Kabinet denkt nog niet aan
autoloze
(zon)dagen
Sterke groei van het openbaar vervoer
Waardevolle boeken met
vuilnisman meegegeven
Politie komt
te weinig toe
aan
dienstverlening
Bij spoorwegen al vijf procent meer reizigers
„Bouwvak'
begonnen
VRIJDAG 13 JULI 1979
BINNENLAND
PAGINA 7
UTRECHT (ANP) - Het openbaar
vervoer in ons land lijkt dit jaar
goed garen te spinnen bij het ef
fect van de strenge winter en de
dreigende nieuwe energiecrisis.
De Nederlandse Spoorwegen zagen de
eerste helft van dit jaar het reizigersver-
voer met maar liefst vijf procent stijgen,
een recordgroei die sinds de jaren '73-'74
ten tijde van de eerste olie-crisis niet
meer is benaderd. Ook het goederenver
voer over de rails zit de laatste tijd flink
in de lift, aldus een NS-woordvoerder.
De NS verwachten die groei van vijf pro
cent het hele jaar vast te kunnen houden
en ook bij het streekvervoer mikt men
op een forse vervoersgroei van zes tot
zeven procent, aldus een woordvoerder
van ESO, samenwerkingsorgaan van
alle streekvervoerbedrijven in ons land.
De gunstige verwachtingen voor dit jaar
zijn mede gebaseerd op de ervaringen
van NS en streekvervoer dat tegelijk met
de aanzwellende stroom berichten over
een nieuwe energiecrisis en over beper
kende maatregelen voor het autoge
bruik ook de belangstelling voor het
openbaar vervoer sterk toeneemt.
Als de prognoses van NS uitkomen dan
stijgt het reizigersvervoer dit jaar van 8,1
miljard reizigerskilometers naar rond de
8,5 miljard reizigerskilometers. Dat be
tekent dat de omvang van het NS-reizi-
gersvervoer dan na een terugval van en
kele jaren - na de eerste energiecrisis nu
weer op het "oliepeil" zit van 1974, het
jaar waarin de positieve effecten van de
oliecrisis volledig in de cijfers doorwerk
te.
Een vervoersgroei van vijf procent zou
zelfs de forse groei evenaren die NS
boekte in het begin van de zeventiger
jaren toen Spoorslag '70 werd uitge
voerd, een meerjarenplan waarbij in en
kele jaren het aantal reizigerstreinen
werd opgevoerd van 2800 tot 4000 stuks
per dag. Na 1974-1975 ging het vervoer
omlaag, ondermeer door de gijzelingen
en vorig jaar pas meldde NS weer een
zeer bescheiden vervoersgroei van 1,6
procent.
Symptomatisch voor de stijgende belang
stelling voor het openbaar vervoer
noemt NS het feit dat vooral de laatste
maanden de NS-jaarkaarten en open-
baarvervoer-kaarten als warme broodjes
worden gekocht. Die kaarten waarmee
men tegen betaling van een vast bedrag
van 2200 tot 2600 gulden per jaar met het
hele gezin het hele jaar door van het
openbaar vervoer gebruik mag maken -
blijken een schot in de roos, aldus NS.
Eind 1978 waren er 8600 NS-jaarkaarten
verkocht. Eind juni van dit jaar waren
dat er in totaal al bijna 18.000 stuks. Van
de openbaar-vervoer-kaarten die in april
1979 van dit jaar werd ingevoerd en die
ook toegang geeft tot stads- en streek
vervoer zijn al 10.000 exemplaren ver
kocht.
Al met al heeft NS dit jaar voor de jaarkaar
ten dus tot nu toe 20.000 klanten ge
boekt, goed voor een bedrag van 50 mil
joen gulden. Dat zijn overigens niet al
lemaal extra inkomsten omdat de jaar
kaarten ook worden gebruikt door men
sen die allang klant van de NS waren
maar die alleen maar van een duurdere
kaartsoort op de goedkoopste jaarkaart
zijn overgestapt. Maar ook heeft NS
dankzij die jaarkaart veel nieuwe klan
ten - automobilisten - de trein in weten
te lokken. Hoeveel automobilisten is de
NS op dit moment nog niet bekend.
