Strauss (CSU)
wil Helmut
Schmidt opvolgen
Twistpunten belemmeren Lomé-akkoord
VAN DER WIEL
Zuid-Afrika uitgesloten
van vergadering YN
NAAST HET NIEUWS
Aftreden Luns
nog kwestie
van tijd
Helmut Kohl op zijspoor
Militairen Portugal
zijn bevreesd voor
hun linkse collega's
De Sleutels 1-M.S.V. Duisburg: 'A.M.T.' Duitsland
VRIJDAG 25 MEI 1979
(Van onze correspondent)
BRUSSEL - De Europese Negen en zeve
nenvijftig ontwikkelingslanden uit
Afrika, het Carabisch zeegebied en de
Stille Oceaan (ACS-landen) zijn in Brus
sel aan hun laatste besprekingen begon
nen over een nieuw samenwerkingsak
koord. Verwacht wordt dat de ingewik
kelde onderhandelingen tot zaterdag
kunnen voortduren. De nieuwe over
eenkomst. die volgend jaar april van
kracht moet worden, komt in de plaats
van het zogenaamde akkoord van Lomé,
dat de Negen vier jaar geleden met de
ACS-landen afsloten.
Een belangrijk twistpunt tussen de Negen
en de ACS-landen - opneming in de
nieuwe overeenkomst van hun bepaling
over de eerbiediging van fundamentele
mensenrechten - heeft door de recente
kindermoord in het Centraal-Afrikaanse
keizerrijk van dictator Bokassa extra
gewicht gekregen. De vakbond van Eu
ropese ambtenaren wil dat dit land
wordt uitgesloten bij de ondertekening
van Lomé II. zoals de nieuwe overeen
komst al wordt genoemd voor ze is afge
sloten. De bond vraagt dit in een brief
aan de Franse minister Poncet die als
voorzitter optreedt.
De ASC-landen wijzen een mcnsenrech-
tenparagraaf af. Dat is niet nodig, is hun
redenering, omdat alle ACS-staten
evenals de Negen de VN-verklaring in
zake de rechten van de mens hebben on
derschreven. De Negen - en onder hen
vooral Nederland en in mindere mate
Engeland - drongen tot nog toe wel aan
op een dergelijke bepaling. Daarbij is
dikwijls verwezen naar het Oeganda van
dictator Idi Am in, dat overigens de laat
ste jaren slechts vijf procent kreeg van
de hulp waarop het, krachtens het Lo-
mé-akkoord, aanspraak kon maken
Belangrijkste inzet van de onderhandelin
gen, die ruim een jaar geleden begonnen,
vormt de omvang van het nieuwe Euro
pese ontwikkelingsfonds. De Europese
commissie, het "dagelijks EG-bestuur",
heeft informeel 16 miljard gulden voor
gesteld, een verdubbeling ten opzichte
van het hulpfonds van Lomé I. De ASC-
landen vragen echter 27 miljard gulden,
daarbij wijzend naar inflatie, bevol
kingsgroei en de verminderde betekenis
van de handelsvoordelen die zij van de
EG hebben gekregen. Verwacht wordt
dat het eindresultaat tussen de 13 en 16
miljard zal uitkomen.
Een essentieel onderdeel van de financiële
hulp die de EG daarnaast nog heeft,
wordt gevormd door het zogenaamde
Stabex-mechanisme. Dit voorziet de
stabilisatie van de export-opbrengsten
voor achttien tropische landbouwpro-
dukten alsmede ijzererts ingeval de ex
port bijvoorbeeld door natuurrampen
belangrijk afneemt. De Negen zowel als
de ACS vinden dat Stabex de afgelopen
jaren goed heeft gewerkt en uitbreiding
verdient. De gemeenschap en de ont
wikkelingslanden zijn het echter niet
eens over de produktie die in aanmer
king moeten komen voor de Stabex-re-
geling.
Het EG-aanbod is niet bepaald ruim. Pe
per, oliehoudende zaden, veekoeken,
cashewnoten, garnalen en inktvis willen
de Negen wel aan de huidige lijst van
Stabex-Produkten toevoegen. De ACS-
landen vragen echter ook om opname
van (natuurlijke) rubber, tabak, sisal-
produkten, sinaasappelen en conserven.
Moeilijker nog zijn de onderhandelingen
over uitbreiding van Stabex tot minera
len, iets waar de Negen niet aan willen,
mede omdat zy de multinationale on
dernemingen die in deze sector opere
ren, niet willen bevoordelen. De EG-
landen willen wel een soort "Crisis
fonds" voor mineralen oprichten.
