'Past u op, anders
moeten wij schieten
9Onkruit9 gaat liever in
gevangenis dan in leger
'Europa is best te
verdedigen met
minder kernwapens'
Harry van den Bergh:
ZATERDAG 24 MAART 1979
BEIROET - „Geef Beiroet een
bobby", stond onlangs in een
Libanese krant. Een lang ar
tikel met foto's van deze be
faamde Londense politie
man. „Libanon is een van de
weinige landen in de wereld,
waar misdaad loont, dank zij
de verlammende Libanese
crisis en de verlamde Libane
se autoriteiten".
Libanon weet zich op geen en
kel punt raad. Bobby's in Bei
roet, het zal er wel niet van
komen. Op het zuiden na
wordt het land al gecontro
leerd door de Arabische vre
desmacht, in het zuiden zijn
gebieden in handen van de
Palestijnse bevrijdingsbewe
ging PLO. De christelijke mi
litie en de tijdelijke vredes-
1 macht van de Verenigde Na
ties (Unifil). Libanon heeft
weinig over zichzelf te ver
tellen.
Achthonderd Nederlanders be
ginnen er al aan te wennen,
dat zij het gezag hebben over
een stukje Zuid-Libanon. Za
terdagavond 10 maart land
den ze op het vliegveld van
Beiroet, woensdagmiddag
werd de verantwoordelijk
heid over het gebied van de
Fransen overgenomen, een
paar dagen daarna werd er
van extreem linkse zijde op
Nederlandse patrouilles ge
vuurd; Saad Haddad liet zijn
christelijke militie de wapens
op een Nederlandse wegaf-
zetting richten. En dan werd
er vooral veel met vertegen
woordigers van de PLO in
Zuid-Libanon vergaderd.
Het schieten door de Palestij-
nen op Nederlandse pa
trouilles heeft behoorlijk veel
indruk op de Nederlandse
soldaten gemaakt. Nadat ser
geant-majoor Hoekstra uit
Assen gewond was geraakt
door een Palestijnse kogel,
kon je vrij algemeen in het
Nederlandse bataljon de op
merking horen, dat er maar
eens moest worden terugge
schoten. Dat was na de twee
de keer overigens al verteld
aan de Palestijnen, maar de
bataljonsstaf kwam daar na
derhand op terug, „omdat bij
een vuurgevecht alles alleen
maar escaleert, alleen nog er
ger wordt".
Intimidatie
Bij wijze van intimidatie is vo
rig weekeinde wel met een
zware mitrailleur (.50) ge
schoten en zijn mortiergrana
ten afgevuurd „in de richting
van de Palestijnen, maar niet
op hen gericht". In de Arabi
sche kranten heeft dit veel in
druk gemaakt. Tussen de re
GRONINGEN - Driemaal is de Utrechtse Dom als niet
commerciële reclamezuil gebruikt. Het eerste en
grootste spandoek dat de toren ooit tooide, bevatte
een protest tegen de kernenergie. De tweede actie
was de meest spectaculaire: alpinisten van Green
peace bevestigden na een niet ongevaarlijke klauter-
partij een spandoek tegen de jacht op zeehondenba-
bies. De meest massale actie was die van de anti-mili
taristische groep Onkruit. Midden vorige week wer
den vyf torens en de afdelingen militaire zaken van
de gemeenten Groningen en Nijmegen bezet.
De leden van Onkruit weigeren
zich voor de militaire dienst te
laten keuren. Evenmin willen
ze een beroep doen op de wet
gewetensbezwaren. Ze vin
den dat ze anders toch mee
werken aan het instandhou
den van het leger. To taal wei
geraars noemen ze zich.
Willem de Haan uit Utrecht,
student sociologie in Gronin
gen, is een van hen. Hij weet
wat hem te wachten staat.
Negentien maanden gevan
genisstraf staat op deze vorm
van burgerlijke ongehoor
zaamheid. Net zo lang als het
vervangende werk dat erken
de weigeraars moeten op
knappen. Op z'n „onderdui
kadres" in Groningen, te
midden van sympathisanten
en stapels actiemateriaal, zegt
hij verband te zien tussen de
drie acties die de Dom in kor
te tijd mocht beleven. „Het
gaat in alle drie de gevallen
om het belang van weinigen
tegen het belang van velen.
De weinigen die belang heb
ben bij kernenergie, bont en
het leger laten velen daarvoor
lijden".
- Onkruit is anti-kapitalistisch.
