Sadat: verdrag aanstaande
Terugtocht China
verloopt moeilijk
Amin begint
tegenoffensief
Staatsbezoek of
vredesmissie?
Relatie'79
Frankrijk zou streven naar herziening Euratom
Carter ziet nog wel enkele problemen
Culturele revolutie
Mao was overbodig
LEVENSLANG VOOR AFPERSER
ZATERDAG 10 MAART 1979
BUITENLAND
ALEXANDRIE (UPI/AFP/Reuter) - President
Sadat van Egypte heeft gisteren gezegd dat hij
van mening is dat een vredesverdrag met Israël
aanstaande is. Zijn gast, president Carter van de
Verenigde Staten, was in zijn uitlatingen iets
voorzichtiger.
Volgens Sadat houden "alleen een
paar woorden" het welslagen van
het Egyptisch-Israölische over
leg tegen.
President Carter zei dat hij enkele
verschillen van mening tussen
Egypte en Israël mee naar Jeru
zalem zou nemen.
"Ik ben klaar om een verdrag te on
dertekenen," zei Sadat tijdens de
reis van vier uur naar Alexandrie.
"Ik heb vastgesteld dat niets een
ondertekening in de weg staat. Er
bestaat slechts een misverstand
over de belangrijkste kwestie.
Maar afgezien daarvan geloof ik
dat we op het punt staan om een
verdrag te sluiten," aldus de
Egyptische president.
Op de vraag welk misverstand er
dan nog was, antwoordde hij:
"Het mag belachelijk lijken, maar
het gaat slechts om een paar
woorden hier en daar."
Carter zei dat "onverwachte ver-
Vietnamese
vluchtelingen
toegelaten
HONG KONG (AP) - In Hong Kong
zijn zes vaartuigen met aan boord
353 Vietnamese vluchtelingen
aangekomen die uit menselijke
overwegingen in de kroonkolo
nie zullen worden toegelaten.
Het betrof 140 mannen, 97 vrouwen
en 116 kinderen. In de buurt van
de haven ligt nog steeds de 3500-
ton Panamese vrachtvaarder
„Skyluck" die ongeveer 3000
vluchtelingen aan boord heeft.
Het schip ligt er al meer dan een
maand.
Hong Kong zal deze mensen, of een
gedeelte van hen, pas toelaten als
duidelijk vaststaat of zij vluchte
lingen zijn of personen die tegen
betaling Vietnam waren uitge
smokkeld.
schillen van mening" tussen
Egypte en Israël overwonnen
moesten worden voordat de im
passe zou zijn overwonnen.
Een Amerikaanse functionaris
verklaarde na de tweede ge
spreksronde tussen Carter en
Sadat dat de besprekingen niet
slecht waren verlopen, "maar ik
zou ook niet zeggen erg goed."
Beide leiders reisden met een spe
ciale, versierde trein van Cairo
naar Alexandrie en maakten
daarna, staande in een open auto,
een tocht door de stad. Er waren
leuzen aangebracht als "Carter
wij vertrouwen u".
In Jeruzalem drong premier Begin
er gisteren bij Egypte op aan de
Amerikaanse compromis-voor
stellen voor het sluiten van een
vredesverdrag te aanvaarden.
Sommige Israëlische ministers
uitten de vrees dat president Car
ter zal proberen concessies van
Israël los te peuteren.
Verslaggevers vroegen Begin wat
hij dacht van de opmerking van
Sadat dat er slechts "een paar
woorden" de ondertekening van
een vredesverdrag in de weg
staan. "Als zij gering zijn, laat
hem dan akkoord gaan," zo ant
woordde de premier. "Het is niet
zo moeilijk in te stemmen met
kleine dingen."
Het belangrijkste geschilpunt tus
sen Egypte en Israël is volgens
Amerikaanse functionarissen de
kwestie van een koppeling van
een vredesverdrag aan een tijd
schema voor verlening van auto
nomie aan de Palestijnen op de
westelijke Jordaan-oever en in de
Gaza.
