Zambia gemobiliseerd
na Rhodesische inval
Keiharde onderhandelingen tussen China en Vietnam
Oeganda heeft
nieuwe leider
Veel ex-vluchtelingen nu als toerist naar Cuba
Ook acties in Botswana
Koning Hoessein: Rol van YS
in Midden-Oosten uitgespeeld
ZATERDAG 14 APRIL 1979
BUITENLAND
JAKARTA - China noch Vietnam
hebben in de afgelopen maanden
respect vor elkaa r getoond en men
verwacht daarom ook niet dat zij
hun houding zullen wijzigen op
de vredesbesprekingen die vorige
week zaterdag in Hanoi zijn be
gonnen en leiden moeten resulte
ren in de normalisatie van de be
trekkingen.
Diplomatieke waarnemers zijn het
er over eens dat de besprekingen
in de Vietnamese hoofdstad kei
hard,langdurig en slopend zu llen
zijn, waarbij beide partijen el
kaar geen millimeter manoeu
vreerruimte zullen geven. China
zal in de eerste plaats alles op al
les zetten om de situatie, die na de
val van Kampuchea op 7 januari
is ontstaan, in zijn voordeel te be
slechten en zal voorts pogen de
Russische invloed in Indochina
terug te dringen, terwijl Vietnam
zoveel mogelijk zal trachten om
de toestand te formaliseren.
Wat is er na de val van Phnom Penh
gebeurd: in Kampuchea, een
bondgenoot van China, is een pro-
Vietnamese regering aan het be-
wind gekomen waarmee Hanoi
vriendschapsverdrag heeft
gesloten. Dit verdrag garandeert
de legering van Vietnamese troe
pen in Kampuchea en wederzijd
se militaire hulp wanneer een
van hen door een derde land
wordt aangevallen. Een soortge
lijk verdrag heeft Hanoi ook met
Laos, dat onlangs nog Chinese
technici heeft weggestuurd, ter
wijl Hanoi met de Sowjet-Unie is
verbonden via een zelfde ver
drag.
Langzaam maar zeker doemt aan
de zuidelijke grens van China een
Indochinese federatie op onder
leiding van Vietnam en met
krachtige steun van Moskou, dat
hiermee voet krijgt op Aziatische
grond.
Strafexpeditie
Deze dramatische ontwikkeling
noopte China zijn jarenlang pas
sieve buitenlands beleid op te ge
ven en een agressievere houding
aan te nemen. Peking ondernam
een strafexpeditie tegen Vietnam
om zijn gedeukte prestige in de
communistische wereld te her
stellen. Maar het lesje dat China
Vietnam wilde geven, lukte maar
half. De opzet van de Ch inezen om
het Vietnamse geregelde leger op
de knieën te krijgen mislukte,
want Hanoi zette in de grensoor-
log alleen zijn militia en regio
nale strijdmacht in. De kern van
het Vietnamese leger, waarvan
een groot gedeelte in Cambodja
zat, bleef onaangetast.
Niettemin slaagde China er met
zijn strafexpeditie in Vietnam
naar de onderhandelingstafel te
krijgen. Tot voor de strafexpedi
tie beperkte de Chinese reactie
zich slechts tot verbale dreige
menten. Het kreeg geen vat op de
ontwikkelingen in Kampuchea
en moest met lede ogen toezien hoe
de Vietnamezen zich met hulp
van de Russen meester maakten
van Kampuchea. Het Chinese te
genoffensief kwam een maand la
ter, na de val van Phnom Penh,en
resulteerde in de bezetting van
Vietnamees grondgebied.
Twee weken geleden verklaarde
Peking dat het zijn troepen op ei
gen grondgebied had terugge
trokken. Maar de vraag is: wat
verstaat Peking onder eigen
grondgebied. Is wat de Chinezen
eigen grondgebied noemen het
veroverde terrein waar de Chine
zen op historische gronden menen
recht te hebben? Dat zou er dus op
neerkomen dat de Chinezen hun
eigen gebied hebben terugver-
overd. Op de conferentie zal dit
wellicht hoog op de agenda
staan.
