Straling kernreactor in YS alarmeert overheid Z.-Afrika maakt geheime stukken openbaar Felle strijd in gebied rondom Kampala Suarez wint vertrouwen "Bij opkomst 20 procent is verkiezing ges daagd" Nieuwe hoeveelheid straling vrijgekomen ZATERDAG 31 MAART 1979 M ATDHDT /APD/D^,,(«.,/nnA v Tin NAIROBI (AFP/Reuter/DPA) Uil het gebied van Kampala zijn gis teren felle gevechten gemeld. Li bische militairen die president Amin te hulp zijn gekomen, zou den een offensief zijn begonnen om het bewind van de naar het noorden gevluchtte leider alsnog te redden. Tegenstanders van Amin geloven echter niet dat de ze poging nog kans van slagen heeft. In de ochtend vielen enige granaten in het centrum van de Oegandeze hoofdstad, waardoor verschei dene doden vielen. Volgens in woners zouden de door Tanza- niaanse troepen afgeschoten granaten bedoeld zijn geweest voor een stelling van Amin ge trouwe groepen op de weg naar de luchthaven Entebbe. Intussen duurde de uittocht van de bevolking uit de hoofdstad voort. Gewapende tegenstanders van Amin die zich in het "nationale front voor de bevrijding van Oe ganda" verenigd hebben, en Tan- zaniaanse eenheden zijn Kam pala tot op circa 6 km genaderd. De normale bedrijvigheid in de stad ligt vrijwel geheel stil. Win kels, banken en overheidsbu reaus bleven gisteren dicht en er waren slechts enkele auto's te zien. De militairen van Amin die zich nog in de stad bevinden, zouden totaal ontredderd zijn. Naar in Dar es Salaam werd mee gedeeld, heeft een Libische bommenwerper van het Russi sche type Toe-22 vijf bommen la ten vallen op Mwanza, een Tan- zaniaanse plaats aan het Victo- riameer. Er zou daarbij slechts één gewonde zijn gevallen. Intussen berichtte de officiële Oe- gandese radiozender, dat de rege- ring-Amin de toestand nog steeds "ondercontrole" had. Het station maakte nelding van krachtige kritiek van de presi dent op het gebrek aan discipline van bepaalde militaire eenheden. Waarnemers twijfelden echter aan de echtheid van deze bood schap. De Verenigde Staten hebben ver klaard, dat de Libische luchtaan val op Noord-Tanzania 'onver antwoordelijk' en een 'ernstige esclatie' van de strijd in Oeganda is. Woordvoerder Hodding Carter van het ministerie van buiten landse zaken zei: "Wij betreuren en veroordelen deze 'onverant woordelijke daad". In het gebied van Mwanza verblijven ongeveer 100 Amerikanen. Het 'Nationale front voor de bevrij ding van Oeganda' beschuldigde gisteren Kenia ervan, dat het Li bië helpt in zijn pogingen om Amin in het zadel te houden. Het front doelde op een bericht dat onlangs drie vliegtuigen met Li bische militairen een tussenlan ding hebben gxmaakt op de luchthaven van Nairobi. Voorts zou een lading zware wapens in de Keniase haven Mombassa zijn ontscheept voor doorvoer naar Oeganda. Naar gisteren in de Tanzaniaanse hoofdstad Dar es Salaam ver luidde, zou de Oegandeze minis ter van defensie, generaal-ma- joor Emilio Mondo, zich hebben aangesloten bij het bevrijdings front. In New york werd bekend gemaakt dat de leden van de Veiligheids raad onderling beraad zullen houden over het verzoek van Oe ganda voor een spoedzitting over het Tanzaniaans-Oegandese conflict. De leden zouden ge neigd zijn de behandeling van deze kwestie voorlopig aan de Organisatie voor Afrikaanse een heid over te laten. HaRRISBURG (UPI/AFP/DPA) Een hoge on gecontroleerde hoeveelheid radioactieve stra ling is gisteren vrijgekomen uit de kernreactor bij de Amerikaanse stad Harrisburg. De staat van alarm is uitgeroepen en eenheden van de bescherming bevolking zijn door de overheid in staat van paraatheid gebracht voor de mogelijke evacuatie van de bevolking in de omgeving van de centrale. In verschillende plaatsen roept de radio de inwoners op binnen te blijven. De gouverneur van Pennsylvania, Richard