eerlijk
eiken
meubel
show!
/IeeuwiS
Poolse oecumene onderontwikkeld.
Kritiek op
ommezwaai
van kabinet
De risicoverzekering met
'n lekker hapje winst toe.
tóf
Concordia
Maria-verering karakteristiek voor het katholicisme
Positieve ontwikkelingvan kerk in DDR
Wegenwacht gaat meer stoppen
-RIJDAG 25 MEI 1979
figtlTOTO
Us paus Johannes Paulus II van 2 tot 10 juni in zijn vader
land Polen op bezoek is, dan is dat in een katholiek land
bij uitstek. De Poolse volksrepubliek heeft op het
ogenblik meer dan 35 miljoen inwoners. Daarvan is 96
procent katholiek. Polen is het katholiekste land van
Oost-Europa.
ölen. dat sinds het eind van de
tweede wereldoorlog een socia
listische signatuur heeft, telt 27
bisdommen, waaronder 7 aarts
bisdommen. Aan het hoofd van
de Poolse katholieke kerk staat
de aartsbisschop van Gniezno en
Warschau, kardinaal Stefan Wys-
zynski. Hij is primaat van Polen
en voorzitter van de Poolse bis
schoppenconferentie en leidt de
kerk al meer dan drie decennia,
de zielzorg werken 15.219 pries
ters en 4.694 paters. Daarbij ko
men nog zo'n 30.000 ordezusters.
In 40 priesterseminaries bereiden
zich momenteel 5.325 studenten
op het priesterambt voor. Afge
lopen jaar had de kerk in Polen
569 nieuwe priesters. In Lublin is
een katholieke universiteit. Die
werd in 1918 opgericht en is de
enige katholieke universiteit in
de socialistische landen van
Oost-Europa. In Krakau, Poznan,
Warschau en Breslau zijn theolo
gische faculteiten. Bijna dui
zend Poolse priesters en ordezus
ters werken als missionaris in de
derde wereld.
)e andere kerken zijn niet zo ruim
vertegenwoordigd. In 1961 telde
Poolse Orthodoxe Kerk
413.000 lidmaten. Het aantal pro
testanten wordt geschat op
140.000. Daarvan zijn er 120.000
lutheraan. Het aantal oud-katho
lieken bedraagt 30.000, dat van de
Pools-katholieken 60.000.
)e joden, die in 1939 nog 10 procent
van de bevolking uitmaakten,
hebben het met name sinds 1968
moeilijk. Zij zijn uit leidende po
sities in het economische, poli
tieke en culturele leven verdre
ven en hun aantal bedroeg in 1969
naar schatting nog slechts 13.000.
In de campagne tegen de 'zionis
ten' heeft met name Mieczyslaw
Moczar. toenmalig minister van
binnenlandse zaken en hoofd van
de veiligheidsdienst, een beruch-
naam verworven. Door het
kleine aantal niet-katholieken is
de oecumene in Polen onderont
wikkeld.
In de laatste tien jaar van de 10de
eeuw begon de kerstening van
Polen, op instigatie van koning
Mieszko I. Hij liet zich samen met
zijn vrouw en zijn hele hofhou
ding dopen in de bisschopskerk
van Poznan. In 1000 stichtte paus
Sylvester II de eerste primaatze
tel: Gniezno. Daarvóór waren al
de bisdommen Poznan, Kolobr-
zeg, Krakau, Plock, Wloclawek
en Breslau (Wroclaw) gesticht.
Een bekende kerkelijke figuur in
de kerkgeschiedenis van Polen is
de heilige Stanislaw, patroonhei
lige van Polen. Dit jaar wordt
door de Poolse katholieken het
feit herdacht dat Stanislaw 900
jaar geleden door toedoen van
koning Boleslaw II de Stoute ter
dood werd gebracht. Stanislaw,
in 1072 benoemd tot bisschop van
Krakau, sloot zich aan bij een op
positionele beweging o.l.v. Bo-
leslaws broer Wladyslaw, omdat
hij het niet eens was met des ko-
nings beleid inzake de kerk. Bo
leslaw daagde hem voor het ge
recht en de bisschop werd ter
dood veroordeeld.
Al dan niet door de rond hem ont
stane legenden zijn velen Sta
nislaw gaan beschouwen als een
martelaar, een strijder voor de
geloofsvrijheid. Dit bracht de
Poolse overheid ertoe, het paus
bezoek aan Polen - waar geloofs
vrijheid een discutabele zaak is -
uit te stellen tot na 8 mei, Stanis-
laws feestdag.
