in de weekbladen
EISEVIERS I
VRIJDAG 25 MEI 1979
Vorige week was er in
Brussel een van de half
jaarlijkse vergaderingen
van de NAVO-ministers
van defensie. Na afloop
verschenen er berichten
in de pers, dat er bij die
gelegenheid besloten zou
zijn om nieuwe kernwa
pens in Europa te statio
neren, en dat Nederland
daar ook bij betrokken
zou zijn.
De Amerikaanse minister van
defensie Brown zou dat ge
zegd hebben en onze minister
Scholten zou het niet ontkend
hebben. En dus zat hier de kat
prompt weer in de gordijnen;
niet,alleen bij alle mensen die
zonder meer alles wat met
kernbewapening van doen
heeft afwijzen, maar ook bij
heel wat mensen die daar toch
nog, genuanceerder over den-
ken(
Wat is er eigenlijk aan de hand.
Om,dat te kunnen begrijpen,
moeten wij beginnen ons te
realiseren dat we hier te ma
ken hebben met een van de
gevolgen van het feit dat de
zgn. SALT-II-onderhande-
lingen, welke de afgelopen ja
ren tussen de VS en de Sow-
jet-Unie zijn gevoerd om tot
voor beide partijen geldende
afspraken over de omvang
van de strategische kernbe
wapening te komen, binnen
kort met een definitieve over
eenkomst zullen worden af
gesloten.
Eigen graf
Die overeenkomst betekent dat
voor het leeuwedeel van de
lange-afstand kern wapens,
waarmee de VS en de Sowjet-
Unip elkaar onder schot hou
den; en als het ware over het
eigen graf heen wederkerig
met vrijwel complete vernie
tiging kunnen bedreigen, en
aldus elkaar effectief van on
derlinge agressie kunnen
weerhouden, nu gelijke pla
fonds gaan gelden. Dit kan
voorkomen, dat dit systeem
vande zgn. wederkerige af
schrikking eenzijdig door een
van beide partijen kan wor
den doorbroken.
Deze afspraak moet uiteraard
dienen om te helpen voorko
men dat de VS en de Sowjet-
Unie elkaar vroeg of laat
daadwerkelijk met nucleaire
massavernietigingswapens
zouden gaan bestoken. En
daartoe is het o.a. essentieel,
dat geen van beide partijen
ooit in een situatie kan raken
waarin hij zou menen zich
min! of meer ongestraft de
aanyal op de ander te kunnen
permitteren, omdat hij die
toch in één klap zou kunnen
uitsphakelen. Reden waarom
die ander, dat wetens, dan wel
eens bij wijze van zelfverde-
digihg zou menen geen ande
re keus te hebben dan zelf dan
maar met de aanval te begin
nen.
Het is om dergelijke levensge
vaarlijke wederkerige been-
tjeslichterij op de rand van de
vulkaan te voorkomen, dat
SALT-II nodig is en er in het
belang van de vrede ook zo
spopdig mogelijk moet ko
men. En gelukkig ziet het er
nu naar uit dat dit binnenkort
ook zal gebeuren.
Mazen
Er zijn wel enkele maren aan
verbonden. De eerste is dat de
SALT-II-onderhandelingen
tot dusver alleen zijn gevoerd
over de aftopping van die wa
pens die vanaf het grondge
bied van de ene supermo
gendheid op dat v^n de ande
re künnen worden afgevuurd,
dan wel door in de VS resp.
Sovyjet-Unie zelf gestatio
neerde vliegtuigen en onder
zeeboten. Daarmee zijn ech
ter nog niet alle lange-af-
standkernwapens onder één
hoedje gevangen.
Buiten schot bleven tot dusver
re de middellang-afstand-
kernwapens van de VS, resp.
Groot-Brittannië, welke van
af Westeuropees grondgebied
tot ver in het Warschau-Pact-
gebied en tot over de grens
van.de Sowjet-Unie heen rei
ken) alsmede de overeen
komstige wapens waarmee
West-Europa vanuit de Sow-
jet-Uriie zelf rechtstreeks on
der vuur kan worden geno
men. zoals bijvoorbeeld de
veelbesproken SS-20.
