Verzet tegen vliegverbod DC-10
Opnieuw
moeizame
formatie
Portugal
„Eerbiedig
rechten
van de mens"
Nederzetting van Israël
op westoever Jordaan
VS handhaven sanctie Rhodesië
Thorpe
getuigt
niet in
proces
Gevechten Nicaragua
verder uitgebreid
VRIJDAG 8 JUNI 1979
AUSCHWITZ - Paus Johannes Paulus II knielt op de betonnen
vloer van de cel waar de Poolse geestel ijke Maxi miliaan Kolbe zijn
leven gaf om dat van een andere Pool te redden.
Paus bezoekt Auschwitz:
SCHIPHOL (GPD) - De luchtvaart
komt in verzet tegen het woens
dag even abrupt afgekondigde,
als overgenomen vliegverbod
voor de DC-10. In een in felle be
woordingen opgestelde verkla
ring heeft DC-10 McDonnell-
Douglas woensdag American
Airlines en United Airlines er van
beschuldigd de onderhouds
voorschriften niet zorgvuldig te
hebben opgevolgd. In aanslui
ting daarop zijn functionarissen
van de rijksluchtvaartdienst,
KLM, SAS, Swiss Air en UTA
naar Washington vertrokken om
te bewerkstelligen dat het vlieg
verbod voor hun DC-10's wordt
opgeheven.
Voor luchtvaartmaatschappijen en
de gemiddeld 137.000 passagiers
die dagelijks over de hele wereld
per DC-10 vliegen, zijn door het
(Van onze correspondent)
LONDEN - Het proces tegen de
voormalige leider van de libe
rale partij, Jeremy Thorpe,
verdacht van het aanzetten
tot moord op het mannelijke
fotomodel Norman Scott,
heeft een onverwachte wen
ding genomen. Zowel Thorpe
als twee van zijn mede-ge
daagden, David Holmes en
John Lemesurier, hebben
geen gebruik gemaakt van
hun recht om getuigen a dé
charge op te roepen en zijn
zelf ook niet in de getuigen
bank verschenen.
Het proces werd tot maandag
geschorst. Op die dag zullen
de laatste verklaringen wor
den afgelegd. Dat betekent
dat het proces veel eerder zal
worden beëindigd dan oor
spronkelijk werd gedacht. Bij
het begin ervan werd geschat
dat het vonnis pas na twee of
drie maanden geveld zóu
kunnen worden.
David Holmes was de bankier
die Andrew Newton instruc
ties gaf om Scott, die een ho
moseksuele relatie met Thor
pe zou hebben gehad, in een
hinderlaag te lokken en hem
om het leven te brengen. In
plaats daarvan schoot New
ton de grote Duitse dog van
Scott dood, waarna, aldus
Newton, zijn pistool onklaar
was geraakt en hij het volle
dige plan niet ten uitvoer had
kunnen leggen. Hij zei later
dat geveinsd te hebben.
John Lemesurier, een tapijten
handelaar, zou Newton heb
ben betaald met geld dat
Thorpe lostroggelde van een
rijke zakenman en supporter
van de liberale party.
De vierde gedaagde, George
Deakin, die als enige wel ge
hoord wilde worden, zei gis
teren dat de voormalige Brit
se premier Harold Wilson en
Lord Goodman, diens be
langrijkste juridische advi
seur, zijdelings betrokken
waren in de Thorpe-affaire,
omdat zij geprobeerd zouden
hebben de zaak in de doofpot
te stoppen. Tijdens het ver
hoor kon Deakin echter al
leen maar tweede- en derde
hands bronnen voor deze be
schuldiging noemen.
De Thorpe-affaire, ooit door de
Britse pers omschreven als
„het proces van de eeuw",
staat feitelijk al lang niet meer
centraal in het Engelse ge
beuren. Het enige hoogtepunt
zal nu het vonnis zijn.
WASHINGipN (Reuter/UPI) -
President Carter heeft gisteren
bekendgemaakt dat de Verenig
de Staten de economische sanc
ties tegen Zimbabwe-Rhodesië
handhaven.
In een verklaring die Carter per
soonlijk aan verslaggevers voor
las, zei hij dat de verkiezingen die
in mei in Zimbabwe-Rhodesië
zijn gehouden, weliswaar schij
nen te hebben plaatsgehad op
een eerlijke manier, de omstan
digheden in aanmerking geno
men, maar volgens een grondwet
die werd opgesteld door en duar-
vliegverbod weliswaar forse ver
tragingen ontstaan, maar on
overkomelijk lijkt het startver
bod niet te zijn. Het is nog geen
hoogseizoen en de vliegtuigen
zijn gemiddeld zo'n 50 tot 60 pro
cent bezet.
