Sombere dagen in Amsterdam door drugbeleid
"Stop de neutronenbom
niet erg effectief
Satelliet gaat
onderzoek doen
naar infra-
roodbronnen
GEMEENTE HEEFT PROBLEMEN SCHROMELIJK OVERSCHAT
mm
VARIA
VRIJDAG 8 JUNI 1979
Onhoudbaar
De situatie rond de Stadsdoelen
werd voor de buurt onhoudbaar
het aantal opengebroken auto's
steeg met de dag, regelmatig
werd er voorbijgangers „ver
zocht" de beurs te legen, er werd
geprostitueerd, middenstanders
waren er niet meer zeker van dat
zij aan het eind van de dag nog
wel een volle kas hadden.
De bewoners waren er via de krant
van op de hoogte gesteld dat in
hun buurt een opvangcentrum
zou komen en de protesten be
gonnen zich langzamerhand te
kanaliseren en in heftigheid te
groeien. En toen Irene Vorrink
eenmaal haar rondgang langs de
buurten startte, was de woede
op een kookpunt gebracht.
Ritfeld gelooft zeker dat een aantal
volksmenners de kans schoon
heeft gezien en de bevolking ver
der op heeft gezweept. Dat was
ook de mening van de PvdA'er
Horn: hij signaleerde pamfletten
die zelfs Julius Streicher (hoofd
redacteur van het naziblad Der
Stürmer - red.), een van de meest
vulgairen van Hitiers bende, niet
zouden misstaan. Ritfeld: „Het
klimaat was er al naar en er was
niet zo erg veel voor nodig om
over de rand te gaan".
Wethouder Irene Vorrink (Amsterdam): blunder op blunder gestapeld
AMSTERDAM (GPD) - Sombere
dagen voor de stad Amsterdam,
zo zijn de afgelopen weken geka
rakteriseerd. Het gemeentebe
stuur bestond, volgens de bevol
king, uit „een zooitje flapdrol
len", Surinaamse stadgenoten
werden uitgemaakt voor „zwart
tuig" dat maar zo snel mogelijk
„op de boot naar Pampus" gezet
moet worden.
De altijd al als lastig bekend staan
de Amsterdammer schokte zijn
raadsvertegenwoordigers, zijn
gemeentebestuur en vele stadge
noten door het maken van uiterst
ongenuanceerde, racistische en
soms zelfs fascistoïde opmerkin
gen. Vijfduizend mensen raakten
op in totaal negen avonden volle
dig over hun toeren.
„Berlijn 1936", zo werd de sfeer op
de avonden geschetst. Redelijk
heid werd weggescholden, er
werd geschreeuwd, gegild, wet
houder Irene Vorrink werd voor
rotte vis uitgemaakt en er werd
gedreigd met geweld. Bovenal
werd er op die negen avonden
echter angst geuit. Angst voor het
onbekende, angst voor wat je in
huis haalt als je in je wijk een
dagcentrum of nachtverblijf voor
heroineverslaafden krijgt.
Het draaide in Amsterdam1 de af
gelopen weken allemaal om het
plan van B en W om de opvang
voor Surinaamse heroinever
slaafden te spreiden over ver
schillende wijken. „Kleinschali
ge opvang" heet dat officieel. Er
zouden, in de plannen van B en
W, in de wijken rond het centrum
op zes plaatsen wisselwoningen
moeten komen die ingericht zou
den worden als dagverblijven
voor heroineverslaafden.
Die opvangcentra zijn nodig ge
worden omdat op 19 juni het ge
bouw De Doelen aan de Klove
niersburgwal in de Nieuwmarkt
dicht gaat. Daar verbleven tot nu
toe de ongeveer 600 Surinaamse
en 400 Nederlandse heroinever
slaafden. Illegaal weliswaar,
want het gebouw werd door de
verslaafden gekraakt, nadat eind
januari het Sosa-gebouw aan de
Vijzelstraat waar zij tot dan toe
verbleven, door de gemeente
werd ontruimd. Ook daar zaten ze
illegaal, want de Sosa was offi
cieel al op 2 januari dicht ge
gaan.