Deze zgn. grijze-zonewapens
werplen op verzoek van de VS
tot nu toe niet in de SALT-be-
sprekingen betrokken, omdat
de Amerikanen - naar thans
blijkt terecht - meenden dat
de onderhandelingen dan ex
tra zouden worden belast met
het probleem van Amerika
om, behalve met eigen ge
voeligheden, ook nog met al
lerlei Westeuropese zorgen en
angsten rekening te moeten
houden.
Die zijn er zelfs nu al bij SALT-
II, dat bij vele Europeanen,
met name in de grotere lan
den en niet in het minst in
West-Duitsland, de soms sla
pende, maar nooit geheel af
wezige vrees, om als puntje
bij paaltje komt toch door de
Amerikanen in de steek gela
ten zullen worden, weer heeft
aangewakkerd.
Immers, zo redeneren zij, door
dit verdrag stellen de Ameri
kanen wel zichzelf veilig te
gen nucleaire vernietiging,
maar dan wel op voorwaarde
dat zij zelf niets tegen de
Sovyjet-Unie zullen onder
nemen, dus ook niet om bij
voorbeeld eep Russische in
val in West-Europa af te straf
fen.
Deze redenering valt uiteraard
ook om te draaien. Immers,
hetzelfde geldt voor de Sow
jet-Unie, die dan ook alleen
maar weer zelf voor nucleaire
vernietiging veilig zou zijn,
als dat land zijn handen af zou
houden van alle zaken die
voof het overleven van de VS
als natie van wezenlijk belang
zijn. En er zijn overtuigende
argumenten genoeg om aan te
tonen dat bijvoorbeeld het
behoud van de nauwe band
met West-Europa voor de VS
van zo'n uiterst wezenlijk
belang zou zijn.
Conclusie
Het is dus niet terecht om aan
de afsluiting van SALT-II de
conclusie te verbinden dat de
Amerikaanse waarborgen
voor de veiligheid van ons
werelddeel tegenover een
eventuele Russische agressie
op de tocht zijn komen staan.
Maar zo werkt het wel in brede
kringen in Europa, en dat des
te meer omdat de tegenstan
ders van dit akkoord in de VS
zelf dat ook bij herhaling lo
pen te roepen, zich daarbij ui
teraard zeer wel bewust van
de verontrusting die dat aan
deze kant van de oceaan weer
opróept, en die in hun anti-
kraam maar al te goed van pas
korht. Eén Jackson is gevaar
lijker dan tien SS-20's.
En dat brengt mij weer terug bij
de SS-20. Immers, ook de
Russen dragen er - door hun
juist nu aan de gang zijnde
modernisering en uitbreiding
van hun zgn. grijze-zonewa-
penfe, waarmee zij uitgere
kend alleen West-Europa en
niet de VS zelf bedreigen, en
waar ze formeel ook na de af
sluiting van de SALT-II mee
door mogen gaan - allesbe
halve toe bij om die Westeu
ropeanen gerust te stellen. Zij
vragen zich angstig af of hun
veiligheid tegen agressie na
SALT-II nog wel door de
Amerikaanse nucleaire
garantie gedekt wordt.
En het is nog niet eens zozeer de
openlijke aanval waarvoor
deze mensen bevreesd zijn,
als wel dat er een situatie zou
ontstaan waarin de Sowjet-
Unié, zelf door het (dankzij
SALT-II) gewaarborgde stra
tegische kernevenwicht te
gen een VS-ingrijpen bevei
ligd, West-Europa ongestraft
het pistool van de SS-20 op de
borst zou kunnen zetten en
aldus in een Sowjet-gareel
zou kunnen dwingen.
Vrees
Het is juist de vrees voor het
ontstaan van dat soort geva
ren - indien de veiligheid van
West-Europa ontkoppeld zou
zijn geraakt van die van de VS
- dié, wanneer daar niets te
gen gedaan zou worden, in
West-Europa de behoefte zou
kunnen doen ontstaan om
danimaar met een eigen West
europese kernmacht te be
ginnen. En dat is wel het al-
Door
j. j. P. de Boer,
lid CDA-fraotie
Tweede Kamer
lerlaatste waar wij, met het
oog op de veiligheid en de
stabiliteit in dit werelddeel,
behoefte aan hebben.
