„Tekort aan goede vakmensen"
Portret van een ondernemersvoorman
Voorzitter christelijke werkgevers Van Eijkelenburg:
ELSEVIERS
DONDERDAG 5 JULI 1979
Voortdurend overleg over de sociaal-economische
problemen tussen regering en sociale partners is noodza
kelijk. Er moet een goede sfeer zijn om tot zaken te ko
men. Maar meer ombuigen is evenzeer nodig, want de
inkomens kunnen niet blijven stijgen als tot dusver. Een
loonmaatregel voor 1980 is niet gewenst, ook al zou die in
afspraak tot stand komen dan blijft het een soort nood
rem. Het gaat om wezenlijke veranderingen, maar dan
moet ook echt duidelijk worden gemaakt wat er met onze
economie aan de hand is. Liefst door overtuiging.
Stephanus Johannes van Eij
kelenburg (57) is sinds 3 mei
van dit jaar voorzitter van
het Nederlands Christelijk
Werkgeversverbond, één
van de twee grote organisa
ties van industriële onder
nemers in ons land. Hij „doet
die baan erbij", want de filo
sofie zit bij het NCW voor dat
de voorzitter iemand moet
zijn die „het praktische on
dernemen zelf goed proeft en
beleeft, zoals Van Eijkelen-
burg het uitdrukt. Dit dus in
tegenstelling tot het VNO,
waar oud-minister mr. Chris
van Veen een volledige baan
heeft.
Van Eijkelenburg heeft nog
meer te doen. Zijn voor
naamste werk: president-di
recteur van Bouwbedrijf
Van Eijkelenburg, Rosmalen
(bij Den Bosch), dat ongeveer
400 werknemers heeft en ook
vestigingen in België, Breda
en Amersfoort. Deze onder
neming werkt in opdracht,
maar ontwikkelt ook zelf
bouwprojecten. De NCW-
voorzitter kent de bouwnij
verheid als zijn broekzak, is
vijf jaar voorzitter van de
werkgeversorganisatie in de
bouwnijverheid geweest en
veel langer betrokken bij de
cao-onderhandelingen in die
tak van een kwart miljoen
werkers. Zodoende is „Den
Haag" met alles wat daarbij
hoort Van Eijkelenburg niet
vreemd.
„Toch", zegt hij, „kan de com
binatie alleen lukken als je
duidelijke maatregelen in
eigen onderneming treft, als
er dus in je bedrijf geen gaten
vallen en geen vervelende
dingen (bij afwezigheid) ge
beuren en als je hier, bij het
NCW een goed apparaat hebt
en actieve medebestuurders,
zodat er van alles kan wor
den gedelegeerd. Maar het is
inderdaad wel een opgave,
het zal best eens moeilijk
worden".
In contacten komt de nieuwe
NCW-topman over als zake
lijk, vlot, opgewekt. Hoe
kenschetst hij zichzelf? Als
optimist, pessimist, realist,
opportunist? Antwoord (met
een lach): „Als optimist en
realist".
In zijn jaarrede voor de alge
mene ledenvergadering zei
hij over de ondernemers:
„Ondernemers zijn door
gaans geen filosofen, het zijn
realisten, „doeners",
probleemoplossers. Het zijn
ook geen idealisten, met de
blik op oneindig. Er zijn er
veel met idealen, maar die
trachten zij te verwezenlij
ken met beide benen op de
grond. Met zweverige verha
len kunnen ondernemers
niet uit de voeten". Een type
ring die voluit van toepas
sing lijkt op Van Eijkelen
burg zelf.
Enkele kernpunten uit een gesprek
met de pas in functie getreden
NCW-voorzitter S. J. van Eijke
lenburg, een nieuwe figuur aan
het nationale sociaal-economi
sche front.
Welke koers wil hij nu speciaal als
NCW-voorzitter in de komende
vier jaar volgen?
Van Eijkelenburg: „Hoofdpunten
zijn verder dat ik naar omstan
digheden zou willen waaronder
bedrijven goed kunnen functio
neren, dat ik een goede verstand
houding tussen de zusterorgani
saties in de ondernemerswereld
nastreef om op een lijn te komen
over de ideeën inzake het doel
van de onderneming en onze ver
antwoordelijkheid in de maat
schappij en dat ik streef naar
goede verhoudingen met werk
nemers en overheid. Ik wil graag
een goed gespreksplatform, zo
wel met de vakbeweging als met
de politiek. Een sfeer van overleg,
waarin we langzaam vooruit pro
beren te gaan, langzaam wel,
want vaak ploft alles weer in el
kaar"
Bij een eerdere kennismaking met
de pers heeft hij melding gemaakt
van het „omgebogen normbesef'
waarbij zwart-werken zo lang
zamerhand als „normaal" wordt
beschouwd, evenals het ontdui
ken of ontwijken van de belas
ting. Hoe zou dit besef moeten
worden omgebogen?
