Beheer van viswater
helaas noodzakelijk
sport
zee-viswijzer
ZATERDAG 9 JUNI 1979
EXTRA
PAGINA 23
Door
Bas Hoppel
Rugklachten zijn de voor
naamste oorzaken van het
ziekteverzuim en dus
verantwoordelijk voor
een groot deel van de so
ciale uitkeringen. Rug
pijn kan het begin zijn
van blijvende arbeidson
geschiktheid en evenzeer
van een tijdrovende en
kostbare kruistocht van
de ene specialist naar de
andere. Maar erger nog.
de rugpatiënt kan daar
door het slachtoffer wor
den van allerlei overbo
dige specialistische han
delingen.
Ruglijders maken een
steeds hoger percentage
uit van de groeiende
stroom WAO'ers. Van 1971
tot en met 1975, actueler
cijfermateriaal is niet
voorhanden, steeg dat
percentage van 9,5 tot
ruim 11,5 procent. We til
len te zwaar en verkeerd,
zitten gebogen en nemen
geen juiste houding aan
bij het staan. Rugklach
ten kunnen echter ook
ontstaan door psychische
of sociale problemen.
UTRECHT - „Aauww, m'n rug", zo
zal premier Van Agt het op nieuw
jaarsdag hebben uitgeschreeuwd
tegen zijn vrouw Eugenie. Beiden
stonden juist op punt een buiten
landse reis te maken. De koffers
waren al gepakt. Ze hoefden alleen
nog de auto in. En daar vertilde de
minister-president zich uitgere
kend aan.
Met een stok in de hand stapte hij een paar uur
later toch het vliegtuig naar Willemstad in
Zonder zich te vertillen aan iets. was het
vorige week nog een jonge collega wiens
rug plotseling „op slot" raakte. Hij kon geen
beweging maken. Eén verkeerde beweging
kan kennelijk fataal zijn.
Het ruggenprobleem intrigeerde dr. Hoek
Als huisarts in Alkmaar vroeg hij zich af hoe
het toch in hemelsnaam kwam dat grote
groepen rugpatiënten maar niet beter wer
den. Later, in dienst van de bedrijfsgenees
kundige dienst bij de PTT. kreeg hij er tijd
voor om dat te gaan onderzoeken. Op de
universiteit komt het naar zijn mening on
voldoende aan bod. Dr. Hoek: „De rug viel
er tussen wal en schip. Kijk. de hart- en
vaatziekten werden door de hartarts be
handeld en de maag valt onder interne ge
neeskunde. Maar de rug, ja. daar hoorde je
nooit wat over. Rugpijn heb je zo'n beetje
bij alle ziektes"
Geen spit
Met rugpatiënten bedoelt hij niet de tallozen
die met spit een of twee keer per jaar een
paar dagen thuisblijven. Het gaat om de
grote groep die chronische rugpijn heeft,
daardoor helemaal uit hun normale doen
raken en waarvan memand begrijpt hoe dat
nu komt en wat eraan te doen valt.
Kan rugpijn te maken hebben met ouder
worden9 „Ja. dat heeft het De eerste
problemen beginnen ruwweg bij de35-jari-
gen. De wervelschijf, dat weke, waterachti
ge ding tussen de wervels, veroudert snel.
Dat ouderdomsproces begint al op 20-jarige
leeftijd. Het is dan ook niet verwonderlijk
dat het aantal rugpatiënten met de leeftijd
toeneemt. Kijk, waar klagen de mensen nu
over. Over dit stuk", waarbij hij z'n hand op
de lende houdt. „Dat is ook wel begrijpelijk,
want daar zitten de vijf lendewervels, die bij
het buigen en bukken bewegen. Bovendien
hebben zij de hele lichaamslast te dragen en
hoe lager in de rug, hoe hoger de druk van
het lichaam. En vergis je niet, op de onder
ste wervel drukt die tot vier keer het li
chaamsgewicht.
In opkomst, als je het zo zou willen noemen, is
de pijn boven in de rug. Bij de nek. Er zijn
veel mensen die over nekpijn klagen. Voor
al mensen aan bureaus. Ais je ziet hoe ik nu
aan het bureau zit, is dat helemaal fout.
