„Geen Palestijnse staat Onderzoek naar pinda-fraude door familie Carter De kwestie van de autonomie Gematigd Palestijns Nieuw kabinet in Italië ten dode opgeschreven Begin in regeringsverklaring: „Hoge Zuidafrikaanse politicus vermoord 'n Ei hoort erbij WOENSDAG 21 MAART 1979 BUITENLAND PAGINA 9 (Van onze correspondent) WASHINGTON - De Ame rikaanse minister van jus titie Griffin Bell heeft een speciale raadgever be noemd om het onderzoek te leiden naar de transac ties en leningen tussen president Carters aardno- tenbedrijf in Plains (Geor gia) en de nationale bank van Georgia. Een onderzoek waarmee de FBI al geruime tijd bezig is, lijkt zich te richten op twee voorname pun ten: had het Carter-bedrijf altijd voldoende onderpand (aan pin da's) beschikbaar voor de bijna zeven miljoen dollar aan lenin gen, en is een deel van het voor bedrijfsdoeleinden geleende geld terecht gekomen in de verkie- zingskas van president Jimmy Carter. De speciale jgever, die aanmerke lijk minder bevoegdheden heeft en veel minder onaantastbaar is dan een „speciale aanklager" zo als die in het Watergate-onder- zoek heeft gefungeerd, is de 46- jarige jurist Paul J. Curran uit New York, een Republikein. Van 1973 tot eind 1975 was Curran hoofd van de justitiële macht in het zuidelijke district van New York. Hij heeft zich inmiddels te vreden betoond over de be voegdheden die hem zijn toebe deeld, al valt hem formeel niet het gezag toe te bepalen wie er wel en wie niet zal worden vervolgd, aangezien dit voorbehouden blijft aan het ministerie van justi tie. Volgens Curran bestaat er een aanmerkelijk verschil tussen het republikeinse Watergate van des tijds, met Nixon als ongrijpbare hoofdfiguur en de mogelijke frauduleuze praktijken van een of beide broers Carter in Plains. „Dit is", zei Curran, „een tamelijk beperkt onderzoek, terwijl dat van Watergate veel groter en veelomvattender was". Hij zal aan het werk gaan met twee of drie juristen die niet behoren tot de staf van het ministerie van jus titie en wil een beroep doen op de opsporingsmogelijkheden die dit departement heeft te bieden, de FBI inbegrepen. Reeds gister middag heeft hij zijn eerste ge sprek gevoerd met FBI-directeur William Webster. President Carter, die volgens mi nister Bell niet tevoren over z(jn beslissing was geraadpleegd en pas maandagavond op de hoogte werd gebracht via Witte Huis woordvoerder Jody Powell, ver welkomt de aanwijzing van een speciale raadgever. „Wij hopen dat dit opnieuw zal verzekeren dat de kwestie onpartijdig en zo snel mogelijk zal worden afge handeld", aldus Powell. Bell. on der zware druk van Republikoin- Billy Carter se zijde om een speciale aankla ger te benoemen, ging niet zo ver als Carters opponenten hadden gewild. Maar hij zei, dat zijn maatregel was genomen „om het belang van de toepassing van het recht, en de openbare mening om trent de eerlijkheid en onpartij digheid van het recht doen". Al deze verzekeringen ten spijt pro testeerden de Republikeinen onmiddellijk en luidkeels tegen het feit dat Bell niet verder wil gaan dan een „speciale raadge ver". De Republikeinse leider in de Senaat, Howard Baker, be stempelde het als „een ernstige vergissing", omdat het zou neer komen op „meten met twee ma ten" en de „geloofwaardigheid" van het onderzoek zou aantasten. Baker wil alsnog vragen om de benoeming van een speciale aan klager (wat de minderheidspartij mag doen) en de minister van jus titie mag het dan zonder opgaaf van redenen weigeren. Andere zegslieden, die geen bron nen wilden noemen, verklaarden dat het gaat om „een zeer ernstige situatie" en dat „het erop lijkt dat van misdrijf sprake is in kringen, die reiken tot de president of zijn naaste medewerkers". Van