Ook Willem Meurs, opbouwwerker
bij het wijkcentrum d'Oude
Stadt, gelooft dat de heftigheid
van de reacties grotendeels voor
komt uit frustraties over het ja
renlang gevoerde en falende ge
meentebeleid. De nieuwe wijken
moeten „netjes" gehouden wor
den, zo was de indruk van de be
woners. „Waarom moeten ze nu
in onze wijken komen, onze 19e-
eeuwse stadsvernieuwingswij-
ken, waar al zoveel ellende
is?"
Hein Bijnen gelooft dat de uitbar
stingen in de buurten wel dege
lijk uitbarstingen van racisme
waren. „Men heeft niets tegen
Surinamers, maar zoals altijd het
kenmerk van racisme is, was het
ook hier een kwestie van je afzet
ten tegen een groep die anders is.
Je eigen frustraties worden om
gezet in agressie".
De Amsterdamse gemeenteraad
was van mening dat je als volks
vertegenwoordiging nooit mag
buigen voor „dit soort racisti
sche, volstrekt ontoelaatbare
non-argumenten". Maar de theo
rie is vaak makkelijker dan de
praktijk. Zo ook in dit geval. Bur
gemeester en wethouders wezen
weliswaar zes plaatsen aan waar
de wisselwoningen toch komen,
maar ze zeiden er wel bij dat er
voorlopig geen sprake van kon
zijn dat deze centra open kunnen,
daarvoor is de situatje in de buur
ten tè explosief. Eerst moet er aan
een aantal voorwaarden voldaan
worden: zo moeten de buurten de
centra „enigermate" accepteren,
er moeten voldoende hulpverle
ners komen, ook moet er regel
matige politiecontrole mogelijk
zijn en bovendien moeten de Su
rinamers zelf willen. De realiteit
zal dus zijn, aldus gemeente-
voorlichter Lekkerkerk en Henk
Ritfeld, dat de centra voorlopig
niet opengaan.
Zieke mensen
De Surinamers gaan op 19 juni de
Stadsdoelen verlaten want, zoals
Ritfeld zegt, „we hebben geen zin
in een politie-optreden. Je gaat
zieke mensen - en tenslotte zijn
deze mensen ziek - niet als slag
wapen gebruiken." Uit de Stads
doelen, maar niet naar de wissel
woningen, want dat geeft onge
lukken. Wat dan?
Ritfeld: „Het gaat natuurlijk de
Zeedijk weer op. We moeten als
hulpverleners proberen de groep
onder controle te blijven houden,
anders loopt het fout. Maar op dit
moment moeten we ons van onze
kant beheersen, we moeten zor
gen dat we zo snel mogelijk uit de
top van de emotionaliteit komen,
alles zit nu in de ketel van emo
ties, alles wat je ook doet bete
kent trammelant, elke actie is
vragen om moeilijkheden. Dus je
moet voorlopig niets doen. Als je
nu ergens met vijf Surinamers
komt, wordt er onmiddellijk ge
zegd: hé, meneer, wat heeft dat te
betekenen! Uit die situatie moet
je zo snel mogelijk uit".
Willem Meurs van wijkcentrum
d'Oude Stadt is persoonlijk van
mening dat er als experiment een
paar wisselwoningen maar ge
woon open moeten. „We moeten
dan maar zien wat er van komt".
Ritfeld weet wel wat er dan ge
beurt: in de fik met die houten
keten. „In de Raamstraat, in het
oude gebouw van de sociale
dienst, zou een centrum kernen
voor Surinaamse en Nederlandse
jongeren, heel onschuldig alle
maal. Maar dat ging in de fik na
dat het Sosa-gebouw was geslo
ten".
Falend beleid
De Stadsdoelen dicht, de wissel
woningen niet opeh en de junkies
de dupe. De gevolgen van een
volstrekt falend gemeentebeleid,
daar is iedereen het wel over
eens. Wethouder Vorrink maakt
het niet zo lang meer, is de alge
mene gedachtegang. Vanaf het
begin heeft zij, ook daar is vrijwel
iedereen het over eens, blunder
op blunder gestapeld. En de re
sultaten: een huilende Irene,
woedende buurten, zwervende
junkies en een hulpverlening die
met de handen in het haar zit.
