KOMMER EN KWEL
VOOR LIBERALEN
Bijna hadden we een ech
te politieke rel. Neelie
Smit-Kroes, VVD-
staatssecretaris in het
CDA-VVD kabinet, be
schuldigde de partij
top van het CDA van
een voornemen tot poli
tieke partnerruil na de
Europese verkiezingen
in juni en kon vervol
gens haar beschuldi
ging niet waarmaken.
Veel gepraat, excuses,
verklaringen, incident
gesloten. Geen echte rel
dus. Wèl een bescha
digde staatssecreta
ris.
Mij heeft in de discussie rond
deze affaire het volgende ge
troffen. Het feit van een mo
gelijke partnerruil is door de
CDA-top niet bestreden. Het
ging Steenkamp en de zijnen
om het onbewezen zijn van de
beschuldiging. Daarmee is,
maar het is geen echt nieuws,
vastgesteld dat een dergelijke
poging tot partnerruil op zich
niet zo onwaarschijnlijk is.
Het CDA, en vroeger vooral
de KVP, heeft steeds de mo
gelijkheid willen openhou
den en ook gebruikt. Of er nu
een notitie bestaat of alleen
maar ideetjes, het maakt geen
verschil.
Ik meen echter, dat verdieping
in de situatie waarin de VVD
zich bevindt tot andere
conclusies kan leiden dan tot
de veronderstelling dat het
CDA zich niet gemakkelijk
voelt en wat anders zou wil
len. De VVD heeft blijkens
opinie-peilingen de zetel-
winst van 1977 verloren. Er is
nog geen teken dat het verlies
aan aantrekkingskracht
wordt gekeerd. Intern waren
er spanningen over de te vol
gen koers, waarbij parlemen
tariërs zoals mevrouw Kap-
peyne van de Coppello en
Huub Jacobse kennelijk po
gingen deden het beleid van
de partij meer-te richten op
het zogenaamde politieke
midden en dus de rechter
hoek te verlaten ten gunste
van het CDA. Van het verloop
van deze discussie is weinig
bekend. Vast staat wel dat
mevrouw Kappevne over
weegt de politiek te verlaten
en niemand kan daarin een
politieke overwinning veron
derstellen.
Bleek
De heer Rietkerk, de bleke poli
tiek leider van de VVD, staat
onder zware kritiek in eigen
kring. Hij geeft weinig ruimte
aan meer progressieve VVD-
kamerleden, is te weinig in
spirerend en het VVD-con-
gres drukte haar gevoel voor
het gewenste leiderschap uit
door daverend te applaudise-
ren voor de brallerige toe
spraak van het eenvoudige lid
uit Amerongen: Hans Wie
gel.
Kommer en kwel dus voor de
VVD en nog geen eind in
zicht. Want de VVD moet het
gevoel hebben dat alles te
genzit. Onvoldoende erken
ning by het publiek, terwijl zij
het kabinetsbeleid door dik
en dun steunt.
De PvdA wijst samenwerking
met de VVD voor de over
zienbare termijn af, ondanks
een paar liberale signalen en
de waarschuwing dat de
PvdA de gevangene kan wor
den van het CDA.
De affaire Smit-Kroes slaat op
de VVD terug en en passant is
Rietkerk als toekomstig lijst
aanvoerder afgeschreven.
Zou het zo gek zyn als binnen
de VVD werd overwogen om
een eind te maken aan dit ka
binet? Regeren is voor de
VVD erg belangrijk en het
geluk in november 1977, toen
zij door het CDA werden bin
nengehaald, kende geen
grenzen. Wiegel van een kef-
ferige oppositie-leider naar
het vice-premierschap. Zon
der moeite zes ministers en in
enkele dagen een regeerak
koord met het CDA.
Matheid
Maar de lol raakt er af. de moe
heid en matheid overheerst.
Ergenis over de druk van de
CD A-fractie op het kabinets
beleid en de concessies die
door de regering moeten
worden gedaan. Alleen Van
Agt is af en toe vriendelijk
voor de VVD, maar dan komt
Hans de Boer. voorzitter van
de AR roet in het eten gooien
en spreekt op een vergade
ring van de AR-jongeren op 5
mei zijn afkeer uit over de
VVD-opvattingen
Zou het zo vreemd zijn als bin
nen de VVD de balans werd
opgemaakt van winst en ver
lies van deelname aan deze
regering en werd nagegaan of
een breuk niet méér perspec
tief biedt van verder sukkelen
en nog meer de vernieling in
gaan? Het is ook maar een
veronderstelling, een notitie
heb ik niet gezien. Maar dat de
ellende bij de VVD groot is,
valt van de gezichten af te le-
De heer De Korte van de VVD
weet zijn kiezers niets beters
voor te houden dan de waar
schuwing voor een volksfront
(een regering van linkse par
tijen, inclusief de CPN, red.)
als CDA en VVD hun meer
derheid in de Kamer verlie
zen. Een nogal onrealistisch
argument als het PvdA-con
gres in april j.l. een volksfront
nu juist heeft afgewezen. In
paniek worden vreemde
sprongen gemaakt en dit is er
slechts één van.