Van Eijkelenburg: „Ik doelde ook
op het misbruik van de sociale
wetten, zowel door werkgevers
als door werknemers, daartegen
moet worden opgetreden. Voor
het gehele bedrijfsleven geldt dat
het normaal vinden van dergelij
ke praktijken een heilloze ont
wikkeling is. We moeten daarbij
zwart-werken en zwart geld wel
als twee aparte zaken zien. Beide
kwalen nemen hand over hand
toe, ook ondernemers worden
voortdurend bij aanbiedingen
geconfronteerd met bepaalde
manoeuvres om bijvoorbeeld de
btw te ontgaan. Het lijkt wel een
mallemolen, er is naast de nor
male geldstroom nog een tweede
ontstaan. Ook hier spelen als oor
zaken de gebezigde systemen
weer een rol"
Maar wat valt er concreet tegen te
doen?
Van Eijkelenburg: „Ik wil graag in
het openbaar tegen de onderne
mers zeggen: doe er niet aan mee.
We houden ons inderdaad met
deze problematiek wel bezig. In
mijn vorige functie (voorzitter
Algemeen Verbond Bouwnijver
heid) heb ik per brief de leden
verzocht niet in zee te gaan met
koppelbazen en andere malafide
figuren. In mijn eigen onderne
ming, dat wil ik er wel bij zeggen,
gelden instructies op dit punt, als
het toch gebeurt worden er maat
regelen genomen om het kwaad
te beteugelen"
Over het steeds groter wordende
aantal werklozen zegt de werk
geversvoorzitter „Mensen die nu
niet werken, maar dat ook wel
eens een keer zouden willen
doen, vrouwen bijvoorbeeld en
zo, moeten niet bij de 200.000 ge
registreerde werklozen worden
opgeteld"
Hij houdt vast aan 200.000 geregi
streerde werklozen. „Dat zijn de
mensen die werk zoeken. Dat is
een hard cijfer". Bij het zoeken
naar oplossingen ter bestrijding
van de werkloosheid moet vol
gens hem de aandacht vooral
worden gericht op werkloze
kostwinners.
Hij hanteert tevens „het zachte cij
fer" van 70.000 vacatures. „Je
hoeft de krant maar op te slaan en
de advertenties te lezen om te
kunnen vaststellen dat de vraag
naar arbeidskrachten belangrijk
groter is dan uit de 70.000 bij de
arbeidsbureaus gemelde vacatu
res blijkt. Een van de grootste
knelpunten op de arbeidsmarkt
is op dit moment echter het te
kort over de hele linie aan goede
vakmensen. Het vakmanschap
moet worden opgevoerd"
Gesnuffel
Vooral van de bemiddeling op de
arbeidsmarkt deugt volgens de
NCW-voorzitter weihig. Dat is
dan ook de reden waarom veel
werkgevers hun vacatures maar
niet melden bij de arbeidsbu
reaus. Het Arbeidsbureau Nieu
we Stijl vindt hij een stapje in de
goede richting, want er komt
meer openheid door. Maar verder
betekent ANS niet erg veel voor
hem. „Ach, dat gesnuffel in kaar
tenbakken; waarom nou niet de
arbeidsbemiddelaar meteen een
daadwerkelijk bemiddelende
functie gegeven? Waarom de
werkzoekende nou niet meteen
geholpen?"
Dat de overheid een verplichte va
caturemelding zal invoeren, acht
Van Eijkelenburg niet uitgeslo
ten. Zelf heeft hij die twee jaar
geleden als voorzitter van het Al
gemeen Verbond Bouwbedrijf in
de bouw ingevoerd.
