„Je moet alles
willen aanpakken
als dat nodig is
Vrouwengroepen strijden tegen
„misbruik van sterilisatie"
HOE HOUDTU
HET GAZON MOOI
IS IS-bulletin over vrouwen en gezondheidszorg
DINSDAG 29 MEI 1979
EXTRA
PAGINA 17
Babysafe
Volgens het Centraal Bureau
voor de Statistiek worden er
jaarlijks een 200-tal baby's in
ziekenhuizen binnen gebracht
die van de commode, bank of
aankleedkussen zijn gevallen.
Nu is er de baby safe. Heel sim
pel: vier plankjes in plastic
schuimvulling en afwasbaar
materiaal verpakt een bodem
en een binnenmatras. De bo
dem is van hardboard met de
geribbelde kant naar onde-
Hierdoor is de babysafe niet
meer te verschuiven (indien
men er een baby in gelegd,
zelfs niet op de gladste op
pervlakte.
De baby kan zich in de baby safe
vrijelijk bewegen wat alle
spierbewegingen ten goede
De baby komt tot rust in de ba
bysafe. Hij wordt beschermd
door de omhoogstaande wan
den en zal daardoor gemak
kelijker te wassen, te verscho
nen zijn.
Tine van Bommel-Heij managing-director van een hotel
77
'Een vrouw in mijn functie, dat was een jaar of
tien geleden in het hotelvak nog bijna ondenk
baar. Maar nu zie je in de horecawereld die, afge
zien dan van de situatie in familiebedrijven,
toch altijd een mannenwereld is geweest, lang
zaam maar zeker meer vrouwen in leidende
functies verschijnen.
Smaakvol gegarneerde boter
wordt op eenvoudige wijze
bereid met deze ,JDecorex-
spezial". Met dit veelzijdi
ge apparaatje kan men bo-
terkrullen, boterbolletjes en
boterreepjes maken, terwijl
het aanvullend ook nog dient
als kroonkurkopenervoor het
prikken van een gat in kleine
blikjes en het garneren van
schijfjes wortel, biet, kom
kommer en dergelijke.
Het apparaatje is van sterk
gegoten aluminium, glanzend
gepolijst en roestvrijHet kost
ongevèr f3.95.
Als salesmanager bijvoorbeeld, als
hoofd personeelszaken, of als
hoofd inkoop", zegt Tine van
Bommel-Heij, zelf een vrouw die
tot een topfunctie in de horeca
wereld is opgeklommen: zij is
sinds 1970 "managing director"
van het Arthur Frommer Hotel in
Amsterdam. Aanleiding tot een
gesprek met haar is de recente
oprichting van een (zij het nog
niet officiële) gespreksgroep voor
vrouwelijke hoteliers binnen de
IHA, de Internationale Hotel As
sociation, een wereldwijde orga
nisatie van hotels en restaurants
Volgens de initiatiefneemsters tot
het oprichten van zo'n gespreks
groep kunnen vrouwen op het
Een gazon kan een stralend mid
delpunt van de tuin zijn of een
prima speel weitje voor de kinde
ren maar de werkelijkheid is vaak
anders. Belangrijkste oorzaak in
vrijwel alle gevallen is gebrek aan
onderhoud, want een mooi en ge
zond grasveld vraagt regelmatig
onderhoud. Jammer genoeg In warme droge zomermaanden
Als dit niet helpt kunt u mosvor
ming met chemische middelen
bestrijden. Het beste kunt u dan
een gazonmest met mosbestrij
der gebruiken.
Sproeien.
blijft het onderhoud vaak be
perkt tot een wekelijkse maai-
beurt en het resultaat is er dan
ook vaak wel naar.
Maaien
Regelmatig maaien is van groot
belang voor ieder gazon. In de pe
riode van eind april tot eind ok
tober moet het gras minstens
éénmaal per week gemaaid wor
den, maar liever vaker. Bedenk
dat niets zo schadelijk voor een
gazon is als te lang wachten met
maaien. Snel groeiende onkruid-
planten breiden zich dan sterk uit
en verdringen de grasplanten. De
maaihoogte van een siergazon
moet zo'n 2,5 cm zijn en een
speelgazon mag wel 4 cm hoog
zijn. Als u zeer regelmatig maait
kunt u het afgemaaide gras ge
woon laten liggen. Dit verdroogt
dan gemakkelijk en komt als
voedsel weer terug in de bodem
Indien u het gras niet zo vaak maait,
kunt u het beter verwijderen om
dat de resten dan maar langzaam
vergaan zodat zich een "viltlaag"
op de grasmat ontwikkelt.