Vroeger stonden ze aan de bureaus, terwijl
de lessenaars scheef stonden Nu hang je
met je kop d'r boven"
Bewegingsarmoede
De bewegingsarmoede is volgens dr. Hoek
een van de grootste veroorzakers van rug
pijn. „We bewegen niet meer, althans niet
genoeg. We zitten maar in auto's en achter
een bureau Het gebrek aan beweging be
gint al bij de kinderen. In mijn kinderjaren
klommen we nog in bomen en we speelden
indiaantje. Maar tegenwoordig moetje kin
deren naar een verjaarspartijtje brengen. In
een auto, omdat ze er tegen opzien om te
lopen of te fietsen. Wat dacht je van een
brommer? Met al dat trillen? Is ook alle
maal niet zo gunstig voor de rug"
Wie zou denken dat dr. Hoek tijdens het ge
sprek een zithouding heeft waardoor geen
rugklachten kunnen ontstaan, slaat de
plank volledig mis. „Maar ik zit wel ont
spannen, en dat is ook een hoop waard",
zegt hij gemakkelijk onderuit zittend. „Zo
is het beter dan gespannen rechtop zit
ten"
.Datzieje wel eens bij mensen die pas promo
tie gemaakt hebben en eindelijk ergens
chef zijn geworden. Hij zit er heel ongeluk
kig bij aan z'n nieuwe bureau en klaagt al
gauw over rugpijn. Ligt dat nou aan die
nieuwe stoel of misschien aan het werk dat
hij niet aan kan? Ik heb overigens vanmor
gen in een ander gebouw in een moderne
stoel gezeten, waar ik nauwelijks meer uit
kon komen. Een prachtig mooie leren stoel.
Maar niet om in te zitten"
Werk
Rugklachten ontstaan zowel door het werk
als daarbuiten. Volgens dr. Hoek het meest
in de vrije tyd. „Als ik morgen de hele dag in
de tuin zou gaan werken, gaat het gegaran
deerd fout. Door een verkeerd gebruik van
de spieren, is de kans groot dat ik dan
overmorgen met rugpijn wakker word.
Mensen worden 's nachts wel eens wakker
van de rugpijn. Dat is helemaal niet de
schuld van het bed, ze hebben hun spieren
die dag te veel en verkeerd gebruikt en de
pijn komt dan 's nachts"
Onder de PTT'ers, zo blijkt uit het onderzoek
van dr. Hoek, of die nu zittende, staande,
lopende of afwisselende diensten draaien,
is het percentage ruglijders overal even'
groot. Alleen eén groep stak er toch met kop
en (pijnlijke) schouders bovenuit: de sto
ringsdienst van de telefoon. „Dat zijn men
sen die er 's nachts op uit moeten, zo'n gat
graven met een tentje d'r boven. Daar zitten
ze gebukt in. Onhandig werken in vaak
vochtig weer, omdat dan de storingskansen
het grootst zijn. Mensen die eenmaal last
van hun rug kregen, bleven maandenlang
thuis"
Zinloos
Volgens dr. Hoek is het in zo'n geval volko
men zinloos om de betreffende man alleen
naar een fysiotherapeut te sturen en na her
stel weer aan hetzelfde werk te zetten. „Als
iemand rugklachten heeft, veroorzaakt
door het werk. zal hij daarmee moeten
stoppen of zal er iets aan die werksituatie
moeten veranderen. Rugbelastend werk zal
dan vervangen moeten worden door rugbe-
sparend werk. Tenzij het een kwestie was
van een verkeerde beweging"
Gymnastiek
Beweging, maar dan wel goede beweging,
kan rugpijn verdringen of in ieder geval
verzachten. Waarom geen gymnastiek op
het werk, zoals dat in Japan gebeurt? Dr.
Hoek: „Dat hebben we gedaan, maar het is
mislukt. Een van de bureau-afdelingen, dus
met weinig beweging, was daarvoor uitge
kozen. Sportinstructeurs spraken een
bandje in met oefeningen.
In het begin deed iedereen er aan mee. Maar
dan houden een paar er mee op, die vinden
het belachelijk. Ik heb me laten vertellen
dat er nu nog één is die volhoudt. De rest
stapt naar de kantine. Het was maar een
kwartier oefenen per dag. Nu ishet yoga. Er
zijn afdelingen waar gemediteerd kan wor
den. In de kantooruren, ja. Voor anderen
zijn in de grote, nieuwe kantoren van de
PTT trimkamers. waar een heel trainings
programma op de fiets kan worden afge
werkt. De twijfels blijven echter. Een be
drijf kan nog zo mooi alles tot en met rege
len voor de vijf keer 8 uur werken per week,
maar wat doet de man daarbuiten? Hangt-ie
de hele avond voor de tv?