De V.S. hadden voorgesteld een
maand na de ondertekening van
een vredesverdrag daarover on
derhandelingen te beginnen die
binnen een jaar afgesloten zou
den moeten zijn. De Israëli's
hadden vorige week het beginsel
van een tijdschema aanvaard
maar overeen precies tijdstip zou
moeten worden onderhandeld.
11
PEKING (AFP) - De culturele i
volutie (dertien jaar geleden ge
lanceerd door Mao Zedong om
bureaucratisering van de Chine
se revolutie tegen te gaan) was
overbodig, zo schreef het Chinese
Volksdagblad gisteren. Tot voor
kort werd de culturele revolutie
nog gepresenteerd als een „grote
overwinning" van voorzitter
.Mao.
Maar de commentator van het
Volksdagblad haalt nu een citaat
van Mao uit 1957 aan, waarin deze
zegt dat nu de tijd is aangebroken
voor de „ontwikkeling van de
produktieve krachten". Daaruit
concludeert de commentator dat
toen al de klassestrijd in wezen
als beëindigd kon worden be
schouwd. „Het was niet nodig
ADVERTENTIE
Motobécanc.
Fietsen op z'n Frans.
Lb.v. Nat. Puzzelactie
\„Het Gehandicapte Kind"
Europees
parlement
even bezet
LUXEMBURG (AFP) - Ongeveer
300 leden van het onder commu
nistische leiding staande Franse
vakverbond CGT hebben gis
termiddag enige uren de hal van
het Europese parlement in
Luxemburg bezet gehouden. De
bezetters die werkzaam zijn in de
staalindustrie, kwamen demon
streren tegen de voorgenomen
sanering van de Europese staal
industrie.
CAO BANG - Vrouwelijke Vietnamese soldaten bewaken gevangen genomen Chinese "agressors". De Chinezen
behoren tot eenheden, die op het slagveld bij Cao Bang gevangen zijn genomen.
een grote politieke beweging te
lanceren". Hij meent dat de poli
tieke instabiliteit waardoor de
culturele revolutie werd gevolgd
de hoofdoorzaak is van de trage
economische ontwikkeling.
Tevens publiceerde het Volks
dagblad een artikel waarin stel
ling wordt genomen tegen de
„bourgeois-analyse" dat de hui
dige Chinese koers op een „de-
Maoisering", maar donderdag
nog kritiseerde het Volksdagblad
de „grote sprong voorwaarts",
die Mao tien jaar voor de cultu
rele revolutie lanceerde. De offi
ciële Chinese pers gebruikt te
genwoordig alleen nog citaten
van Mao die dateren uit de begin
periode van de Chinese volksre
publiek.
PEKING/HANOI/HONG
KONG (AFP/Reuter) -
China heeft Vietnam er
gisteren van beschuldigd
de Chinese terugtocht uit
dat land te bemoeilijken
door de Chinezen in de rug
aan te vallen. Hanoi heeft
Peking er op zijn beurt
weer van beticht dat het in
feite niet van plan is zich
terug te trekken uit Viet
nam, maar een nieuwe
massale aanval voorbe
reidt.
Het Chinese persagentschap
Nieuw China meldde dat de
Vietnamezen zware artillerie-
aanvallen hebben uitgevoerd op
de zich terugtrekkende Chine
zen. Daardoor verloopt de terug
tocht minder snel dan was voor
zien, aldus het persbureau. In
Peking werd gezegd dat het nog
wel een tijdje zal duren voordat er
onderhandeld kan worden met
Hanoi. Vietnam heeft laten weten
geen woord te willen wisselen
voordat de laatste Chinese sol
daat uit het land vertrokken is.
Een woordvoerder van het Viet
namese ministerie van buiten
landse zaken verklaarde gister
avond dat de Chinezen hun te
rugtocht opzettelijk vertragen en
daarbij misdaden plegen tegen
het Vietnamese volk. Volgens
hem zijn de Chinezen overgegaan
op een politiek van "alles vernie
tigen, alles plunderen".