Grote verwachtingen koestert NS ook om
trent de zogeheten kortingskaart die 375
gulden per jaar gaat kosten en waarmee
het hele gezin aanzienlijke kortingen
kan krijgen op "gewone" kaartjes en
abonnementen. Ook met deze kaart-die
in oktober wordt geïntroduceerd - hoopt
NS de automobilisten de trein in te lok
ken. Men heeft goede hoop dat dat zal
lukken, waarbij de dreigende energie
crisis een steuntje in de rug kan zijn. De
nieuwe kaart - waarmee men ook mikt
op de 100.000 abonnementhouders en
hun gezin - is vooral bedoeld voor reizi
gers die regelmatig de trein pakken maar
nu ook weer niet zo vaak dat de jaarkaart
voordelig uitvalt.
De filosofie die achter dit soort kaarten
steekt is tweeledig. Niet alleen mikt NS
op frequent zakelijk verkeer en gezins-
vervoer dat tot nu toe per auto plaats
vond. NS hopen dat dankzij de jaarkaar
ten en dergelijke met name de financiële
drempel wegvalt om met het hele gezin
per spoor op stap te gaan. Nu kiest men
op kostenoverwegingen nog vaak voor
de auto omdat die goedkoper uitviel als
het om het gezin van bijvoorbeeld "vier
koppen" gaat. In dat geval moest men
met de traditionele treinkaartjes vier
keer een bepaald bedrag neertellen. Met
de "gezinskaarten" hoeft dat niet meer.
"Terwijl nog niet eens exact bekend is wat
voor energiemaatregelen de regering nu
precies gaat treffen zien veel mensen nu
kennelijk de bui al hangen en kloppen ze
bij ons aan", aldus een NS-woordvoer
der. Volgens hem loopt het ook momen
teel nog storm voor de jaarkaarten en NS
heeft het idee dat die storm nog wordt
aangewakkerd wanneer het kabinet de
knoop heeft doorgehakt en autorijdend
Nederland precies weet hoe de vlag er bij
hangt.
Wanneer de regering straks op de proppen
komt met zeer stringente maatregelen
waarbij met name het woon-werkver-
keer per auto aan banden zou worden
gelegd, dan vreest het openbaar vervoer
in de spits grote problemen wat betreft
materieel en personeel. Dan kan men de
stromen extra reizigers niet verwerken.
NS lieten woensdag al weten dat men nu al
wat personeel en materieel betreft alle
zeilen bij moet zetten om de spitsdrukte
het hoofd te bieden en dat men grote
extra drukte alleen maar de baas kan
wanneer er extra maatregelen worden
genomen (Uitsmeren van de spits door
variabele werktijden, zoveel mogelijk
weren van ander vervoer dat niet per se
in de spits hoeft te worden afgewikkeld
Bij het streekvervoer zouden met name de
personeelsproblemen nog klemmender
gaan gelden dan bij NS. De spoorwegen
kunnen - mits er voldoende materieel is
- extra "energiedrukte" in de spits nog
wel aan omdat men kan volstaan met één
machinist per trein, om het even of die
trein nu uit pakweg tien wagons bestaat
of uit vijftien. Maar ook als men bij het
streekvervoer voldoende bussen zou
hebben - en die worden nu al tijdens de
spits bijna allemaal ingezet - dan nog
stuit men daar op personeelsproblemen,
eenvoudig omdat je per extra bus ook
een extra chauffeur op zou moeten
trommelen en die chauffeurs zijn er
simpelweg niet.
Bibliotheca Hageveldensis ruimt op:
DEN HAAG (GPD) - Het
kabinet Van Agt is niet
van plan op korte termijn
dwingende maatregelen
te nemen die tot energie
besparing moeten leiden.
Er komt voorlopig géén
autoloze (zon)dag.
Het kabinet zal de nadruk
bijven leggen op maatre
gelen die pas op lange
termijn een lager energie
verbruik kunnen opleve
ren. Daartoe komt het in
september met een ener
giebesparingsprogramma.
Het enige dwingende be
sluit is dat de verwarming
in rijksgebouwen voor
taan niet hoger dan tot 20
graden mag worden opge
stookt.