Tot welk beleid de regering on
der de geschetste politieke
omstandigheden zal kunnen
komen, blijft nog even een
open vraag.
Maatregelen
Per 1 juli moeten tal van Bestek-
maatregelen worden getrof
fen, bijvoorbeeld opnieuw"
kortingen op de sociale uitke
ringen, maar enig wetsont
werp is niet ingediend. Wach
ten tot na de Europese verkie
zingen (7 juni) zal niet moge
lijk zijn, omdat het parlement
dan niet meer gereed kan
komen met de afhandeling.
Het kabinet moet dus vóór die
datum kleur bekennen. Volgt
het de lijn van het CDA (geen
verdere bezuinigingen, maar
inkomensbeleid en eventueel
belastingverhoging), of die
van de VVD, die kiest voor
verdergaande bezuinigingen
en bescherming van de hoge
re inkomens?
Den Uyl kon in de Tweede Ka
mer vaststellen, dat het CDA
met de mond opvattingen be
lijdt die rechtstreeks zijn
ontleend aan de PvdA-nota
„Werkgelegenheid door Soli
dariteit' De vraag is of het
CDA daaraan ook zal vast
houden en de VVD nog ver
der zal bruskeren.
Het worden spannende weken,
die van grote betekenis kun
nen zijn voor de uiteindelijke
stabiliteit van dit kabinet.
De Rijksbegroting voor 1980
wordt in juli opgesteld en het
is niet zonder betekenis of,
behalve de warmte van de
zomerzon, ook de hitte van de
politieke meningsverschillen
tussen CDA en VVD de tem
peratuur bepalen waarin on
derhandeld wordt.
DEN HAAG - Er zullen weinig aan
de weg timmerende mensen in
ons land zijn, die de laatste tijd
zoveel kritiek te verduren heb
ben als de bewindslieden op het
ministerie van volkshuisvesting.
De beroering over de ene circu
laire is nog gaande, als de volgen
de alweer de deur uit vliegt. Mi
nister Beelaerts van Blokland en
staatssecretaris Brokx hebben de
afgelopen anderhalf jaar keer op
keer, veelal onder druk van par
lement en belangenorganisaties
in de volkshuisvesting hun be
leid moeten bijschaven of zelfs
geheel moeten corrigeren.
Anderhalf uur praten met minister
Beelaerts van Blokland geeft een
goed beeld van de man zoals ie
dereen hem vanachter de rege
ringstafel kent. Een vlotte spre
ker die kans ziet om met ontzet
tend veel woorden eigenlijk be
trekkelijk weinig te zeggen.
Wanneer het om de kritiek gaat
die op zijn beleid wordt geleverd,
zal Beelaerts geen moment de
fout bij zichzelf zoeken. Hij lijkt
alle kritiek nauwelijks serieus te
Het gegeven dat hij herhaaldelijk
kritiek moet slikken, pareert hij
met de opmerking dat hij iedere
dag ook hoort dat het geweldig
goed gaat binnen het kader van
de mogelijkheden. Zelfs het feit
dat hij vanuit eigen CDA-kring
onderuit wordt gehaald en in po
litiek Den Haag in het rijtje der
allerzwakste ministers belandde,
doet hem ogenschijnlijk niets. De
minister en de staatssecretaris
blijven zich met volle overgave
inzetten voor 's lands volkshuis
vesting.
Stap
De meest recente stap terug die de
minister moest doen, had be
trekking op zijn subsidieregeling
voor de verbetering van particu
liere woningen. Wekenlang werd
hij bestookt door onder andere
parlement en talloze organisaties
zoals het Landelijk Ombudsteam
Stadsvernieuwing en de Vereni
ging van Nederlandse Gemeen
ten. De regeling zou de ingrij
pende woningverbetering in ge
vaar brengen. Beelaerts en zijn
gehele ambtelijk apparaat bleven
uitroepen dat de kritiek niet te
recht was. Vorige week boog de
minister toch. Hij gaat zijn subsi
dieregeling aanpassen. „De vrees
heerste dat de ingrijpende wo
ningverbetering te weinig aan
dacht zou krijgen. Die vrees was
er. Misschien ook wel ge
rechtvaardigd", zegt Bee
laerts.