Randjes
Als het gazon begrensd wordt door
een rand met tegels hoeft u geen
graskanten meer te steken of te
knippen. Het gras kan dan niet
verder uitdijen en u kunt met de
maaimachine dan ook de kantjes
heeft het gazon veel te lijden van
de droogte. De wortels van de
grasplanten kunnen dan geen
water meer vinden, dus moet er
gesproeid worden. De gunstige
tijd om te sproeien is 's morgens
of 's avonds omdat dan de ver
damping niet zo groot is. Het is
verstandig om niet te vaak maar
wel langdurig te sproeien. Als u te
kort sproeit dringt het water te
ondiep in de bodem en trekken
de wortels zich terug in de bo
venlaag en verlaten de dieperlig
gende, vochthoudende gedeel
ten. Als u te lang sproeit zodat er
plassen op het gazon komen,
"verdrinkt" het gazon en wordt
de groei van mos en klaver weer
bevorderd.
ogenblik weliswaar topfuncties
bereiken in de grote hotelketens,
maar bestaan er in de traditionele
hotellerie en met name in de
middelgrote bedrijven, nog veel
vooroordelen tegen de entree van
vrouwen in leidende horecafunc
ties. Slechts een beperkte groep
vrouwen is tot nu toe geaccep
teerd in de hoogste regionen van
de hotellerie. Aan Tine van
Bommel, die plaatsvervangend
councillid is in de Nederlandse
afdeling van de IHA en ruim ze
ventien jaar geleden begon te
werken aan wat een carrière in
het hotelbedrijf zou worden, vra
gen we naar haar ervaringen in
dit opzicht.
Wat houdt haar functie als "mana
ging director" (een van de vele
termen en begrippen in het inter
nationaal hoteljargon) precies
in?
'Het betekent", zegt Tine van
Bommel, "dat ik verantwoorde
lijk ben voor de hele gang van za
ken in dit bedrijf, en voor alles
wat ik teken. Het is dus een direc
teursfunctie. Ja, dat is in de ho
telwereld nog altijd een uitzon
derlijke positie voor een vrouw,
als we de situatie in familiebe
drijven buiten beschouwing la
ten. Ik werd destijds in mijn be
ginperiode op onze post dan ook
met de nodige reserves bekeken,
zeker door de mannelijke colle
ga's. Je had constant het gevoel
dat je niet voor vol werd aange
zien. Maar in die mentaliteit is
toch wel iets veranderd in de af
gelopen tien jaar. Daar komt bij
dat het aantal meisjes met een di
ploma hogere hotelschool in stij
gende lijn is. Wat mij ook opvalt:
vrouwen die werkelijk een top
functie in dit vak ambiëren, zijn
tegenwoordig bereid om voor
zo'n carrière een heleboel opzij te
zetten"
Moeizame entree
Tine van Bommel-Heij kwam op
haar twintigste de hotelwereld
binnen via het Rotterdamse Hil-
tonhotel, als secretaresse van de
salesmanager (de man of vrouw
die verantwoordelijk is voor de
verkoop" van de kamers en van
wat een hotelbedrijf nog meer
aan accommodatie en mogelijk
heden te bieden heeft). Het bete
kende een vier jaar durende, in
tensieve confrontatie met de or
ganisatorische gang van zaken
binnen een groot internationaal
hotelsysteem. Daarna werkte ze
een jaar als hotelcontroleur voor
een reisorganisatie, een nogal
slopende maar veel praktijkerva
ring opleverende opdracht het
controleren van een aantal
vakantiehotels in Italië, Zwit
serland en Oostenrijk
Terug in Nederland bereikte ze, via
een drietal functies in de Hilton-
hotellerie, in 1969 de post van
manager in het Arthur Frommer
(„Als manager heb je de supervi
sie over de dagelijkse gang van
zaken, je bent dus bedrijfslei
der"). Een jaar later werd ze door
Frommer (bekend amerikaans
hoteleigenaar, nog beter bekend
als auteur van reisgidsen over de
kunst om met enkele dollars per
dag de wereld te bereizen) be
noemd in haar huidige baan van
managing director. De vereiste
papieren en diploma's behaalde
ze, omdat ze geen hotelschool
heeft gedaan, via de Stichting
Horeca-opleiding. Ze is be
stuurslid van de afdeling Am
sterdam van Horecaf, de Neder
landse bond van werkgevers in
horeca- en aanverwante bedrij
ven.