Dat blijkt uit opmerkingen van mi
nister-president Van Agt en mi
nister Van Aardenne (economi
sche zaken) na het kabinetsbe
raad van gisteren Dit ondanks de
verklaring van de directeur van
het Internationale Energie
Agentschap (IEA), dr. Ulf Lantz-
ke, c^e in Parijs zei dat vrijwillige
besparingen niet voldoende zijn
om tot de afgesproken oliebespa
ring van 5 procent te komen.
Het IEA, dat op ambtelijk niveau in
Parijs bijeenkwam, constateerde
gisteren dat het met de energie
besparing in de wereld droevig is
gesteld. De 20 landen van het IEA
hebben het eerste halfjaar een
besparing van welgeteld een pro
cent bereikt. Die doelstelling van
5 procent is slechts gehaald door
de Verenigde Staten, waar 5,2
„Nederland
aantrekkelijk
maken voor
toerisme"
DEN HAAG (GPD) - Het is drin
gend nodig dat er maatregelen
worden genomen om Nederland
als toeristenland weer aantrek
kelijker te maken. Vooral de toe
ristische voorzieningen direct
onder het luxe-niveau kunnen
aanmerkelijk beter. Dat zei pre
mier Van Agt gisteravond op zijn
wekelijkse persconferentie.
Van Agt maakte bekend dat staats
secretaris Hazekamp (economi
sche zaken) binnenkort een Nota
Toeristisch Beleid naar de Twee
de Kamer zal sturen, waarin een
serie maatregelen ter verbetering
van de situatie zal worden voor
gesteld. „Propaganda voor het
toerisme in Nederland is nodig.
De toeristenbalans verslechtert
alsmaar", zei Van Agt. Doel is
vooral de toeristische industrie
als bron voor werkgelegenheid te
verbeteren.
In de nota zal de nadruk liggen op
versterking van de propaganda
voor Nederland in het buiten
land, verbetering van het toeristi
sche produkt (vooral door mo
dernisering en uitbreiding van
accommodaties) en verbetering
van de dienstverlening.
procent bespaard is, en door En
geland, dat 5,4 procent bezuinig
de. West-Duitsland komt met 3,3
procent ook een eind in de goede
richting.
In de meeste andere landen is eer
der sprake van een toename van
het energieverbruik. Bijvoor
beeld Japan en Nederland heb
ben, zoals Lantzke zei, „negatief
bezuinigd", met andere woorden:
juist meer energie verbruikt.
Lantzke wilde dat niet met cijfers
onderstrepen.
Volgens minister Van Aardenne
zijn de cijfers die in Parijs wel be
kend zijn gemaakt „nog erg vaag
en moeilijk, maar ik wil wel er
kennen, dat duidelijk is dat we in
mei niet de relatief gunstige cij
fers van april hebben gehaald".
Maar daar mag volgens Van Aar
denne niet de conclusie aan ver
bonden worden dat vrijwillige
besparing niets uithaalt.
Geen dwang
Minister-president Van Agt zei gis
teren dat alleen in geval van acute
problemen tot speciale maatre
gelen kan worden overgegaan.
Maar de huidige situatie geeft
daartoe geen aanleiding.
Dwangmaatregelen hebben vol
gens Van Agt geen succes. Hij
verwees naar de Bondsrepubliek,
het enige land in Europa dat erin
is geslaagd energiebesparingen
te bereiken.
„En zonder dwangmaatregelen. Er
is zelfs geen maximum-snelheid.
In Duitsland is het gelukt met
uitsluitend prijsverhogingen".
Aan de andere kant is in landen
waar wel dwangmaatregelen zijn
afgekondigd géén besparing be
reikt. „Het beeld is kennelijk veel
gecompliceerder dan een sim
pele keuze tussen dwang of vrij
willigheid".
We moeten volgens Van Agt niet
denken dat dit probleem door
dwang valt op te lossen. Als
voorbeeld van problemen noem
de hij de mogelijkheid dat grote
bedrijven ons land zullen verla
ten, indien het tot dwangmaatre
gelen komt. „We moeten daar
mee erg voorzichtig zijn. Met on
ze open economie zijn we erg
kwetsbaar. We moeten ook op
Duitsland letten: dat is een part
ner, maar ook een concurrent.
Dwangmaatregelen zouden wel
eens een anti-nationaal belang
kunnen zijn", vond Van Agt.