Hoe staat de actiegroep ten
opzichte van de communisti
sche landen?
Willem de Haan: „We zijn ook
tegen het slaatscommunis-
me. Tegen staatsgeweld en
militarisme. Dus vanzelf
sprekend ook tegen het War
schau Pact. Bij de bezetting
van het ministerie van defen
sie in Den Haag riepen we dat
ook. NATO nee. Warschau
Pact nee".
- Jullie hadden je vastgeketend
aan het hek van het ministe
rie. Militant pacifisme.
„Die bezetting was toch ook
meer een grap dan serieus. We
zullen nooit echt een tank op
blazen. Wel symbolisch. We
vinden wel dat we meer moe
ten doen dan moeilijke stuk
jes schrijven in blaadjes voor
vrienden en bekenden. De
monstreren bij militaire
shows, zoals in Deelen. We
hadden ons gegrimeerd, op
sterven nadood. Meteen bord
erbij: Welkom namens mil
joenen oorlogslachttoffers. Er
waren ouders die hun kinde
ren de andere kant lieten op
kijken. Ik begrijp wel dat
mensen niet willen horen dat
ze bedrogen worden. Dat ze
niet willen weten dat het be
zoek aan zo'n show heel wat
anders is dan een dagje
uit".
„We hebben ook in Zuidlaren
gedemonstreerd tijdens de
ouderdag voor de militairen
die naar Libanon moesten.
Sommigen zeiden geen ver
ontruste, maar trotse ouders
te zijn. Misschien zoeken ze
een motivatie, willen ze hun
onzekerheid of angst ver
bloemen. Wie wil nou weten
dat zijn zoon straks dood is,
voor een doel dat niet zo vre
delievend was als het
leek".
- Salt-besprekingen zijn be
doeld om de wapenwedloop
in de dammen.
„Daar geloof ik niet in. Als
wordt overeengekomen het
aantal raketten te beperken,
wordt automatisch het aantal
koppen per raket opgevoerd.
Beheersing in de ene sector
leidt tot uitbreiding in de an
dere. Het is lood om oud ijzer.
Alleen vanuit de mens zelf
kan het militarisme worden
Door
Pieter v. d. Vliet
bestreden. Militarisme is niet
vanzelfsprekend, ongrijp
baar, onontkoombaar. De
mens is niet machteloos als
hij dat niet wil. Als hij dat
massaal echt niet wil".
- Een journaalbeeld uit Viet
nam. Een oude vrouw op de
vlucht voor de Chinezen. Op
blote voeten op het asfalt op
weg naar nergens. Zo moet ze
ook op weg zijn geweest toen
de Amerikaanse bommen
vielen, toen de Franse grana
ten ontploften. Steeds weer
uitsluitend slachtoffer. Mach
telozer kan het niet.
„Wisselende systemen die bot
sen. Gewone mensen worden
gedwongen slachtoffer te zijn
als onvoldoende mensen zich
daartegen verzetten. Het mili
tair industrieel complex spint
er zijde bij. Daarom willen we
niets met het leger te maken
hebben. Want als dienstwei-
raars moeten verdedigen
waarom ze niet in dienst wil
len, staat het leger niet langer
ter discussie".
Omdraaien
„Wij willen de rollen omdraai
en. Niet dienstweigeraars
moeten voor commissies of
krijgsraden verschijnen,
maar zij die het systeem in
stand houden dat legers
rechtvaardigt, moeten ver
oordeeld worden. Daarom
weiger ik ook m'n lijf te laten
keuren, hoewel ik er makke
lijk onderuit had gekund,
omdat ik medisch afgekeurd
zou zijn. Daarom laat ik me
niet psychisch onderzoeken -
wie is er nou eigenlijk gek? -,
laat ik mijn geweten niet
doorlichten en weiger ik ver
vangende dienst. Dan ben ik
liever een politieke gevange-
- Amnesty International erkent
jullie niet als politieke gevan
genen: die organisatie vindt
dat jullie niet gevangen hoe
ven te zitten. Als je nou in
Griekenland dienst weiger
de...
„Die straffen in Griekenland
zijn onvoorstelbaar. Achttien
jaar. Als dat hier zou gebeu
ren, zou het hele parlement op
zijn achterste benen
staan".
- In de DDR zijn ze ook niet
misselijk met straffen las ik in
het blad van de Vereniging
Dienstweigeraars.