Maar verplichte vacaturemelding
of niet, ondanks de naar Van Eij-
kelenburgs eigen schatting zeker
100.000 vacatures bij het be
drijfsleven, vermindert de
werkloosheid niet. Daarvoor zijn
nogal wat redenen, meent hij. Het
verschil in beloning tussen actie
ven en niet-actieven is te gering,
het begrip passende arbeid biedt
te veel uitwijkmogelijkheid, een
aantal mensen probeert zo lang
mogelijk in de WW te blijven én -
hij zal er in de loop van ons ge
sprek nog regelmatig op terug
komen - de gemiddelde sollici
tant beschikt over veel te weinig
vakmanschap.
merken van onze samenleving is,
zegt hij:
Ik wil natuurlijk niet zeggen dat
de individu compleet geregeerd
en geregeld moet worden. Er
moet een mens overblijven, die
een vrije wil heeft, die hij tot gel
ding kan brengen. Maar dat mag
niet ontaarden, zou ik haast zeg
gen, in een passiviteit om zich aan
het werken te onttrekken. Als
men zegt voor iedereen die WÜ
werken, moet een plaats zijn, dan
zeg ik: daar ben ik het mee eens.
Maar dan moet iedereen die kan
werken, dat ook doen. Waar hij
dat dan doet, is een kwestie van
overleg, maar hij moet wel"
- Wat denkt u van het scheppen van
banen in de niet-commerciële
dienstverlening de kwartaire
sector7
Ja, dat zou kunnen, voorzover dat
kan worden betaald. Als wij blij
ven zitten op een groei van 2,5
procent, krijgt de overheid on
voldoende belastingcenten. We
moeten dus eerst proberen de
economie om te buigen. Lukt dat
niet, dan kan je de kwartaire sec
tor alleen maar opvijzelen door
de kosten per eenheid te verla
gen"
Collectivisering
- Voelt u iets voor een automatise
ringsheffing om op die manier
banen in de kwartaire sector
te
Oh, nee; dat zie ik niet zitten! Dat
leidt tot collectivisering, tot
staatsbemoeienis in alle sectoren.
Dan ga je naar een maatschappij
waarin je het vrije ondernemen
wel kunt vergeten!"
- Volgens u is maar 10 procent van
de werklozen bruikbaar. Daar
zitten ook mensen bij die al heb
ben gewerkt. In hoeverre draagt
het bedrijfsleven dan bij aan het
behoud of de verdere ontwikke
ling van vakmanschap?
hè te weinig, denk ik"
-In hoeverre onderscheidt u zich als
christelijk werkgever van een
andere werkgever''
Aarzelend zegt hij: „Nou. dat ik me
toch iedere keer bewust afvraag,
welke verantwoordelijkheid ik
heb als ondernemer ten opzichte
van allen die in mijn onderne
ming werkzaam zijn, maar ook
welke verantwoordelijkheid ik in
de maatschappij heb. Ik wil niet
alleen eng naar de onderneming
kijken. Ik moet zodanig opere
ren. dat ik een positieve bijdrage
lever aan de maatschappij, wel
zijn en zo"
KEES CORNELISSE EN
PIETER GRAF
Door dat gebrek aan vakmanschap
zou, zo meent de NCW-voorzitter,
eigenlijk maar één procent van de
200.000 werklozen voor het be
drijfsleven bruikbaar zijn. „Kijk,
dat die mensen niet worden op
genomen, terwijl er een schreeu
wende behoefte is, betekent al
leen maar dat die mensen niet ge
schikt zijn. Ter doorbreking van
dit verschijnsel moeten de scho
lingsfaciliteiten zijns inziens
aanmerkelijk worden uitge
breid.
Kosten
- Wie gaat al die om-, her- en bij
scholing betalen? Welke kosten
wentelen we af op de gemeen
schap en ivelke moet het bedrijfs
leven zelf dragen?
„Moeten we niet vanwege het grote
doel dat eraan ten grondslag ligt,
zeggen: als we de aanslag op de
collectieve middelen van de
Werkloosheidswet willen ver
minderen, dat dan in dit geval de
kost voor de baat kan uitgaan en
dat de overheid ook al de pogin
gen daartoe uit de collectieve
middelen zou kunnen financie
ren. Natuurlijk kan ook het be
drijfsleven zijn steentje bijdra
gen. Ook daar gaat de kost voor
de baat uit. Onderbezetting in
ondernemingen kost per slot van
rekening gewoon geld"
- U vindt dat er in de sociale ver
zekeringen sprake is van een
wildgroei,die wordt veroorzaakt
door het achtergebleven verant
woordelijkheidsgevoel van velen.