Paus Johannes Paulus zal tijdens
zijn verblijf in Polen Czesto-
chowa aandoen. Dat is de voor
naamste bedevaartsplaats voor
Poolse rooms-katholieken. Op
hoogtijdagen stromen menigten
te voet toe. Zelfs uit Warschau
komen ze lopen. De stad is be
roemd om haar 'Zwarte Madon
na', een donkerbruine Maria-
schildering die volgens de le
gende door apostel Lucas zelf
werd geschilderd. De schilde
ring bevindt zich in de kapel van
het klooster van de Orde van de
heilige Paulus de kluizenaar, in
1382 gesticht op 'Jasna Gora' (de
heldere berg).
De madonna werd op 8 septëmber
1717 - na gerestaureerd en ver
sierd te zijn - plechtig gekroond
als 'koningin van Polen'.
Czestochowa heeft 190.000 inwo
ners en is het tweede ijzererts-
verwerkingscentrum van het
land. De paus zal in deze stad een
conferentie van de Poolse bis
schoppen voorzitten.
De grote liefde van Johannes Pau
lus voor de maagd Maria komt
voort uit zijn Poolse achtergrond.
De Maria-verering is een karak
teristiek van het Poolse katholi
cisme, dat sterke nadruk legt op
de geloofsbeleving.
Onafhankelijk
De rooms-katholieke kerk van
Polen is de sterkste onafhanke
lijke macht in communistisch
Oost-Europa. De betrekkingen
tussen kerk en staat werden in de
stalinistische tijd gekenmerkt
door grote wrijving. Kardinaal
Stefan Wyszynski heeft in het be
gin van de jaren vijftig een tijd
lang vastgezeten.
In 1967 weigerde de regering Wys-
zinski een uitreisvisum te ver
Kardinaal Stefan Wyszynski leidt de Rootns-Katholieke Kerk van Polen al meer dan dertig jaar. Kort geleden
bracht hij aan het hoofd van een groep Poolse pelgrims een bezoek aan de paus. Het weerzien was zeer vriend
schappelijk.
strekken voor een reis naar Ro
me, waar de bisschoppensynode
werd gehouden. Het argument
was dat de kardinaal zijn vorige
bezoek aan het Vaticaan in 1965
had gebruikt 'om zich in de bui
tenlandse politiek van de staat te
mengen.' Het episcopaat liet een
hevig protest horen en noemde
de weigering een ernstige beper
king van de godsdienstvrijheid.
Na de machtsovername door Ed
ward Gierek in 1970 begon zich
het begin van een dialoog af te
tekenen. In 1977 zag het ernaar
uit dat de Poolse regering de stap
van 'coëxistentie' naar 'samen
werking' zou doen. Dat werd
tenminste meegedeeld door Ka-
zimierz Kakol, minister van reli
gieuze aangelegenheden. Paus
Paulus VI had in dat jaar een on
derhoud met de Poolse partijlei
der Gierek.
Maar een lange lijst van door de
kerk gestelde eisen - meer vrij
heid van handelen, een ruimere
toegang tot de door de staat ge
controleerde media en een er
kende wettelijke status - is nog
steeds onderwerp van discussie.
Het godsdienstig leven in Polen
bloeit, niet alleen in de vaak nog
primitieve dorpen, maar ook in
de steden waar de door de oorlog
verwoeste kerken nauwgezet zijn
herbouwd en nieuwe zijn verre
zen, vaak na lange strijd met de
autoriteiten die geen vergunning
voor de bouw wilden geven.
Censuur
Het is niet zeker hoe diep het ka
tholicisme in het Poolse volk is
geworteld. De autoriteiten bewe
ren graag dat het kerkbezoek niet
anders dan een kwestie van tradi
tie is en dat vele Polen de officiële
rooms-katholieke leer over abor
tus en geboorteregeling aan hun
laars lappen.
Katholieken hebben het in Polen
niet altijd gemakkelijk. Zo sloot
de Poolse regering driejaar gele
den het hoofdbureau van de in
het parlement vertegenwoordige
ZNAK-groep van prof. Dr.
