang
beschouwd als de sterke man van
Irak.
Dc 65-jarige El-Bakr is reeds jaren
ziek en hield zich een weinig af
zijdig. Hij werd enkele maanden
geleden diep getroffen door de
dood van een van zijn zoons, die
bij een verkeersongeluk om het
leven kwam.
Saddam Hoessein had een zeer
groot aandeel in de bepaling van
de buitenlandse politiek van
Irak, een land, dat in het Midden-
Oosten een grote rol speelt door
zijn rijkdom, zijn grote bevolking
en de kracht van zijn leger.
(van onze correspondent)
MADRID - De Baskische nationa
listische partijen en de rege
ringspartij, Unie van het Demo
cratisch Centrum UCD, staan op
het punt een totaal akkoord te
sluiten over het „Statuut van
Guernica", de wet, die het Bas
kenland een vergaande vorm van
zelfbestuur moet geven. Met dit
akkoord, dat de Centrumpartij
buiten het parlement om bijna
heeft bereikt met de grootste po
litieke partij in het Baskenland,
de Baskisch Nationalistische
Partij PNV, wordt een eerste stap
gezet naar een pacificatie in het
Baskenland en naar een politiek
isolement van de radicale Baski
sche terreurgroep ETA-Mili-
tar.
Miguel Angel Arredonda, verte
genwoordiger van de Andalu-
sisch Socialistische Partij PSA, is
gisteren uit de Parlementaire
Grondwetscommissie gestapt,
omdat hij meent dat zijn partij bij
de onderhandelingen over het
„Statuut van Guernica" niets
heeft in te brengen. Arredonda is
het niet eens met de manier
waarop de tekst van de wet op de
Baskische autonomie wordt sa
mengesteld. „De werkelijke on
derhandelingen vinden plaats
buiten het parlement om. Adolfo
Suarez, voorzitter van de UCD,
en Carlos Garaicoechea, voorzit
ter van de PNV. nemen de grote
beslissingen, die ze beiden door
geven aan hun afgevaardigde in
de grondwetscommissie. Op deze
manier wordt het parlement van
de onderhandelingen buitenge
sloten, want de parlementariërs
lopen aan het lijntje van hun ba
zen mee", verklaarde de Andalu-
sische socialist gisteravond ver
bolgen.
Van het begin af aan heeft premier
Suarez zijn persoonlijke prestige
op het spel gezet om de onder
handelingen over het „Statuut
van Guernica" te doen slagen. Dit
Baskische wetsontwerp, dat vo
rig jaar door alle Baskische poli
tieke partijen, behalve door Herri
Batasuna, de politieke vleugel
van ETA-Militar. is goedgekeurd,
werd aanvankelijk door de UCD
voor meer dan 90 procent als on
grondwettelijk afgewezen. Toen
de onderhandelingen begin juli
GENÊVE (UPI) - VN-functio-
narissen hebben gisteren
meegedeeld dat Vietnam be
slist te kennen heeft gegeven
dat het de Geneefse conferen
tie over Indochinese vluchte
lingen, die vrijdag en zaterdag
wordt gehouden, zal bijwo-
„Een officieel antwoord is nog
niet ontvangen, maar Hanoi
heeft duidelijk gemaakt dat
het de conferentie zal bijwo
nen", aldus een VN-woord-
voerder.
China deelde vorige week mee
dat het eveneens vertegen
woordigd zal zijn.
Volgens functionarissen zal er
op de conferentie niet ge
stemd worden en zullen er
geen resoluties aangenomen
worden. Aan 72 landen zijn
uitnodigingen gezonden.
Voorzitter van de conferentie is
VN-secretaris-generaal Kurt
Waldheim.
Aan de sprekers, onder wie vele
ministers van buitenlandse
zaken en andere ministeriële
afgevaardigden, is verzocht
hun openbare verklaringen
tot tien minuten te beperken.
De groep van Westelijke landen
ter conferentie zal morgen
een voor-conferentie houden.