Immers, behalve dat een derge
lijke eigen Europese kern-
maqht om redenen van ruim
te, volte en te korte afstanden
nooit zelfs maar als een surro
gaat voor de Amerikaanse
veiligheidsgarantie zou kun
nen werken, zou deze uiter
aard de Europese Oost-West
verhoudingen in de kortste
tijd tot het kookpunt doen
stijgen.
Vandaar dat de Amerikanen,
zich dat alles bewust zijnde,
genieend hebben wat olie te
moéten gooien op de golven
van het bij een deel van de
Europeanen levende onbe
hagen over de ontwikkeling
van de SALT-onderhande-
lingen en over het daarin nog
aanwezige lek van de grijze-
zonebewapening.
Een deel van de methodiek die
zij daarvoor gekozen hebben,
zou echter wel eens in een ge
heel andere richting kunnen
werken, namelijk als olie op
het vuur.
Naast een benadering van dit
probleem langs de weg van de
ontwapening, door zo snel
mogelijk te proberen de
SALT-besprekingen nu ook
tot het terrein van de grijze-
zonewapens uit te breiden,
waar iedereen uiteraard al
leen maar vóór kan zijn. zou
ook over een reactie in de be
wapeningssector gesproken
zijn. Voorgesteld, maar vol
gens minister Scholten nog
niet besloten, zou zijn om. als
tegenwicht tegen de SS-20 en
aanverwante nieuwe kern-
wapensystemen aan Sowjet-
Unie nu ook aan NAVO-zijde
te komen tot de invoering van
nieuwe in West-Europa gesta
tioneerde kernwapensyste
men met middelbare dracht.
De beide mogelijkheden, die
langs de weg van de ont- en
die langs de weg van be-wa-
pening, zouden naast elkaar
worden bestudeerd door af
zonderlijke werkgroepen, en
geen besluit zou worden ge
nomen voordat de beide stu
dies voltooid en naast elkaar
op tafel zouden zijn. Althans
dat was, zo is toen medege
deeld, de afspraak, een paar
weken geleden in Florida
gemaakt, tussen de ministers
van defensie van de landen
die Jid van de zgn. nucleaire-
De Amerikaanse minister van Defensie, Harold Brown, krijgt, tijdens een bijeenkomst in Brussel
'goede raad' van Navo-secretaris Luns. De Amerikaan zou in de Belgische hoofdstad iets hebben losgela
ten over de invoering van nieuwe wapensdie een tegenwicht zouden moeten gaan vormen voor de
Russische SS-20.
piannmggroep, die daar toen
bijeen was.
Dat ef vorige week in Brussel
wel ineens al tot invoering
van nieuwe wapens besloten
zou £ijn, zoals minister Brown
van Amerika achteraf zou
hebben laten doorschemeren,
is dan ook niet aannemelijk.
Maar wel is er allerminst re
den om blij te zijn met de ma
nier waarop dan toch maar
gesuggereerd wordt dat die
wapens er wel zullen komen,
en dat de betreffende Westeu
ropese regeringen die ook
nog wel in hun land zouden
toelaten.
Immers, een dergelijke oplos
sing mag dan inderdaad kun
nen helpen om het gevaar van
het ontstaan van een eigen
Westeuropese kernmacht te
rug te dringen, anderzijds
draagt deze wijze van even
wicht herstellen er allesbe
halve toe bij om de aan die
behoefte ten grondslag lig
gende misvatting te weerleg
gen, dat SALT-II eigenlijk
toch wel tot een stuk ontkop
peling van de Europese met
de Amerikaanse veiligheid
zal gaan leiden.
Gevaar
Immers, het heeft er dan toch
maar alle schijn van dat, bij
ontstentenis van succes om
langs de weg van onderhan
delingen met de Sowjet-Unie
tot ëen vrijwillige beperking
van die zijde van de uitbouw
van de grijze-zonebewape-
ning te komen, herstel van
evenwicht door eventueel
opvoeren van de bewapening
ook aan NAVO-zijde alleen
maar in West-Europa plaats
zou kunnen vinden.
En dèt, naast een bevroren
evenwicht tussen de beide
nucleaire strategische
hoofdmachten, kan maar al te
gemakkelijk leiden tot de op
vatting dat er, naast het
evenwicht tussen de VS en de
Sowjet-Unie, een ander sepa
raat Europees strategisch
evenwicht in de gryze-zone-
bewapening zou moeten
worden opgebouwd en be
waard. Waarmee dan de ont
koppeling langs de achter
deur toch naar binnen zou
sluipen.