Auto
Van Agt zei dat beperkingen van
het autogebruik nog niet van de
baan zijn, maar dat er op korte
termijn geen rekening mee be
hoeft te worden gehouden. „Er is
genoeg bezine", zei hij. Het ver
bruik van benzine en dieselolie is
daarvoor op het totaal aan ener
gieverbruik ook niet belangrijk
genoeg. Het gaat om „slechts" 10
procent. „Er is wat dat betreft
geen structureel probleem", al
dus Van Agt.
Autoloze zondagen zouden een
klap voor de horeca betekenen en
een „dreun" voor de vele gezin
nen die in het weekend graag
„van hun flatje naar het groen
willen", zei de premier. En de in
stelling van een autoloze dag naar
keuze in de week zou grote orga
nisatorische problemen mee
brengen. „We zijn nog niet
Veel meer dan het autoverkeer, zijn
de industrie en de verwarming de
energieslurpers. Minister Van
Aardenne kondigde daarom aan
dat de verwarming in alle rijks
gebouwen op maximaal 20 gra
den zal worden ingesteld. Hij
hoopt dat ook de lagere overhe
den dit voorbeeld zullen volgen.
De regering heeft daar geen zeg
genschap.
Steenkool
Volgens Van Agt verbruiken vooral
de elektriciteitscentrales enorme
hoeveelheden (olie)energie.
Daarom ook zal het kabinet sti
muleren dat deze centrales over
schakelen op de verbranding van
steenkool. Ook zal de verwar
ming kunnen worden terugge
drongen door het grote isolatie
programma dat het kabinet bij de
Miljoenennota - in septémber -
zal presenteren.
Voorts heeft minister Van Aarden
ne afspraken gemaakt met de
oliemaatschappijen om de afle
vering van die olieprodukten af te
remmen waar een tekort dreigt,
zoals stook- en dieselolie. Ook
verwacht de regering veel van de
strengere controle op de maxi
mumsnelheid van 100 km op de
snelwegen. Van Agt zei dat spe
ciaal daarvoor 225 man extra zijn
aangetrokken.
Net als in Duitsland gebeurt ver
wacht premier Van Agt veel meer
van prijsverhoging van de ener
gie als middel om het gebruik af
te remmen, vooral in de industrie.
Hij stelde voorts alvast een ver
hoging van de bezineprijs in het
vooruitzicht. Zeker wanneer het
kabinet in de miljoenennota zal
besluiten tot verhoging van de
accijns.
Sneller
De 20 leden van de IEA werden het
er gisteren in Parijs wel eens, dat
de bestaande plannen om op
energie te bezuinigen sneller
moeten worden uitgevoerd. Als
alle maatregelen het succes heb
ben dat daarvan wordt verwacht,
zal de besparing aan het eind van
het derde kwartaal 3,2 procent
zijn.
Voor de IEA is dat genoeg, want
men houdt rekening met een
economische groei van 1,8 pro
cent. Die mag bij de 3,2 procent
worden opgeteld, en zo komt het
Internationaal Energie Bureau
dan aan de gewenste 5 procent
bezuiniging.
Dr. Lantzke zei op een rumoerige
en soms met scherpe woorden
wisselingen gevoerde persconfe
rentie in Parijs, dat niet alle lan
den op een zelfde manier kunnen
bezuinigen. Daarbij doelde hij op
de Scandinavische landen en
Nederland. Over ons land zei
Lantzke nog dat cijfers altijd
moeilijk te beoordelen zijn „om
dat daar nog wel eens exportcij
fers in zitten".
UTRECHT (ANP) - Met het
begin van de bouwvak-
vakantie is de grote uittocht
uit ons land op gang gekomen
De spoorwegen verwachten tot
en met zondag een run van
vakantiegangers op de trei
nen. Dagelijks vertrekken uit
ons land circa 20 D-treinen en
TEE-treinen exclusief de zo
geheten buurlandtreinen voor
de korte afstanden in de Be
nelux en West-Duitsland en
die treinen zaten gisteren al
"mudvol".
De circa 60 internationale trei
nen die tot en met zondag vele
tienduizenden vakantiegan
gers naar hun bestemming
zullen brengen zijn waar
schijnlijk ook allemaal tot de
laatste plaats bezet, aldus een
NS-woordvoerder
De internationale treinen zijn
de komende dagen versterkt
met een kleine 200 extra rij
tuigen, waar overigens de
wagons van de speciale reis-
bureautreinen wel bij zijn ge
rekend.