Chartermaatschappijen zoals Mar
tinair hebben er het meest van te
lijden. Zij hebben zich contractu
eel aan de touroperators verbon
den om de aangeboden passa
giers uit en thuis te brengen. Hoe,
dat is hun zorg. Lijnmaatschap-
pijen zoals de KLM daarentegen
kunnen vluchten combineren of
laten uitvallen en de passagiers
overboeken naar een andere
maatschappij.
„We bekijken de zaak van dag tot
dag en denken niet verder dan
overmorgen", aldus een woord
voerder van Martinair. Kregen
TEL AVIV (ANP) - Israëli-
sche kolonisten hebben
gisteren hun tenten opge
slagen op een stuk door Is
raël onteigend Arabisch
land op een heuvel bij
Nablus, een Arabische
stad in het bezette gedeel
te van de westelijke oever
van de Jordaan. Zij vor-
men het begin van Elon
Moreh, de eerste nieuwe
Joodse nederzetting in be
zet gebied sinds de onder
tekening van het Egyp-
tisch-Israëlische vredes
verdrag op 26 maart van
dit jaar.
In weerwil van de bezwaren van
drie ministers, die de vestiging
van een nieuwe nederzetting zo
dicht bij Nablus een onnodige
provocatie vonden, gaf het Israë
lische kabinet zondag zijn liat.
Premier Menachem Begin ver
klaarde woensdag in een toe
spraak dat Israël niet van plan is
ooit zijn zeggenschap over de
westelijke oever en de strook van
Gaza op te geven.
Het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken heeft haar
teleurstelling over de Israëlische
landonteigening laten blijken en
ook het tijdstip ervan gekriti
seerd. Volgende maand worden
namelijk de onderhandelingen
met Egypte over autonomie voor
de Palestijnen voortgezet. Aan
vankelijk zou dit hete hangijzer
aanstaande maandag al worden
aangepakt, maar kennelyk acht
men het klimaat nu niet meer zo,
gunstig.
De Israëlische radio meldde dat de
Arabische eigenaars van de
grond, gistermorgen ónteige-
ningsbevelen hadden gekregen.
na ter goedkeuring voorgelegd
aan een blanke minderheid,
waarvan slechts 60 procent haar
goedkeurde.
Hierom en om andere redenen „kan
ik niet tot de slotsom komen dat
de verkiezingen eerlijk of vrij wa
ren", aldus Carter.
Hij zei dat hij de ontwikkelingen in
Zimbabwe-Rhodesië zou blijven
volgen, hopende dat verdere
vooruitgang zou worden geboekt
onder de regering van 's lands
eerste zwarte premier, bisschop
Abel Muzorewa,
Martinair's passagiers woensdag
vertragingen van 3 tot 8 uur, gis
teren was dat al minder, al ver
trokken de laatsten pas tegen
middernacht. Martinair schuift
met zijn eigen vlootbestand en
huurt-voornamelijk bij de KLM
en Transavia - om het resterende
tekort aan vliegende stoelen op te
vangen. De vliegcapaciteit in de
wereld is groot genoeg om zulke
verschuivingen tot stand te bren
gen.
Martinair en KLM voelen zich te
meer gedupeerd door het start
verbod, omdat de motorophan
ging van hun DC-10 veel zwaar
der is uitgevoerd dan van de toe
stellen die voornamelijk in de VS
vliegen.
Zeven maatschappijen daar vlie
gen met de DC-10-10, de eerste
versie van dit toestel en ontwor
pen voor middellange afstanden.
Ongeveer driehonderd kolonis
ten en sympathisanten begonnen
toen onmiddellijk tenten en an
dere uitrustingsstukken naar de
plek over te brengen, waarbij zij
werden geholpen door helikop
ters van de luchtmacht.
MANAGUA (AP) - De gevechten in
Nicaragua tussen de Nationale
Garde en de strijders van het
Sandinistisch Bevrijdingsfront
hebben zich gisteren verder uit
gebreid. Naar verluidt zouden de
rebellen op dit moment drie be
langrijke steden onder controle
hebben.