Wordt die vluchtin de sociale
verzekeringen ook niet veroor
zaakt door het steeds onaantrek
kelijker worden van bepaalde
banen; banen waarin sprake is
van bijvoorbeeld erg geestdoden
de arbeid?
„Dat laatste geloof ik ook. Maar we
hebben met het optuigen van ons
sociaal verzekeringshuis verge
ten de mensen ervan te doordrin
gen dat het een porseleinkast is,
waarmee je heel voorzichtig moet
zijn. We hadden de verantwoor
delijkheid voor die verworven
heden duidelijker onder de aan
dacht moeten brengen". Van Eij
kelenburg vindt dat het de men
sen te gemakkelijk wordt ge
maakt
,Maar ik wil daarbij niet ongezegd
laten dat het ook een taak van het
bedrijfsleven is de arbeidsom
standigheden te verbeteren, om
te onderzoeken waarom mensen
zich ongelukkig voelen en wat
gedaan kan wbrden om dat te
verbeteren". Aan de andere kant
gelooft hij dat het wel meevalt
Grinnikend vervolgd hij: „Het is
typisch, dat toch heel veel men
sen dat saaie werk heel leuke
vinden. Ze kunnen tijdens dat
saaie werk aan al hun hobby's
denken. Dat is een heel grote ca
tegorie, hoor"
Passende arbeid
Een andere doorn in het vlees van
de NCW-voorzitter is de geldende
interpretatie van het begrip pas
sende arbeid. „Ik ga er toch wel
van uit", merkt hij op, „dat dat
begrip zo wordt uitgelegd dat
aangeboden werk te vaak kan
worden geweigerd" "Het is toch
bedroevend. Een stukje afstand
overbruggen is er niet meer bij.
Waarom kan dat niet? Als het
werk niet bij huis is, moet je be
reid zijn te verhuizen"
En wat luider voegt hij eraan toe
"Je moet willen werken'"
Ten aanzien van het begrip passen
de arbeid moet volgens Van Eij
kelenburg het verantwoordelijk
heidsgevoel wat worden opge
krikt. "Zachte dwang" wil hij
daarbij niet schuwen
Op de vraag of passende arbeid, zo
als wü dat begrip nu hanteren,
niet een van de wezenlüke ken
Werkgeversvoorzitter
Van Eijkelenburg: "Als het werk niet bij huis is, moet je bereid zijn te verhuizn. Je moet willen werken
hervormd
nederland
Kent de krant zijn komkommerpe
riode, heeft de televisie een zo
merperiode van zalig niets doen,
ook de weekbladen lijken nu wat
gas te hebben teruggenomen.
Vooral Hervormd Nederland
heeft deze week weinig interes
sants te bieden. Eruit springen
een interview met televisiemaker
Wim Neijman en een verhande
ling over het Duitse verzet, "dat
lang is verzwegen"Ikon-mede-
werker Neijman blikt terug op
zijn programma "De Geld en
Geluk Show". Neijman: "We
hadden geen hoge pet op van het
programma, maar aan de reac
ties te merken, is het wel aange
slagen". Maar toch: "Het is wel
voor het laatst dat we een show
met strakke pakken en showeffec
ten gemaakt hebben". Ger van
j Roon, docent in de Nieuwste Ge
schiedenis aan de Vrije Universi
teit in Amsterdam schrijft over
het verzet in Duitsland, geduren
de de Tweede Wereldoorlog. Hij
gaat Uitgebreid in op de banden
die er met het Nederlandse verzet
bestonden en stelt vast dat "de
jaren van het Derde Rijk ook de
jaren van het Duitse verzet zijn
geweest." Op de achterste pagina
kapittelt Jan Goossensen de
NCRV over de in de gids van die
omroep opgenomen advertenties
van het leger.
De weekbladen schenken deze
week veel aandacht aan de top in
Tokio en de OPEC-bijeenkomst
in Genève. Op het omslag van de
Haagse Post prijkt zelfs een heu
se sjeik. Drie HP-verslaggevers
waren in Genève en schrijven
daar een zeer leesbaar verhaal
over. Behalve sappige details
over de wolk parfum, waarmee
Jamani zich dagelijks bespren
kelt, worden er ook een aantal
aardige uitspraken genoteerd.
Van de directeur van het Ara
bisch Olieresearch-centrum, dr.