Niet gerust
Uitlatingen van hoge Vietnamese
functionarissen wijzen erop dat
Hanoi ook niet gerust is over de
Chinese terugtocht. Een hoge
functionaris zei dat de terugtrek-
NAIROBI (Reuter) - President Idi
Amin van Oeganda heeft gisteren
een tegenoffensief gelanceerd te
gen de door Tanzania gesteunde
rebellen, die zijn bewind omver
willen werpen. De regeringstroe
pen hebben lange-afstandsge-
schut en ander militair materieel
buitgemaakt en de berichten van
het slagveld zijn bemoedigend,
zo meldt radio-Oeganda.
Maar volgens Oegandese ballingen
in Nairobi bestaat Amins tegen
offensief uit een aanval op de
vrijwel verlaten plaats Mpigi, 50
kilometer van Kampala. De re
bellen zouden in de buurt van
Mpigi stellingen hebben betrok
ken in afwachting van nieuwe
bevoorrading vanuit Tanzania.
De ongeveer 2.000 man sterke
strijdmacht van Oegandese bal
lingen zou enkele posities van re
geringstroepen bij Mpigi hebben
veroverd.
Een tweede 'arm' van de invasie
macht, die in een vork-beweging
oprukt naar Kampala, zou zich bij
Mubende bevinden. Deze strijd
macht zou Amins troepen van
Kampala kunnen 'afsnijden'.
Volgens de ballingen heeft Amin
tot een tegenoffensief besloten
omdat het moreel van zijn troe
pen op een dieptepunt is beland.
Veel inwoners van de hoofdstad
zouden proberen naar hun ge
boortedorpen terug te keren.
Uit diplomatieke bron in Nairobi is
vernomen dat Libische
vrachtvliegtuigen nieuw militair
materieel aanvoeren naar Kam
pala.
king slechts zeer tijdelijk is en dat
de Chinezen een nieuwe aanval
op Vietnam voorbereiden. Hij
verklaarde dat Vietnam echter
voorbereid is op een dergelijke
aanval.
De Chinezen hebben de steden
Lang-Son en Pho Lu verlaten.
Andere steden zijn echter nog
steeds in Chinese handen, zo
wordt uit diplomatieke kringen
in Hong Kong gemeld.
Japan maakt zich ongerust over de
aanwezigheid van een deel van de
Russische oorlogsvloot in de
Vietnamese havens. Er zouden
nu twaalf oorlogsschepen van de
Sowjet-Unie in de Chinese zee
aanwezig zijn.
De Westduitse bondskanselier
Helmut Schmidt heeft gisteren
de Sowjet-Unie geprezen voor de
'terughoudendheid' in het Chi
nees-Vietnamese conflict.
Schmidt zei dit in het Westduitse
parlement waar de conservatieve
oppositie hem kritiseerde omdat
hij teveel vertrouwen zou stellen
in de ontspanning met de Sow
jet-Unie.
Schmidt verklaarde dat het voor de
wereld zeer belangrijk is dat
Moskou terughoudend blijft in
het conflict tussen China en
Vietnam omdat niemand belang
kan hebben bij een botsing tus
sen twee supermachten. De
bondskanselier drukte het par
lement op het hart dat West-
Duitsland niet van plan is wapens
te leveren aan China. Schmidt
heeft dit standpunt in een brief
overgebracht aan de Russische
president Leonid Brezjnjev.
ALEXANDRIA (GPD) - Het moet een ontroerende, inspirerende
ervaring zijn voor de twee mannen in de eerste auto van de stoet: al
die opgeheven, blije gezichten. Die rijen juichende mensen, meer
dan een half uur lang van het station van Egypte's tweede stad naar
het Ras-al-tin paleis aan zee.
Mensen in het lange oosterse gewaad, de galabija,met Turkse mut
sen en tulbands met gehaakte witte kapjes, in westerse kleding,
jonge mensen, heel veel jonge mensen, zoals in elk ontwikkelings
land, waar geboortebeperking in ieder geval twintig jaar geleden
nog geen effect had. Het enthousiasme is zo grootalsof de vrede al is
gesloten, een vrede die door sommigen langs de weg, niet geheel in
overeenstemming met de feiten, wordt begroet met het V-teken van
victorie.
