Glastuinbouw moet hoge kosten terugverdienen 'De organisatie in Libanon begint op gang te komen' EISEN VAN CHINA TE HOOG GESTELD ZATERDAG 7 APRIL 1979 Na de afgelopen koude winter is het duidelijk dat de technisch sterk ontwikkelde glastuinbouw ook zij? kwetsbare kanten heeft... DEN HAAG - De Nederlandse glastuinbouw kijkt met eni ge zorg naar de dag van morgen. Wat zal het oogstjaar 1979 brengen? Het antwoord op deze vraag zal voor een groot deel in de komende belangrijke maanden worden gege ven. Op dit moment is zeker dat de in de teelten gestoken kosten hoger zijn dan ooit. Alleen al de energiekosten liggen per bedrijf vele duizenden guldens hoger dan be groot. Ook andere kosten stijgen door. Om er dus in 1979 „uit te springen", zal de glastuinder belangrijk meer dan normaal moeten ontvangen. üp wat langere termijn zijn de zor gen niet kleiner. In de jaren '80 wordt een afgenomen groei van de consumptie verwacht, een verder stijgende energieprijs en een toenemende concurrentie vanuit landen met lagere loon kosten. Tel daarbij op dat de glas tuinbouw er bij een aantal poli tieke beslissers niet zo best op staat, en het sombere beeld is compleet. Daarom lijkt het zinvol om vandaag (tal van Nederlandse glaskwe kers houden vanmiddag nog tot 5 uur „open huis" voor het grote publiek) een beschouwing te wijden aan de vraag hoe we er voor staan en hoe we verder moe ten. Gemoderniseerd Het produktieapparaat van de glas tuinbouw is in de achter ons lig gende jaren vérgaand gemoder niseerd. De laatste paar jaar wordt er jaarlijks meer dan een miljard gulden geïnvesteerd in de rond 8000 hectare kassen (circa 4500 ha groenten en 3500 ha bloemen). Terwijl de areaalsuit breiding slechts enkele procen ten bedraagt, wordt het niveau van het apparaat op een steeds hoogwaardiger en optimaler peil gebracht. Zo is 70 tot 80 procent van alle kas sen jonger dan 10 jaar. Binnen die kassen wordt geïnnoveerd (nieuwigheden aangebracht) bij het leven. Overheidshulp als de rentesubsidieregeling en ener giebesparingsregelingen is in tensief gebruikt. Daardoor loopt de produktiviteit per man en per „eenheid energie" regelmatig op. Tegelijkertijd blijft de totale werkgelegenheid licht groeien op een niveau boven 60.000 manja ren. Intensivering dus. Een modern afzetinstrument zorgt ervoor dat van de ruim 3 miljard produktiewaarde 70 tot 80 pro cent de grens over gaat. Een kostbare injectie voor de han delsbalans, die steeds verder in het rood lijkt te gaan. Op zich staat het produktieappa raat er dus beslist niet slecht voor. Integendeel. Maar stilstand zou in dit verband al hollende achteruitgang betekenen. Daar om is het van belang, dat alles wordt gedaan om sterke tuin bouwcentra te handhaven. De deze week in werking getreden reconstructieregeling voor oude glastuinbouwgebieden kan tuin- bouwgrond in tuinbouwhanden houden. Wat de stimulering van energiebesparing betreft, moeten we snel uit de situatie zonder bruikbare regelingen. En wat de rentesubsidie aangaat, wensen wij een behandeling die enigszins opweegt tegen de faciliteiten van onze concurrenten. Of ze nu on der glas of in de volle grond telen. Eenzijdig ingrijpen voor de glas tuinbouw, zoals de EG-commis- sie wil, is dan ook niet te verte- Op Europees niveau is trouwens veel meer werk aan de winkel. Om de glasgroenteteelt tegen on redelijke concurrentie te be schermen, is de laatste zeven jaar een stelsel van referentieprijzen ingevoerd, dat momenteel voor de hoofdprodukten tomaten en komkommers een redelijke be scherming biedt. De ontkoppe ling van de referentieprijzen van de interventieprijzen, die vorig jaar is gerealiseerd, brengt nu ook voor tomaten zijn geld op. De vo rige week vastgestelde referen