Stomma, nationaal orgaan van
katholieke intellectuelen, en in
1977 bepaalde de regering dat de
fondsen voor 'ZNAK' voortaan
moesten toevloeien aan een van
de groep afgescheiden beweging
die meer dan de zich onafhanke
lijk opstellende ZNAK-groep be
reid is met de regering Gierek
samen te werken. Stomma en de
zijnen werden in het parlement
vervangen door vertegenwoordi
gers van deze afscheidingsbewe
ging.
Kerkelijke tijdschriften hebben te
maken met de censuur. Die heeft
zich te houden aan de basisregel:
'alle kritiek op het marxisme
moet uit godsdienstige publica
ties worden verwijderd'.
Deze vage. ruim op te vatten regel
heeft bijvoorbeeld het katholieke
tijdschrift 'Spotkanai' (ontmoe
tingen) tot een illegaal blad ge
bombardeerd. Deze periodiek
volgt de gedragslijn van officiële
katholieke organisaties en weet
zich gesteund door de bisschop
pen. Onder de medewerkers be
vindt zich Jerzy Turowicz, hoofd
redacteur van het (legale) Kra-
kause katholieke weekblad 't
Ygodnik Powszechny' (algemeen
weekblad).
In januari van dit jaar verbood de
censuur een artikel van zijn hand
over de staat-kerk-relatie Hij
schreef dat samenwerking met
de kerk, waartoe de staat graag
bereid zegt te zijn, onmogelijk is,
als haar invloed steeds wordt te
gengewerkt. Het artikel was be
stemd voor het marxistische
weekblad 'Polityka'. Tenslotte
werd het verhaal geplaatst in
'Spotkania'. In maart van dit jaar
werd Janus Krupski, hoofdre
dacteur van 'Spotkania', door de
geheime politie in Lublin onder
vraagd.
Richtlijnen
Hoewel de Poolse staat de Katho
lieke Kerk in Polen de organisa
tie van het bezoek van paus Jo
hannes Paulus heeft toever
trouwd, hebben de autoriteiten
een aantal richtlijnen opgesteld
om de invloed van het gebeuren
in te perken. Dat meldt het Kes-
ton-college, het Engelse onder
zoekinstituut voor godsdienst in
communistische landen.
Onderwijzers, leraren en docenten
moeten tijdens het pausbezoek
les geven. De eindexamens en
toelatingsexamens zijn gepland
tussen 2 en 10 juni.
De paus zal maar kleine stukjes per
auto mogen reizen. Hij wordt
hoofdzakelijk met een helikopter
vervoerd. De mis die hij aanvan
kelijk op het 'Overwinningsplein'
in Warschau zou vieren, wordt nu
gehouden op een pleintje voor
een kle'in kerkje.
De mensen wordt aangeraden thuis
naar de televisie te kijken.
Anjer. De Amsterdamse her
vormde predikant W.G. Over-
bosch is de Zilveren Anjer, uit te
reiken door prins Bernhard, toe
gekend wegens zijn verdiensten
op cultureel gebied. Ds. Over-
bosch heeft een groot aandeel
gehad in de oprichting en het
werk van de Prof. dr. G. van der
Leeuw-stichting voor kerk en
kunst. Ook is hij nauw be trokken
bij de restauratie en toekomstige
bestemming van de Nieuwe Kerk
op de Dam in Amsterdam.
Beroepingswerk. Hervormde
Kerk: beroepen te Schiedam me
vrouw kandidaat J. van der Werf
Utrecht, te Mijnsheerenland en te
Leeuwarden R. Dijkmeijer Put
ten (deelgemeente), te Dordrecht
S. van den Oever Nieuwleusen;
aangenomen naar Aalsmeer A
Bakker Dalfsen; bedankt voor
Bergen op Zoom B de Graaf (le-
gerpredikant) Waalwijk. Gere
formeerde Kerken: beroepen te
Emmeloord RH Nieuwenhuis
Papendrecht Gereformeerde
Gemeenten: bedankt voor Bors-
sele J. Mol Rijssen Onafhanke
lijke Baptistengemeenten: be
roepen te Amsterdam drs. A.J.
Visser Alpnen aan den Rijn.
Jubileum. De heer Th. van Nie-
kerk vierde gisteren zijn zilveren
jubileum als lid van het zangkoor
van de Lodewijkskerk (rk) aan de
Steenschuur te Leiden Het koor
zong in de hoogmis de Missa Bre-
vis van Mozart. Pastoor Vreeburg
sprak de jubilaris zeer waarde
rend toe. Deze begon als jong
kostertje. Al gauw verbond hij
zich aan het koor. Nu is hij ook
reserve-organist. De zanger kreeg
de Sint Gregorius-onderschei-
ding.