Als de export-opbrengsten van bepaalde
mineralen twintig procent zullen dalen,
zou het betrokken ACS-land aanspraak
kunnen maken op hulp uit dit crisis
fonds. aldus het voorstel van de Negen.
Bij Stabex is deze drempel veel minder
hoog: 7,5 procent. De "crisishulp" zou
kunnen gelden voor koper, fosfaat,
mangaan en bauxiet, alsmede ijzererts
dat uit de huidige Stabex-regehng zou
moeten worden "overgeheveld". Van de
kant van de ACS-landen is hierop tot nog
toe tamelijk negatief gereageerd. Hoe
groot het crisisfonds zou worden, was
gisteren nog verre van duidelijk.
Nederland, in Brussel vertegenwoordigd
door staatssecretaris Van der Meij (bui
tenlandse zaken) staat gereserveerd te
genover dit crisisfonds. Hierbij is nau
welijks sprake van ontwikkelingshulp,
aldus Den Haag. De ACS-landen willen
alvast dat de lijst van mineralen wordt
uitgebreid met koper, chroom, grafiet,
diamant en tin, nog afgezien van het ka
rakter dat de nieuwe verzekering tegen
exportdaling zal krijgen. Nederland en
de andere EG-landen geven in dit ver
band voorkeur aan wereldwijde regelin
gen, zoals het' bestaande tin-akkoord.
Over een rubberovereenkomst wordt
overleg gepleegd.
De looptijd van het verdrag - vier of vijf
jaar - en een regeling over beslechting
van geschillen tussen de betrokken
ontwikkelingslanden en de Europese
commissie, het uitvoerend orgaan van
de EG, vormen nog twee andere vragen
waarover de Negen en de zevenenvijftig
het eens moeten zien te worden. Voor de
minst ontwikkelde landen onder de
ACS-staten, alsmede de overzeese ge
biedsdelen zoals Frans-Guvana, zullen
de huidige regelingen waarschijnlijk
worden voortgezet.
Extra complicerende factor bij do onder
handelingen is het feit dat tegelijkertijd
in Manilla de Unctad-conferentie over
handel en ontwikkeling haar einde na
dert. Dat beïnvloedt de opstelling van
zowel de Negen als de ACS-landen. Het
ligt in de bedoeling zaterdag of uiterlijk
zondag een definitief akkoord te berei
ken. zodat Lome II tijdig door alle be
trokken landen kan worden geratifi
ceerd. Als het overleg mislukt, zal pas in
september kunnen worden verder ge
praat. Tydige ratificatie wordt dan vrij
wel onmogelijk, zodat Lomé I dan moet
worden verlengd.
Van onze correspondent)
BONN - Frans-Josef Strauss wil Bondskanselier worden. Gisteren deelden CSU-secreta-
ris-generaal Stoiber en CHU-fractievoorzitter Zimmermann in Bonn mee dat de Beierse
minister-president en CSU-chef als kandidaat voor het Bondskanselierschap bij de
verkiezingen van 1980 beschikbaar is. Tot nu toe gold CDU-voorzitter en oppositieleider
Helmut Kohl als kandidaat-kanselier van de CDU-SCU.
Zelfs binnen zijn eigen partij wordt
Kohl echter geen enkele kans
meer gegeven de verkiezingen
tegen Helmut Schmidt te win
nen. Hij is niet in staat gebleken
de oppositie een „eigen gezicht"
te geven. Vele CDU-kiezers vin
den, zo blijkt uit enquÜtes,
Schmidt een betere kanselier dan
Kohl ooit zou kunnen wor
den.
CDU-woordvoerder Henrich zei
dat de kandidatuur van Strauss
geen verrassing was. Secretaris
generaal Geissler verklaarde dat
het aanbod van de CSU-chef
„ernstig zal worden overwo
gen".
In Bonn verluidt dat Helmut Kohl
inderdaad van zijn kandidatuur
voor het kanselierschap zal af
zien. De oppositieleider zou wil
len dat de minister-president van
Nedersaksen, Ernst Albrecht. in
1980 lijsttrekker van de CDU-
CSU wordt. Omdat Albrecht niet
in de Bondsdag zit zou Helmut
Kohl CDU-fractievoorzitter en
oppositieleider kunnen blij
ven.