tieprijzen voor tomaten zijn met 5 procent verhoogd. De aanpas singscoëfficiënt voor vollégrond- stomaten is tegen onze wens in echter niet verlaagd. Ook op an dere onderdelen van het stelsel bestaat een aantal gerechtvaar digde wensen. Snijbloemen De noodzakelijke gelijkwaardige invoerbescherming voor snijbloemen laat voorlopig nog op zich wachten. In de komende weken zullen de voorstellen van de organisaties voor een certifica- tensysteem nog eens indringend onder de aandacht van de natio nale en de EG-overheid worden gebracht. Voor de hoogwaardige Europese bloementeelt is het on aanvaardbaar dat importerende landen doorgaan met veel te gro te uitbreidingen, die dan vervol gens de EG-markt volledig kun nen verstoren. De komende uitbreiding van de EG levert voor de glastuinbouw gro te risico's op. Ook hier bestaat het gevaar dat elders met kunst- en vliegwerk produkties worden opgezet waarvoor in feite geen marktruimte aanwezig is. Een beheerste uitvoering van de uit breiding kan grote ongelukken zowel daar als hier voorko- Energiebeleid Nationaal blijft het tuinbouwener- giebeleid een punt van zorg. Steeds vaker wordt de tuinbouw afgeschilderd als de grote ener gieverspiller, die ons kostbare gas voor een prikje de lucht in werkt. Daarbij wordt vergeten dat onze glastuinbouw voorlopig ook zo ongeveer de grootste zon necollector ter wereld vormt; dat geweldig veel wordt gedaan aan energiebesparing, dat de prijs van het tuinbouwgas in zeven jaar ongeveer is verdrievoudigd en dat tegenover dit gasverbruik ook grote opbrengsten staan. Vorige week is komen vast te staan dat de tuinbouwgasprijs per 1 april met een halve cent per ku bieke meter omhoog gaat volgens de vierjarenafspraak. De behoef te van overheidszijde om op grond van de uitbreiding van het glasareaal er nog eens een halve cent op te zetten, wordt voorlopig dus niet verwerkelijkt. De be hoefte aan een gesprek over de vierjarenafspraak - en met name over de rentabiliteitsclausule - blijft echter. Naar mijn mening moet onze reac tie hierop blijven, dat over het openbreken van de vierjarenaf spraak niet valt te praten. In de afgelopen jaren heeft de glas Zorgvuldig tuinbouw met grote inspanning een enorme gasprijsstijging ver werkt. Voor mij is het zeer de vraag of dit tempo in de eerstko mende jaren is vol te houden. Ook met het oog op onze concur rentiepositie blijft een voorzich tig en regelmatig beleid noodza kelijk. Waarbij, zoals gezegd, een flinke stimulans voor energiebe sparing niet kan worden ge mist. Het beeld van de Nederlandse glas tuinbouw in 1979 is niet het beeld van een bedrijfstak die zijn tijd heeft gehad. Hier gaat het om een dynamische bedrijvigheid die zich aanpast en vernieuwt als geen ander. Een bedrijfstak die voorlopig nog zeer goed kan con curreren met de glastuinbouw elders in West-Europa. En voors hands ook wel met verder weg gelegen tuinbouwcentra die met minder energie en lagere lonen telen. Nationaal-economisch bezien staat tegenover een steeds duurder be taald energieverbruik de nog groeiende werkgelegenheid (waar vind je dat?) en de even eens groeiende exportbijdra- ge. Na de winter van '78-'79 is duidelijk dat een hoog ontwikkelde glas tuinbouw ook zijn kwetsbare kant heeft. Redelijke reserves binnen het bedrijf zijn weer noodzakelijk gebleken. Even duidelijk is, dat een zorgvul dig beleid op Europees en natio naal niveau voor deze hoog ont wikkelde en gevoelige bedrijfs tak niet kan worden gemist. Voor de glastuinbouw ligt in dat beleid nog steeds niet de nadruk op een inkomensondersteunend markt beleid. Wel is een duidelijk beleid noodzakelijk om tijdelijk markt- bederf door invoer van buiten te voorkomen. Nationaal is vooral van belang, dat