Volgens Hein Bijnen en Willem
Meurs is vrije verstrekking van
heroine ook een van de voor
waarden om de buurten de centra
te laten accepteren. „Als de buur
ten hun angst kwijt zijn, dan is
het best mogelijk daar opvang
centra te vestigen". Op korte
termijn moet er echter vooral
voorlichting komen, ongezonde
en onterechte angsten en emoties
moeten door informatie worden
weggenomen. De buurten kun
nen best redelijk zijn, zo is de
mening. Ook Henk Ritfeld heeft
dat idee. Als voorzitter van Wel-
süria krijgt hij de laatste dagen
regelmatig telefoontjes uit wij
ken met de mededeling dat het
allemaal ook niet weer zo bedoeld
was. „Nu worden die mensen op
straat gejaagd, dat was ook niet
de bedoeling".
Het was niet de bedoeling, maar het
effect is er al wel. Het effect dat
Surinamers minder geaccep
teerd worden, de doodgriezelige
zaak dat iedere Surinamer gelijk
gesteld wordt met een heroïne
gebruiker en dat groeperingen
als de Volksunie, als er niet snel
wat verandert, een heel vrucht
bare voedingsbodem hebben.
Volgens Henk Ritfeld moet er
ook een aantal vooroordelen
worden weggenomen: zo is het
beslist niet zo dat er kinderen
worden aangevallen en vrouwen
gemolesteerd door junkies, een
hardnekkige opvatting die in de
buurten leeft, maat- die door de
politie wordt ontkracht.
£)e Surinaamse zaak is door de „af
faire-Amsterdam" beslist geen
goed gedaan. Niet in de laatste
plaats door de gemeente die op
een gegeven moment klaagde dat
er in de Stadsdoelen „steeds
meer blanken" kwamen. Het he
roïnegebruik zo leek het wel, was
een voornamelijk Surinaamse
aangelegenheid, terwijl net zoals
onder alle groepen, ook onder
Surinamers, de zgn. risicogroep
slechts twee of drie procent
is.
De gemeente heeft ook de proble
men schromelijk onderschat, al
leen al het idee dat junkies van
vier tot elf uur in de dagcentra
zouden komen. Ritfeld: „Dan ken
je de junkie niet, hij begint om elf
uur pas te leven". De gemeente
heeft de kool en de geit willen
sparen: een opvangcentrum voor
de junkies, en geen last voor de
buren. Als een van de belangrijk
ste oplossingen ziet Ritfeld dat
het aantal afkick-mogelijkheden
wordt vergroot: genezen ver
slaafden zijn je soldaten in de
strijd tegen de handel. Het laten
rijden van een methadonbus, zo
als na Pinksteren gaat gebeuren,
heeft ook weinig zin, want het
werkt ook verslavend. Ziek van
de heroïne, ziek van de metha
don.
Zeedijk
Met de sluiting van de Doelen en
het niet openstellen van de wis
selwoningen heeft de hulpverle
ning de eerste slag verloren. Te
rug naar af, naar de Zeedijk. Op
nieuw moet er nu worden begon
nen met opvang, eigenlijk vanuit
een kansloze achterstand.
Irene verliet aan de hand van een
psychiater een van de buurtver-
gaderingen, in de wijken dreigt
men de wisselwoningen in de fik
te steken, de junkies gaan de
Zeedijk weer op en de metha
donbus staat geparkeerd voor
het volstrekt onbereikbare Cen
traal Station.
HENGELO (GPD) - Niet in februa
ri 1981, zoals het plan was, maar
in augustus van dat jaar zal van de
Western Test Range in het Ame
rikaanse Californië de Infrarood
Astronomische Satelliet (IRAS)
worden gelanceerd. De IRAS is
een samenwerkingspro ject tus
sen Nederland, de Verenigde Sta
ten en Groot-Brittannië. De ver
traging van een halfjaar ontstond
toen bij de produktie van het
Amerikaanse gedeelte van het
IRAS-vluchtmodel nog onbe
kende en dus te ontwikkelen
technieken aan de orde kwa-
De Nederlandse bijdrage aan het
IRAS-project is intussen door
een uit Nederlandse, Britse en
Amerikaanse deskundigen sa
mengestelde beoordelingscom
missie in orde bevonden. Fokker
VFW en Hollandse Signaal in
Hengelo, die voor deze gelegen
heid een industrieel consortium
zijn aangegaan, hebben toe
stemming gekregen voor de pro
duktie van het vluchtmodelende
DAX, een door de Rijks Universi
teit van Groningen ontwikkeld
meetinstrument dat naast het
hoofdinstrument een plaats zal
krijgen in de IRAS.