democratische kant zei Ed ward Kennedy, dat hij Peil steunde. „De bijzondere omstan digheden in deze zaak kunnen gemakkelijk grondgeven aan wantrouwen. De benoeming be hoort bij het publiek elke zorg weg te nemen over de grondig heid en de objectiviteit waarmee het onderzoek«wordt verricht". Voor Carter kan de kwestie uiterst onaangename politiekeen per soonlijke complicaties meebren gen, zelfs al blijkt dat hij per soonlijk buiten schot blijft. Want in de afgelopen weken zijn zeer verbazingwekkende bijzonder heden aan het licht gekomen over het beheer van de leningen zowel bij de nationale bank van Geor gia, waar voormalig directeur van de begroting Bert Lance toen president was, als in het bedrijf van de broers Carter, waarover Billy Carter een ruimhartig be heer voerde. Zowel bij de bank als bij het pindaschil- en opslag- bedrijf in Plains werd met een dubbele boekhouding gewerkt. Cheques voor terugbetalingen werden door de bank niet steeds onmiddellijk verzilverd en zo doende konden de Carters be schikken over veel meer geld op hun rekeping dan in overeen stemming was met de feiten. Bo vendien zou de bank diverse malen hebben toegestaan dat de Carter-rekening tot een half mil joen dollar in het rood stond. Naar het financiële handelen van Bert Lance is al zeer lang in At lanta (de hoofdstad van de staat Georgia) een onderzoek gaande. De man werd na zeer lang aarze len van Carter tot vertrek uit het kabinet gedwongen, vanwege een op zijn zachtst gezegd on zorgvuldig beheer van een aantal persoonlijke leningen. Het minis terie van justitie zou inmiddels hebben beslist dat Lance in staat van beschuldiging moet worden gesteld. In die zin zal advies wor den uitgebracht aan de zoge naamde „Grand Jury", die in de Amerikaanse rechtspraak uit maakt of er grond bestaat voor verdere vervolging. Diverse betrokkenen bij de zaken Charles Kirbo die Billy Carter (die thans een kuur tegen alcoholmisbruik on dergaat in een marine-inrichting) hebben geschilderd hoe hij bij tijden veel minder aardnoten in huis had dan als onderpand voor de lening te allen tijde aanwezig moest zijn. President Carter heeft zijn 62 pro cent aandelen in het bedrijf on dergebracht m een fonds waar over zijn oude vertrouweling en jurist te Atlanta, Charles Kirbo, zonder presidentiële inmenging het uitsluitende beheer voert. Minister van justitie Griffin Bell is een voormalige partner van Kirbo, evenals op verdere afstand de tweede man op het ministerie, Benjamin Civiletti. Dit schept omstandigheden waarin Bell vrijwel geen andere keus had dan een „speciale onderzoeker" te benoemen, die er niet van kon worden verdacht nauwe banden met „de mafia uit Georgia" te on derhouden. Voor Carter, die onlangs de organi satie op poten heeft laten zetten die zijn herverkiezing moet voor bereiden, betekent dit een ernsti ge politieke terugslag. Want ge geven de nogal rechtstreekse trant waarin Amerikanen over deze zaken denken, behoeft hij zich niet langer te vertonen met het onbevlekt blazoen waarop hij bij zijn intrede te Washington zo prat ging. In de familie Carter is een geraamte ratelend uit de kast gevallen. De vraag is nu wie het daar had verborgen: mede-aan deelhoudermoeder Lillian, broer Billy, of president Jimmy, of al lemaal en in vereniging. Het antwoord op die vragen zal snel moeten komen om Jimmy met enige kans op succes opnieuw de verkiezingsstrijd in te sturen. De Republikeinen ruiken bloed en zullen genadeloos blijven pogen zich via zo'n eenvoudige wortel- vrucht als de pinda van hun eigen Watergate-imago te ontdoen. BEIROET (UPI) - Van gema tigde Palestijnse zijde in Bei roet is gisteren verklaard, dat de Palestijnse bevrijdingsor ganisatie (PLO) haar