de bedrijfs- en gebiedsstructuur op peil gehouden kunnen wor den en dat het kostenniveau niet te ver wordt opgejaagd. JAAP VAN DER VEEN TUINBOUWSECRETARIS Christelijke Boeren- en Tuinders Bond (CBTB) De geschiedenis lijkt zich te her halen. China heeft vorig jaar een politieke liberalisatiecampagne aangekondigd onder de aloude leuze „Laat Honderd Bloemen Bloeien. Laat Honderd Scholen Wedijveren". Maar net als de ge lijknamige voorgangers een ge neratie geleden is deze beweging al snel uit de hand gelopen, en wordt de vrijheid van meningsui ting nu weer ingeperkt. Ook heeft China vörig jaar een economi sche mobilisatiecampagne aan gekondigd onder de aloude op roep tot een „Grote Sprong Voorwaarts". Maar net als de ge lijknamige voorgangers een ge neratie geleden blijkt dat men zijn doelen veel te hoog heeft ge steld, en dat men ze ingrijpend moet verlagen als gevolg van ern stige aanpassingsmoeilijkheden. De kans is overigens gering dat men een en ander tracht op te los sen door het lanceren van een tweede versie van de derde grote massabeweging uit het verleden, de Culturele Revolutie. De tekortkomingen daarvan liggen namelijk nog te vers in het ge heugen: in feite is men juist druk bezig te trachten deze te boven te komen. Maar daarbij is men op nieuw van het ene uiterste in het andere vervallen. De plotselinge nadruk op rust en orde lijkt vooral te duiden op problemen met de geschoolde jongeren. In de zestiger en zeven tigerjaren zijn daarvan tientallen miljoenen vanuit de steden naar hét platteland gestuurd om ken nis te maken met de harde werk omstandigheden van de arme boeren daar. Men heeft inmiddels toegegeven dat deze politiek te extreem was, en wil haar geleide lijk terugdraaien. Vooruitlopend daarop is een groot deel van de jeugd echter al naar de indus triële centra teruggekeerd: waar ze vaak werkloos zijn en probe ren de verloren jaren in te halen door een gemakkelijke levens stijl. Dit heeft geleid tot een scherpe toename van de criminaliteit: niet alleen in miljoenen-steden als Peking, Shanghai en Kanton, maar ook in kleinere provincie steden. Zestig procent van de misdrijven wordt gepleegd door jongeren: net als in de meeste ontwikkelde landen trouwens. Maar net als daar varieert het van zakkenrollerij tot echte bankro ven, dat ernstiger is. Ook anders zins proberen velen westerse voorbeelden na te doen: kennis daarover bereikt hen via Europe se, Amerikaanse en Japanse be zoekers, of via familieleden die bijvoorbeeld naar Hongkong zijn uitgeweken. Decadent? Kranten maakten onlangs melding van het feit dat jongens lang haar droegen, wat een enkele keer zelfs geverfd was, en wijduitlo- pende spijkerbroeken met ver hoogde hakken eronder. Ook zou er veel kaart worden gespeeld - soms ook om geld. En zouden jongens en meisjes op pleinen en in parken bijeen zijn gekomen om er tot diep in de nacht te zin gen en te dansen - net als onze hippies tien jaar geleden. Kenne lijk is men bevreesd dat deze rage om zich heen grijpt, want de poli tie heeft opdracht gekregen der gelijke samenscholingen te ver bieden. We weten met name dat de sfeer sinds enkele maanden zeer sterk was veranderd in de hoofdstad Peking - waar de meeste buitenlanders \vo- Zo organiseerde de internationale club twee maal in de week een disco-avond, waar na verloop van tijd ook schoorvoetend wat Chi nezen naartoe kwamen. Sinds een week wordt hen echter de toegang ontzegd. Ook zou er de zer dagen in een hotelkamer een Chinese „op heterdaad" zijn be trapt bij vleselijke betrekkingen met een vreemdeling. Het is niet duidelijk of men wil suggereren dat hier sprake is van prostitutie of van een gewone liefdesaffai- In elk geval heeft eerder iemand al twee jaar „heropvoeding" gekre gen voor een dergelijk vergrijp. In het algemeen is het contact met buitenlanders weer meer bemoeilijkt: men zegt dat som migen buiten hotels postten in het verleden, om hen aan te klampen, „laster over het land te verspreiden" en zelfs „staatsge heimen te verkopen". Dit laatste lijkt echter opnieuw een schro melijke overdrijving. Ze illu streert dat het niet alleen gaat om „alternatieve" leefgewoonten, maar ook om dissidente opvat tingen. Zo zijn eveneens dezer dagen de monstraties verboden, alsmede het aanplakken van muurkran ten buiten de daarvoor aangewe zen plaatsen. Waterkanonnen hebben bijvoorbeeld de schut tingen rond het centrale plein voor de Hemelse Vrede, de hoofdboulevard en de winkel straten, schoon gespoten, de ge meentereiniging heeft de laatste resten afgekrabd. Alleen de be kende „Muur voor de Democra tie" bij het busstation is met rust gelaten. Ook kritiek tegen be paalde leiders, de partij en het communistische systeem zijn weer verboden. De hoofdredac teur van een van de bekendste ondergrondse bladen is gearres teerd. Hij had eind vorig jaar de aandacht getrokken door naast de „vier moderniseringen" een vijfde te eisen: democratisering. Begin dit jaar had hij echter ook gezegd dat de moderniseringen werden belemmerd door het marxisme-leninismeen bepaalde ideeën van Mao. Noodrem Dezer dagen zijn in Peking de kernleden van het Vijfde Volks congres voor hun zevende zitting bijeen. Zij moeten belangrijke beslissingen nemen over een in grijpende aanpassing van het moderniseringsbeleid. Strikt ge nomen zouden zij zich tevens moeten afvragen wie voor de reusachtige misrekeningen daarbij verantwoordelijk is. Uit de pers blijkt dat de opvattingen daarover sterk uiteenlopen. En iedere gissing over een mogelijke wijziging van het bestaande machtsevenwicht lijkt voorba rig. Sommige buitenlandse waarne mers zijn van mening dat de eer ste vice-premier Deng Xiaoping enkele „rechtse" afwijkingen zouden kunnen worden verwe ten. En dat aan een verdere uit breiding van zijn macht een halt zou kunnen worden toegeroepen door een aantal centrumfiguren rond partijvoorzitter Hua Guo- feng. Anderen menen echter dat er geen sprake is van een con frontatie, en dat deze dan boven dien eerder in omgekeerde rich ting zou uitvallen. Vaststaat wel dat men enkele we ken geleden zeer hard aan de noodrem heeft moeten trekken om een economische chaos te voorkomen. En dat alle streefcij fers voor 1985 nauwelijks een jaar na hun bekendmaking al dras tisch moeten worden verlaagd. Zo was aanvankelijk aangekon digd dat men binnen vijfjaar de landbouwcommunes vrijwel volledig gemechaniseerd wilde hebben. Men heeft kort geleden moeten toegeven dat dit voorne men volstrekt, irrealistisch is. en wil zich nu voorlopig beperken tot het van staatswege inrichten van tractorstations en dergelijke op het platteland rond de grote steden - waar de vrijkomende ar beidskrachten makkelijk werk kunnen vinden in de fabrie ken. Daarmee is een spoedige verlich ting van het zware werk van de boeren echter eveneens op de lange baan geschoven. Terwijl bovendien de vraag is hoe het hun inkomen zal vergaan, en of de prijsverhoging voor agrari sche grondstoffen wel gelijke tred zal kunnen houden met die voor industriegoederen. De op brengsten zullen in elk geval minder toenemen dan voorzien: de drempel van 400 miljoen ton graan in 1985 (tegenover bijna 300 vorig jaar) zal niet kunnen wor den overschreden. Dit alles geeft aanleiding tot aanzienlijke onte vredenheid. Er kunnen ook niet genoeg machines gemaakt wor den, want in de sleutelsector van het staal ligt de zaak al precies hetzelfde: de drempel van 60 miljoen ton in 1985 (tegenover ruim 30 vorig jaar) kan ook