Over haar entree als vrouw in de
hogere regionen van de hotelwe
reld zegt ze: „In het begin was het
een moeizame zaak. De mannen
in dit vak hadden het er nogal
moeilijk mee. Men was niet onbe
schoft, hoor. Dat is trouwens het
laatste dat je in de horecawereld
mag verwachten. Ik werd uiter
mate aardig en correct behan
deld. Maar men had er kennelijk
veel moeite mee om een vrouw in
dit vak als serieuze collega te zien
en te accepteren. Er was totaal
geen contact en dat gaf mij wel
eens een eenzaam gevoel. Een
klein maar volgens mij toch wel
typerend voorbeeld: als men
vroeger na een vergadering nog
een borrel ging drinken werd ik
nooit meegevraagd. Maar dat is
nu wel anders. Als je, zoals ik, een
behoorlijk aantal jaren meeloopt
Ik ben ook weieens ingevallen voor de nachtportier, maar een prettige taak vond ik het niet.
in het vak en alles gaat goed en
fijn, word je als vrouw toch wel
volledig geaccepteerd. Althans,
dat is mijn persoonlijke erva
ring"
Vrouw als baas
Maar hoe ligt het in de werksfeer?
Het werken onder vrouwelijke
leiding schijnt voor veel mensen
(vooral mannen, maar meer dan
eens toch ook wel voor vrouwen)
vaak een onverteerbare zaak te
zijn. Toch heeft Tine van Bommel
in de afgelopen negen jaar maar
één keer meegemaakt dat een
sollicitant het om die reden liet
afweten.
Door Leens Macaré
"Dat was een man die naar de func
tie van portier kwam solliciteren
en meteen zei dat hij niet onder
een vrouwelijke baas wenste te
werken. Verder tot nu toe nooit
problemen gehad op dit punt.
Volgens mij heeft dat niet alleen
te maken met wat men dan noemt
het aankunnen van je functie,
maar vooral met het staan voor
die functie in alle omstandighe
den. Het niet op bepaalde mo
menten op anderen afschuiven,
maar alles aanpakken als dat no
dig is. Dat is het prettige van wer
ken in een niet te groot bedrijf als
dit, met negentig kamers. Onze
staf is klein: drie vrouwen en
twee mannen. Alsjein bijzondere
omstandigheden eens even op
eikaars werkterrein zit, geeft dat
geen problemen. Dat loopt alle
maal soepel. We kunnen impro
viseren als dat nodig is. Er wordt
vaak gezegd dat een directeur een
schoon bureau hoort te hebben
en zoveel mogelijk moet delege
ren, maar ik denk daar wat anders
over. Ik vind bijvoorbeeld ook
niet dat ik uit hoofde van mijn
functie voortdurend contact met
de gasten moet onderhouden of
dagelijks met hen moet conver
seren, maar ook daar zullen de
meningen wel over verdeeld zijn.
Voor mij is het veel belangrijker
dat die gasten alle informatie die
ze nodig hebben, aan de balie
kunnen krijgen."
Haar taak omvat, onder meer, sa
menwerking en overleg met de
boekhouding inzake budget en
financiële stand van zaken, het
nemen van de eindbeslissingen
inzake de grote uitgaven, het
eenmaal per jaar (na het hoogsei
zoen) intensief controleren van
alle kamers om aan de hand daar
van te beslissen wat er aan "groot
opknapwerk" moet worden ge
daan: schilderwerk, ingrijpende
reparaties, het vernieuwen van
meubilair of stoffering. Haar
werktijden zijn "nogal variabel"
en dat houdt ook in dat ze 's
nachts thuis wel eens uit haar bed
wordt gebeld omdat er in het ho
tel iets bijzonders aan de hand is
"Er zijn wel eens onrustige perio
den," zegt ze. "Een gast wordt
ernstig ziek, er is een inbraak, of
een begin van een brand. Er is een
paar maal een kamer uitgebrand
doordat mensen in bed rookten.
Ik ben ook wel eens een paar keer
ingevallen voor een nachtportier
die door omstandigheden opeens
niet kon komen. Dat vond ik,
eerlijk gezegd, niet zo'n prettige
taak."
Op een heel ander terrein ligt een
probleem waarmee zy in haar vak
steeds vaker te maken krijg;; het
verschijnsel van gasten die de
volgende ochtend zonder beta
ling vertrokken blijken te zyn
"Het komt steeds vaker voor dat
mensen weglopen zonder te be
talen," zegt Tine van Bommel
"de oplossing lijkt eenvoudig:
vragen. Maar dat is een heel teer
punt. Mensen kunnen het begrip
gastvrijheid, dat vanouds bij het
hotelvak hoort, maar heel moei
lijk verenigen met een recht
streekse vraag om vooruitbeta
ling, en dat vind ik ook wel be
grijpelijk. Het ligt op hetzelfde
vlak als het vragen van een depo
sito voor een gereserveerde ka
mer, om je strop te beperken bij
het niet verschijnen van de gast
Ook dat probleem speelt op het
ogenblik sterk in ons vak. Een
uniforme internationale regeling
zou zulke moeilijkheden mis
schien kunnen oplossen."