„Ik kan nog wel wat landen op
noemen. Wat niet wegneemt
dat de militaire rechter in Ne
derland strenger straft dan de
burgerrechter. Erkende wei
geraars die hun vervangende
dienst vijf maanden eerder
beëindigen, worden door de
burgerrechter veroordeeld
tot twee maanden cel. Rela
tief gezien is dat minder dan
waarmee wij door de militaire
rechter worden opgezadeld.
Die werkt strikt formeel".
- Jij gaat de gevangenis in. Ne
gentien maanden is lang, ze
ker als je geen misdrijf hebt
begaan. En dan een strafblad
waardoor je kansen in de
maatschappij minder wor
den.
Onvrijheid
„Wet idee dat je vol
komen ten onrechte zit, ja.
Maar toch groei je er naar toe.
Je bent voorbereid op onvrij
heid, permanente controle,
briefcensuur. Toch is alles be
ter dan het leger. De gouver
neur van de Koninklijke Mili
taire Academie, Von Meyen-
feldt, heeft het zelf gezegd in
een interview met het femi
nistische maandblad Opzij.
Hij raadt vrouwen af om in
het leger te gaan. „Mensonte
rend werk in een smerig be
drijf'. Maf hé, dat zo'n uit
spraak van zo'n man komt.
Von Meyenfeldt vindt dat
vrouwen beter kunnen pro
beren een samenleving op po
ten te zetten waarin geweld
wordt uitgebannen".
En je ouders? Willem de Haan:
„Ze steunen me met hart en
ziel. Het is hard voor ze van
sommigen te horen dat ik een
communist ben die ze maar
gauw moeten ophangen. Een
communist... Het is nog niet
eens waar ook. Maar zo reage
ren sommige mensen nou
eenmaal".
i Midden-Europa kun-
Harry van den Bergh
DEN HAAG - De NAVO Kun
nen verdedigen met twee tot drieduizend tacti
sche kernwapens minder dan de 7000 die er nu
staan opgesteld. Deze indruk heeft PvdA-Twee
de-Kamerlid Harry van den Bergh opgedaan tij
dens een serie gesprekken die hij een dezer dagen
in Washington heeft gehad met Amerikaanse top
ambtenaren van het Pentagon en het State De
partment.
„De Amerikanen zouden nu al toe kunnen met aan
zienlijk minder tactische nucleaire wapens", al
dus Van den Bergh. „Ik weet dat het Westen de
(Amerikaanse) tactische nucleaire wapens in
Midden-Europa heeft ingebracht bij de MBFR-
onderhandelingen (over evenwichtige wederzijd
se troepenverminderingen in Midden-Europa,
door NAVO en Warschau-Pactlanden). Maar ik
vraag me af of dat wel een stap vooruit is. Ik vind
dat je de MBFR-onderhandelingen niet moet be
lasten met deze nucleaire kwesties".
„Ik vind dat wij in elk geval, los van welke onder
handelingen dan ook, niet meer kernwapens in
het veld moeten hebben dan strikt noodzakelijk
is. De veiligheid van het Westen zou ermee ge-
:diend zijn, als door terugtrekking van die twee a
drieduizend nucleaire wapens het gevaar voor
een conflict met kernwapens zou worden ver
minderd".
Overigens is Van den Bergh er niet absoluut op
tegen dat dc Amerikaanse tactische kernwapens
worden ingebracht in onderhandelingen met het
Oostblok. Maar dan zou het moeten gaan om een
ruil tegen Russische kernwapens, die nu gericht
staan op West-Europa, zoals de beruchte SS-
20.
„Over die SS-20 maakt men zich in de VS trouwens
veel meer zorgen dan hier in West-Europa, hoewel
deze middellange afstandsraketten op ons gericht
staan. Net als de ontwikkeling van de nucleaire
artillerie door het Warschau Pact. Het valt me
trouwens telkens weer op dat er bij ons, in West-
Europa, zo weinig wordt nagedacht over Èit soort
zaken. Zelfs op de betrokken ministeries'bestaat
veel te weinig echte deskundigheid. Het enige wat
we doen, is de Amerikanen napraten".
De ontwikkeling van eigen deskundigheid zal te
meer noodzakelijk zijn, wanneer een andere door
Van den Bergh gesignaleerde ontwikkeling
plaatsgrijpt. Volgens het PvdA-kamerlid bestaat
in Washington de wens tot eên veel nadrukkelij
ker consultatie met de Europese NAVO-partners
over nucleaire kwesties dan voorheen. Met name
willen de Amerikanen, zo heeft Van den Bergh
beluisterd, de Europeanen meer verantwoorde
lijkheid geven voor invoering, opslag en moder
nisering van kernwapens.