Bij de grenspost Bergh (Arn
hem-Duitse grensis volgens
de koninklijke marechaussee
gistermiddag de vakantie
uittocht al in volle omvang
begonnen. Hoewel er aan Ne
derlandse zijde nog geen files
van belang stonden, was het
wel zeer druk. De marechaus
see verwachtte vandaag de
grootste stroom vakantiegan
gers.
Bij de grenspost is de indruk
ontstaan dat veel bouwvak
kers de laatste snipperdagen
gebruiken om de massa die
vandaag op gang kwam voor
te zijn.
De bouwvakkers op de foto
hebben via een bord duidelijk
gemaakt dat ze de komende drie
weken niet op het werk te vinden
zijn.
HEEMSTEDE (GPD) - Tot grote
verbijstering van de vaderlandse
bibliotheekwereld heeft het
voormalige katholieke klein-se-
minarie Hageveld in Heemstede
een groot deel van zijn 40.000
exemplaren omvattende boe
kencollectie met de vuilnisman
meegegeven. De rest van Biblio
theca Hageveldensis gaat naar de
veiling en naar antiquairs. Een
gruwelijk staaltje van cultuur
barbarisme, noemt directeur
Hans Krol van de Openbare
Bibliotheek in Heemstede deze
ontmanteling van een stuk cul
tuurbezit.
Leerlingen en docenten van het
Bisschoppelijk College Hage
veld, dat in het seminariecom
plex is gevestigd, troffen op een
morgen grote vuilcontainers vol
oude boeken voor de deur aan. Er
bleken duizenden banden in te
zitten, waaronder veel 16e- en
17e-eeuwse werken, onder meer
van de bekende Franse drukker
Aide Manuce.
Een fraai 17e-eeuws boek voorzien
van kaft met houten binnenwerk
werd door literatuur-minnende
snuffelaars uit de containers ge
haald, evenals een groot aantal
andere interessante boekwer
ken.
Het zou om louter „rommel" gaan,
zo verzekerden verantwoordelij
ke mensen van Hageveld. De ech
te waardevolle boeken gingen
naar veiling en antiquairs. Hans
Krol, bij wiens bibliotheek en
kele uit de container geredde
boeken terecht zijn gekomen,
gruwt van de kwalificatie „rom
mel" als het om oude boeken
gaat. „Deze boeken hadden nooit
weggegooid mogen worden",
zegt hij. „Ik tref nu boeken aan
waarvan er in het hele land maar
één exemplaar in een bibliotheek
aanwezig is".
In de loop van anderhalve eeuw is
de bibliotheek van Hageveld op
gebouwd. Hij omvatte 40.000
banden op allerlei terrein; vooral
theologie, filosofie, letterkunde
en geschiedenis. Veel professo
ren. die aan het seminarie ver
bonden zijn geweest, hebben bij
overlijden hun volledige boeken
collectie aan de Bibliotheca Ha
geveldensis geschonken. „Zeer
waardevol materiaal", weet Hans
Krol. „De bibliotheek vormt geen
afgeronde, maar wel een zeer bij
zondere collectie. Die had intact
moeten blijven. Al was het alleen
maar uit pieteit jegens die hoog
leraren die hun boeken hebben
nagelaten".
Volgens Krol bestaat er in Neder
land ruim voldoende belangstel
ling voor de bibliotheek van Ha
geveld, vooral in de wereld van
het theologisch bibliotheekwe
zen. Vandaar dat secretaris Van
Dijk van de Vereniging Theolo
gisch Bibliothecariaat zeer ver
ontwaardigd is over de ontman
teling van de Hageveld-biblio-
theek. Ook de bibliothecaris van
de Theologische Hogeschool in
Amsterdam is stomverbaasd
Een van de argumenten van Hage
veld om de bibliotheek op te doe
ken, was het feit dat deze geen
functie meer vervulde. Sinds de
priesterstudenten het pand heb
ben verlaten, heeft haast nie
mand meer naar de boeken om
gekeken. Weg ermee dus, rede
neerde men
Hans Krol wijst er echter op dat een
wetenschappelijke bibliotheek
naast een gebruiksfunctie ook
een belangrijke bewaarfunctie
heeft. „Het gaat om het behoud
van een stuk nationaal cultuur-
GRONINGEN (GPD) - De Ne
derlandse politieman be
steedt slechts een kwart van
zijn werktijd aan wat eigen
lijk zijn eerste taak is, dienst
verlening aan het publiek. De
rest van zijn uren gaan op aan
administratief werk, vergade
ren, organiseren, extra studie
en koffiedrinken. Dit is een
van de uitkomsten van het
onderzoek naar de manier
van werken bij drie gemeen
telijke politiekorpsen: Eind
hoven, Nijmegen en Apel
doorn.