"De overbrugging". Morgen
avond om 7 uur verleent de jon
gerengroep "De Overbrugging"
in de Hartebrugkerk aan de
Haarlemmerstraat te Leiden met
teksten en muziek medewerking
aan een jongerenmis. Celebrant
is pater M. de Ponti.
Goud. Oud-pastoor J. Rutten, nu
wonend in Rosmalen, viert zon
dag zijn gouden priesterfeest in
Alphen aan den Rijn. waar hij is
geboren en d est yds ook zijn eer
ste mis opdroeg. Om half 12
wordt in de Bonifaciuskerk een
mis uit dankbaarheid gevierd.
Pastoor Rutten werkte in Zwaag,
Hillegersberg, Amsterdam. Ne-
derhorst den Berg, Heiloo en
Zuid-Schermer. Hij was ook rec
tor van de Mariastichting in
Haarlem.
Het kerkelijke leven in Oost-
Duitsland bloeit, zo vertelde ds.
Bé Ruys van het Hendrik Krae-
mer-huis in Berlijn op de jaarlijk
se "Berlijndag" die gisteren in
Zeist werd gehouden. Al dertig
jaar werkt ds. Ruys in Berlijn en
zij heeft veel contacten in. beide
delen van die stad en ook met
geïnteresseerden ir> Nederland.
In Oost-Duitsland organiseert zij
met haar medewerkers bijbel-
studie- en vredeswerkgroepen en
bijeenkomsten voor bejaarden en
kinderen.
Het concordaat dat vorig jaar tus
sen de leiding van de Evangeli
sche Kerk in de DDR en de rege
ring werd gesloten heeft, aldus
ds. Ruys, een eind gemaakt aan
de wederzijdse argwaan. Deze
kerk heeft nu veel meer moge
lijkheden gekregen, zodat het
bijvoorbeeld gemakkelijker is
geworden nieuwe kerken te
bouwen en buitenlandse reizen te
maken.
De kerken in de DDR zullen zich,
aldus ds. Ruys, moeten blijven
bezighouden met de vraag hoe zij
kunnen meebouwen aan de so
cialistisch staat. Daar is echter
ook de vrijheid, waartoe elk mens
geroepen is. Tussen de Oostduit-
se kerken en Nederland zijn de
afgelopen jaren veel contacten
gegroeid. Er wordt nu vooral ge
werkt aan de kwaliteitsverbete
ring hiervan. "Gezien de eerlijke
vragen die men elkaar stelt en het
gemeenschappelijke dat men in
elkaar herkent, kan men de toe
komst met optimisme tegemoet-
zien", aldus ds. Ruys. Zij sprak
van een "positieve ontwikke
ling".
Israël-boycot
ADVERTENTIE
De Meubel-Pinkstershow bij Meeuwis duurt
dit jaar extra lang. Logisch, er is zoveel nieuws
en moois te zien, dat moet gewoon langer te
kijk staan! Daarom van 25 mei t/m 9 juni.
show van Meeuwis-Karaktermeubelen onder
het motto: "Wie het goede behoudt, houdt van
hout".
Méér dan een
halve eeuw
eerlijk eiken
Oirschot Rijkesluisstraat 25 1 clcfoon 04997 1775
Nieuwkoop: Dorpsstraat 117. Telefoon 01725 2278
DEN HAAG (ANP) - In de Eerste Kamer heeft de oud-voor
zitter van de PvdA, mevrouw Ien van den Heuvel, scherpe
kritiek geoefend op de aankondiging van minister Van
der Klaauw dat de kwestie van de zogenaamde negatieve
goederenverklaringen (een verklaring dat voor Arabische
landen bestemde artikelen geen Israëlische onderdelen of
grondstoffen bevatten) zorgvuldig wordt bestudeerd.
Om deze bijzonder ingewikkelde
zaak te bestuderen is een werk
groep gevormd die opdracht
heeft „Zo snel mogelijk" door te
gaan met zijn werk, aldus de mi
nister. De regering zal optreden
Winkeldiefstal
DEN HAAG (ANP) - Uit een onder
zoek van het Centraal Bureau
voor de Statistiek onder 331 ves
tigingen van warenhuizen of gro
te textielzaken blijkt dat er in
1978 voor 1,5 miljoen gulden uit
deze zaken is gestolen. Een derde
deel moest als verloren worden
beschouwd. Hierbij werden ruim
25.000 personen aangehouden,
van wie 42 procent scholier of
student was en 13 procent huis
vrouw, aldus heeft het ministerie
van economische zaken meege
deeld.