In goed ingelichte kringen van de
Nationale Garde is vernomen dat
een colonne die ter versterking
was gestuurd naar het belegerde
garnizoen in Leon was terugge
roepen naar de hoofdstad Mana
gua nadat gevechten waren uit
gebroken in Matagalpa en Ma-
saya.
Telefoongesprekken met inwoners
van deze steden leerden dat de
strijders van het Sandinistisch
Bevrijdingsfront in alle drie de
plaatsen de garnizoenen van de-
Garde hadden omsingeld. Zy
zeiden dat de rebellen zich vrij
bewongen over straat, maar dat
in de buurt van de garnizoenen de
schietpartijen nog doorgingen.
"Een nieuw offensief wordt voor
bereid om Leon te heroveren".
De Amerikaanse president zei dat
hij besefte dat hij voor zijn besluit
niet beschikte over meerder-
heidssteun in de Senaat en hij
sprak er zijn twijfel over uit of hij
het Huis van Afgevaardigden er
gemakkelijk voor zou winnen.
De Senaat keurde in mei een niet-
bindende motie goed met 75 te
gen 19 stemmen, waarin stond
dat de regering van Muzorewa
had voldaan aan de voorwaarden
in een wet uit 1978 die op Carter
een beroep deed de sancties op te
heffen.
Maar de president zei gisteren dal
Die van de KSSU-groep, waartoe
de KLM behoort, zijn het type
DC-10-30 voor de lange afstan
den. De brandstoftanks zijn gro
ter en de drie motoren zijn per
stuk een ton zwaarder, zodat ook
de ophanging van de motoren
aan de vleugels veel zwaarder is
uitgevoerd. Bovendien hebben
zij een extra wielstel, ongeveer
waar middellijn van romp en
vleugels elkaar kruisen.
Er bestaan nog een derde en een
vierde basistype van dit
Douglasvliegtuig, respectievelijk
de DC-10-40 en het militaire
tankvliegtuig. De DC-10-40, in
gebruik bij de Amerikaanse
North-West Orient en de Japanse
J AL, is ook voor de lange afstand,
maar heeft een Pratt Whitney-
motor in plaats van de General
Electrics-motors waarmee de
KLM vliegt. American Airlines
Een Israëlische functionaris
noemde de nederzetting van het
grootste strategische belang om
dat zij uitzicht geeft op het hart
van Samria, de noordelijke sector
van de westelijke oever.
verklaarde de zegsman van de
Garde, "maar er zal een veel gro
tere legermacht bij betrokken
zijn".
Gissingen deden de ronde dat pre
sident Anastasio Somoza de ver
spreiding van zijn 10.000 man
sterke Garde wilde voorkomen,
zodat deze niet te zwak zou zijn
bij een aanval op de hoofdstad
Managua.
De president heeft reeds verschei-
denen honderden manschappen
teruggeroepen van de Costari-
caanse grens, waar de rebellen
stand houden.
Tijdens de nacht werden in Mana
gua verscheidene bomexplosies
gehoord. Inwoners van de hoof-
stad zeiden dat twee patrouilles
van de Nationale Garde in een
hinderlaag waren gelokt. Er wa
ren echter geen gegevens bekend
over eventuele slachtoffers.
De algemene staking die maandag
door de guerrillastrijders werd
afgeroepen, heeft voor de vierde
achtereenvolgende dag het
openbare leven in Managua ver
lamd.
aan die voorwaarden niet was
voldaan. Hij zei dat opheffing van
de sancties nu, schadelijk zou zijn
voor de Amerikaanse betrekkin
gen met bevriende landen in
Afrika en ook strijdig met het in
ternationale recht.
,Het staat voor mij als een paal bo
ven water dat de belangen van de
Verenigde Staten niet worden
gediend met het opheffen van de
sancties. Ik ben er daarnaast van
overtuigd dat de belangen van
het volk van Zimbabwe-Rhode-
sië niet gediend zijn met ophef
fing", aldus president Carter.
en United Airlines vliegen met de
oorspronkelijke DC-10-10.
De vondst van scheuren aan de ach
terkant van de pyloons waarmee
bij AA en ULA de motoren zijn
opgehangen aan de vleugels,
voor het laatst op 5 juni op plaat
sen waar ze bij eerder inspecties
niet waren ontdekt, heeft
McDonnell Douglas tot eerder
genoemde verklaring ge
bracht.