Aanleiding voor de serie gesprekken die Van den
Bergh in Washington had, is een rapport dat hij
bezig is te schrijven voor de West-Europese Unie
(WEU), over de mogelijkheden tot terugdringing
van de nucleaire wapens in de NAVO-strategie.
Een eerste conclusie van deze studie is dat door de
technologische ontwikkeling op het gebied van
de conventionele bewapening de rol van de
kernwapens nu al zou kunnen worden terugge
drongen.
„Van Europese zijde, bijvoorbeeld in de NAVO-
raad, zouden wij daarover gericht met de Ameri
kanen moeten praten", aldus Van den Bergh. „Ik
heb de indruk dat met name bij de landstrijd
krachten vervanging van kernwapens door mo
dern conventioneel materiaal mogelijk is".
Overigens zou het effect van deze vervanging, een
verdere vermindering dus van de tactische
nucleaire bewapening, nog boven op de reeds nu
door Van den Bergh mogelijk geachte verminde
ring van het aantal tactische nucleaire wapens
met twee tot drieduizend komen.
Over de neutronenwapens wordt, zo heeft Van den
Bergh gemerkt, in Washington nauwelijks meer
gesproken. „Men begrijpt weinig van de discus
sies die daarover in Europa hebben gewoed. Men
heeft het neutronen wapen daar gewoon gezien als
een mogelijkheid tot technische verbetering van,
de kernwapens".
„Maar ik heb wel de indruk dat Washington heeft
begrepen dat de militaire voordelen van het neu
tronenwapen niet zullen opwegen tegen de poli
tieke nadelen. Ik denk dat ze er niet mee door
gaan. Ik heb dat in elk geval begrepen in een ge
sprek met Sam Nunn, de ondervoorzitter van de
senaatscommissie voor defensie en bewape
ning".
FRED SANDERS
Door Wim Jassies
gels door was het Nederland
se VN-bataljon eigenlijk wat
bespot, maar toen bleek dat
het ook aan deze kant kan
knallen, was er weer waarde
ring.
In dc dorpen in het Nederland
se Unifilgebiéd wordt wat dat
betreft nog met ontzag ver
haald over het optreden van
de Franse-soldaten, vechtma
chines van professie. Het be
sluit van de Nederlandse ba
taljonsstaf om de „Haris-pa-
trouille" een andere route te
laten lopen om het Palestijnse
kamp van waaruit steeds
werd geschoten, te ontlopen,
heeft gezichtsverlies tot ge
volg gehad. Tactisch mag de
beslissing misschien best
juist zijn, psychologisch is zij
slecht gevallen, üp die plek
hebben de Palestijnen 1-0 op
de Nederlanders ge
scoord.
Het leven in het Nederlandse
Unifil-gebied is door die
schietpartij wel veranderd.
Wat iedereen vorige week op
viel, de wat vakantie-achtige
stemming, is nu weg. Er
wordt nog best wat afgela-
chen en lol getrapt en de
commandant, overste Len-
sink, is in de weer een was-
bakje te regelen om zijn sok
ken in te wasser», maar de
houding van iedereen is wel
veranderd. Het onwennige
werk bij de controleposten
aan de wegen heeft nu een se
rieus karakter gekregen. Pa
niek heeft er geen moment
geheerst. Collega's van Hoek
stra maken al weer grapjes
over hem: „Net als we hem
nodig hebben, laat hij zich in
zijn been schieten".
De overstelpende hoeveelheid
materiaal, die uit 45 grote con
tainers uit Haifa moest ko
men, is nu in Haris (waar het
Nederlandse hoofdkwartier
zit) en op de andere pos
ten.
Studio Sport
Majoor Busscher van de Dienst
Welzijnszorg heeft een extra
ruimte gekregen voor zijn vi-
deo-apparatuur. „Geweldig,
wat een mooi systeem. Dins
dag al had ik de banden van
Studio Sport van zondag". De
bedoeling is, dat alles wat op
de Nederlandse televisie over
Unifil verschijnt, wordt op
genomen, alsmede pro
gramma's waarvoor veel be
langstelling bestaat. Dat was
deze week een show van de
Mounties. Met het vertonen
van films zal eerstdaags wor
den begonnen, terwijl ook
hard wordt gewerkt aan de
publikatie van het eerste in
terne bataljonskrantje.