Daarom zou het dan ook én voor
West-Europa én voor de VS,
die al net zo min gebaat zijn
bij ontkoppeling (denk aan
het gevaar van een Westeuro
pese kernacht) als wij. als een
paal boven water moeten
staan dat, als er sprake is van
een noodzaak tot het herstel
len van een eventueel ver
stoord kernwapenevenwicht,
dat herstel nooit ergens an
ders op gericht kan zijn dan
op het totaal evenwicht, dat
overigens bij de huidige aan
tallen echte strategische wa
pens ook nog niet zo gauw op
een oor ligt.
Ondersteboven
Om te beginnen betekent dat
dan, dat wij vandaag de dag
nog geen reden hebben om
helemaal ondersteboven te
zijn van wat er tot op heden
aan SS-20 en vergelijkbaar
grijze-zonewapentuig in de
Sowjet-Unie is ingevoerd.
Op de tweede plaats betekent
dat. dat generlei besluit tot
eventuele opwaartse aanpas
sing van de eigen kernbewa
pening mag worden geno
men, dan pas nadat SALT-II
definitief een feit is geworden
en nadat een beroep op de
Sowjet-Unie vergeefs zou zijn
gebleken, om die onderhan
delingen voort te zetten en
daarbij de grijze-zonewapens
te betrekken en in afwachting
van resultaten daarvan, voor
eerst de bestaande toestand te
bevriezen.
Op de derde plaats betekent
dat, dat als er te zijner tijd dan
toch een opwaartse aanpas
sing van de NAVO-afschrik-
kingsmacht nodig mocht
blijken, wat nog niet bewezen
is, elke dan te nemen maatre
gel beoordeeld moet worden
op:
- Het effect ervan op het totale
afschrikkingsevenwicht tus
sen beide blokken, en
- de kans dat daardoor de stra
tegische nucleaire bewape
ningswedloop opnieuw
wordt aangejaagd.
Ten vierde mag de zorg voor het
bewaken van het afschrik
kingsevenwicht ons niet uit
het oog doen verliezen hoe to
renhoog het kernbewape
ningsniveau toch al is waar
dit evenwicht zich thans af
speelt, en moet de aandacht
onverminderd gericht blijven
op de uiteindelijke terug
dringing van die niveaus.
Ten vyfde mag men bij dit alles
evenmin uit het oog verliezen
dat de gehele geloofwaardig
heid van de afschrikking voor
West-Europa staat of valt met
de vraag of de VS uiteindelijk
wel of niet bereid is om zich zo
nodig volledig voor West-Eu
ropa in te zetten, en dat elke
vorm van om het antwoord op
die vraag heendraaien de ge
loofwaardigheid van die af
schrikking dan ook niet ver
sterkt, doch verzwakt.
Wildgroei
Dat zo zijnde, kunnen wij er dan
tevens niet omheen om te
constateren dat er toch in de
loop van de jaren een in dat
opzicht onnodige wildgroei
aan zgn. tactische nucleaire
wapens in West-Europa heeft
plaatsgevonden, die in wezen
niet de afschrikking heeft
versterkt, maar wel de gigan
tische psychologische drem
pel,, waar men overheen zou
moeten stappen om als eerste
met een kernwapen-inzet te
beginnen, belangrijk dreigt te
verlagen.
Ik doel hierbij op de organiek
bij de legerkorpsen ingedeeld
en ook qua afstandbereik in
wezen uitsluitend voor ge
bruik bij de daadwerkelijke
gevechthandelingen op het
gevechtsterrein bestemde
nucleaire artillerie en verge
lijkbare wapens. En het feit
dat de aanwezigheid daarvan
in groten getale in de NAVO-
sterkte het risico aanmerke
lijk dichterbij dreigt te bren
gen dat. in geval van een ge
wapend conflict in West-Eu
ropa. er in de kortste keren
ook feitelijk met nucleaire
wapens zal worden gevoch
ten. zonder dat de Ameri
kaanse nucleaire afschrik
king dan zelfs nog maar in het
geding is gekomen.
Wat dat betreft is inperking van
dat soort nucleaire wapens
van wezenlijker belang voor
de geloofwaardigheid van de
Amerikaanse afschrikkings
garantie dan dat er nog een
paar extra kernkoppen wor
den toegevoegd aan die toch
al reeds gigantische berg van
de Amerikaanse afschrik
kingsmacht.