Al voor de presidentiële trein, versierd met palm- en lauriertakken
het Sidi Gabr-station binnenrijdt, juichen de mensen al en ze doen
het nog als, helemaal aan het eind van wat bij dit soort gelegenhe
den de „motorcade" heet, de bussen met ons, persmensen langs ko
men. De twee presidenten hebben nog maar anderhalf uur met
elkaar kunnen praten en de vrede is bepaald nog niet gesloten.
Integendeel: de Witte-Huiscorrespondenten die met Carter zijn
meegekomen, hebben de indruk dat het besluit van de president om
deze tocht te maken, heel impulsief is genomen. Vooral met de ge
dachte van: als ik er nu niet zelf op uittrek, loopt het vredesgesprek
compleet vast. En als dat juist is, kan de Amerikaanse president
heel gemakkelijk een speelbal worden in de handen van Sadat en
Begin.
Zeker is, dat Carter het succes hard nodig heeft. De val van de sjah,
zijn trouwe bondgenoot, wordt door velen in de VS als een gevolg
gezien van Carters stuntelig beleid: eerst aandringen op naleving
van de mensenrechten en dan niets (kunnen) doen als de zaak uit de
hand loopt. Voor zijn prestige heeft hij heel hard een succes no
dig.
Bovendien hebben de VS na het verlies van Iran als bondgenoot
behoefte aan nieuwe steunpunten voor luchtmacht en vloot. Een
troepenmacht ter scheiding van Israël en Egypte zou heel goed ook
dat doel kunnen dienen. Maar ook Sadat heeft groot.belang bij het
tot stand komen van het vredesverdragDe reden die hem ertoe
bracht eind 1977 zijn nu al beroemd geworden reis naar Jeruzalem
te ondernemen, bestaat nog steeds: de armoede van dit land, dat
zich niet blijvend een zo hoge militaire inspanning kan veroorlo
ven.
De volksrevolutie in Iran heeft er een nieuwe reden aan toegevoegd:
overal in de Arabische wereld scheppen de islamitische leiders nu
moed. De moslim-broederschap van Egypte jarenlang onderdrukt,
bestaat nog altijd. Begin deze week is er een demonstratie van
studenten geweest - zoals gewoonlijk niet door de media verslagen -
die eisten dat in een vredesverdrag met Israël zou worden opgeko
men voor Jeruzalem, waarover de akkoorden van Camp David
zwijgen.
Het is niet ondenkbaar dat ook in Egypte een verbond tot stand
komt tussen verschillende oppositionele groeperingen, zoals dat vo
rig jaar in Iran gebeurde. De moslims die er de organisatie voor
hebben, de nationalisten die vinden dat Sadat de Palestijnen ver
koopt, de linkse radicalen die vinden dat hij te weinig doet voor het
volk.
,f>adat verkoopt dromen, geen vrede", zegt dr. Sami Mansoer, één
van de kritische schrijvers die hun baan bij het dagblad Al Achram
hebben verloren en nu zijn opgeborgen in het Instituut voor Strate
gische Studies. ,JSn", gaat hij verder, „het verschil tussen droom en
realiteit is de grondslag van revoluties. Om vrede te brengen, moet
de president de essentiële problemen van het land oplossen. De
mensen verwachten dat dat nu zal gebeuren - en ze zullen teleurge
steld worden".
Hij is bitter over de Amerikanen, van wie Sadat, zegt hij, als het er
op aan komt geen enkele steun kan verwachten. ,De huidige leiding
heeft geen strategie. Egypte moet een eigen identiteit vinden en zich
niet tegen de Palestijnen keren". Hij vertelt dat Palestijnse studen
ten geen beurzen meer krijgen voor Egyptische universiteiten en dat
enkele tientallen linkse intellectuelen de dag voor Carters bezoek
een verzoek kregen om even langs te komen op het ministerie van
binnenlandse zaken.