Strauss heeft zijn besluit genomen,
nadat hem duidelijk was gewor
den dat veel CDU-politici het de
beste oplossing vinden als de
Beier tegen Schmidt in het
strijdperk treedt. De strategie
van de CSU-baas is erop geba
seerd de liberale FDP onder de
kiesdrempel van 5 procent te
krijgen. Hij rekent daarbij op de
pas opgerichte „Burgerpartij"
van de „belastingrebel" Her
mann Fredesdorff. Volgens
Strauss' analyse is er „in de oude
slagorde" voor de Unionspartijen
„geen enkele reële kans" de ver
kiezingen te winnen.
Bezwaren
[\vee dagen geleden is het resultaat
van een enquÜte van het Allens-
bachinstituut gepubliceerd,
waaruit blijkt dat de CDU in ern
stige moeilijkheden komt, als zij
in 1980 met Franz-Josef Strauss
als kandidaat voor het Bonds
kanselierschap optreedt. De
Beierse minister-president is zo'n
geprofileerde figuur, dat hij bij
het grootste deel van de bevol
king ernstige bezwaren oproept.
Bovendien verkeert Bondskan
selier Helmut Schmidt op het
toppunt van zijn politieke aan
zien.
Niettemin is de mogelijkheid groot
dat Strauss inderdaad lijsttrek
ker van de CDU-CSU wordt. De
Union heeft iemand nodig die
„de touwen vast in handen
heeft". Het maandenlange ge
schuif en gegoochel met namen
en mogelijkheden binnen de op
positie heeft niets anders opgele
verd dan afkeuring van de kie
zers.
Karl Carstens rechtsschudt de
hand van de Westduitse president
Walter Scheel. Carstens. een om
streden figuur wegens zijn oorlogs
verleden en zijn reactionaire uit
spraken, zal Scheel als president
opvolgen.
(Van onze correspondent)
BRUSSEL - Het aftreden van
mr. Joseph Luns als secreta
ris-generaal van de NAVO is
nog slechts een kwestie van
tijd. Hoewel Luns zelf een
volstrekt stilzwijgen bewaart,
wordt zijn opvolging nu druk
besproken in de hoofdsteden
van de NAVO-landen. Zodra
overeenstemming bestaat
overeen geschikte kandidaat,
zal Luns te verstaan worden
gegeven, dat zijn ontslag
wordt verwacht.
Deze conclusies worden in
Brussel getrokken naar aan
leiding van de jongste berich
ten over mogelijke opvolgers
van Luns als secretaris-gene
raal van het Atlantisch bond
genootschap. Daarbij is de
manier waarop deze kwestie
aan de orde wordt gesteld
belangrijker dan de kandida
ten die opduiken, te meer
daar al geruime tijd allerlei
namen worden genoemd.
In Brussel heeft de wijze waar
op Luns' opvolging dezer da
gen in Londen aan de orde
kwam, veel aandacht getrok
ken. Enkele dagen na haar
ambtsaanvaarding had de
Britse premier Margaret
Thatcher een gesprek met
haar belangrijkste rivaal in de
Conservatieve party, oud-
premier Edward Heath. Ze
zou Heath bij deze gelegen
heid Luns' post by de NAVO
hebben aangeboden, aldus
Britse kranten.
De mogelijke kandidatuur van
Heath werd volgens een an
dere welingelichte zegsman
besproken in Washington.
Amerika zou niets voor Heath
voelen, die tijdens zijn pre
mierschap enige malen met
Washington in botsing kwam
op het gebied van buiten
landse en defensie-politiek.
Heath weigerde overigens het
aanbod van mevrouw That
cher.
Om politieke redenen lijkt de
opvolging van Luns voorbe
houden aan een Engelsman,
een Canadees of een verte
genwoordiger uit kleine NA
VO-landen. Amerika, Duits
land en Frankrijk komen niet
in aanmerking om de hoogste
NAVO-post door een landge
noot bekleed te zien. Luns'
voorganger was een Italiaan,
Manlio Brosio. België en Ne
derland zijn al eens aan de
beurt geweest (Luns, Stikker
en Spaak), zodat alles bij el
kaar de Luxemburger Thom
een goede kans zou maken als
hij een gooi naar Luns' positie
wil wagen.
Aan de kant
SPD-woordvoerder Schwartz ver
klaarde dat de beslissing van
Strauss betekent dat de CSU haar
grotere zusterpartij en Helmut
Kohl met „een pennestreek aan
de kant heeft gemanoeuvreerd".
Schwartz's FDP-collega Gerwald
zei dat de „ogenschijnlijke vre
de" binnen de CDU-CSU kenne
lijk alleen maar heeft geduurd tot
de verkiezing van de CDU'er Car
stens als Bondspresident.