Bemesting
In het voorjaar wordt de grasmat
met compost ingebezemd. In de
zomer kan het gazon bemest
worden met korrelmest NPK
(12,10,18), het goedkoopste bij de
boerenbond of tuinders-coope-
ratie. Uitstrooien op een droog
gazon, liefst voor een regenbui,
anders sproeien.
Mos
Mos in het gazon kan vele oorzaken
hebben, bijvoorbeeld een zure
bodem, een te natte bodem, te
veel schaduw, te weinig bemes
ting of te weinig ventilatie. Pro
beer in eerste instantie mos uit te
bannen door bemesten, compost
inbezemen in het voorjaar en
vooral door beluchten. Dit be
luchten doet u op een klein gazon
met een zogenaamde verticu-
leerhark. Dit is een speciale hark
met scherpe messen die ongeveer
2 cm de bodem indringen en zo
het gazonoppervlak openkrab
ben. Zo wordt dan gelijkertijd
mos en klaver uitgeharkt.
Voor het grotere gazons kunt u be
ter een prikroller gebruiken. Dit
is een soort handmaaimachine
met stalen pennen; waarmee u
over het gazon loopt, waarbij de
pennen om de 10 cm ongeveer 8
cm diep de grond indringen. Zo
krijgen de wortels weer zuurstof.
Vrouwen die, om welke redenen
dan ook, geen kinderen (of: niet
meer kinderen) willen, kunnen
zich tegenwoordig via een be
trekkelijk eenvoudige ingreep la
ten steriliseren. Het is een van de
moderne vormen van geboorten-
regeling die door een groeiend
aantal vrouwen verkozen wordt
boven het jarenlang slikken van
een pil, of het gebruiken van an
dere voorbehoedmiddelen. Maar
voor ontelbare vrouwen op deze
wereld is geboortenregeling via
sterilisatie geen kwestie van vrije
keuze, maar een behandeling die
onder druk wordt ondergaan.
De laatste jaren is, voornamelijk via
de internationale feministische
pers, wat meer bekend geworden
over het onderwerp „misbruik
van stenlisatie in diverse wereld
delen". Hier en daar op de wereld
zijn organisaties ontstaan van
vrouwen die tegen het misbruik
van sterilisatie strijden, campag
nes op touw zetten tegen de steri-
lisatiedwang die op vrouwen
wordt uitgeoefend, wereldwijde
bekendheid willen geven aan
dergelijke toestanden en daarbij
steun en solidariteit proberen te
krijgen van vrouwen over de hele
wereld.
Vanuit Parijs opereert bijvoorbeeld
de UMBO (Union of Bolivian
Women), die ook in Nederland
een contactadres heeft en een
campagne voert tegen de sterili
satie van Boliviaanse vrouwen.
In de Verenigde Staten zijn di
verse groepen actief, zoals de
„Indian women united for social
justice", een organisatie van In
diaanse vrouwen die tegen het
misbruik van sterilisatie strijdt,
en open staat voor Indiaanse
vrouwen die( van mening zijn dat
ze onder dwang of zonder vol
doende voorlichting gesterili
seerd zijn.
Andere organisaties zijn CESA
(Committee to end sterilisation
abuse), een gemengde groep die
zoveel mogelijk bekendheid wil
geven aan de problemen waartoe
misbruik van sterilisatie leidt, en
onder meer strenge richtlijnen
voor sterilisatie vastgelegd wil
zien voor de grote ziekenhuizen
in New York, en WASS (Women
against sterilisation abuse), een
vrouwengroep die via pamflet
ten, lezingen en diverse voorlich
tingsprojecten de problematiek
rondom het misbruik van sterili
satie probeert duidelijk te ma
ken, en daadwerkelijke steun or
ganiseert voor vrouwen die hier
slachtoffer van zijn gewor
den.