Daar is ze gevraagd de komende dagen niet naar vergaderingen of
bijeenkomsten te gaan en in het algemeen te zorgen dat ze of gewoon
op hun werk, of gewoon thuis zouden zijn. En in Alexandrie, waar
Carter gisteren nog uitbundiger is ontvangen dan een dag eerder in
Cairo, is een oppositioneel parlementslid opgepakt die pas weer is
vrijgelaten nadat hij had beloofd niet deel te nemen aan demon
straties tegen Carter.
,£traks moet er worden onderhandeld"zegt Sami Mansoer, „met
de vertegenwoordigers van de Palestijnen. Maar je zult zien dat ze
niet in staat zullen zijn iemand te vinden voor die taak.
Intussen verloopt Carters bezoek meer als een staatsbezoek dan als
onderhandelingsmissie, En de kans wordt steeds groter dat na zijn
bezoek minister van buitenlandse zaken
Vance in het Midden-Oosten zal moeten achterblijven om opnieuw,
zoals hij zelf al zo vaak heeft gedaan en vóór hem Henry Kissinger,
heen en weer reizend te proberen steeds weer nieuwe moeilijkheden
die bij de uitwerking van de algemene akkoorden ontstaan, op te
lossen.
MAX SNIJDERS
BONN (GPD) - De 52-jarige West
duitse aquariumhandelaar Her
mann Kraft is vrijdag tot levens
lange gevangenisstraf veroor
deeld. De rechtbank van Baden-
Baden meent dat het bewijs is
geleverd dat Kraft de mysterieu
ze „Monsieur X" is, die tussen
1975 en 1977 dertien, voor een
deel hoogst gevaarlijke aansla
gen heeft gepleegd op spoorlij
nen in het Boven-Rijndal.
Volgens de rechtbank is het slechts
aan een toeval te danken dat
hierbij geen mensen werden ge
dood. De officier van justitie had
wegens poging tot moord op 26
mensen en afpersing twee keer
levenslang geëist.
Het proces tegen Kraft heeft vier
weken geduurd en is een unicum
in de Duitse criminele geschie
denis. „Monsieur X" schreef
brieven van „literaire kwaliteit"
aan de spoorwegen. Als hem geen
grote sommen geld (tot 250.000
mark) werden verstrekt, dreigde
hij met aanslagen. Toen het geld
uitbleef zijn die ook uitgevoerd.
„Monsieur X" knipte stalen ka
bels door die er voor moesten
zorgen dat bovenleidingen op
hun plaats bleven. Verder
schroefde hij bouten van bielzen
los. Zijn acties hebben miljoe-
nenschade veroorzaakt.
(Van onze correspondent)
BRUSSEL - Frankrijk wil volledi
ge vrijheid van handelen behou
den op het gebied van kernener
gie. Dat is de reden van het Fran
se streven naar herziening van
het verdrag inzake Euratom (de
Europese Atoomgemeenschap).
Dit zeiden Brusselse EG-des-
kundigen in een toelichting op de
aankondiging dat de Franse pre
sident Giscard over Euratom zal
spreken op het topberaad van de
regeringsleiders van de Europese
Negen maandag in Parijs.
Parijs wil herziening van het
hoofdstuk uit h.et Euratomver-
drag dat de voorziening van de
Gemeenschap met splijtbaar ma
teriaal, de „brandstof' voor kern
centrales, regelt. In de praktijk is
dit hoofdstuk trouwens groten
deels een dode letter gebleven.
Als enige EG-land heeft Frank
rijk zelfs nooit medewerking
verleend aan de regelingen die
nog wel door de andere acht wor
den nageleefd. Parijs was steeds
bevreesd voor enigerlei vorm van
Europees toezicht op de bevoor
rading met uranium.
Reden voor het Franse initiatief is
een uitspraak van het Europese
hof van justitie in novemberjl. De
Europese rechters zeiden dat het
Euratomverdrag zo intensief
mogelijk moet worden toegepast.
De Europese Commissie, het
„dagelijks EG-bestuur" die met
de uitvoering van het verdrag is
belast, heeft haar houding op dit
punt duidelijk verstrakt. Ze
blokkeerden bijvoorbeeld een
Engels-Australisch akkoord over
Australische uraniumleveran
ties aan Londen, vooral tot schrik
van de Fransen.