niet bij benadering gehaald wor den. Uitstel De laatste maand alleen al is de uit voering van twee van de grootste monsterprojecten uitgesteld: de uitbreiding van de hoogovens bij Wuhan en het neerzetten van een nieuw complex bij Sjanghai (met een gezamenlijke capaciteit van bijna tien miljoen ton). Ze zouden gebouwd moeten worden met hulp van een Japans consortium. Maar men blijkt hiermee finan cieel veel te veel hooi op zijn vork te hebben genomen: waarvoor eerder overigens al door ver scheidene banken was gewaar schuwd. Ook enkele andere superorders in Japan zijn opgeschort - zoals die van een hele reeks petrochemi sche installaties. Het totale be drag van nog niet getekende con tracten is hiermee opgelopen tot 3 miljard dollar evenveel als in het hele vorige jaar door Peking in Tokio is gekocht (naast vier miljard bij anderen). Enkele experts zien hiervoor een combinatie van oorzaken. Ener zijds de beperktheid van de Chi nese deviezenreserves (die slechts twee miljard dollar om vatten). Anderzijds een poging om grotere leningen tegen betere voorwaarden af te dwingen. Op dit moment wordt namelijk met Japan gepraat over een krediet ter hoogte van maar liefst acht miljard dollar. De hierbij over eengekomen valutanotering (dollars of yens) en de rentevoet zullen van grote invloed zijn op de marges die men later van West-Europa en de Verenigde Staten hoopt te kunnen krijgen. Bij volledige uitvoering van de huidige plannen zou men uitein delijk namelijk misschien wel 40 miljard dollar moeten lenen, waardoor men jaarlijks 21 pro cent van hun inkomen aan rente en aflossing zou moeten besteden - wat zelfs voor een stabiel half- ontwikkeld land al erg veel is. Tegenslag Er is dus meer aan de hand dan een keihard pokerspel om astrono mische kapitalen. De Volksre publiek weet dal het westerse blok graag uitrustingsgoederen levert die het door de crisis nu toch nergens anders kwijt kan. Maar men realiseert zich ook dat men al te veel verplichtingen voor een te korte tijd is aange gaan. De raamovereenkomst met Japan is bijvoorbeeld verlengd tot 1990 in plaats van te eindigen in 1985. Niet voor verdere uitwis selingen, zoals oorspronkelijk overwogen werd, maar voor het zelfde totaal van 80 miljard dollar dat over een langere periode wordt uitgesmeerd - en mis schien wel minder. Want ook de andere dekkingsbronnen blijken minder omvangrijk dan gehoopt: de explosieve toename van de energie-export (kolen en olie) blijkt bijvoorbeeld op allerlei praktische problemen te stuiten - slechte kwaliteit, tekort aan raf- finagecapaciteit en havenfacili teiten. Al met al zijn alle tegen slagen opgetreden die van tevo ren waren voorzien (en ook door sommigen zijn voorspeld). De vraag is dan ook waarom men een en ander toch koste wat het kost door heeft proberen te zet ten. Het antwoord luidt vermoe delijk dat de huidige leiding zich door het schetsen van deze weid se perspectieven een bredere po litieke basis heeft trachten te ver schaffen, in zijn afrekening met de zgn. „Bende van Vier" en te vens met bepaalde denkbeelden van Mao. Daarvan beleeft men dan nu de onvermijdelijke terug slag. En men moet van alle mid delen gebruik maken om directe en indirecte uitingen van onte vredenheid onder controle te houden. LIBANON, 27 maart Wennen Wennen,dat moetje hier wel. Er zijn namelijk zo veel dingen die helemaal nieuw zijn en waar iedereen zich aan moet aanpassen. Zoals het klimaat. De eerste tien dagen dat we hier zaten was het prachtig weer, ongeveer 25 graden Cel sius en dan begint het op eens te stormen en te regenen. En wij kregen van die storm de hardste klappen, want de wind komt rechtstreeks uit zee, zo op onze post aanwaai en, met als gevolg dat die grandioos