Logisch
Die kritiek op ons beleid is ook wel
logisch. In de volkshuisvesting
komt een hernieuwde vraag op,
in een periode dat we nationaal
gezien de pas moeten inhouden.
De overheid mist de financiën om
een bepaalde vraag te kunnen
dekken. Dat is een spannings
verhouding. Zo ontstaat een si
tuatie dat je eigenlijk nooit vol
doende kunt doen, en veel men
sen zullen denken dat er niets ge
beurt."
Anderhalf jaar zitten Beelaerts en
Brokx nu aan het volkshuisves
tingsroer. En nog steeds blijken
de heren vaak schromelijk te kort
te schieten wanneer het gaat om
de kennis op hun werkterrein,
zegt onder anderen prof. Prie-
mus, hoogleraar in de volkshuis-
Door Fred Klaver
vesting aan de TH te Delft. Tij
dens de laatste begrotingsbe
handeling bleek overduidelijk de
behoefte aan terzake kundige
rugdekking. Nooit eerder moest
een zo groot leger ambtenaren
een minister met zijn staatssecre
taris ondersteunen.
Toch vindt Beelaerts het geen grote
handicap, dat met name zijn
staatssecretaris een onbekende
was in de wereld van de volks
huisvesting. „In het algemeen
hoef je niet per se een vakman te
hebben. Het valt echter op dit
ministerie eerder toe te juichen
dat er een vakman zou zitten, dan
op andere departementen. Je
moet een achterstand aan vak
kennis in kunnen lopen. Als het
goed is, biedt het departement
een enorm brok informatie en
moet in staat zijn een probleem
stelling helder te maken".
Taakverdeling
Over de taakverdeling tussen hem
en zijn staatssecretaris zegt Bee
laerts van Blokland: „Ik heb in
mijn portefeuille ruimtelijke or
dening, Rijksgebouwendienst,
het kadaster, stadsvernieuwing
en bouwnijverheid. De staatsse
cretaris doet de volkshuisves
ting. Naar buiten toe lijkt het
misschien wel alsof de staatsse
cretaris een zwaardere en meer
omvattende portefeuille heeft,
maar qua tijdsbeslag is mijn ta
kenpakket eigenlijk groter. Het is
natuurlijk zo, dat je met zaken
over de Rijksgebouwendienst
politiek gezien minder op de
voorgrond komt. Maar je hebt er
wel veel werk aan. Ik ben bij
voorbeeld gisteren weer enkele
uren bezig geweest met de uit
breiding van de Tweede Ka-
De ruimtelijke ordening_ vraaet
veel tijd. Als coördinerend minis
ter dien je voortdurend bestuur
lijk overleg te plegen. Als minis
ter moet je met name die porte
feuilles nemen waar de coördina
tie erg belangrijk is. Daarom heb
ik de ruimtelijke ordening,stads
vernieuwing en bouwnijverheid
genomen".
Beelaerts van Blokland zal slechts
één kabinetsperiode als minister
optreden. Hij heeft reeds aange
kondigd dat het goed is wanneer
een ander na vier jaar, aangeno
men dat het kabinet de rit uitzit,
zijn stoel overneemt. Een onge
bruikelijke mededeling van een
zittende bewindsman. „Mag ik
niets ongebruikelijks zeggen",
reageert de minister. De kritiek
op zijn beleid heeft er niets mee te
maken dat Beelaerts zijn vertrek
heeft aangekondigd.
Eén van de nijpende problemen in
de volkshuisvesting: er is in vele
delen van het land bijna geen be
taalbare huurwoning te krijgen.
Woningwetwoningen, die toch
voor de lagere inkomensgroepen
bedoeld zijn, moeten nu vaak al
500 gulden huur per maand doen.
En het aantal huurwoningen dat
wordt verkocht, neemt toe,
waardoor de totale voorraad
huurwoningen afneemt.
Ongerust
„Het gaat niet om de hoeveelheid
beschikbare betaalbare wonin
gen. Het gaat erom hoe je die hui
zen verdeelt. Hoeveel goedkope
re woningen komen beschikbaar
om te worden gedistribueerd.