Als bedrijf kun je ervoor zorgen dat niemand
met giftige stoffen in aanraking komt. Maar
kijk eens met wat voor troep de mensen
thuis in hun keldertje werken. Het liefst nog
met een kacheltje erbij, zodat allerlei ge
vaarlijke dampen ontstaan"
Bewustwording
Artsen kunnen naar de mening van dr. Hoek
slechts wijzen op de gevolgen van verkeerd
bukken, tillen, staan of zitten. Maar veel re
sultaat verwacht hij daar niet van. „Kijk
naar de anti-rookcampagne. Als je op
scholen zou vertellen dat je longkanker
kunt oplopen van het roken, denken ze dat
het een ouwe-mannenziekte is, waar zij
voorlopig nog niet aan toe zijn".
Volgens dr Hoek heeft de voortgaande me
chanisering en automatisering voor een
flink deel bijgedragen aan de bewegings
armoede. „We kunnen nu toch niks meer
tillen", zegt hij. „Vroeger sjouwden we met
zakken kolen. Het is duidelijk dat door de
mechanisering het bewegingsapparaat
kwetsbaar wordt. Ik ben ervan overtuigd
dat er een samenhang bestaat tussen
rugklachten en de automatisering.
Neemt de motorzaag als voorbeeld: dat ding
dat je wel eens in de bossen hoort. Maakt
lawaai, je wordt er doof van, er komt kool-
monox.vde uit de motor en belast door het
trillen de wervelkolom.
Resultaat: geen gevoel meer in je handen en
dooie vingers. Bovendien bewegen ze met
zo'n motorzaag niet, en omdat ze schuin
gaan. lopen ze rugpijn op. Terwijl die zaag
echt bedoeld was om naast een hogere pro-
duktie ook het werk te verlichten. Niet dat
we terug moeten naar de lampetkan, maar
ik geloof dat we hier en daar flink oVer de
schreef zijn gegaan"
dat de hengelsportvereni
ging, de beroepsvisser (zo die
er is) of de instantie die ook
het waterkwaliteitsbeheer
heeft. Algemeen is men er
langzamerhand van over
tuigd dat het beheer het beste
kan gebeuren door de sport-
visserijorganisatie, mits men
daar beschikt over mensen
die de nodige kennis bezitten.
Dat sluit niet uit dat daarbij de
beroepsvisser wordt betrok
ken. maar hij zal een rol moe
ten vervullen die onderge
schikt is aan de "sport". Want
het belang van de recreatieve
visserij is de laatste jaren be
langrijk toegenomen terwijl
de betekenis van de beroeps
visserij een steeds minder
voorname rol vervult. Daar
komt nog bij dat er onder de
beroepsvissers mensen zaten
- en ik zeg nogmaals nadruk
kelijk de goeden niet te na ge
spróken - die op bepaalde wa
teren roofbouw hebben ge
pleegd.
Vraag
Blijft de vraag op welk niveau
van de sportvisserijorganisa-
ties er beheerd wordt. Is dat
de plaatselijke vereniging, de
regionale federatie, de lande
lijke overkoepelende bond?
Ik geloof dat hier een samen
werkingsvorm van verschil
lende niveaus op zijn plaats is.
Daarbij kan aan de ene kant
gebruik worden gemaakt van
de lokale kennis van deskun
dige clubbestuurders, en an
derzijds zullen mensen die in
staat zijn om de zaken in re
gionaal en nationaal verband
te beknken hun steentje moe
ten bijdragen. Dat vereist een
duidelijk gestructureerde or-
ganisatie, die zeker niet op
gelegd zal moeten worden
door dwang van bovenaf.
Om een indruk te geven hoe het
met de visstand in een be
paald water in onze directe
omgeving gesteld is besteed
ik in de rubriek van volgende
week aandacht aan een on
derzoek dat door een opera
tionele groep van de directie
der Visserijen is ingesteld in
het Oegstgeesterkanaal op
verzoek van de Hengelaars-
bond voor Leiden en omstre
ken die er het visrecht heeft
Er zijn in ons land goede en
slechte viswateren. Nu is het
de kunst om het goede viswa
ter in stand te houden en
slecht viswater te verbeteren.