Sarkis ("Heus, de vooruitzichten
en voorspellingen zijn alarme
renden van vakbondsleider
Charles Levinson ("We hebben te
maken met getolereerde samen
zweringen van oliemaatschap
pijen, olielanden en bankiers
PvdA-voorman Joop den Uyl bor
duurt in HP voort op zijn speech
over de relatie tussen socialisme
en cultuur, bij de uitreiking van
de P.C. Hooftprijs aan Remco
Campert. Hij wil af van het "ge
vaarlijk begrip maatschappelijk
relevant, waaruit de subsidie
ring van het vormingstoneel is
voortgekomen""Ik vind dat wat
griezelig omdat je je daarmee
losmaakt van artistieke kwalitei
ten; als het artistiek geen bal
voor stelt, maar het heeft van doen
met werkloosheid, dan is er geld
voor". Tenslotte duikt HP ook in
de problematiek van travestie
ten. Een ruwe schatting leert dat
hun aantal in Nederland tussen
de dertig- en veertigduizend man
zou bedragen. En zij hebben het
niet makkelijk. Eén van hen: "De
travestie, dat is een gevoel dat in
je zit. Dat is ie ergste viiand. Dat
"De razernij van een Surinaams
schrijver". Die schrijver is Edgar
Cairo, die in een interview met De
Tijd meldt dat de Surinamer zich
moet houden aan zijn cultuur "Je
moetje bewust zijn van je cultuur
als je in een vreemde wereld
komt." Over zichzelf: "Ik wil niet
in een meepraatkoor zitten, dan
blijf je steken in niets anders dan
cliché's. Ik wil juist een stap ver
der proberen en daarom is mijn
Surinaams-Nederlands meèér
dan alleen maar Surinaams-Ne
derlands"
De Scheveningse arts Boris Bouri-
cus krijgt drie pagina's in De Tijd
toegemeten om zijn theorieën uit
de doeken te doen. Omdat
geestelijke en emotionele
problemen zich uiten in lichame
lijke aandoeningen wil hij niet
volstaan met het geven van een
medicijn. Alleen dat, zonder sa
men met de patiënt de oorzaak
van de aandoening op te sporen,
ziet hij als het afzetten van een
alarm, zonder op zoek te gaan
naar de inbreker.
somming over wat voor gevolgen
dat wel heeft. De vergrijzing slaat
dan onverbiddelijk toe, aldus het
blad. Daardoor zullen steeds
minder mensen de premies moe
ten opbrengen van steeds meer
Joop Bromet is opgetogen het New
York en zijn Broadway: "Wat zs
Nederland hierbij vergeleken
toch eigenlijk maar provinciaal
Dit is een land waar theater écht
leeft. Straten vol schouwburgen
lachen de toeschouwers uit alle
hoeken tegemoet" Het samen
werkingsverband met het Ame
rikaanse blad Newsweek levert
Elsevier deze week een gesprek
met de Franse president GIscard
d'Estaing op. Hij zegt onder
meer "We moeten begrijpen dat
geen enkele dialoog met de olie
producerende landen nut kan
hebben, als van de zijde van de
consumenten niets wordt ge
daan"
Elseviers Magazine heeft deze
week wel bitter weinig te bieden.
Het omslagverhaal over het da
lend geboortecijfer getuigt daar
van. Een nogal uitgesponnen op-
Publieke Werken te bellen. Dan
scheuren ze gelijk uit met groot
materieel"
Vrij Nederland levert
weer een voortreffelijk bijvoeg
sel, dit keer over de rotzooi in
Amsterdam. Het "eigenlijke" VN
telt vanwege de vakantie deze
week maar één katern. Daarin
een interview met de Belgische
schrijver Ward Ruyslinck. een
veelgelezen maar door de kritiek
weinig gewaardeerd auteur. "Het
is een lot dat ik deel met andere
veelgelezen schrijvers als Hubert
Lampoen Jan Wolkers. Er rust nu
eenmaal een odium op de auteur
die door brede lagen van de be
volking gelezen wordt - dat kan
eenvoudigweg niet deugen". Ac
trice Els van Rooden, die mo
menteel speelt in de musical "De
Club", maakt zich in VN kwaad
over het type mannen, waar "De
Club" over gaat.
"Die manier van
met elkaar omgaan, dat luide
praten, met die brede gebaren,
dat zie je toch nog steeds? Vrou
wen onder elkaar is volgens Els
veel gezelliger ''Zoiets als zusjes,
je kunt alles tegen elkaar zeggen
BART JUNGMAN