sterk afwijzende houding tegen over het huidige vredesstre- ven in het Midden-Oosten zal herzien, als dit streven wer kelijk leidt tot Palestijns zelf bestuur in het bezette deel van Jordanië, met inbegrip van Oost-Jeruzalem, en de Strook van Gaza. Deze verklaring, afkomstig van een vooraanstaande PLO-lei- der die niet met name wilde worden genoemd, schijnt er op te duiden dat enkele gema tigde figuren in de PLO een afwachtende houding aan nemen tegenover de voorge stelde plannen voor het ver lenen van autonomie aan de Palestijnen in de bezette ge bieden. Volgens de zegsman zou voor een wijziging van het standpunt van de Palestijnse verzetsbeweging wel aan eni ge voorwaarden moeten wor den voldaan. Zo zou er een duidelijke verklaring moeten komen over het recht van zelfbeschikking overeen komstig het handvest van de Verenigde Naties. Voorts zou de Amerikaanse regering de PLO officieel moeten erken nen, waarna er een dialoog tussen de twee zou moeten beginnen. Tenslotte zou er onder auspiciën van de Ver enigde Naties vredesoverleg moeten komen waaraan alle Arabische en internationale partijen die bij het Arabisch- Israëlische conflict betrok ken zyn, zouden moeten deelnemen. Daarbij zou de PLO optreden als de enige wettige vertegenwoordiging van de Palestijnen, zoals des tijds op de Arabische topcon ferentie in Rabat is vastge steld. Uit deze proefballon blijkt dat gematigden in de PLO even als Syrië en Jordanië graag zouden zien dat de onderhan delingen over een regeling van het conflict in het Mid den-Oosten binnen de VN worden gevoerd. PLO-leider Jasser Arafat verklaarde het afgelopen weekeinde in een vraaggesprek met het Liba nese blad 'An Nahar' trou wens ook dat hij openstaat voor "alles wat via de VN komt". Intussen hebben radicalen bin nen de PLO, zoals het "volks front voor de bevrijding van Palestina" (PFLP) van Geor ge Habasjer geen geheim van gemaakt dat zij bezwaar heb ben tegen de opstelling van El Fatach van Arafat, de grootste groepering binnen de PLO. Onlangs verklaarde Habasj in een rede dat "de Palestijnse revolutie het bezit is van ons allen en niet van een enkele groep". (Van onze correspondent) JERUZALEM - Premier Begin van Israël heeft in een rege ringsverklaring in de Knesset - die gisteren beraadslaag de over het vredesverdrag met Egypte - gezegd dat Israël nimmer in zal stemmen met een Palestijnse staat, nimmer terug zal keren tot de grenzen van 1967, en dat een ver enigd Jeruzalem de hoofdstad van Israël is en zal blij ven. Hij antwoordde daarmee de Egyp tische premier Chalil, die giste ren verklaarde dat Israël zich als uitvloeisel van het vredesverdrag terug moet trekken uit alle bezet te gebieden, in moet stemmen met een Palestijnse staat en Ara bisch Oost-Jeruzalem moet ont ruimen. Volgens Chalil hebben de uitspraken van Begin in de Knesset de atmosfeer rondom de tekening van het vredesverdrag, aanstaande maandag in Washing ton, verslechterd. Het is nog touwtrekken om de laat ste puntjes op de i van het vre desverdrag. De Israëlische minis ter van defensie, Weizman, keer de maandag uit Washington te rug, waar hij met zyn Amerikaan se en Egyptische ambtgenoten had gesproken. Wapens krijgt Is raël in overvloed, onder meer het F-16 gevechtsvliegtuig, dat nu eerder geleverd zal worden van wege de annulering van Iraanse bestellingen. Maar over de vraag wie het allemaal betalen moet is nog geen overeenstemming be reikt. Ook het vervroegde vertrek van minister van buitenlandse zaken Dqjan naar Washington, wijst op enige moeilijkheden in de Amerikaans-Israëlische over eenkomst, die het vredesverdrag moet ondersteunen. Die over eenkomst bestaat uit drie ele menten: politieke steun, econo mische steun en