Om zijn onderhandelingspositie te
verstevigen, heeft Vietnam intus
sen om een spionagevliegtuig ge
vraagd. Twee lange-afstand-
waarnemingsvliegtuigen van het
type TU-95 zouden-volgens Ja
panse inlichtingingendiensten
boven het betwiste gebied hebben
gevlogen. De twee vliegtuigen
zouden of bij het vliegveld van
Hanoi of op de luchthaven van Da
Nam/ in Centraal-Vietnam zijn
geland. Politieke waarnemers
menen dat dit niet alleen militai
re, maar ook politieke repercus
sies zal hebben in heel Zuidoost-
Azië.
Sihanouk
s, zal zeker proberen
prins Norodom Sihanouk weer
aan de macht te brengen in
Phnom Penh. Waarom, zo vragen
zij zich af, heeft premier Deng
Xiaoping anders zoveel moeite
gedaan om Sihanouk, jarenlang
de gevangene van Pol Pot, weer
naar Peking te krijgen om daar
weer in ballingschap te leven. De
prins weigerde aanvankelijk een
politieke come-back en verkoos
liever een rustig bestaan aan de
Franse Rivièran Een coalitie tus
sen de neutrale Sihanouk - die al
tevoren heeft verklaard dat zijn
terugkeer naar Peking niet bete
kende dat hij automatisch de zij
de heeft gekozen van Peking - en
de pro-Hanoi-regering van Heng
Samrin wordt tot de mogelijkhe
den gerekend. Er wordt aan her
innerd dat Hanoi noch Phnom
Penh Sihanouk officieel als com
promisfiguur heeft afgewe-
Vorige week maakte Peking on
verwacht bekend dat er sinds ok
tober 40.000vluchtelingen uit
Vietnam naar Peking zijn uitge
weken. Vietnam stuurde deze
ethnische Chinezen het land uit
omdat zij in de ogen van Hanoi
een potentieel gevaar zijn voor de
veiligheid van Vietnam. China
zit nu opgescheept met 200.000
Chinezen uit Vietnam.
Optimistisch
De Chinese delegatie zal naar
wordt verwacht ook de kwestie
van de Vietnamese vluchtelingen
van wie de meesten ethnische
'achten politieke Chinezen zijn. aan de orde stellen.
Twee zeer ervaren onderhande
laars treffen elkaar in Hanoi als
opponenten. Voor China onder
handelt Nhan Nianlong, een
Zuidoost-Azië-deskundige en een
Vietnam-kenner, tegenover hem
zit Phan Hien, een van de be
kwaamste onderhandelaars die
Vietnam op dit ogenblik heeft. Hij
is een van de vice-ministers van
buitenlandse zaken en heeft zijn
sporen verdiend als lid van de
Vietnamese delegatie naar de
Parijse vredesbesprekingen.
Phan heeft meermalen te maken
gehad met Chinezen, zo wordt ge-
zegd, en met vrienden en vijan
den in Zuidoost-Azië, Oost- en
West-Europa en in de Verenigde
Naties.
Sr is geen twijfel mogelijk dat de
onderhandelingen weken, zelfs
maanden zullen duren. Maar op
gemerkt wordt dat Vietnam op
het ogenblik bezig is aan de reali
sering van een vijfjarenplan voor
de opbouw van het land. Het kan
zich geen geld verslindende oor
log veroorloven in Kampuchea,
waar zijn keurtroepen worden
geconfronteerd met een langdu
rige guerrillaoorlog. Daarbij
komt nog dat in het voormalige
Zuid-Vietnam de bevolking
openlijk verzet pleegt tegen het
regime in Hanoi. Het verzet is zo
fel, dat men al spreekt van een
„derde front". Anderzijds is Chi
na bezig met een modernise
ringsproces. Beide landen kun
nen dat alleen realiseren als er
vrede en stabiliteit is in hun ge
bied, aldus diplomatieke waar
nemers.
BOB MANTIRI
Beiroet (UPI/AFP) - "De verenigde
staten hebben hun rol als neu
traal bemiddelaar in het Midden-
Oosten verloren. Zij zijn niet lan
ger in staat deze taak alleen te
vervullen. Er dient een nieuwe
internationale actie te komen
waaraan de Sowjet-Unie en ande
re betrokken partijen kunnen
deelnemen."