Er werden in 1978 door de betrok
ken bedrijven 21.208 winkeldief
stallen gemeld, waarvan er 3.888
door onbekende daders gepleegd
De gestolen goederen waren voor
19,7 procent kledingstukken,
voor 10,4 procent schrijfwaren,
voor 9,9 procent gereedschap en
voor 7,7 procent levensmiddelen
tegen elke vorm van discrimina
tie naar ras of geloof, verklarin
gen dat men gedoopt is (niet-
jood verklaringen) zullen niet
worden afgegeven.
Mevrouw Van den Heuvel verweet
de minister eerst in antwoord op
Kamervragen te hebben gezegd
dat een onderzoek niet noodza
kelijk is en thans (nadat de Twee
Kamer zelf een onderzoek heeft
ingesteld) te verklaren dat de
kwestie zo ingewikkeld is dat
verder onderzoek nodig is. Dit is
een "duidelijke ommekeer" in
het standpunt van de regering, zo
meende zij.
Overigens oefende minister Van
der Klaauw kritiek op de houding
die Israël sinds de akkoorden van
Camp David heeft ingenomen, en
relativeerde hij de betekenis van
dit akknord. Werd het vroeger
aangeduid als "een eerste stap"
op de weg naar een alomvattend
vredesverdrag, thans sprak mi
nister Van der Klaauw over "een
eerste teken van hoop". Omdat
de weg naar een dergelijk verdrag
"nog lang en moeilijk" zal zijn
wenste hij alle partijen, "met na
me onze Israëlische vrienden",
veel wijsheid en "politieke
moed".
Hapje? Zeg maar rustig hap, want met
een reservering van goed 40% van de
premie-ontvangst voor winstbijschrijving,
ligt Concordia royaal boven het landelijk
gemiddelde van ruim 15%.
Want wat voor een verzekering
u ook bij Concordia Leven afsluit,
iedere verzekerde heeft recht op
winstdeling. Hoe klein het verzeker
de bedrag ook is. Sterker nog, bij
Concordia deelt elke individuele polis,van
af de eerste dag, mee in de winst!
Bovendien is het zo dat bij Concordia
op zuivere risicoverzekeringen winst
wordt bijgeschreven.
Onze tussenpersoon bij u in de
buurt geeft u graag tekst en uitleg.
Voor zijn adres en telefoon
nummer kunt u bellen met
Concordia Utrecht: 030 - 33 34 33.
Ook de andere verzekeringen van Concordia Leven:
mèt winst en lekker lage premies.
Concordia Levensverzekering NV, Oudenoord 10, Utrecht, Telefoon. 030-33 34 33.
DEN HAAG (ANP) - Do wegen
wacht zal in het vervolg wat meer
stoppen tijdens de patrouilles
langs de Nederlandse wegen
Waar mogelijk zal men de beken
de gele voertuigen stilzetten op
voor de weggebruiker goed
zichtbare punten. Dit heeft de
ANWB woensdag meegedeeld
Dit geldt vooral voor de wegen
die zijn voorzien van praatpalen,
waarvan er inmiddels ruim twee
duizend zijn geïnstalleerd Op d;e
manier kan een groot aantal niet
strikt noodzakelijke gereden ki
lometers worden vermeden.
De wegenwacht blijft open voor
meldingen, die via de praatpalen
centraal binnenkomen op de we
gen wacht stat ions
Tot deze maatregelen heeft de
ANWB besloten in het kader van
de door de regering afgekondig
de vijf proeent energiebespa
ringsactie Met ingang van 23 mei
zullen de schuifborden op de w e-
gen wacht voertuigen worden
voorzien van de tekst 'Neem gas
Verde. .-ol de wegenwacht zich ui
teraard houden aan de maxi
mumsnelheid en /al men de mo
tor zo min mogelijk stationair la
ten draaien Deze maatregelen,
die naar de ANWB verwacht
kunnen leiden tot een energiebe
sparing van ruim vijf proeent
zullen zo min mogelijk invloed
hebben op kwahleit van de hulp-
erle
nng