Donderdag zou een samen
komst gehouden worden van
Westelijke ianden en Aziati
sche landen. „Daar zal het
echte werk gedaan worden
aldus een functionaris in Ge-
Vietnam heeft gisteren ver
klaard, dat de Geneefse con
ferentie zich dient bezig te
houden met de humanitaire
aspecten van het vraagstuk,
„maar dit betekent niet, dat
wij de politieke kwesties uit
de weg willen gaan. Als ie
mand met opzet politieke me-
in de grondwetscommissie
dreigde vast te lopen, liet de mi
nister-president Carlos Garai
coechea, de voorzitter van de
PNV, ontbieden. Telkens wan
neer de spanningen tussen de
UCD en de PNV hoog dreigden
op te lopen, vergaderden Suarez
en Geraicoechea tot diep in de
ochtenduren. De resultaten van
deze besprekingen gaven beide
voorzitters door aan de verte
genwoordigers van hun partijen
in de grondwetscommissie,
waarbij men de afspraak had ge
maakt dat de akkoorden geheim
bleven voor de pers.
Door het persoonlijke ingrijpen
van premier Suarez buiten het
parlement om veranderde de
oorspronkelijke lijn van de UCD.
de juridische interpretatie van
het „Statuut van Guernica" in
een politieke interpretatie van
het wetsontwerp. Door deze tac-
tiek kreeg Suarez F.!A, de politie
ke vleugel van de Baskische so
ciale pressiegroep ETA-Politico-
Militar, mee. De premier gaf toe
aan de eis van Car'os Garaicoe-
hea, die namens EIA verzocht
de politie in de gevangenis van
thoden bezigt om het Viet
namese beleid in een kwaad
daglicht te stellen zullen wij
van repliek dienen", aldus ra
dio-Hanoi in een uitzending,
die in Bangkok is opgevan
gen.
De Maleisische onder-minister
van buitenlandse zaken Da-
tuk Mochtar Hasjim heeft gis
teren gezegd, dat Vietnam
Maleisie heeft meegedeeld,
dat het naar wegen zoekt om
een eind te maken aan de uit
tocht van 'bootmensen'.
De Indonesische minister van
buitenlandse zaken. Mochtar
Kusumaatmadja, heeft giste
ren gezegd, dat de Geneefse
conferentie niet naar een
zondebok moet zoeken.
Waldheim wil
mandaat Sinaï
niet verlengen
NEW YORK (AFP) - De secretaris
generaal van de VN. Kurt Wald
heim, zal geen verlenging aanbe
velen van het mandaat van de
VN-troepen in de Sinai, zo is uit
de omgeving van de secretaris
generaal vernomen. Het mandaat
van de troepenmacht, die in ok
tober 1973 is geïnstalleerd, loopt
op 24 juli aanstaande af.
In zijn verslag aan de Veiligheids
raad, die zich komende week
moet uitspreken over de toe
komst van de VN-macht, wijst
Waldheim op de „nieuwe situa
tie", ontstaan door het vredes
verdrag waardoor een eind is ge
komen aan de confrontatie tus
sen Israël en Egypte.
Soria, waar 200 Baskische gede
tineerden zitten, allen lid van een
van beide ETA-bewegingen, te
vervangen door gevangenisper
soneel. Daarop zette EIA ETA-
Politico-Militar onder druk om
de bomaanslagen in de toeristi
sche gebieden aan de Spaanse
Middellandse-Zeekust stop te
zetten.
De Unie van het Democratisch
Centrum UCD en de Baskisch
Nationalistische Partij PNV leg
den maandagnacht in de ambts
woning van Suarez achter geslo
ten deuren de laatste hand aan de
basistekst over de drie mee t ge*
voelige punten voorde Basken in
het „Statuut van Guernica": au
tonome politie ter handhaving
van de openbare orde in het Bas
kenland, volledig zelfbestuur op
het gebied van onderwijs voor de
Basken en de integratie van de
half-Baskische provincie Navar-
ra in het autonome Baskenland.
De termijn, die de politieke par
tijen in de grondwetscommissie
zich hadden gesteld om de basis
tekst v.m het Baskische statuut
vast te leggen, loopt vanavond
af