De nucleaire onafhankelijkheid is
een van de gevoeligste proble
men in de Franse binnenlandse
politiek. Frankrijk is immers een
kernmogendheid en is boven
dien sterk afhankelijk van kern
energie, wil men in de toekomst
de behoefte aan energie kunnen
dekken. Het land beschikt maar
over weinig eigen energiebron
nen. Vooral de gaullisten, de
kampioenen van de Franse onaf
hankelijkheid, hebben het Eura
tomverdrag altijd beschouwd als
een onaanvaardbare aanslag op
de Franse vrijheid van hande
len.
Door de uitspraak van het hof van
justitie is het voor de EG-landen
eigenlijk niet langer mogelijk bi
laterale afspraken te maken met
uranium-exploiterende landen
over de levering van splijtbaar
materiaal. Op basis van het ver
drag beschikt de Europese
Commissie over grote bevoeghe-
den op het gebied van het eigen
domsrecht. fysieke beveiliging
en de proliferatie (verspreiding).
De commissie heeft tot nu toe een
zeer voorzichtige houding aan
genomen.
Het Euratomverdrag werd in 1958
afgesloten. Destijds heersten op
timistische verwachtingen over
kernenergie en over de hoeveel
heden beschikbare Uranium.
Daarin is inmiddels fundamen
teel verandering gekomen. Het is
niet onmogelijk dat op vrij korte
termijn schaarste zal optreden bij
de bevoorrading met kernbrand
stof. Dit is vooral het geval als de
bouw 'en het in gebruik nemen
van de zogenaamde snelle
kweekreactoren, nu vrijwel stil
gevallen, de komende jaren niet
sneller op gang komt. Qua ura-
niumverbruik zijn deze reactoren
40 keer voordeliger dan de klas
sieke lichtwater-reactoren, die nu
in gebruik zijn.
Het vraagstuk van de bevoorrading
met uranium wordt de komende
jaren alleen voor de EG al nijpen
der doordat Canada en Australië,
twee belangrijke leveranciers, al
hebben aangekondigd dat ze
nieuwe akkoorden met de Ge
meenschap willen afsluiten. Als
Parijs zijn zin krijgt en het Eura
tomverdrag wordt gewijzigd, dan
bestaat- de mogelijkheid dat de
gemeenschappelijke markt voor
nucleaire produkten feitelijk op
houdt te bestaan. Dat heeft ern
stige politieke consequen
ties.
Deze ontwikkeling wordt met zorg
gadegeslagen door kleine EG-
landen zoals België, dat sterk af
hankelijk is van kernenergie.
Maar ook Duitsland en Italië
willen geen achterstand op
Frankrijk inlopen in commer
cieel opzicht. Wijziging van het
Euratomverdrag heeft nog een
andere kant: Nederland zou bij
voorbeeld bevoegdheden terug
kunnen eisen, waarmee het meer
mogelijkheden zou verkrijgen
om een onafhankelijke non-proli-
feratiepolitiek te voeren.
De recente uitspraken van het Eu
ropese hof over Euratom zijn
voor Frankrijk onaanvaardbaar,
zo heeft Parijs al te verstaan ge
geven. Aangezien de Europese
verdragen tot nu toe „heilig" zijn
geweest, wil Parijs vooralsnog
alleen herziening van het hoofd
stuk bevoorrading verkrijgen
onder verwijzing naar een ver
dragsbepaling die aanpassing
van het verdrag mogelijk maakt.
Als dit door andere EG%LAN-
DEN wordt afgewezen, lijkt een
ernstig politiek conflict in de
Gemeenschap onvermijdelijk,
aldus deskundigen in Brus
sel.
ADVERTENTIE
zo 11 t/m do 15 maart/beatrixgebouw
ma 12 t/m do 15 maart/beatrixgebouw-parterre
beurs voor relatiegeschenken,
reklame- en toegiftartikelen, premiums
openingstijden: dagelijks van 9-18 uur