Thornburgh. heeft en kele uren na het nieuwe ongeval bevel gegeven tot evacuatie van alle zwangere vrouwen en kinde ren onder de zes jaar, die zich binnen een straal van acht km. van de kerncentrale bevinden. Direct na deze order heeft presi dent Carter opdracht gegeven helicopters en verbindingsappa- ratuur beschikbaar te stellen aan de functionarissen in de getrof fen staat. Woensdag vond reeds een ongeval plaats in de kernreactor van Har risburg waarbij wolken radioac tieve stoom ontsnapten. Het lek van gisteren wordt echter als veel ernstiger beschouwd. Ongeveer 13.000 mensen wonen binnen een straal van acht km. vanaf de cen trale, waar de ongevallen plaats vonden. Regeringsfunctionaris sen hebben gezegd dat het onge luk van woensdag een van de grootste reactor-ongevallen in die in de Verenigde Staten heb ben plaatsgevonden. Omvang De woordvoerder van de Amari- kaanse nucleaire reglemente ringscommissie (NRC), Frank Ingram, zei in Washington dat de omvang van het nieuwe lek niet onmiddellijk kon worden vastge steld. Volgens hem kwam de straling om ongeveer 9 uur (drie uur Nederlandse tijd) vrij toen personeelsleden van de reactor water trachtten te verwijderen uit het koelsysteem van de centrale. Het niveau van de straling werd direct na de ontsnapping lager en daalde binnen drie kwartier tot zou beschouwcMi',J aldus Ingram1 Inwoners van het gebied rond de kerncentrale in het Amerikaanse Harrisburg verlaten hun huizen en zoeken De radioactiviteit' kwam in de een veiliger onderkomen (Van onze correspondent) MADRID - Met een krappe meerderheid van maar zeven stemmen heeft premier Sua rez gisteren het vertrouwen van de Spaanse Tweede Ka mer gekregen om vier jaar lang te regeren. Adolfo Sua rez, die op zijn minst 176 stemmen moest halen om met zijn regeringsprogramma het vertrouwen te winnen, kreeg in totaal 183 stemmen, waar van er 168 afkomstig waren van zijn partij en de rest van de conservatieve democrati sche alliantie CD. van de An- dalusische socialistische par tij PSA en van de regionale partij uit Aragon. De acht Tweede-Kamerleden van de Catalaanse centrumpartij Union y Convergencia ont hielden zich van stemming en de rest van de Kamer stemde tegen. De gehele oppositie, inclusief de conservatieve democrati sche coalitie CD. was zeer ontstemd dat de minister president na het voorlezen van zijn regeringsprogramma en vóór het stemmen geen debat toestond. Volgens de socialist Alfonso Guerra was Landelino Lavilla, voorzitter van de Tweede Kamer en lid van de Centrumpartij, in principe wel vooreen politiek debat, maar moest hij dit op uitdrukkelijke order van Sua rez zien te voorkomen door het kamerreglement strict te hanteren. Zowel Fèlipe Gon zalez, secretaris-generaal van de socialistische partij PSOE, euro-communist Santiago Carrillo als Manuel Fraga Iri- barne van CD verzochten om een politiek debat voor het geven een vertrouwensstem aan Suarez. Onder veel hoongelach en pro test wrong kamervoorzitter Landelino Lavilla zich in al lerlei juridische kronkels om het politieke debat af te hou den. Zijn optreden, dat sterk deed denken aan de werkwij ze van het schijnparlement onder Franco, lokte de kreet uit „Geen dictators meer", die vermoedelijk werd uitge roepen door een communis tisch Tweede-Kamerlid. De opmerking van Landelino Lavilla. dal een debat over het regeringsprogramma niet in de grondwet was voorzien, lok te zoveel protest uit, dat hij de kamerleden en de publie ke tribune tot de orde moest roepen. Middenin dit tumult liep Adolfo Suarez. gesteund door applaus van zijn partij, naar het spreekgestoelte orrt zijn regeringsprogramma voor te lezen. Suarez legde in zijn regerings programma, dat niet afweek van zijn verkiezingspro gramma, de nadruk op de be strijding van het terrorisme en de handhaving van de