Met de lancering van de IRAS zal
voor het eerst in de geschiedenis
van de ruimtevaart een satelliet
een complete inventarisatie ma
ken van de infraroodbronnen aan
de hemel en de bovendien meer
gedetailleerde metingen verrich
ten. Wanneer de missie goed
verloopt zal het IRAS-project re
sulteren in een eerste hemelkaart
van infraroodbronnen.
Infrarood is momenteel een nog
onvoldoende onderzocht deel
van het spectrum. Voor infrarode
straling is de aardatmosfeer on
doorzichtig en straalt zelf krach
tig, waardoor de meeste astro
nomische waarnemingen op deze
golflengten onmogelijk zijn.
De laatste jaren is de belangstelling
voor de infrarood-astronomie
sterk toegenomen. De IRAS is
ontworpen voor een levensduur
van een jaar. Binrten zes maan
den is de satelliet in staat alle in
fraroodbronnen aan de hemel te
inventariseren met een voor
normale begrippen onwaar
schijnlijk hoge graad van nauw
keurigheid.
De Verenigde Staten nemen de
ontwikkeling van het telescoop-
systeem, de lancering en de uit
eindelijke verwerking van de
meetresultaten voor hun reke
ning. Nederland is belast met het
ontwerp en de bouw van het
ruimtevoertuig met alle subsys
temen en met de samenbouw van
de complete satelliet. Groot-Brit
tannië ten slotte zal een grondsta
tion ter beschikking stellen, de
satellietoperaties verzorgen en de
voorlopige analyse maken van de
door de IRAS verzamelde gege
vens. De inbreng van de Britten is
met 6 procent het kleinst. Ne
derland en Amerika zijn gelijk
waardige partners in het pro
ject.
150 miljoen
De kosten van het Nederlandse
aandeel bedraagt ongeveer
f 150.000.000. De vertraging met
een half jaar heeft voor Neder
land overigens geen noemens
waardige financiële consequen
ties. Dr. R. van Duinen van de
rijksuniversiteit te Groningen
verklaarde tijdens de presentatie
van het elektronisch model van
de IRAS bij Hollandse Signaal te
Hengelo dat de IRAS datgene zal
opleveren wat men er steeds van
heeft verwacht.
„Astronomische waarnemingen in
het infrarood zijn wetenschap
pelijk gezien hoogst interessant,
omdat een groot deel van alle
energie in het heelal in deze vorm
wordt uitgestraald. Zo komt er
infrarode straling vrij bij de ge
boorte van nieuwe sterren, waar
over nog veel onbekend is.
Op dit moment zijn er 6000 projec
ten bekend. Met de IRAS kunnen
dat er miljoenen worden. Als de
satelliet zijn werk heeft gedaan,
begint de lol voor de IRAS-astro-
pas goed".
Veel geleerd
Volgens ir. P. F. J. Linsen, hoofd
van de afdeling Ruimtevaart van
het Nederlands Instituut voor
Vliegtuigontwikkeling en Ruim
tevaart (NIVR), heeft Nederland
tot nu toe veel geleerd van het
IRAS-project. „Tweehonderd
mensen van 25 instituten in drie
landen werken samen om een
bepaald doel te bereiken. Een
verschrikkëlijk ingewikkelde or
ganisatie dus. Maar de samen
werking is uitstekend".
Ir. Linsen benadrukt niet alleen het
wetenschappelijk belang van de
IRAS maar ook het belang voor
de industrie. „De Nederlandse
industrie is de laatste tien jaar op
wetenschappelijk vlak geheel stil
blijven staan. Dit soort projecten
kunnen op langere termijn inte
ressant zijn voor het Nederlandse
bedrijfsleven".