De twee maatschappijen worden in
de verklaring weliswaar niet met
name genoemd, maar aangezien
de ontdekking van scheuren in
beide gevallen plaatsvond in San
Francisco, mag worden aange
nomen dat technici van Douglas
van het 500 kilometer zuidelijker
gelegen Long Beach pijlsnel
overgekomen zijn om zelf vast te
stellen wat de oorzaak van deze
scheuren zou kunnen zijn.
LISSABON - Voor de elfde keer
in vijf jaar wordt in Portugal aan
een nieuwe kabinetsformatie
gewerkt. President Eanes aan
vaardde gisteren het ontslag zou
premier Mota Pinto en zal van
daag nog besprekingen met de
politieke partijen beginnen „over
een oplossing van de regerings
crisis". Het kabinet van premier
Mota Pinto blijft intussen de lo
pende zaken waarnemen.
Verwacht wordt dat de socialisti
sche partij de president zal voor
stellen opnieuw een partijloos
kabinet te vormen, dit keer ech
ter op basis van een duidelijke
parlementaire steun. De socialis
ten en de onafhankelijke sociaal
democraten zouden daartoe een
akkoord willen sluiten. De vraag
is echter of president Eanes een
dergelijk akkoord voldoende
vind om de rit tot het einde - ok
tober 1980 - vol te maken. Zo niet,
dan zal dit kabinet slechts de lo
pende zaken waar kunnen nemen
tot er komende oktober tussen
tijdse verkiezingen gehouden
zullen worden.
Dat laatste hopen vooral de so
ciaal-democraten van de PSD en
de christen-democraten van het
CDS. De PSD lijkt haar eerste
aarzelingen tussen socialisten en
christen-democraten definitief te
hebben overwonnen en begon
vandaag besprekingen met het
CDS over een gezamelijk verkie
zingsfront. De communisten
zullen er weer genoegen mee
moeten nemen door de overige
partijen in de hoek te worden ge
zet. Dat laat hun handen vrij voor
een oppositie die deze partij tot
nog toe geen windeieren lijkt te
leggen.
Mota Pinto van zijn kant bleef tot
het laatste moment de schuld van
zijn falen in de schoenen van de
linkse meerderheid van socialis
ten en communisten schuiven.
De oppositie van deze meerder
heid in het parlement noemde de
premier „systematische obstruc
tie", waardoor hem het regeren
onmogelijk werd gemaakt. In de
zelfde lijn doordenkend had Mo
ta Pinto de president zelfs laten
weten bereid te zijn verder te re
geren wanneer het parlement
ontbonden zou worden. Tot de
vervroegde verkiezingen in ok
tober zou Mota Pinto dan zijn
gang kunnen gaan, niet gehin
derd door „de onverantwoorde
lijke linkse meerderheid".
Het kabinet van Mota Pinto was
hard op weg de parlementaire
democratie in discrediet te bren
gen. Mota Pinto en ook zijn mi
nister van pers, radio en televisie
- Proenca do Carvalho - toonden
zich herhaaldelijk voorstanders
van een sterk „presidentieel re
gime". Een dergelijk regime zou
het midden moeten houden tus
sen een regelrechte dictatuur een
een parlementaire democra
tie.
De houding van president Eanes
ten aanzien van deze opvattingen
zijn nog steeds niet helemaal
duidelijk. Het ontslag van Mota
Pinto lijkt een stap tot het be
houd van de Portugese democra
tie. Maar het is mogelijk dat Ea
nes zich tot deze stap gedwongen
zag door de revolutionaire raad,
zonder wiens toestemming hij
het parlement niet mag ontbin
den.
AUSCHWITZ-BIRKENAU
(GPD ANP/UPI AFP Reu
ter) - "Ik kniel op het Golgo
tha van de moderne wereld,
op deze graven. Ik kniel voor
al de inscripties die de herin
nering aan de slachtoffers van
Auschwitz in vele talen dra
gen. Ik wil vooral stilstaan bij
een inscriptie in het He
breeuws. Deze inscriptie
herinnert aan het volk welks
zonen en dochters totaal uit
geroeid moesten worden. Het
volk dat van God zelf het ge
bod "Gij zult niet doden"
kreeg en zelf op een bijzonde
re manier ondervond wat do
den is. Niemand mag deze in
scriptie onverschillig voorbij
lopen".
De miljoenenmenigte gisteren
verzameld op het terrein van
het voormalige concentratie
kamp Auschwitz-Birkenau,
was doodstil toen Paus Jo
hannes Paulus II deze woor
den vanaf zijn podium sprak.