openbare orde. De minister president sprak zijn goede hoop uit over het Baskenland en meende dat met een toe kenning van een grote auto nomie de vrede bewaard kon blijven. Voorts legde hij het accent op diep ingrijpende hervormingen, die Spanje op een westerse manier moeten socialiseren Enkele ministers van het de missionaire kabinet-Suarez hebben zich erover geërgerd dat de premier hen niet heeft geraadpleegd bij de samen stelling van zijn rede over het regeringsprogramma. So ciaal-democraat Francisco Fernandez Ordonez, demis sionair minister van financiën en de man van de fiscale her vormingen, is niet gehoord over het economische gedeel te van de rede van Suarez. Welingelichte bronnen heb ben bevestigd dat premier Suarez hierover het advies heeft ingewonnen van de christen-democraat Rafael Calvo Ortega, de demissio naire minister van arbeid. Volgens experts bevestigt de ze gang van zaken dat er een crisis heerst binnen de rege ringspartij UCD, waarbij de christen-democraten zich willen ontdoen van de so ciaal-democratische vleugel onder leiding van Francisco Fernandez Ordonez. atmosfeer via een hoge schoor steen. Volgens de woordvoerder van de gouverneur is deze bezig tegen strijdige berichten uit te zoeken over wat er precies gebeurd is op de centrale. De NRC heeft de gouverneur gezegd dat straling op het niveau van 1200 millirem per uur was vrijgekomen boven de reactor. Daarentegen is vol gens het departement voor na tuurlijke hulpbronnen in Penn sylvania de lucht boven de om geving van de centrale niet erger besmet dan hij al was. Ingram zei dat men had verwacht, dat bij het verwijderen van het water enige straling zou vrijko men, maar dat het niveau daar van veel hoger was dan voorzien. Andere functionarissen zijn van mening dat de verhoging van het stralingsniveau het gevolg is van de schade toegebracht door het ongeval op woensdag. Wetenschapsmensen hebben ge zegd dat het 30 tot 40 jaar kan du ren - wanneer een verhoging van het aantal gevallen van kanker zou blijken-voordat de volledige uitwerking van het ongeval be kend wordt. De assurantiemaatschappijen waarbij de kerncentrales in de Verenigde Staten zijn verzekerd, hebben het ongeval van woens dag als "een onvermijdelijke ge beurtenis" betiteld in een indus trie die zij als erg veilig beschou- Sjah vestigt zich met zijn familie op Bahama's RABAT (Reuter) - De verdreven sjah van Iran, keizerin Farah en hun vier kinderen zijn gisteren uit Marokko naar de Bahama-ei- landen vertrokken. Zij zijn voornemens zich daar te vesti gen, aldus een officiële bron in Rabat. Toen de sjah zijn land moest ver laten, verbleef hij korte tijd in Egypte op uitnodiging van pre sident Sadat. Daarna reisde hij met zijn gezin door naar Marok ko. (Van onze correspondent) JOHANNESBURG - De Zuidafri- kaanse minister van buitenland se zaken. Roelof (Pik) Botha, die opvolger van dr. Connie Mulder als minister van informatie werd, is vast van plan de wat hij noemt overgebleven puinhoop van het informatieschandaal op te rui men. In het parlement in Kaap stad verklaarde Botha, dat alle nog bestaande geheime projec ten van het vroegere departe ment van informatie, dat tegen woordig "Zuidafrikaanse infor matie-dienst" heet, vandaag worden beëindigd. Botha is bereid om aan vertegen woordigers van de oppositie do cumenten over alle nog bestaan de projecten voor te leggen. Hij wil ook de nieuwe directeur van de informatie-dienst en opvolger van de naar het buitenland gevluchte dr. Eschel Rhoodie, mr. A. J. Engelbrecht naar Kaap stad roepen om daar aan de oppo sitie alle bijzonderheden over de nog bestaande projecten te ge ven. Botha verklaarde: "De documen ten bevatten de geheime projec ten, die al beëindigd zijn en die ik ga beëindigen en de projecten die op een nieuwe basis zullen wor den voortgezet". De