Na de ANS (Astronomische Satel
liet Nederland) nu de IRAS.
Komt er een derde satellietpro
ject? Ir. Linsen: „De Nederlandse
overheid staat in principe niet
afwijzend tegenover een derde
satellietproject. Al is daarover
nog geen beslissing genomen.
Het bedrijfsleven en het NIVR
denken over een nieuw project
dat in de sfeer van de communi
catie en de aardobservatie ligt.
Dat Nederland het alleen doet is
ondenkbaar. We zullen weer
partners nodig hebben".
DEN HAAG (GPD) - Resultaat van zeven maanden actie
voeren: 1,2 miljoen handtekeningen, 300.000 gulden in
komsten uit de verkoop van affiches, buttons en bulletins,
50.000 mensen op een demonstratie, tweehonderd actie
groepen verspreid over het hele land, 85 procent van alle
Nederlanders wist van het bestaan van de actie af en van
die mensen was bijna driekwart het met het doel eens. Dit
zijn de indrukwekkende cijfers die de actiegroep „Stop de
Neutronenbom" bij elkaar wist te krijgen tussen septem
ber 1977 en maart 1978.
Toch heeft deze actie politiek niet
zoveel betekenis gehad als op het
eerste gezicht lijkt. De campag
neleiders hebben wel veel steun
van de publieke opinie gekregen,
maar ze hebben daarmee de be
sluitvorming niet echt beïnvloed
Andere pressiegroepen hebben
meer invloed gehad, zoals het In
terkerkelijk Vredesberaad, Pax
Christi en de Raad van Kerken.
Deze kerkelijke organisaties
maakten gebruik van hun con
tacten met Tweede-Kamerleden,
ministers en partijbestuur ders.
In het CDA, dat in de Tweede
Kamer voor een meerderheid te
gen de neutronenbom zorgde,
heeft de druk van deze groepen
een rol gespeeld. De groep „Stop
de Neutronenbom", die onder
CPN-invloed stond, heeft op poli
tiek Den Haag geen directe in
vloed gehad, ondanks de in
drukwekkende „verkoopcijfers"
van de campagne.
Eerst even het geheugen opfrissen.
De plannen voor de neutronen
bom werden in de zomer van 1977
bekend. Vooral in Nederland
ontstond grote beroering. Veel
deskundigen vreesden dat het
wapen de kans op een kernoorlog
groter in plaats van kleiner zou
maken. Andere tegenstanders
vonden vooral dat de radioactie
ve straling van het wapen en de
gruwelijke, kwellende dood die
daarna volgt, net een stap te ver
ging om nog aanvaardbaar te
kunnen zijn.
De linkse partijen lieten al na en
kele maanden weten dat ze fali-
kant tegen invoering van het wa
pen waren. In februari 1978 sloot
het CDA zich daarbij aan en
daarmee ontstond een meerder
heid in de Tweede Kamer. Defen
sie-minister Kruisinga (CDA)
trad af toen bleek dat het kabinet-
Van Agt niet het eenduidig afwij
zende standpunt van zijn partij
en van de meerderheid van de
Kamer wilde overnemen. Na veel
geharrewar besloot president
Carter in april 1978 om het wapen
voorlopig niet in produktie te
Te laat
De debatten in Den Haag gingen
gepaard met ongekend grote
campagnes onder de bevolking.
De actie vari „Stop de Neutro
nenbom" sloeg geweldig aan.
Maar de brede steun die de actie
groep kreeg, werd heel magertjes
omgezet in politieke macht. Een
paar voorbeelden.
Hèt hoogtepunt van de campagne
was het weekeinde van 18 en 19
maart 1978. 1500 vertegenwoor
digers uit Oost- en West-Europa
namen toen deel aan een forum
bijeenkomst en 50.000 demon
stranten vulden de Amsterdamse
straten. Bij alle bijeenkomsten
draaide het vooral om de vraag
waarom de neutronenbom zo'n
gevaarlijk wapen was en waarom
het dus niet ingevoerd mocht
worden.
De organisatoren besteedden he
lemaal geen aandacht aan de
vraag hoe het met de besluitvor
ming over de invoering stond.