Er is de laatste weken nogal wal
nervositeit ontstaan over de uit
slag van het onderzoek naar het
oorlogsverleden van Willem Aan-
tjes. Dat is te lezen in het ope
ningsverhaal van Vrij Nederland
Het onderzoek is practisch afge
rond en binnen het CDA is men in
verband met de voor Aantjes mo
gelijk ongunstige uitslag van eni
ge zorg vervuld. Het mogelijk
staatloos zijn van Aantjes zou,
behalve in de persoonlijke sfeer,
ook op andere terreinen conse
quenties hebben. Het zou bete
kenen dat de AR-fractie en later
de CD A-fractie, geruime tijd is
aangevoerd door iemand die
geen Nederlander is.
Vietnam valt Kampuchea binnen
en China leest Vietnam de les
Vry Nederland schetst de huidi
ge stand van zaken in Indochina
en de verwarring waaraan "links"
daardoor ten prooi is geraakt.
Verder in het blad een vervolg op
de serie "Het Web", waarin dit
maal een onderzoek naar de firma
Strengholt, waarvoor de betite
ling "uitgeverij" wat aan de ma
gere kant is. Martin van Ameron-
gen schreef een In Memoriam
naar aanleiding van het overlij
den van Paul van 't Veer, waaruit
blijkt dat de journalist dol was op
dissidenten, zolang zij geen teke
nen van groepsgedrag vertoon
den Wielrenner Knetemann ver
klaart in een lang interview dat
hij Den Uyl niet mag omdat die,
toen De Kneel nog als straalma-
ker eens by hem voor de deur
werkte, hem niet eens binnen
vroeg voor een kopje thee of kof
fie Van Agt daarentegen heeft
zijn voorkeur "Dat is een man
met principes". In VN's boeken-
by lage onder meer aandacht voor
de onlangs overleden Belgische
schrijver Louis Paul Boon
Hofland vervolgt in de Haagse Post
zijn in diverse periodieken aan de
gang zijnde kruistocht tegen de
verloedering van onze hoofdstad.
Iedere Amsterdammer stoot
minstens /e/enmaal per week zijn
hoofd of valt op zijn gezicht en
niemand "kan zich in redeljkheid
nog een goede afloop voorstel
len" In de serie "Anders werken"
staat deze week de Oegstgeester
biologisch-dynamische woon-
werkgemeenschap Gaiapolis
centraal.
Omdat Drees sr. graag nog op en
kele punten uit het tweeluik
"Staatsman tussen de schuifdeu
ren" wilde ingaan, zochten de
samenstellers. Jansen van Galen
en Vuijsje, de oud-premier nog
een keer op. Over Indonesië wil
hij nu verder liever zwijgen. Wel
wil hij nog kwijt dat het hele
drama niet had hoeven plaats
vinden wanneer Indonesië een
conferentie had geaccepteerd in-
plaats van direct de revolutie uit
te roepen. Het omslagverhaal van
de Haagse Post gaat over Mariene
Dietrich, naar aanleiding van het
verschijnen van haar nieuwe film
"Just a gigolo" en van haar auto
biografie Zowel film als boek
blijken een grote teleurstelling.
Had De Tyd de vorige week een
vraaggesprek met Rob Tielman,
deze week heeft Elsevier de voor-
ziter van het Humanistisch Ver
bond ondervraagd. Tielman
vindt dat de leeftijd van het ge
middelde verbondslid (ongeveer
zestig jaar) nog steeds erg hoog is.
Volgens Tielman is kenmerkend
voor een humanist dat hij zelf
vorm moet geven aan zijn be
staan, zonder een beroep te doen
op een hogere macht.