Hoewel in de voorbereiding op
de troepenzending is gezegd
dat de verveling genadeloos
kan toeslaan, hebben de sol
daten het tot nog toe zonder
uitzondering erg druk gehad.
„De sportinstructeurs heb
ben, wat hun taak betreft, nog
niet veel aan ons gehad", zeg-
Een pantserwagen op weg
naar Haris (foto links). Op de
foto rechts zoeken Nederlandse
Unifil-soldaten in de bergen
strategische stellingen om hun
posten in te richten.
gen een paar soldaten. „Zes
tien uur op, acht uur af'. Het
bemannen van dc waarne
mingsposten en wegafzettin-
gen, het wachtlopen en het
lopen van patrouilles kosten
toch meer tijd dan men zich
had voorgesteld.
In de staf van het bataljon wil
men op dit moment nog geen
conclusies trekken. De zaak
wordt rustig op een rij gezet,
maar de soldaten weten het
wel: „Er zijn veel te weinig in
fanteristen". En dat betekent
dan weer, dat ook niet-infan-
teristen patrouillewerk en
dergelijke moeten doen.
„Dacht ik lekker hier in mijn
keuken te kunnen werken",
moppert een soldaat. Een an
der dacht een rustig baantje te
kunnen krijgen in de admini
stratieve sector. Het is hem
een weids begrip gebleken:
„Vandaag heb ik de hele mor
gen stront moeten schep-
pon".
In de officiersmess is - tot grote
hilariteit van het keukenper-
sorieel - dc opmerking ge
maakt, dat de tafels daar wat
gezelliger gemaakt zouden
moeten worden „met wat
leuke garneringen en zo". De
officiersmess is ingericht in
een donkere tent met wanden
van zandzakken. Er is een
barretje met wat diepe, zij het
versleten, fauteuils (de Fran
sen hebben er een open haard
aangelegd). „Niks om over te
mopperen", vinden de solda
ten. De hofmeester heeft voor
de officieren de voor Libanon
onbekende dranken als Bee-
renburg en jenever in
huis.
De soldaten die hun bed in of
vlak bij Haris hebben, zitten
het best. Alle voorzieningen
zijn vlak in de buurt. De com
pagnieën die „in het terrein"
zitten, zijn veel meer op zich
zelf aangewezen. Dat geldt
met name voor een groep, die
zich in een diepe wadi heeft
genesteld. De soldaten zijn
hier alleen te voet te bereiken.
Twee ezels, die zijn aange
schaft, waren erg welkom. De
groep is daar gaan zitten, om
dat deze wadi de belangrijk
ste infiltratieroute in het ver
leden was. Wegens de vol
strekte verlatenheid, waarin
deze mensen zitten, wordt er
per week gewisseld.
Ontstemd
De Nederlandse soldaten zijn er
nogal ontstemd over dat er
tamelijk wat in de pelotons
heen en weer is geschoven.
Het was noodzakelijk in ver
band met de wapenuitrus
ting. De groepen zijn nu zo
samengesteld, dat er Uzi's
(een pistoolmitrailleur) en het
veel zwaardere wapen de Fal
in zitten. Enkele soldaten lo
pen daar knap van te balen.
„Hadden we zo'n leuke club",
moppert er een, „en nou zit ik
bij dit stelletje, van wie ik er
geen één ken".
De eerste twee weken zijn voor
iedereen snel voorbij gegaan.
Toch wordt er al gauw een
briefje naar huis geschreven,
er wordt uitgekeken naar de
motor-ordonnans die de post
bezorgt. Iedereen beseft dat
Nederland erg ver weg is.
In de officiersmess wordt
overlegd naar welke plaats je
je vrouw het beste kan laten
overkomen als je een weekje
verlof hebt Tel Aviv of Haifa
in Israel of in Beiroet? Beiroet
is niet populair, „omdat daar
zo weer de pleuris kan uitbre
ken".
Unifil bestaat, omdat iets meer
dan een jaar geleden in Zuid-
Libanon „de pleuris" uitbrak.
En het is er nog altijd niet ge
zellig. De ijverige soldaat
weet nu ook - geleerd uit het
boekje „Nederland naar Li
banon" - hoe hij „Past u op,
anders moeten wij schieten"
in het Arabisch moet uitspre
ken: „Tanbih, wa illa nut-
liq".