drie opposi tiepartijen verwelkomen de stap van de minister. Het Zuidafrikaanse parlement heeft gisteren met algemene stemmen ingestemd met de vor ming van een commissie, die de mogelijke alternatieven voor een nieuwe grondwet voor Zuid- Afrika moet bestuderen. Volgens oppositieleider Colin Eglin kan dit een eerste stap zijn naar fun damentele veranderingen in de apartheidspolitiek.. Hij sprak van een 'belangrijke constitutionele ontwikkeling', die bepalend kan zijn voor de overlevenskansen van Zuid-Afrika. De Nationale Partij (de regerings partij) diende een al eerder opge stelde blauwdruk voor een nieu we grondwet in. De commissie kan echter ook andere alternatie ven in studie nemen. De Natio nale Partij heeft echter zo'n rui me meerderheid in het parlement dat de regering voor grondwets wijzigingen niet afhankelijk is van de steun van de oppositie. Het voorstel van de regeringspartij wil de Indiërs (ongeveer 765.000 mensen) en de kleurlingen (2,4 miljoen) elk een eigen parlement geven, dat uitsluitend de zaken van deze gemeenschappen zal mogen behandelen. Bovendien behoudt het blanke parlement een recht van veto over de wetten van de andere assemblees. Ver tegenwoordigers van het Indiër- en kleurlingparlement zullen ook mogen deelnemen aan de presi- dentskiezingen. Aan de 16,5 miljoen zwarte burgers is in dit ontwerp geen politiek fo rum toebedacht. Zij moeten hun politieke toekomst vinden in de thuislanden, overeenkomstig de uitgangspunten van de apart heidspolitiek. Hiertegen heeft de oppositie al aangevoerd dat het ontwerp vol komen voorbijgaat aan de reali teit. Een nog steeds groeiend aan tal Afrikanen woont in de zwarte woonwijken bij de steden en de industriegebieden, velen van hen al generaties lang. Zij voelen zich nauwelijks verbonden met hun stamland, en zijn geheel inge schakeld in de economie van blank Zuid-Afrika. Premier lan Smith De Rhodesische premier Ian Smith staat met de rug tegen de muur in een achterhoedegevecht tegen de beide zwarte guerrillabewe gingen die vanuit het oosten en het noorden in zijn land infil treren. Op 20 april worden in Rhodesië-Zimbabwe, zoals het land vanaf die datum gaat heten, verkiezingen gehouden. Aan die verkiezingen doen de beide bevrijdingsbewegingen, ZAPU (Joshua Nkomo) en ZANU (van Robert Mugabe) niet mee. Wel de met Smith min of meer samenwerkende bewegingen, zoals die van bisschop Muzorewa, van dominee Ndabiningi Sithole en van stammhoofd Chirau. Een andere deelnemer aan de nergens ter wereld erkende verkiezingen is Ian Smith zelf. In tegenstel ling tot zijn oorspronkelijke beloften zal Smith kandidaat zijn op 20 april. Alleen wanneer het nieuw te kiezen bewind in Rhodesië- Zimbabwe internationaal wordt erkend (door de Verenigde Sta ten en Groot-Brittannië met name) en wanneer de VN-boycot tegen het land wordt opgeheven, zal Smith terugtraden. Maar voorlopig lijkt daarop geen kans te bestaan. Siechts irtéen land is Smith nog van harte welkom. Zuid-Afrika is het enige land ter wereld dat open en bloot de boycot tegen Rhodesie trotseert, De afgelopen dagen verbleef Smith in Zuid-Afrika, voor het zoveel ste gesprek met de Zuidafrikaanse regering, zijn laatste toever laat. Onze correspondent in Johannesburg, Karl Breyer. had tijdens dat bezoek een exclusief gesprek met Smith, waarvan wij de weerga ve hierbij afdrukken. (Van onze correspondent) JO HANNESBURG - Ian Smith ontving tijdens zijn met nogal wat geheimzinnigheid omgeven bezoek aan Zuid-Afrika van twee Zuidafrikaanse steden het ere burgerschap: Kimberley en Al- berton. Verder had hij een ge sprek met premier Pieter Willem Botha - die het, op een andere manier, op het ogenblik ook erg moeilijk heeft - en gaf hij een persconferentie. Na die perscon ferentie hadden wij het volgende gesprek met hem. - Gedurende uw