Koning Hoessein van Jordanië
heeft dit verklaard in een gisteren
gepubliceerd vraaggesprek met
het Libanese weekblad Al Hawa-
•dess. Zijn opmerking wordt ge
zien als een duidelijke oproep te
rug te keren tot vredesoverleg
onder leiding van de Verenigde
Naties, zoals dat van Geneve aan
de vooravond van de oorlog in het
Midden-Oosten in 1973.
Doelend op de verkoeling die als
gevolg van het Amerikaanse
aandeel in de Egyptisch-Israeli-
sche toenadering is opgetreden
in de betrekkingen van Jordanië
met de Verenigde Staten ver
klaarde de vorst in het interview:
'•'Als de Verenigde Staten ons
zien als een probleem in de poli
tiek zoals zij die tot dusver heb
ben gevolgd, ziet het er naar uit
dat wij een probleem zullen blij
ven. Onder geen voorwaarde
zullen wij ook maar een decime
ter Arabisch land of ook maar een
snippertje van de Arabische en
Palestijnse rechten op Palestijns
land prijs geven". Wat de Ameri
kanen als een 'groot resultaat' be
schrijven zal, aldus Hoessein,
geen vrede in het Midden- Oosten
opleveren.
Hoessein zei verder dat het stand
punt van de Sowjet-Unie hetzelf
de is als dat van de Europese lan
den. "Zij geloven dat een volledi
ge regeling gegrondvest moet
zijn op resolutie 242 van de Vei
ligheidsraad; dat is de teruggave
van Arabisch grondgebied en er
kenning van het recht van het
Palestijnse volk op zelfbeschik
king op Palestijns grondgebied.
Dit is ook ons standpunt en daar
om hebben wij de resolutie aan-
vaard".
WHEATON VS) - Brandweermannen dragen bedwelmde verpleegsters uit een zusterhuis in het Amerikaanse
Wheaton. In het tehuis was een brand uitgebroken. In totaal moesten 18 mensen in een ziekenhuis worden
opgenomen wegens zuurstofgebrek. De reddingsactie die hier op de foto staat afgebeeld,speelt zich af op de tweede
LOESAKA (UPI/REUTER/AP) - De regering van Zambia
heeft een mobilisatiebevel uitgevaardigd nadat Rhodesi
sche commando's dood en verderf hadden gezaaid in de
huizen en kantoren van de guerrillaleiders in Loesaka en
eenheden van het Rhodesische leger in Kazungula de
veerboot over de Zambezi hadden vernield.
Bij de overval van de commando-
strijders die het speciaal op Jos
hua Nkomo hadden gemunt, die
echter niet thuis was, zouden ze
ker tien mensen om het leven zijn
gekomen.
Nkomo heeft intussen in Loesaka
met vergelding gedreigd. Staan
de voor zijn uitgebrande bunga
low zei hij tot honderden mensen.
"Ik kan u verzekeren dat het Pa
triottisch Front deze woestelin
gen zal straffen".
Volgens Nkomo waren de invallers
"in zes tot zeven vrachtwagens
met onderscheidingstekens van
het Zambiaanse leger binnenge
reden." "Aanvankelijk dachten
wij dat het leden waren van het
Zambiaanse leger, maar zij be
gonnen te schieten en dat was
voor mij het tijdstip er tussenuit
te knijpen".
Nkomo vervolgde: "onze jongens
leverden goed werk, hoewel zij in
de minderheid waren. Zij sloegen
een der commando's de tanden
uit zijn mond en schoten een an
der door zijn hersenen." De ZA-
PU-leider toonde vervolgens af
gevaardigden op een bijeen
komst van de Afrikaans-Aziati
sche solidariteitsorganisatie een
paar tanden en hersenen.
Nkomo was niet in staat te verkla
ren hoe de Rhodesiërs erin waren
geslaagd in Loesaka te komen
zonder te worden ontdekt.