Dat is onze grote zorg. Veel
huurwoningen gaan over naar de
koopsector. Vooral de mate
waarin dat gebeurt, maakt ons
ongerust".
De minister vervolgt „In de grote
gemeenten, waar de woningnood
het hoogst is, worden genoeg
woningen in de sociale sector ge
bouwd. Maar het probleem is, dat
door de stijging van de stich-
tingskosten de huren van deze
woningen te hoog worden. Daar
om heeft de staatssecretaris be
gin dit jaar een aantal maatrege
len genomen teneinde te probe
ren die huurprijzen te drukken.
Eén van die maatregelen is het
geven van extra subsidies waar
door de stichtingskosten minder
hoog op hoeven te lopen en de
huren derhalve lager uitval
len".
Beelaerts erkent dat er nog wo
ningnood is, maar die nood is
naar zijn mening in een bepaald
tijdsbestek op te lossen. De wo
ningbehoefte is echter minder
snel in te lopen. „Die behoefte
schommelt mee met het denken
in de maatschappij. De gezinnen
worden steeds kleiner, kinderen
gaan eerder het huis uit en wen
sen dan zelfstandige woonruimte
te hebben, en ten slotte wordt die
woningbehoefte nog gevoed door
het grote aantal echtscheidin
gen".
Ondanks de vaak sombere progno
ses ten aanzien van het halen van
de bouwprogramma's, blijft de
minister mikken op circa 110.000
woningen per jaar tot 1982. Als
gevolg van de strenge vorst van
afgelopen winter is de achter
stand in de produktie opgelopen
tot ongeveer 6000 huizen. „Deze
achterstand lopen we niet precies
binnen het jaar in. Het geld dat dit
jaar overblijft, moet echter vol
gend jaar in de woningbouw be
steed worden. Daar zal ik me
sterk voor maken. We moeten
bekijken of bepaalde gemeenten
nog extra ruimte hebben en even
tueel sneller kunnen bouwen. Op
die manier kan iets van de achter
stand sneller worden ingelo
pen".
Nota
Voor het zomerreces komt minister
Beelaerts van Blokland met een
nota van wijziging voor de wet
op de stadsvernieuwing. „Ik wil
de gemeenten en provincies zo
snel mogelijk een instrumenta
rium geven voor hun stadsver
nieuwingsbeleid. In die wet op de
stadsvernieuwing zit het gereed
schap voor de gemeenten om
slagvaardiger te kunnen werken.
De opzet van de oorspronkelijk
wet was te centralistisch. De
prioriteit in de stadsvernieuwing
legt de bewindsman bij wonin
gen van voor de oorlog. „Die hui
zen moeten het eerst aan de bak
komen. Ik wil de stadsvernieu
wing zeker niet beperken tot
makkelijke gevallen. Wel zal ik
kostbare plannen waar weinig
woningbouw tegenover staat nog
eens ernstig bekijken".
Een aantal grote gemeenten heeft
de minister extra geld voor de
stadsvernieuwing gevraagd. Al
leen Den Haag heeft in de ko
mende tien jaar ongeveer een
miljard nodig om de geplande
stadsvernieuwing geheel te ku-
nen uitvoeren. De delegaties van
de gemeenten Den Haag. Rotter
dam, Amsterdam en Utrecht
zullen tevergeefs bij de minister
aankloppen. Beelaerts: „Ge
meenten vragen altijd meer geld.
Er is echter geen extra geld be
schikbaar. Ik kan de gemeenten
alleen zeggen dat stadsvernieu
wing prioriteit heeft".
Het blad doet verwoede pogingen
om nieuws te maken. Dat lukt de
ze week niet zo bijzonder. Wel
verdient Michiel Berkels verhaal
over het Joodsche Weekblad uit
de oorlogsjaren aandacht. Er is
een heruitgave van dat blad en
Dick Houwaart is er de bezorger
van. Hij zegt dat het "een instru
ment in de handen van moorde
naars was" en er daarom "nooit
had mogen komen".
Er is een lang essay van de Utrecht
se hoogleraar Von der Dunk die
zich afvraagt, waarom juist nu
weer een stroom aan films en
publikaties over de Tweede We
reldoorlog losbarst.
HP's correspondente in Bonn, Aly
Knol, ging naar een feestje dat
rechts Duitsland voor Otto von
Habsburg had aangericht. Franz-
Joseph Strauss was daar ook en
zulks moet niet slechts Aly te
denken geven.