bezoek aan Zuid- Afrika waren een Engelse en een Amerikaanse diplomaat in Rho desie. Hebt u er over nagedacht om terug te gaan om met deze ambassadeurs te spreken? „Nee, de missie waar ik mee bezig was, was belangrijker". - Welke missie? „Mijn bezoek aan Zuid-Afrika. Bo vendien was ik niet op de hoogte van het bezoek van deze heren en niemand had mij gevraagd om hen te woord te staan". - Hoeveel vertrouwen hebt u in de komende verkiezingen? „Wij geloven dat wij succes zullen hebben en wij zijn uiteraard be zorgd over het feit dat de terroris ten gezegd hebben dat zij elke kiezer en eik verkiezingslokaal zullen aanvallen. Maar dankzij de voorbereidingen die wij hebben getroffen en het feit dat wij vol doende mannen voor de militaire dienst hebben opgeroepen zullen wij in staat zijn de verkiezingen te houden". - U hebt gezegd dat u tevreden zult zijn met een opkomst van twintig procent. Denkt u werkelijk dat dit voldoende is om internationaal erkend te worden? „Op de eerste plaats is dat een ver eenvoudiging van hetgeen ik heb gezegd. Ik heb gezegd dat ons doel is om vijftig procent te be reiken. Indien er inderdaad een opkomst is van vijftig procent, dan is daar geen argument tegen dat dit niet de meerderheid van de kiezers is, in welk referendum en in welke verkiezingen dan ook. Maar als men in aanmerking neemt dat de marxistische terro risten gezegd hebben dat zij alles zullen doen om deze verkiezin gen te doen mislukken en dat zij nu al geruime tijd bezig zijn de mensen te bedreigen en te inti mideren, dan is zelfs een op komst van twintig procent een reflectie van de gevoelens van de bevolking". - Bestaat er kans dat Rhodesie na de verkiezingen deel gaat uitma ken van een alliantie van staten in Zuidelijk Afrika? „Ik begrijp niet precies wat u be doelt, maar Rhodesië is in elk ge val een deel van een Zuidafri kaans geheel en dat wij wensen met de mensen van zuidelijk Afrika samen te werken, niet al- omdat de internationale erken ning in zicht was en gesproken werd van de opheffing van de sancties". „Zoals bijvoorbeeld verleden jaar oktober in Washington. Gedu rende de laatste bijeenkomst daar werd overeengekomen om een conferentie van alle partijen te houden. Indien deze conferen tie zou hebben plaatsgevonden dan zou er sprake zijn geweest van internationale erkenning en dus ook van mijn aftreden. Maar de Verenigde Staten en de Engel se regering hebben hun deel van - Maar indien u in een toekomstig Zimbabwe een politieke rol gaat spelen, is de kans dan niet groot dat dit de interne oplossing com- promitteerd? „Ik denk eerder dat de Verenigde Staten en de Britse regering ge compromitteerd worden als zij ons uitverkopen en het Patriot tisch Front tevreden stellen. Ik weet, ik ben een doorn in het vlees van Engeland en Ameri ka". - Wat is uw indruk van de bood schap van hoofdman Chirau aan de Britse minister van buiten- Premier Smith van Rhodesië: A. j leen op economisch gebied, maar ook op het gebied van de veilig heid. - Enige tijd geleden verklaarde u dat u zou aftreden zodra een zwarte meerderheidsregering aan het bewind komt. Intussen veranderde u weer van mening. Kunt u dit verklaren? „Laten wij dit eerst duidelijk ma ken en rechtzetten: Ik geloof dat ik nooit een dergelijke verklaring heb afgegeven. Wat ik heb gezega is dat ik de wens heb om terug te treden uit de politiek, maar ik wil mijn taak eerst ten einde brengen en dat betekent internationale erkenning bereiken. Ik ben van mening dat ik eerst mijn taak moet voltooien voordat ik af treed. Men heeft mij herhaalde keren doen geloven dat ik zou kunnen aftreden, zoals bijvoor beeld in september 1976, dat ik na de verkiezingen zou kunnen af treden, want wij hadden toen al een overeenkomst met de Engel se en de Amerikaanse regering. Er waren verschillende andere si