Behalve Nkomo's huis is ook een
kantoor van de Zipra (het revolu
tionaire volksleger van Zimbab
we) zo goed als verwoest. Robert
Mugabe die samen met Nkomo
het Patriottisch Front leidt, zei
dat de tragische gebeurtenis die
zich in Loesaka heeft voorge
daan, de twee vleugels van het
front dichter tot elkaar zal bren
gen.
Botswana
President Seretse Khama van het
buurland Botswana heeft inmid
dels laten weten dat als Bots-
waanse soldaten vermomde
Rhodesische negersoldaten in
Francistown 14 mensen hebben
gevangen genomen en ontvoerd.
De Rhodesiërs waren gistermor
gen vroeg in een pantserwagen
en twee landrovers Francistown
binnengekomen. Daar waren zij
een huis binnengedrongen waar
zich leden van de ZAPU (Afri
kaanse Volksunie van Zimbab
we) bevonden.
De secretaris-generaal van de Ver
enigde Naties Kurt Waldheim
heeft de Rhodesische acties in de
Zambiaanse hoofdstad en in
Francistown in Botswana ver
oordeeld.
Waldheim was met vakantie in Flo
rida, maar VN-woordvoerder
Rudolf Stajdhuhar gaf in het
hoofdkwartier van de Verenigde
Naties in New York een verkla
ring uit.
"De aanval op Loesaka, evenals die
op Francistown in Botswana ver
tegenwoordigt een gevaarlijke
escalatie en doet ernstige vragen
rijzen van politieke en menselijke
aard", aldus de VN-woordvoer
der. "Dergelijke aanvallen moe
ten krachtig worden veroor
deeld".
Amin nog steeds zoek
De Jordaanse vorst beschuldigde
de regering Carter van tegen
strijdigheid door eerst te werken
aan een opnieuw BIJEENGE
ROEPEN van de Geneefse vre
desbesprekingen, waar Jordanië
het mee eens was, en toen 'plot
seling haar standpunt toaal om te
draaien.
Ambassades
Het linkse Libanese dagblad As Sa-
fir schreef gisteren dat in Jorda
nië de interne spanning toeneemt
en dat de ambassades van de
Verenigde Staten Engeland en
Zwitserland evacuatieplannen
hebben opgesteld voor hun in
land dat wonende landgenoten
'vanwege de labiele situatie daar'.
Volgens het blad is de Jordaanse
regering hierover geprikkeld
hoewel de Amerikaanse ambas
sadeur verzekerd zou hebben dat
het slechts een "routinemaatre
gel" was die 'geen politieke bete
kenis had'.
Arrestaties
in zaak Moro
PADUA (Reuter) - Een journalist
uit Padua is beschuldigd van
medeplichtigheid bij de ontvoe
ring van en moord op de bewezen
Italiaanse premier Aldo Moro, zo
hebben zijn advocaten meege
deeld.
Op een persconferntie vertelden zij
dat Guiseppe Nicotri van het
blad 'Mattino di Padova' be
schuldigd wordt van betrokken
heid bij de zaak-Moro, evenals
professor Toni Negri van de poli
tieke faculteit van de universiteit
van Padua.
Beiden werden vorige week zater
dag gearresteerd en maken deel
uit van een groep van dertig men
sen die er officieel van beschul
digd worden de stadsguerrillaor-
ganisatie Rode Brigades ge
vormd te hebben.
LONDEN (Reuter) - De Oegandese
ballingenleider professor Yusufe
Luie is gisteren in Kampala aan
gekomen en daar meteen beë
digd als president, zo heeft Ra-
dio-Oeganda gemeld.
De beëdigingsplechtigheid vond
plaats in het parlementsgebouw.
Tegelijk met Luie is het voorlopi
ge kabinet beëdigd.
De 67-jarige professor kwam uit
Tanzania. Aanvankelijk zou hij
donderdag al naar Kampala zijn
gereisd, maar hij moest zijn ver
trek uitstellen in verband met het
slechte weer waardoor niet op de
luchthaven van Entebbe kon
worden geland.