wapens. Opvallend zwijgzaam is iedereen over de politieke steun en daar over schijnen zich juist de groot ste moeilijkheden voor te doen, reden voor D^jan om zijn reis naar Washington te vervroegen. Bij de sluiting van het interim- verdrag met Egypte in 1975 werd ook een geheim politiek akkoord gesloten tussen Israël en Ameri ka, en daarin stond onder meer dat Amerika de Palestijnse be vrijdingsbeweging PLO buiten het onderhandelingsproces zou houden, zolang deze organisatie het bestaansrecht van Israël niet heeft erkend. Dat is een buiten gewoon waardevolle garantie gebleken, waar Israël Henry Kis singer (minister van buitenland se zaken onder Nixon) nog zeer dankbaar voor is, maar die over eenkomst loopt af tegelijk met de interim-overeenkomst, zodat Is raël nu een gelijksoortige garan tie voor de toekomst wil heb ben. Op het Egyptisch-Israëlische vlak is ook nog niet alles geregeld. Weizman en zijn Egyptische col lega Ali hebben in Washington toch nog ruzie gemaakt over de olie. Israël wil de olievelden in de Sinaï over negen maanden aan het einde van de eerste terug trekkingsfase ontruimen, Egypte wil ze over twee maanden al heb ben en eist in elk geval dat Israël ophoudt olie te pompen direct na het tekenen van de overeen komst. Dit meningsverschil, zo wordt ons plechtig verzekerd, zal de ondertekening van het ver drag niet ophouden. Weizman zei bij zijn terugkomst wel dat er nog veel goede wil voor nodig is om dit op te lossen. Twijfels Conflicten, donkere wolken, ru zietjes. Het lijkt geen goed begin van een vrede waar tijdens de eerste tien uur van het debat in de Knesset ook alle verwachtingen, twijfels en vertwijfelingen wer den uitgesproken. Slechts 38 van de meer dan 100 sprekers zijn dinsdag aan het woord geweest. De belangwekkendste was oppo sitieleider Shimon Peres, die het vredesverdrag kritisch steunde. Zijn Arbeiderspartij stemt voor, maar heeft bedenkingen tegen de Palestijnse autonomie. Begin heeft gezegd dat autonomie zelfbestuur is voor de mensen, niet voor het gebied. Dat is vol gens Peres onzin. Je kan niet zeg gen dat iemand baas in eigen huis is, zonder dat hij een huis heeft. Hij deed daarom een ander voor stel: een overgangsregeling met als uiteindelijk doel een territo riaal compromis, dat de Arbei derspartij overigens 11 jaar lang tevergeefs aan de Arabische we reld heeft willen verkopen. In de huidige politieke omstandig heden zou de aanpak van Peres echter grote voordelen bieden. Hij is bereid de gebieden waar de Palestijnse bevolking is gecon centreerd in het kader van een vredesregeling te ontruimen. Hij heeft daarom een alternatief te bieden voor Begins „autonomie zonder water en land", zoals de Palestijnen op de Westoever het spottend noemen: in een gebied dat hoe dan ook afgestaan moet worden, kunnen de Palestijnen wat Peres betreft veel meer rech ten krijgen dan Begin wil. Maar Peres is oppositieleider en daar koopt voor het moment niemand al te veel voor. Wel van belang is zijn argumentatie: „Het territo riale compromis is het enige al ternatief voor het opgeven van alle gebieden". Palestijnse staat Dat is de kern van de angst en twij fel die de Israëli's bezighoudt en die als een rode draad door het debat in de Knesset loopt: leidt de autonomie onafwendbaar tot een Palestijnse staat? Of is die Palestijnse staat alleen maar te gen te houden ten koste van een nieuwe oorlog? In het restaurant van de Knesset geven twee oud ministers, Rabin en Eban, de po litieke uitleg over de onzekerhe den. Voor Eban liggen de zaken het eenvoudigst in Camp David heeft Israël alle bezette gebieden opgegeven, reden waarom Eban ook voor een Amerikaans-Israë lisch defensieverdrag is. „Elke aanvullende veiligheidsgarantie