Elseviers omslagverhaal gaat over
de dames Haars, Smit, Veder,
Gardeniers en Kraayenveld,
kortweg de "Dames van Van
Agt" genoemd. De dames laten
zich volgens Elsevier gei n dag uit
de media verdrijven. "De eerste
500 dagen van het kabinet-Van
Agt staan in het teken van de
vrouw". De gemeenplaatsen
vliegen je om de oren: "Vrouwen
kunnen keihard zijn voor elkaar",
"vrouwen zijn erg kritisch op el
kaar", "ze zijn serieuzer", "vrou
wen zijn praktischer" en meer
van dat fraais
Op Elseviers "vellow pages" geeft
Hoogerdyk een analyse waarom
de Conservatieven in het Ver
enigd Koninkryk w/el de kans
krijgen om puin te ruimen en de
VVD in ons land niet. In ons land
ontstaat een zwemvest-maat
schappij, vindt de hoofdredac
teur. "Èr worden zoveel sociale
reddingsboeien opgehangen, dat
een aantal mensen het niet nodig
vindt nog zwemmen te leren De
VVD zou wel puin willen ruimen
maar kan als kleinere coalitie
partner het CDA niet naar de
hand zetten."
hervormd
nederiand
In haar commentaar op de kwestie
van het ontslag in Katwyk van
een leraar maatschappijleer die
lid is van de CPN. brengt HN be
grip op voor de houding van het
schoolbestuur. "Er wordt al
gauw geschermd met het begrip
Berufsverbot. In alle nuchterheid
moet worden vastgesteld dat het
de plicht is van het bestuur van
een bijzondere school ervoor te
zorgen dat les wordt gegeven
overeenkomstig de doelstellin
gen van de school Bij een
christelijke school wil dat zeggen
dat het christelijk geloof er de
maatstaf is Het blad vraagt zich
ernstig af of de radicaliteit waar
van in het evangelie sprake is in
de CPN gestalte krijgt
Hervormd Nederland opent met
een interview met de seksuoloog,
zenuwarts en psycho-therapeut
Van Emde Boas. De geleerde be
schouwt wat wij nu zien als sek
suele evolutie als niets anders
dan het onontkoombare gevolg
van de industriële revolutie: ver
stedelijking. verwereldlijking en
emancipatie van de vrouw. Van
Emde Boas is van mening dat de
maatschappij de relatievormen
bepaalt: "Het zou Van Agt geen
goed doen als hy met een vrien
din de sloot in reed"
"Vijf miljoen groenen staan mach
teloos" staat boven een artikel
dat gaat over de zogenaamde
groene partijen die zich óveral m
Europa hebben geformeerd ter
geit genheid van de Buropt m
verkiezingen. Verder in het blad
artikelen over Unctad 5. Gebo
den voor het atoomtydperk en
over de RMS
Hoofdredacteur Arie Kuiper legt in
De Tyd uit waarom hy zyn stem
biljet voor de Europese verkie
zingen by ontvangst heeft ver
scheurd "Parlementen kiezen
die geen echte bevoegdheden
hebben, dat doen ze in Oost-Eu
ropa ook."Kuiper is het eens met
de Groningse rechtsgeleerde
prof. Degen kamp die de komen
de Europese verkiezingen "poli
tieke oplichting" heeft genoemd:
"Als dat gekozen parlement zo
goed als niets te vertellen krijgt is
er sprake van oplichting van de
keizers." En degenen, onder wie
Arme Vondeling, die menen dat
het EP, eenmaal gekozen, vanzelf
wel tot uitbreiding van zyn be
voegdheden zal komen, worden
door Kuiper ook uit de droom
geholpen Een echt parlement,
met echte bevoegdheden, zou het
begin zyn van een supranationaal
Europa an daw ztfn da Fransen
en de Britten tegen. De Tyd heeft
een onderzoek laten instellen
naar de mate waarin de Europese
verkiezingen onder ons volk le
ven Interessante uitkomsten:
slechts «-n op de vijf Nederlan
ders heeft een duidelijk beeld van
hoe de Europese samenwerking
m elkaar zit. voor 44'is de rol die
het EP kan spelen een duistere
zaak. byna 70'weet niet dat het
EP een machteloze instelling is
en dat dit in de toekomst ver
moedelijk zo zal blijven. Deze ge
gevens. in combinatie met de we
tenschap dat mensen zich in opi
niepeilingen meestal beter voor
doen dan zij zyn (in dit geval dus
beterop de hoogte), maken, togen
de achtergrond van Kuipers
analyse, van het begrip "demo-
era'ie" in verband met het EP een
slap aftreksel van wat ooit was
bedoeld als regering van het volk
Lezensw aardig is verder een fraai
verhaal van A L. Boom over de
meimaand en een interview met
dirigent Hans Vonk.
BAS VAN KLEEF