Achteraf bleek dat president Car
ter juist in dat „neutronenbom-
weekeinde" besloot om het wa
pen voorlopig nog niet te gaan
maken. Pas twee weken later
stuurde „Stop de Neutronen
bom" een telegram aan Carter
waarin produktie werd afgewe
zen. Het besluit was toen echter al
genomen en het telegram kwam
als mosterd na de maaltijd.
Communisten
De actie van „Stop de Neutronen
bom" is een plan van CPN-leden
geweest. In bijna alle landen van
Oost- en West-Europa zijn soort
gelijke acties gevoerd, maar ner
gens hebben die zoveel succes
gehad als in Nederland. Waar
schijnlijk heeft de Wereld Vre-
desraad in al die landen de aanzet
gegeven tot de acties tegen de
neutronenbom. Deze Raad heeft
„afdelingen" in alle Oosteurope-
se en een aantal Westerse landen.
De Nederlandse afdeling bestaat
niet meer sinds de - tijdelijke -
breuk tussen de CPN en Moskou,
maar de Nederlandse communis
ten staan wel in contact met de
Raad.
Het feit dat de actie grotendeels
door communisten gevoerd
werd, heeft geen gevolgen gehad
voor de steun die zij bij de bevol
king heeft ondervonden. Overi
gens hebben de actievoerders
zich niet helemaal aan de zijde
van Moskou opgesteld. Het offi
ciële Russische standpunt was
dat de Sowjet-Unie geen neutro
nenbom zou maken zolang de
Verenigde Staten dat ook niet
zouden doen. De actiegroep
„Stop de Neutronenbom" heeft
echter ook aan de Russische re
gering laten weten dat zij vond
dat de Sowjet-Unie hoe dan ook
nooit tot produktie van het nieu
we wapen zou mogen over
gaan.
De groep heeft^ich altijd verzet te
gen de beschuldiging dat zij de
Sowjet-Unie in de kaart zou spe
len met haar eenzijdige verzet te
gen een nieuw Amerikaans wa
pen. Met succes heeft zij zich te
gen die beschuldiging verdedigd
door te wijzen op de massale
steun die zij kreeg van de Neder
landse bevolking, op de acties
van de kerkelijke vredesorgani
saties en op dë uitspraken van de
Tweede Kamer.
Succes
Het succes van „Stop de Neutro
nenbom" is vooral indirect ge
weest. De actie heeft er niet toe
geleid dat politici hun standpunt
over de neutronenbom veran
derd hebben. Dat kan waar
schijnlijk wel gezegd worden van
de acties van de kerkelijke vre
desbewegingen. Die hebben zich
op allerlei manieren tot bevrien
de kamerlpden en partijen (voor
al het CDA) gericht om aan te
dringen op een afwijzing van de
neutronenbom.
„Stop de Neutronenbom" heeft
duidelijk gemaakt dat het afwij
zende standpunt van de Tweede
Kamer tegen het wapen door een
grote meerderheid van de Ne
derlandse bevolking gesteund
werd. De politici die hun nek
hadden uitgestoken (vooral van
het CDA) wisten door de massale
steun die „Stop de Neutronen
bom" kreeg, dat zij op het goede
spoor zaten.
„Stop de Neutronenbom" pro
beerde de mensen vooral achter
zich te krijgen door het argument
dat het nieuwe wapen mensen
zou doden en gebouwen zou laten
staan. Dat was maar de halve
waarheid, want door de neutro
nenbom worden, net als door ie
der ander atoomwapen, ook ge
weldige vernielingen aangericht.
Uit opiniecijfers kan men aflei
den dat de Nederlanders die te
gen de neutronenbom waren niet
op de eerste plaats wilden protes
teren tegen het „onmenselijke"
van het wapen. De protesterende
bevolking keerde zich vooral te
gen een nieuwe en zeer gevaarlij
ke stap in de kern wapenwedloop.
De actie tegen de neutronenbom
levert een ondersteuning van
eerdere onderzoeksresultaten,
waaruit blijkt dat Nederlanders
in toenemende mate ongerust
zijn over het kernwapenge-
PIETER MAESSEN