is welkom". Rabin gaat minder ver. Hij is de eerste die voor de gevolgen van de autonomie gewaarschuwd heeft. Hij voorziet nu dat Egypte en Israël het nooit of te nimmer eens kunnen worden over de au tonomie. Er zijn twee knelpun ten: de joodse nederzettingen en de taak van de politie op de Wes toever. Zo goed als Egypte zal ei sen dat de nederzettingen onder het autonome gebied moeten vallen, zal Begin de nederzettin gen er nooit onder laten vallen. Autonomie is immers alleen voor mensen, niet voor gebied. En op het praktische vlak zal Israël er nooit mee akkoord kunnen gaan dat de Palestijnse politie (het akkoord van Camp David spreekt over een sterke eigen po litiemacht) verantwoordelijk zal zijn voor het opsporen en tegen houden van terroristen. De kans op een impasse na één jaar is vol gens Rabin dus zeer groot. En dan zouden de ambassadeurs in Cairo en Tel Aviv wel eens heel snel teruggeroepen kunnen wor den. Als de normalisering van de betrekkingen tussen beide lan den niet op gang komt, trekt Is raël zich op zijn beurt niet verder uit de Sinaï terug en het netto re sultaatvan het vredesverdrag zou dan op zijn best een nieuw inte rim-akkoord kunnen zijn. Die gedachte hadden vele sprekers in de Knesset ook in het achter- JERUZALEM (Reuter) - De officiële tekst van de Engelse versie van het vredesverdrag tussen Israël en Egypte geeft weinig dui delijkheid over de autonomie-kwestie. De staat van oorlog tussen de partijen zal beëindigd worden en vrede zal tussen hen gevestigd zijn bij de uitwisseling van de ratificatie-instrumenten van dit verdrag. Israël zal al zijn strijdkrachten en burgers uit de Sinaï terugtrek ken achter de internationale grens tussen Egypte en het man daatgebied Palestina, zoals bepaald is in het aangehechte proto col, en Egypte zal de uitoefening van zijn volledige souvereiniteit over de Sinaï hervatten. Bij de voltooiing van de tussentijdse terugtrekking zullen de partijen normale en vriendschappelijke betrekkingen vestigen, in overeenstemming met artikel II (3). Daarin komen de partijen overeen dat de normale verhouding die tussen hen gevestigd wordt zal inhouden volledige erkenning, diplomatieke, econo mische en culturele betrekkingen, beëindiging van de economi sche boycots en discriminerende belemmeringen van de vrije beweging van mensen en goederen en het wederzijds genieten van het geldende recht door de burgers. De permanente grens tussen Egypte en Israël is de erkende inter nationale grens tussen Egypte en het mandaatgebied Palestina, zonder vooruit te lopen op de kwestie van de status van de Strook van Gaza. De partijen erkennen deze grens als onschendbaar. Ieder zal de territoriale onschendbaarheid van de ander eerbiedi gen, met inbegrip van hun territoriale wateren en luchtruim, aldus het verdrag. Vice-premier Jadin en minister van buitenlandse zaken Dajan luisteren aandachtig naar de regeringsverklaring van premier Begin in de Knesset. hoofd. De idee dat de autonomie vrijwel zeker tot niets zal leiden, en wat dan... Een van de sprekers van Begins Likoed-partij had het er nog het gemakkelijkst mee: hij zei zeer openlijk dat de autono mie een instrument is om Israëli sche aanwezigheid in Judea, Sa maria en Gaza te handhaven. De Palestijnen noemen dat voortzet ting van de bezetting onder een andere naam. Maar met name vanuit Peres' Arbeiderspartij is over de haalbaarheid van dat plan zeer veel twijfel. Omdat een slechte vrede nog altijd beter is dan een goede oorlog, slaat de balans in het arbeiderskamp door ten gunste van de vrede. Voorlichtingsschandaal 199 (Van onze correspondent) JOHANNESBURG - Om te voor komen dat gegevens zouden uit lekken over wat later „Mulderga- te" is gaan