Na zijn beëdiging op de trappen
van het parlementsgebouw vroeg
de nieuwe Oegandese president
een ogenblik stilte ter herinne
ring aan degenen die onder het
bewind van Amin waren omge
komen. Tot de toegestroomde
menigte zei Luie: Wij zullen ons
best doen u te dienen, wij zijn
geen meesters, maar uw dienaars.
Hij deed een beroep op de bevol
king af te zien van persoonlijke
wraakacties. Eerbied voor het le
ven moet stelregel zijn. Het recht
moet onmiddellijk hersteld wor
den en niemand mag het recht in
eigen hand nemen, aldus de
nieuwe president.
De beëdigingsplechtigheid werd
direct door Radio-Oeganda uit
gezonden en een menigte men
sen begroette de nieuwe presi
dent juichend. President Luie
beloofde binnen twee jaar ver
kiezingen uit te schrijven.
Ondertussen staan de nieuwe pre
sident en zijn veertien leden tel
lende kabinet, voor een zware
taak. Amin zit nog ergens in het
noorden of oosten van Oeganda
met een onbekend aantal ge
trouwen. De troepen van Tanza
nia en de Oegandese opstande
lingen beheersen nog maar een
derde van het land. Vluchtelin
gen die Kenia binnenkwamen
vertelden gisteren dat in het
noorden van Oeganda christenen
moslems doodden en de winkels
en huizen van moslems plunder
den uit wraak voor de vervolging
door Amin, een moslim, waar zij
acht jaar aan hadden blootge
staan.
Ook heeft de nieuwe regering met
economische problemen te kam
pen. Amin heeft
sche chaos achtergelaten.
Carter komt
naar Europa
vanwege oor
Brezjnjev
WASHINGTON (UPI) - Presi
dent Jimmy Carter zal naar
Europa moeten komen voor
het gesprek dat hij met de
Sowjetrussische president en
partijleider Leonid Brezjnjev
wil hebben. Dit gesprek
wordt gevoerd zodra beide
landen het eens zijn gewor
den over de exacte vorm van
een ontwerpverdrag dat een
verdere uitwerking bevat van
het besluit de strategische-
wapenwedloop te beperken
(salt 2) waarover al zes jaar is
onderhandeld.
Beide partijen zeggen dat de
zaak op een oor na gevild is en
men acht het zeer waar
schijnlijk dat een dienover
eenkomstige bekendmaking
zal volgen direct nadat presi
dent Carter op 22 april van
vakantie terug is.
De Amerikanen waren aanvan
kelijk van plan de Carter-
Brezjnjev-top te beginnen
met twee tot drie dagen in
Washington en vervolgens
naar de wat minder formele
omgeving van een eiland voor
de kust van de Amerikaanse
staat Georgia.
Hier nu heeft een oor van de
Russische leider een lelijke
streep door gehaald. Zijn art
sen hebben namelijk een
aandoening van dit orgaan
ontdekt die het onwenselijk
maakt dat Brezjnjev zich op
grotere hoogte dan zeshon
derd meter beweegt.
Straalvliegtuigen zijn derhal
ve uitgesloten, hij zou hoog
stens met een helikopter
kunnen gaan, hetgeen over
zo'n grote afstand onmogelijk
MIAMI - Twintig jaar geleden bij
de machtsovername op Cuba
door Fidel Castro begon een
stroom van dissidenten naar Flo
rida te vloeien. In Dade County
alléén al wonen thans een half
miljoen Cubanen. De politieke
vluchtelingen hebben de groot
ste moeite om hun identiteit te
bepalen. Ook al is er in Miami een
Spaans georiënteerd „ghetto"
gevormd, het bloed kruipt waar
het niet gaan kan. Een overgrote
meerderheid van deze Cubanen
lijkt, ondanks de haat voor Castro
en het communisme, hun hart op
Cuba te hebben achtergela
ten.
Op 6 september 1978 stelde Fidel
Castro een dialoog voor met de in
de VS verblijvende Cubaanse
gemeenschap. Machiavelli zou
het niet doeltreffender hebben
kunnen bedenken. Het gevolg
van Castro's aanbod is geweest,
dat er totale verwarring ontstond.
Niet alleen onder de Cubaanse
ballingen in het algemeen, maar
onder het anti-Castro-leider-
schap evenzeer.