Bovenstaande gegevens zijn ont
leend aan het informatieblad van
ISIS, de internationale informa
tie- en communicatiedienst voor
de vrouwenbeweging. Dit ISIS-
international bulletin, dat gede
gen achtergrondinformatie
beoogt te geven over het werk
van vrouwenbewegingen en de
positie van vrouwen over de hele
wereld, verschijnt (vier maal per
jaar) ook in Nederlandse verta
ling. Een groep vrijwilligsters
zorgt voor de vertaling, publika-
tie en verspreiding van het bulle
tin, daarbij financieel gesteund
dooreen subsidie van de NCO, de
nationale commissie voorlich
ting en bewustwording ontwik
kelingssamenwerking. Er wordt
gewerkt via het systeem van de
zogenaamde themanummers: in
iedere uitgave wordt een interna
tionaal vrouwenprobleem be
handeld, dat meestal over de hele
wereld speelt.
„Vrouwen en gezondheid", is dit
maal het thema, en misbruik van
sterilisatie is een van de onder
werpen die in dit nummer (dat
een vervolg krijgt) worden be
handeld. Het bevat onthullend
cijfermateriaal over het „uit de
hand lopen" van sterilisatie on
der minderheidsgroepen, vrou
wen uit lage inkomensklassen en
Derde Wereld-vrouwen. Het eer
der genoemde CESA-comitè bij
voorbeeld, beschuldigt de Ame
rikaanse overheid (en sommige
multinationale bedrijven) van het
financieren van „geboortenrege-
lingsprogramma's" die tot gevolg
hebben gehad dat in Zuidameri-
kaanse landen tienduizenden
vrouwen zijn gesteriliseerd, vaak
„in ruil" voor kleine geschenken,
wat geld of toezegging van gratis
medische hulp, vaak ook zonder
hun medeweten of toestemming.
In Colombia zouden in twee jaar
tijds veertigduizend vrouwen en
in Brazilië binnen zes jaar tijds
één miljoen vrouwen onvrucht
baar zijn gemaakt via dergelijke
programma's (waarin een veel
voud wordt geinvesteerd van de
bedragen die worden uitgetrok
ken voor algemene gezondheids
zorg of landbouwkundige ont
wikkelingsprojecten).
Andere schrijnende voorbeelden
die de actiegroepen aanvoeren in
hun strijd tegen het misbruik van
sterilisatie: het steriliseren van
enkele duizenden Indiaanse
vrouwen in Noord-Amerika zon
der hun toestemming, het inti
mideren van Spaans sprekende
en zwarte vrouwen bij het teke
nen van de toestemmingsformu
lieren vooreen sterilisatie, de ge
tuigenissen van vrouwen uit
minderheidsgroepen die onge
vraagd gesteriliseerd weren tij
dens een andere operatie of een
abortus, en de moed hadden om
een dergelijke zaak tot in de
rechtszaal uit te vechten.
Naast de uitgebreide documentatie
over dit onderwerp komen in het
bulletin „Vrouw en gezondheid,
deel 1" diverse andere aspecten
van dit thema aan de orde: de ge
neesmiddelenindustrie, vrouwen
en gezondheidszorg in Marokko,
anticonceptieonderzoek, de
strijd om de babyvoeding in Der
de Wereld-landen, bevolkings
politiek in het oostblok, experi
menten met nieuwe voorbe
hoedmiddelen op vrouwen in La
tijns Amerika. De ISIS-bulletins
zijn los te koop voor vyf gulden,
een jaarbonnement kost 20 gul
den Het contactadres van de
stichting ISIS-Nederland is
Kromhout 104 in Dordrecht, tele
foon 078-40875.
Boerderijvakantie
De VW van de Oostenrykse
provincie Vorarlberg heeft in
een folder ruim 500 boerderij
en opgesomd, waar toeristen
tijdens hun vakantie welkom
zijn. De boerenfamilies vin
den deze nieuwe vakantie-
vorm ook leuk, omdat hun
tijdelijke gasten het isole
ment van het agrarische be
staan doorbreken.
Groot voordeel van een vakan
tie plezierige de boerdery:
zelfstandigheid, kinderen
helpen de boer met allerlei
plezierie (educatieve) kar
weitjes en het is goedkoop,
bijv. v.a. f8.- p.p. per dag lo
gies, een stevig boerenontbjjt
inbegrepen.
De folder over boerdery vakan-
ties is op aanvraag gratis ver-
krygbaar bij het Oostenrijks
Verkeersbureau in Amster
dam, Singel 464, tel.
020-255933.
Nieuwe munt en
bankbiljet in
Denemarken
Omstreeks november 1979
wordt de papieren "ti-er" een
tienkronen bankbiljet ver
vangen door een 10-kronen
munt die iets kleiner wordt
dan de huidige 5-kronbn
munt (de zgn. 'Temmer"). Te
gelijkertijd komt er een 20-
kronen bankbiljet in omloop.
De in verhouding veel te grote
slijtage van de 10-kronen bil
de ko
lden n
geld-