Jan Kuitenbrouwer ging twee we
ken in een Amersfoorts bejaar
dentehuis wonen en bericht
daarover "als je hier net komt,
ben je blij, maar als je hier een
jaar of drie zit ga je terugdenken
aan vroeger, aan wat je toen nog
allemaal kon en deed."
Het blad heeft een interessant ver
haal over Zweden en de aanpak
die men daar heeft van de vige
rende sociale problemen. Twee
conclusies uit dat verhaal: "we
moeten het de Nederlandse
werklozen minder gemakkelijk
maken werk te weigeren" en "de
Zweden hebben ons Bestek '81
nodig".
Elseviers houdt zich ook uitgebreid
met de toestand in Perzië bezig.
Het blad kwalificeert Khomei-
mi's activiteiten als een "on
machtig strevenRex Brico te
kent voor een uitvoerig interview
met de nieuwe praeses van de
Gereformeerde Kerken in Ne
derland, dr. A.C. Hofland, en
ontlokt deze functionaris de ver
zuchting dat "drammers de pest
voor de Kerk zijn."
Een opzienbarend vraaggesprek
met Rob Tielman. voorzitter van
het Humanistisch Verbond.
"Humanisten discussiëren niet
over God", zegt Tielman in dat
interview, "we zijn niet geïnte
resseerd." Tielman is homosexu-
eel: "ik denk dat Gijsen zijn eigen
gevoelens niet de baas kan, zelf in
de knoei zit."
De Tijd staat stil bij de aanstaande
verkiezing van Karl Carstens tot
nieuwe president van de West-
duitse bondsrepubliek. Het blad
noemt de christen-democraat
een omstreden figuur met sterk
conservatieve denkbeelden en
een naziverleden.
De kleurenbijlage is grotendeels
gewijd aan de wielrennerij in de
oorlogsjaren. Daarmee leveren
Frits Barend en Henk van Dorp
de "follow-up" voor hun verhaal
over het voetballen in Nederland
tijdens de Nazi-periode. Het res
terende kavel van het linkse
weekblad biedt niet verschrik
kelijk veel opzienbarends. Er is
een lang interview met de plaats
vervangend voorzitter van de
Nederlandse Vereniging van
Journalisten, de communist Wim
Klinkenberg. Ook spit VN in het
weinig prijzenswaardige verle
den van de nieuwe Russische
ambassadeur in Den Haag, Vas-
sily Tolstikov; een ambassadeur
met een "eng verleden" noemt
Joop van Tijn hem.
Over de "Eurocraten" het verhaal
dat de schok der herkenning, dan
wel het "Aha-Erlebnis" teweeg
moet brengen. "Buitenshuis
eten. achter de secretaresse aan:
je ziet die oude mannen opleven."
Maar daarvoor hoefje niet zo gre
tig het Europese circuit op te
stuiven, denk ik zo.
In VN, zoals in de meeste opinie
weekbladen, herinneringsarti
kelen, gewijd aan de verleden
week overleden Vlaamse schrij
ver Louis Paul Boon. Jeroen
Brouwers schrijft een heel toe
gewijd en intens portret over
Boontje. Hij zegt dat de Vlaamse
literatuur twee genieën heeft op-
gelverd, Guido Gezelle en Louis
Paul Boon, "beiden zijn door hun
land- en tijdgenoten gehoond,
gesard en al te lang over het hoofd
gezien." Het zal wellicht zo we
zen, maar het geweeklaag aan de
groeve pleegt minder te weer
kaatsen dan de exclamaties in
een echoput.
hervormd
JlljiJriederland
Het blad publiceert een fragment
uit de inleiding van Dick Hou
waart bij de heruitgave van de in
de oorlogsjaren verschenen
nummers van het Joodsch
Weekblad. Houwaart zegt, onge
veer zoals in de Haagse Post "het
Joodsch Weekblad had er nooit
mogen komen.(...) Napraten,
makkelijk napraten zelfs. Zou
den er minder omgekomen zijn?
Waarschijnlijk niet. Maar mag ik
niet voorzichtig vaststellen dat
het allemaal wel moeilijker en
misschien ook langzamer zou zijn
gegaan?"
HN bevestigt weer eens zijn oude
faam als reproducent van elders
eerder vertoonde of uitgezonden
zaken. Zo is er nu afgedrukt de
discussie, onlangs uitgezonden
via de KRü over het fenomeen
dat christenen tevens lid zijn van
de CPN. Voor de dreven rondom
Leiden is intussen die discussie
wel verhelderend en mogelijk
voor wat traag hun huiswerk
doende schoolbesturen uit Kat
wijk zelfs leerzaam.
HAN MULDER