Het eerste tastbare bewijs van de
verdeeldheid bij de anti-Castro-
gemeenschap is, dat in 1978 reeds
meer dan 20.000 Cubanen voor
familiebezoek naar Havana reis
den. Het Castro-regime is op gro
te schaal toeristenvisa gaan ver
strekken. F.r zijn reeds vier reis
bureaus in Miami die zich in Cu-
ba-bezoeken specialiseren. Alva-
ro Espinosa, de directeur van een
dergelijke reisorganisatie, ver
wacht dat in 1979 niet minder dan
100.000 dissidenten op familiebe
zoek naar Cuba zullen gaan. De
bloedbanden zijn sterker geble
ken, dan anti-communisme of
haat voor het Castro-regime.
Trots maakte plaats voor senti
ment.
Te zelfder tijd heeft de regering in
Cuba een begin gemaakt met de
onvoorwaardelijke vrijlating van
de laatste 3500 politieke gevan
genen. Reeds 900 van hen arri
veerden in 1978 in Venezuela,
Mexico en Florida. Deze week
kwamen opnieuw 199 vrijgelaten
politieke gevangenen en fami
lieleden uit Cuba hier in Miami
vaardiging van Cubaanse dissi
denten in Havana. De groep be
stond uit 75 personen. De ont
moeting duurde twee dagen. Het
gevolg van deze gesprekken is
volgens de socioloog prof. José
Kesselman van de universiteit
van Florida een staat van shock
onder de ballingen. Het bezoek
aan Havana van déze dissidente
leiders heeft een discussie op
gang gebracht in de gemeen
schap van Cubaanse vluchtelin
gen, welke volgens prof. Kessel
man enkele jaren geleden nog
volkomen ondenkbaar was.
„Niemand heeft kunnen voor
zien", aldus de professor, „dat
Castro deze zet zou doen". Ook
het telefoonverkeer tussen dissi
denten in Florida en familieleden
op Cuba is nu in zoverre genor
maliseerd, dat de weer op gang
gekomen persoonlijke contacten
verder bijdragen tot een normali
seren van de toestand.
Militante dissidenten onder de bal
lingen blijven van mening, dat
familiebezoek op grote schaal
van meer invloed op de toestand
op Cuba zal blijken te zijn, dan
het regime van Castro zich zou
realiseren. Hier gelooft men in
het verspreiden van een „consu
menten-guerrilla" op Cuba door
in Florida verblijvende ballingen.
Die zouden hun bezoek aan Cuba
moeten benutten om maximale
luxe uit de VS te verspreiden om
zodoende de ogen uit te steken
van de achterblijvers, die het on
der Castro veelal met distributie
van primaire levensmiddelen
moeten stellen.
De Amerikaanse emigratiedienst in
Miami wordt na het openen van
de grenzen van Cuba voor ballin
gen overstelpt met aanvragen
voor. permanente verblijfsver
gunningen. Cubanen, die op fa
miliebezoek zouden willen gaan,
zouden zich in grote getalen van
hun status in Amerika verzekerd
willen zien, voor geval er iets mis
zou gaan.
Sommige ballingen herinneren
zich hoe president John F. Ken
nedy in 1971, na het mislukken
van de invasie op Cuba bij de
Varkensbaai, naar Florida kwam
om de Castro-dissidenten in een
stadion toe te spreken. Kennedy
zei bij die gelegenheid dat de
vluchtelingen eens de vlag van
een vrij Cuba in Havana zouden
hijsen, en dat hij, Kennedy, naar
de val van Fidel Castro zou blij
ven streven.
Castro zelf woonde dezer dagen een
studentenbijeenkomst bij en
werd toegesproken door een jon
geman, die in januari 1950 was
geboren. De maand van macht
sovername in Cuba door de guer
rilla's uit de Sierra Maestra. „Zel
den ben ik me dermate bewust
geweest, hoe de tijd vliegt", aldus
de Cubaanse president. „Ik was
me niet bewust dat de baby's van
toen nu al weer twintig jaar later
in onze universiteiten stude-
WILLEM OLTMANS