tuaties, waarin men mij deed ge loven dat ik zou kunnen aftreden de overeenkomst niet gehouden. Ik kan dus zonder meer zeggen dat ik het einde van mijn weg nog niet heb bereikt". - Maar na de verkiezingen zal daar een nieuwe minister-president zijn. Hoe zal uw politieke bijdra ge er dan uitzien? „Op dezelfde manier als in het ver leden. Wij waren tot nog toe een team en dat zal zeker ook in de toekomst zo blijven. Ook al ben ik in de toekomst geen minister president meer, dan blijf ik toch nog leider van die partij die de blanke Rhodesiërs vertegen woordigt". - Maar sommige zwarte leiders in Rhodesië hebben duidelijk ge maakt dat zij er de voorkeur aan geven dat u niet meer voor de ver kiezingen ter beschikking staat. Bovendien verhoogt dat - volgens deze leiders - niet de geloofwaar digheid van de nieuwe rege ring. „Ik ben daarover vei rast, want dat hebben zij nooit tegen mij ge zegd. Integendeel, precies het te genovergestelde'. landse zaken, dr. David Owen? „Ik weet niet wat hoofdman Chi- rau's boodschap is. Ik weet niet eens dat hij van plan was om naar Engeland te gaan". - Hij zei dat hij nog eens pogingen zou doen om een conferentie van alle partijen bijeen te bren gen. „De meesten van ons zeggen dat al geruime tijd. Feitelijk was dat ook de overeenkomst, die wij verleden jaar oktober maakten met de Britse en Amerikaanse regering. Maar aangezien zij niet het Patriottisch Front aan één ta fel konden krijgen, hebben zij hun beloften tegenover ons niet gehouden. De Verenigde Staten en Engeland staan onder voort durende druk van het Patriot tisch Front en de frontlijnstaten en aangezien zij tegen een confe rentie van alle partijen zijn zoekt Engeland een andere oplossing om het probleem op te lossen. Dat zijn de feiten in deze zaak". „Ook nu wachten wij er nog op dat zij een conferentie van alle partij en bijeenroepen. Zelfs op dit ogenblik. Maar tot nog toe heb ben wij daarvoor geen uitnodi ging van de VS en Engeland ont vangen. Er zal geen conferentie plaatsvinden aangezien het Pa triottisch Front geen conferentie wil. Dat zijn de feiten". Indien de verkiezingen volgens uw plannen verlopen en het komt niet tot een diplomatieke oplos sing van de problemen, hoe wilt u dan het militaire probleem oplos sen? „De twee problemen staan met el kaar in verbinding. Ik ben er van overtuigd dat wij deze vraag stukken zullen oplossen, aange zien wij na de verkiezingen een zwarte meerderheidsregering hebben en wij zeker geen enkele minuut zullen ophouden om te proberen de terroristen onder controle te houden. Maar het werkelijke antwoord is uiteraard: diplomatieke erkenning door de Verenigde Staten en Engeland. Dan kunnen wij terugkeren naar vrede in Rhodesië. Maar zij geven er de voorkeur aan om de terro risten te helpen om de oorlog voort te zetten. Dat is vrij on verklaarbaar, maar het is toch zo". - Maar waarom zou het Patriot tisch Front doorgaan met vechten indien dit de werkelijke oplossing is? „Daar zijn heel wat gecompliceerde factoren bij betrokken. Het zou een tijd duren om dat duidelijk te maken. Maar ik geef u een voor beeld: feitelijk hebben de terro risten toch bereikt wat zij wilden, namelijk een zwarte meerder heidsregering. Waarom dus doorgaan, indien je bereikt hebt wat je wilde? Maar om dit alles samen te vatten, ook Zambia en Mozambique zouden blij zijn als er een eind zou komen aan deze oorlog. Nu al heeft Joshua Nko mo meer sodaten dan president Kaunda en terwijl de terroristen goed gevoed zijn, zijn er in beide landen mensen, die honger moe ten lijden of zelfs sterven omdat zij niets te eten hebben. Maar wij zijn zeer hoopvol, dat na de ver kiezingen toch sommige regerin gen begrip zullen tonen en de democratische oplossing in Rho desië zullen aanvaarden".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 9