Kanselier Helmut Schmidt, die al
tijd heeft beweerd dat Strauss
„de eigenlijke kop" binnen de
Unie is, zei in een fractievergade
ring van de SPD over een moge
lijke kanselierskandidatuur van
hem: „Dat zou weliswaar het ver
schil met de sociaal-liberale coa
litie zeer duidelijk maken... Maar
Strauss is representant van de
meest rechtse groepering in de
Bondsrepubliek. Hij kan diep
gaande spanningen in het bin
nenland en in onze verhoudingen
met het buitenland veroorza
ken".
NEW YORK (AFP/UPI) - De Al
gemene Vergadering van de Ver
enigde Naties heeft gisteren be
sloten Zuid-Afrika uit te sluiten
van deelneming aan haar huidige
zitting. Zij deed dit door met 93
tegen 19 stemmen, bij 11 onthou
dingen het rapport van haar
commissie voor de geloofsbrie
ven te aanvaarden, waarin de ge
loofsbrieven van Zuid-Afrika
werden afgewezen.
Kort voordat de voorzitter van de
Algemene Vergadering, Indale-
cio Lievano Aguirre, de beslis
sing bekendmaakte, had de
Zuidafrikaanse afgevaardigde al
de zaal verlaten. De voorzitter
wees erechteropdat het lidmaat
schap van Zuid-Afrika van de
VN niet in het geding was.
De Verenigde Staten en andere
Westerse mogendheden stemden
tegen De Amerikaanse verte
genwoordiger Andrew Young
liet een krachtig protest horen.
"Mijn regering betreurt, ten zeer
ste wat er vandaag is gebeurd. Er
wordt niets mee gediend dat
Zuid-Afrika niet mag deelnemen
aan dit debat", aldus Young.
De Algemene Vergadering was de
dag tevoren bijeengekomen voor
een speciaal debat van negen da
gen over het plan van de VN voor
de onafhankelijkheid van Nami
bië. In november 1974 waren ook
de geloofsbrieven van de Zuid
afrikaanse delegatie geweigerd.
Sindsdien had Zuid-Afrika
steeds verstek laten gaan bij de
zittingen van de Algemene Ver
gadering. Bij de opening van het
debat over Namibië was er on
verwacht weer een vertegen
woordigervan dat land versche
nen. Hij moest echtereen dag la
ter al weer vertrekken.
Deze vertegenwoordiger, zaakge
lastigde Adriaan Eksteen. be
schuldigde later op een perscon
ferentie de VN ervan dat zij on
dubbelzinnig partij trekken voor
de in Namibië opererende guer
rillabeweging Swapo ('Zuid-
westafrikaanse volksorganisa
tie'). Het hoofd van deze organi
satie, Sam Nujoma. had woens
dag de regering in Pretoria een
'fascistische junta' genoemd en
de volledige isolering van Zuid-
Afrika geeist.
Eksteen zei dat zijn regering en het
volk van Namibië thans "passen
de conclusies" zullen trekken en
dienovereenkomstig zullen han
delen. Waarnemers waren van
oordeel dat dit betekent dat
Zuid-Afrika nu het VN-plan voor
de overgang van Namibië naar
onafhankelijkheid onder interna
tionale controle definitief de rug
zal toekeren.
(Van c
correspondent)
ADVERTENTIE
Bezoekt zaterdag 2 juni a.s.
om 15.00 uur de internationale voetbalwedstrijd op het sportveld "De Vliet" Leiden Z W
Scheidsrechter de heer D. Sira
Goedhart Vastgoed, uw adres voor betaalbare woningen.
LISSABON - In Portugese militai
re kringen is grote bezorgdheid
ontstaan over de amnestiewet,
die begin april door de linkse
meerderheid in het parlement
werd aangenomen. De comman
danten van de militaire regio's
kwamen gisteren in spoedverga
dering bijeen, nadat eerder deze
week president Eanes de wet met
een veto had getroffen. Daarvoor
had de Revolutionaire Raad met
een krappe meerderheid gewei
gerd de amnestie in strijd met de
Grondwet te verklaren.
Het veto van de president kan door
het parlement weer ongedaan
worden gemaakt. Na een tweede
goedkeuring van de wet door het
parlement heeft de president
geen vetorecht meer. Maar Eanes
zou als reactie daarop kunnen af
treden of het parlement ontbin
den.