in elkaar stortte. Iedereen balen natuurlijk, want het bleef .verder de hele dag regenen en die post moest weer worden opgebouwd. Maar in het algemeen hebben we toch niet te klagen over het weer. We hebben in totaal nu ongeveer drie dagen regen en vier dagen bewolking gehad, maar .verder was het uitste kend. De organisatie begint nu geluk kig ook een beetje op gang te komen. In het begin werd er tegen ons gezegd "Zie maar hoe je het doet, maar voorlo pig moet je roeien met de rie men die je hebt." Dat betrof dan het eten, wassen (water dus), post, kranten en nog wel meer dingen. Het eten moesten we in het begin maar zelf bij elkaar scharre len. We bietsten dan vis, brood e.d. bij burgers die voorbij kwamen. Sinaasappels kan ik voorlopig niet meer zien, ivant daar heb ik me klem aan gegeten, omdat je die hier vol op kunt jatten. Gelukkig gaat het nu allemaal wat beter en we krijgen nu bijna elke dag eten van de fourier. Niet dat dat allemaal zo lekker is, maar je moet toch wat. Ook met het water gaat het nu beter. Eerst hadden we net ge noeg water om te drinken en dus gingen we ons maar was sen in zee. Dat was voor ons gemakkelijk, want we zitten vlak bij zee, maar de groepen die meer in het binnenland zitten hadden die mogelijk heid niet, dus ik weet niet hoe die zich hebben gered. Ik weet wel dat je je hier elke dag vies voelt, want het is hier zo stof fig alswat,diLS ik denk wel dat die andere jongens flink heb ben gebaald. Post en kranten, waarvan we na twee weken niet eens meer wisten hoe ze er uit zagen, be ginnen nu ook druppelsgewijs binnen te komen. Ik heb nu al twee kranten kunnen lezen, één van 12 maart en één van 16 maart. Wat een weelde. Whisky Van het WZZ (welzijnszorg) hebben we gisteren ook wat gehoord. Dat werd tijd. Ze gaan vanmiddag een film draaien, op het hoofdkwar tier in Haris. Maar uit onze groep kunnen we hooguit drie man missen per keer, dus dat werd loten. Ik behoorde helaas niet tot de uitverkorenen en voor de drie jongens die wel mogen is het ook niet zeker of ze wel kunnen gaan, want misschien kunnen ze niet op gehaald worden en ons eigen voertuig, een YP. moet hier blijven voor de beveiliging (er staat een .50 mitrailleurop gemonteerd) en voor de ra dioverbinding. Van de Cadi kantinedienst hebben we nog niets gehoord of gezien, dus voor bier e.d. moeten we terecht bij Libane- zen die hier rond rijden met auto's vol drank en vreterij. Die lui vragen 12 tot 15 dollar voor een doosje bier en dan heb je niet eens altijd Heine- ken en aangezien we van onze uitbetalingen van 5 dollar per dag nog niets hebben gezien en we wat dat betreft ook voorlopig nog weinig hoop hebben zijn we erg zuinig met ons bier. Maar gelukkig kost de whisky maar drie of vier dollar per fles, dus drinken we ontzettend veel koude thee met whisky en sommigen whisky met koude thee. Dat is trou wens best te drinken. Je staat er van te kijken hoeveel din gen je hier leert te waarderen die je in Nederland heel ge woon vond. Ik moet er nu weer mee kappen, want ik moet bijna weer bij de poort gaan staan. Dat kan nog leuk worden, want er staan al de hele ochtend twee jeeps met Falangisten op on geveer honderd meter van ons kamp en die houden elke bur gerauto aan die ons is gepas seerd.Zij gaan die wagen dan ook weer helemaal onderzoe ken, wat wij dus een minuut eerder ook al hebben gedaan. Die burgers balen dan als een stier natuurlijk. Over dat soort dingen zal ik de volgende keer ivat meer pro beren te vertellen, want hoe het hier nou helemaal in el kaar zit, met Falangisten, Palestijnen, Israéli's e.d. be grijp ik nu zelf niet helemaal meer. Madr één ding weet ik weihet is een rotzooitje.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 29