Dit gebeurde als vervolg op het
rapport "Politie in verande
ring", gemaakt door een
breed samengestelde com
missie met als voorzitter
hoofdcommissaris K. Heijink
van de Groninger gemeente
politie. In Eindhoven lekte
deze week een deel van het
tweede rapport uit. Dat lever
de nogal wat reacties op in de
gemeenteraad, bij vertegen
woordigers van de politie
bonden en het Tweede Ka
merlid Stoffelen PvdA) die er
vragen over wil stellen.
Commissievoorzitter Heijink
wil liever geen commentaar
geven omdat het rapport deze
maand nog moest worden
aangeboden aan de minister.
Hij waarschuwt wel voor te
voorbarige conclusies op
grond van een enkel onder
deel.
"Die scheve arbeidstijdverde
ling is inderdaad een conclu
sie in dit tweede rapport,
maar wat in het ene korps
geldt hoeft nog niet in het an
dere te gelden. Dat het niet
goed zit met de werktijdver
deling en taakstelling in het
Nederlandse politiewezen,
dat wisten we al. "Daarom
immers is dat eerste rapport
"Politie in verandering" er
gekomen. In de tweede fase
van ons onderzoek hebben
we b(j de korpsen van Eind
hoven, Nijmegen en Apel
doorn willen onderzoeken in
hoeverre de denkbeelden uit
het eerste rapport in de prak
tijk van toepassing zijn, en
hoe de politie op dit moment
functioneert", aldus Heijink.
Zoals gemeld is een conclusie in
het rapport "Politie in veran
dering" dat de politie te ver
afstaat van het publiek. Er
moet meer contact komen
tussen de politie en de bevol
king. Dat kan bijvoorbeeld
door het instellen van wijk
teams. Ook vragen de samen
stellers van het rapport zich af
of de politie niet een meer so-
j ciaal-maatschappelijke taak
moet hebben dan nu het geval
bezit. Daar moet je uiterst voor
zichtig mee omspringen. Boek
verbranding en andere vormen
van cultuurbarbarisme hebben
de afgelopen eeuwen al genoeg
onherstelbare schade aangericht.
Dat is het punt: het culturele ver
lies van deze ontmanteling van de
Bibliotheca Hageveldensis is niet
in geld uit te drukken".
Zodra hij van het Hageveldse cul-
tuurbarbarisme op de hoogte
werd gesteld, heeft Krol nog ge
tracht te redden wat er te redden
viel. Telefoontjes naar gemeente-
reiniging en naar het vuilover-
laadstation in Haarlem leerden
echter dat het te laat was. Een
groot deel van de Bibliotheca
Hageveldensis lag al te compos-
teren in het Drentse Wijster.
„Ongelooflijk", verzucht Krol.
„Als seminarie heeft Hageveld al
tijd het voorbeeld gegeven in de
culturele en zedelijke vorming
van de studenten. Nu geven ze
We) een heel erg slecht véor*
beeld".
Ruimtegebrek en behoefte aan geld
zijn de belangrijkste drijfveren
geweest om de bibliotheek op te
doeken. Ruimtegebrek, omdat de
bibliotheekzaal inmiddels is ver
huurd aan het RK Schoolbureau
uit Haarlem. Geldzucht, >n,u.tl
het verkopen van de waardevol
ste exemplaren via veiling en an
tiquairs meer opleverde dan het
overdoen van de complete biblio
theek aan een culturele of weten
schappelijke mstiiiing ..Kii wel
overleg geweest met de biblio
theek van de Vrije Universiteit",
weet iemand van het bisdom
Haarlem (het bestuur van Hage
veld). „maar die kon de benodig
de financiën niet opbren
gen".