heten, zouden de Zuidafrikaanse autoriteiten zelfs niet zijn teruggeschrokken voor moord. Volgens mr. J.F. Ludorf, een vroe gere rechter bij het Hoogge rechtshof in Transvaal, zouden de Zuidafrikaanse financierings- deskundige en politicus voor de Nationale Partij, dr. Robert Smit, en zijn vrouw Cora in 1977 door twee voormalige Duitse huursol daten in Zïre zijn vermoord. Daarvoor kregen de twee een ho norarium van 30.000 Rand (onge veer 65.000 gulden). „Muldergate", genoemd naar de voormalige minister van voor lichting van Zuid-Afrika dr. Con nie Mulder, is het schandaal over pogingen van Mulder en diens staatssecretaris dr. Eschel Rhoodie om Zuidafrikaanse en internationale media en ook poli tici om te kopen in ruil voor vriendelijke uitspraken over de Zuidafrikaanse apartheidspoli tiek. De zaak heeft Mulder in middels zijn politieke loopbaan gekost en Rhoodie bevindt zich ergens in Europa. Hij heeft ge luidsbanden en documenten bij zich, waaruit zou blijken dat ook de toenmalige premier - nu pre sident - van Zuid-Afrika John Vorster en de huidige eerste mi nister Pieter Willem Botha, nauwkeurig op de hoogte zijn geweest van het betalen van grote bedragen aan „smeergelden" in en buiten Zuid-Afrika. Rechter Ludorf zei gisteren dat hij de informatie over de moord op het echtpaar Smit heeft gekregen van een vroegere piloot van de Zuidafrikaanse luchtvaarmaat schappij SAL. Deze man vreest nu eveneens vermoord te wor den, omdat hij te veel bijzonder heden over de moord kent. ROME - Italië heeft weer een ka binet. Formateur Andreotti heeft gisteravond geheel volgens af spraak, de lijst van ministers aan president Pertini aangeboden. In plaats van een minderheidskabi net van slechts christen-demo craten, is het nu een minder heidskabinet van christen-de mocraten, sociaal-democraten en republikeinen. Het beslissende onderscheid ligt echter buiten dit vijfde kabinet- Andreotti: behalve door de drie genoemde partijen werd het vo rige ook gesteund door commu nisten en socialisten. Daardoor was het, hoe onvolmaakt ook, een uitdrukking van die „nationale eenheid" die iedereen nodig acht om de zware crisis in Italië het hoofd te bieden. Het nieuwe ka binet vertegenwoordigt alleen de drie partijen, die eraan deelne men en mist de steun van de twee grote linkse fracties. Daarmee is Andreotti's lot vrij wel al bezegeld. Hoewel hij alle gebaren zal maken die behoren bij een „echte" regering, staat het nu al vast, dat hij zal vallen en dat zijn regering het niet langer zal uithouden tot na de verkiezingen, over enkele maanden. Vandaag worden de ministers beëdigd, morgen kiezen zij hun staatssecretarissen. Waarschijn lijk zal Andreotti op 29 maart zijn regeringsverklaring afleggen in de senaat. Het debat daarover kan niet eerder dan 4 april plaats vinden, omdat het parlement ou dergewoonte niet bijeenkomt tij dens landelijke congressen van een van de partijen (in dit geval zijn het de communisten, die van 30 maart tot 3 april in Rome ver gaderen). Van de communisten heeft An dreotti niets te verwachten. Op de socialisten wordt zware druk uit geoefend om het kabinet althans een kans te geven door zich van stemming over de regerings verklaring te onthouden, maar hun leider Bettino Craxi heeft al aangekondigd, dat zij in geen ge val zullen meewerken aan een re gering die niet het stempel draagt van nationale eenheid. Dat bete kent dat het kabinet niet het ver trouwen van het parlement zal krijgen, waarna Andreotti terug moet naar Pertini om zijn ontslag in te dienen. Voor de president blijft er dan niets anders over dan het parlement te ontbinden en nieuwe verkiezingen uit te schrijven. ADVERTENTIE

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 9