Een van de belangrijkste fac
toren is een verantwoord be
heer. Nu heeft dat woord "be
heer" iets bedillerigs. Zoiets
van: de mens zal wel even
uitmaken wat goed is voor de
natuur. Helaas is het zover
gekomen en het opmerkelijke
is dat het juist de mens is ge
weest, die daarvoor verant
woordelijk moet worden ge
steld.
Er zijn tijden geweest, waarin er
aan viswater niets te beheren
was. De hoeveelheid roofvis
die er rondzwom was in
evenwicht met de hoeveel
heid witvis die er huisde.
Daar hoefde geen mensen
hand aan te pas te komen.
Maar vooral de laatste hon
derd jaar is er een aantal za
ken ingrijpend gewijzigd. Zo
was onze belangstelling, en
dan doel ik op die van zowel
de beroeps als de recreatievis
ser al te eenzijdig gericht op
de roofvis.
Witvis werd meestal teruggezet,
roofvis ging in de vistas mee
naar huis. Als trofee om ten
slotte in de vuilniszak terecht
te komen of in het gunstigste
geval in de braadpan. Dat
heeft de verhoudingen, de
harmonie in ons viswater ver
stoord, scheefgetrokken. De
Het uitzetten van pootsnoekjes in een kunstmatig aangelegde plas. Uit het inzetje van de foto blijkt dat
snoeken al op zeer jeugdige leeftijd kunnen vervallen tot kannibalisme
vervuiling van ons water, de
steeds intensievere beroeps-
en recreatievaart, het
groeiend aantal sportvissers
en de kanalisering hebben
nog een handje meegeholpen
om het leefmilieu van de
roofvis te verslechteren.
En zo is in de meeste wateren in
ons land het natuurlijke
evenwicht verstoord. Er is
meestal teveel witvis en te
weinig roofvis. Vandaar dat
steeds meer aandacht in vis
sportkringen wordt gevraagd
voor een doelmatig visserij-
beheer. Helaas moet worden
vastgesteld dat - een enkele
uitzondering daargelaten -
het visstandsbeheer tot dus
ver op een bedroevend laag
pitje staat. De wijze waarop
de meeste pootvis werd uit
gezet had iets van "god zege-
ne de greep"
De beslissing om al of niet be
paalde vissoorten in vereni
gingswater uit te zetten werd
vaak gebaseerd op een paar
klachten van leden op de
jaarvergadering. Niet de wer
kelijke situatie werd onder
zocht. maar men ging af op
twijfelachtige waarnemin
gen. Die "indruk" was vol
doende om een bestelformu
lier naar de Organisatie ter
Verbetering van de Binnen
visserij te sturen. De bestelde
vis werd franco huis afgele
verd.
Uitwassen
Een dergelijke manier van be
heer heeft tot vreemde uit
wassen geleid. Zo is bekend
van een vereniging die een af
gesloten put als viswater in
eigendom had en steevast elk
jaar op verzoek van de leden
een flink voorraadje tweejari
ge karper bestelde om uit te
zetten. De leden van de club
beklaagden zich er elk jaar
opnieuw over dat er zo weinig
te vangen viel. Dus wat moest
er gebeuren? Juist vis uitzet
ten.
Jaar in, jaar uit werd er karper
uitgezet, maar de vangsten
bleven aan de matige kant.
Totdat een van de bestuurs
leden op een lumineus idee
kwam en besloot een visserij-
kundig onderzoek te laten in
stellen. Het resultaat was dat
de put werkelijk barstte van
de karper. Daar lag het dus
niet aan. Wel bleek dat er door
de leden zo intensief werd ge
voerd in de kleine put dat de
vis over meer dan voldoende
voedsel beschikte en boven
dien na eenmaal kennis ge
maakt te hebben met een
haak veel moeilijker te van
gen was.
Een ander geval betrof het uit
zetten van forel eveneens in
afgesloten verenigingswater
Uitzetten van forel was en
kelejaren geleden bij hengel
sportverenigingen een mo
deverschijnsel. Het kostte de
club een flinke duit, maar het
gebeurde omdat de leden het
zo graag wilden. Nu is forel,
vooral in een klein afgesloten
watertje, een zeer eenvoudig
te vangen vis. Gevolg was dan
ook dat in enkele weken tijds
alle uitgezette forellen wer
den weggevangen. Een ty
pisch voorbeeld van ondoel-#
matig beheer.
Dc grote vraag die bij het be-
heer aan de orde komt is: wie
moet dat beheer uitvoeren. Is