De amnestie is bedoeld voor de mi
litairen, die betrokken waren bij
de staatsgrepen van 11 maart en
25 november 1975. Vooral de
linksgezinde officieren, die na de
laatste staatsgreep werden weg
gezuiverd. zouden van de amnes
tie profiteren. De legercomman
danten zien echter niet graag dat
deze officieren weer op hun vroe
gere posten terugkeren.
Van de andere kant bestaat er in de
lagere regionen van de stryd-
krachten ontevredenheid over de
weinig fraaie manier waarop de
zuiveringen werden doorge
voerd.
Het probleem van de amnestie
doorkruist de politieke crisis. Op
5 juni zal het parlement over het
tweede begrotingsvoorstel van
de regering-Mota Pinto stem
men. Om een financiële chaos te
voorkomen, zal de begroting deze
keer worden aanvaard, zij het
zwaar geamendeerd. Onmiddel
lijk na de begrotingsdebatten
zullen de communisten een mo
tie van wantrouwen tegen Mota
Pinto indienen.
De premier zou van zijn kant van
plan zijn verregaande wijzigin
gen in zijn kabinet aan te bren
gen. De socialisten lijken echter
bereid de communistische motie
te steunen. Wanneer Mota Pinto
dan niet eigener beweging af
treedt, is er nog een tweede motie
- na een verplichte pauze van 30
dagen - nodig om zijn ontslag ze
ker te stellen.
Lucrezia Borgia van Argentinië
Een Argentijnse - door haar omgeving bijgenaamd 'De Lucrezia
Borgia van Buenos Aires' - staat onder verdenking van het ver
giftigen van zeven kennissen.
De 47-jarige mevrouw Maria Murano-Aponte werd aangehouden
nadat was ontdekt dat haar nicht Carmen Venturini niet was
gestorven aan hartzwakte, maar aan vergiftiging met cyaankali.
De vrouw stond bij haar nicht in het krijt en had kort voor het
overlijden het huis van Carmen Venturini verlaten.
Een paar andere vrienden en schuldeisers van mevrouw Murano
x zijn onlangs ook aan onverwachte hartaanvallen overleden.
Pythons in onderbroek
De man die had geprobeerd vijf levende Pythons Australië binnen
te smokkelen door ze te verstoppen in zijn onderbroek en in
zakken die hij aan zijn benen had bevestigd, heeft een boete van
226 Australische dollar gekregen
De 21-jarige Francis John MuUins zei tegen de rechter dat hij de
slangen had gekocht in een privé-dierentuin in Bangkok omdat
hij ze leuk vond
De douane die MuUins by zijn aankomst in Darwin uit Bali had
gefouilleerd, ervoer dat Pythons, hoewel niet giftig, wel bijten
kunnen.
De dieren moeten het avontuur met de dood bekopen: volgens de
Australische overheid brengen ze hersenvliesontsteking over
Nixon gaat kleiner wonen
Oud-president Nixon en zijn vrouw hebben hun huis in San Cle
mente in Californie, "La Casa Pacifica", verkocht en trekken in
een kleinere bungalow van 650 000 doUar. anderhalve kilometer
verderop
Het nieuwe huis van de Nixons heet "Cypress Shores" en het werd
deze week gekocht door Nixons boezemvriend Charles G. Re bo
zo.
Pat Nixon had naar een kleiner huis uitgekeken sinds zy in 1975
getroffen werd door een beroerte.
Het nieuwe huis van de Nixons ligt op een priveterrein met andere
bungalows dat onder bewaking staat.
Drinken vanaf 50 jaar
Het Huis van Afgevaardigden van Alabama heeft de publieke tri
bune en ook zichzelf met stomheid geslagen door nr.et 46 tegen 22
stemmen zijn goedkeuring te geven aan een wetsvoorstel dat de
leeftijdsgrens waarop men alcohol mag drinken verhoogt van 19
tot 50 jaar.
Het voorstel was ingediend door afgevaardigde Cecil Wyatt. die
had gezegd dat hy vond dat het oorspronkelijk wetsvoorstel, dat
de grens optrok van 19 tot 21, niet vergenoeg ging. Zyn voorstel
was hier een amendement op
Het wetsontwerp moet nog worden behandeld in de Senaat De
leeftijd waarop men in Alabama alcohol mag drinken werd in
1975 verlaagd van 21 naar 19. maar men wil weer van 19 naar 21
om drankmisbruik onder jongelui tegen te gaan
ADVERTENTIE
Rita van der Kamp, receptioniste,
draagt een bril van
Nieuwe Rijn 62. Leiden Tel 071 124108
WEETALLES
VAN BRILLEN EN
SPECIALIST VOOR
KONTAKTLENZEN