Hij sprak langzaam, nadruk
kelijk en duidelijk geroerd.
Voor een miljoenenmenigte
midden in het vroegere con
centratiekamp Birkenau
heeft hij gisteren samen met
Poolse priesters, die zelf in
een van beide kampen heb
ben gezeten, een plechtige
hoogmis opgedragen. "De
verklaring van de Mensen
rechten", zei de paus, "is een
plechtige erkenning van de
persoonlijke waardigheid van
ieder menselijk wezen; een
bevestiging van het recht van
iedereen om in vrijheid de
waarheid te zoeken: om mo
rele principes te volgen; om
de plichten van de wet na te
leven en een volledig men
senleven te leiden. Dit zijn de
rechten van ieder mens".
De ontroerde paus benadrukte
dat hy niet alleen opriep tot
het eerbiedigen van de men
senrechten, maar ook tot het
respecteren van de rechten
van hele naties. "Hun rechtop
bestaan; op vrijheid; op onaf
hankelijkheid; op hun eigen
cultuur en op een eerlijke
ontwikkeling, moet worden
verzekerd", aldus de paus.
Toen hy vervolgde met de
uitspraak dat het ene volk
zich nooit ten koste v.m het
andere mag ontwikkelen,
barstte de massa uit in een
schier onophoudelyk ap
plaus. dat een wereld van be
grip uitdrukte bij zijn toevoe
ging; "Ik wil geen namen
Een keer eerder had de paus in
zijn toespraak de Sowjet-
Unie met name genoemd. Dat
was toen hij het had over de
inscripties op de monumen
ten in het vroegere concentra
tiekamp Birkenau. die in 19
talen herinneren aan de vier
miljoen nazi-slachtoffers in
de kampen Auschwitz en
Birkenau. Hij vroeg eerst
aandacht voor de tekst in het
Hebreeuws, daarna voor die
in het Pools en als laatste -
ofschoon niet opgenomen in
de officieel door de Poolse re
gering goedgekeurde tekst
van zijn rede - voor die in de
Russische taal.
De paus merkte op dat hij niet
alleen sprak als hoofd van de
rooms-katholieke kerk, maar
ook als zoon van een land dat
in het verre en recente verle
den veel heeft moeten lyden.
Hij sprak, zei hy, "niet om te
beschuldigen maar om te
herinneren". "En ik spreek
ook uit naam van de volken
van alle landen ter wereld
waar de rechten worden ver
kracht en vergeten", aldus
Johannes Paulus.
De pausel ijke oproep kwam aan
het eind van een lange, warme
en bewogen dag. In de loop
van de ochtend ging hy terug
naar Walowice. de stad waar
hy is geboren en getogen. Be
halve de 15.000 inwoners van
het kleine industriestadje wa
ren vele duizenden Pelgrims
naar Walowice gereisd, te
voet, te paard en waar moge-
lyk met gemotoriseerde
transportmiddelen.
Voor de zoveelste keer sinds het
begin van zijn tiendaagse ze
getocht, die langzamerhand
mea en meer op een religieu
ze veldtocht gaat lijken, werd
hy als een held ontvangen.
Vanuit zijn geboorteplaats
Wadowice zette hy zijn "pel
grimstocht" zoals hij dat bij
herhaling noemt, voort naar
het vroegere concentratie
kamp Auschwitz, waar hij
volgens zijn persoonlijke
wens alleen wilde zijn en wil
de bidden. In dedodencel van
.li- Pooln ftonctecaiM i mon
nik Maximiliaan Kolbe, die in
Auschwitz vrijwillig de hon
gerdood stierf om het leven
van een andere Pool te red
den.
Franciszek Gajowniczek f.8),
die dank zy Kolbe Auschwitz
overleefde, was gisteren aan
wezig tijdens de plechtige
hoogmis in Birkenau. Dat de
ze man zich onder de gelovi
gen bevond, was onbekend.
Toen de paus daar in zijn
preek melding van maakte,
kwam, zoals by elk emotio
neel hoogtepunt, aan het ap
plaus byna geen einde.
Israëlische kolonisten bouwen hun tenten op het bezette gedeelte iian de westelijke JordaanoeverDe nederzet
ting vjordl beschouwd als een obstakel voor de onderhandelingen met Egypte over autonomie voor de Palestijnen
